رفع مهم‌ترین نیازهای روز مردم، اولویت‌مان است
گفت‌وگو با محمدمهدی اسماعیلی، مدیرعامل سیمرغ تجارت که می‌گوید اپلیکیشن باجت توانسته با جذب دومیلیون کاربر، بالغ بر ۲۰همت تسهیلات ارائه دهد
عصر تراکنش ۹۰ / سیمرغ تجارت یکی از شرکت‌های هلدینگ تفتا است که فعالیت خود را در سال ۱۳۹۱ شروع کرد؛ بااینحال در تمام این سال‌ها با فراز و نشیب‌هایی همراه بود و بارها تغییر مأموریت را تجربه کرده است. با تولد دوباره سیمرغ تجارت در سال ۱۴۰۱ و ورود محمدمهدی اسماعیلی به‌عنوان مدیرعامل به این شرکت، سیمرغ تجارت فعالیت خود را به‌عنوان بازوی تحول دیجیتال بانک تجارت شروع کرد و در دو سال گذشته توانسته با هدف ورود این بانک به حوزه بانکداری خرد، محصولات نوآورانه‌ای را ارائه دهد.
ورود اسماعیلی به این شرکت نه‌تنها باعث جریان خون تازه‌ای در این شرکت شد که با شکل‌گیری محصولات نوآورانه، اکنون نام سیمرغ تجارت را به‌عنوان یکی از کسب‌وکارهای فعال در اکوسیستم لندتک و نئوبانک کشور می‌شنویم. در گفت‌وگویی که با محمدمهدی اسماعیلی، مدیرعامل سیمرغ تجارت داشتیم، درباره مسیری که این شرکت از سال ۱۴۰۱ تاکنون طی کرده است، صحبت کردیم. سیمرغ تجارت درحالحاضر به دنبال بازطراحی هویت برند خود است و می‌خواهد به مخاطبان داخلی و بیرونی خود این موضوع را برساند که قرار است با مأموریت جدید، لباس تازه‌ای به تن کند و خدمات نوآورانه و مبتنی بر فناوری بیشتری را عرضه دارد.
طبق صحبت‌های او، سیمرغ تجارت بیشترین تمرکز خود را بر تسهیلات و اعتبار گذاشته است و در این راستا، اپلیکیشن باجت آنها توانسته بالغ بر ۲۰همت انواع تسهیلات را به دومیلیون مخاطب ارائه دهد که نزدیک به ۳همت از این مبلغ مربوط به وام ازدواج، ۸همت مربوط به تسهیلات کالانو است و تسهیلات عادی مرابحه را نیز دارند. در ادامه ابتدا روایتی از مسیر حرفه‌ای را که محمدمهدی اسماعیلی تاکنون طی کرده است می‌خوانید و سپس درباره شرکت سیمرغ تجارت، برنامه‌ها و چالش‌هایی که دارند.
از کارشناس نرم‌افزار تا معاونت نرم‌افزار سداد
محمدمهدی اسماعیلی متولد اسفندماه ۱۳۵۳ در تهران است و در سال ۱۳۷۲ وارد دانشگاه علم و صنعت ایران شده است: «آن زمان رشته کارشناسی ریاضی، گرایش کاربرد کامپیوتر وجود داشت که من این رشته را انتخاب کردم؛ اما فکر می‌کنم اکنون نزدیک‌ترین رشته به آن، رشته «علوم کامپیوتر» باشد. در سال ۱۳۸۰ وارد مقطع کارشناسی‌ارشد مهندسی نرم‌افزار در همان دانشگاه شدم.»
او در فاصله سال‌های فارغ‌التحصیلی مقطع کارشناسی تا ورود به مقطع ارشد (۱۳۷۶-۱۳۸۰)، با شخصی به نام امیر پیوندی آشنا و اولین فعالیت‌های حرفه‌ای او شروع می‌شود: «در سال ۱۳۷۶ کارم را به‌عنوان یک کارشناس در شرکت آقای پیوندی، شروع کردم و قدری با بازی‌های صنعت و تفاوت دانشگاه و بازار کار آشنا شدم. آنجا یک شرکت تولید نرم‌افزار بود. در این زمان اولین نسخه دات‌نت به‌عنوان VB3 به بازار آمده بود. این شرکت با کمک VB3 محصولاتی تولید می‌کرد که به‌رغم تازه بودن و وجود نواقص فراوان در این پلتفرم‌ها و بر پایه دانش آن مجموعه، از کیفیت بسیار خوبی برخوردار بود و پای من را به فضای مهندسی نرم‌افزار باز کرد.»
کسب تجربه اسماعیلی به‌عنوان کارشناس نرم‌افزار در شرکت‌های مختلف تا سال ۱۳۸۲ ادامه داشت. او در سال ۱۳۸۲ با چند نفر از دوستان دوران دانشگاهش، یک شرکت تولید نرم‌افزار به نام «پردازش سامانگان خبره» راه انداختند که این شرکت تا ۱۳۸۶ فعال بود؛ اما به دلیل بحران‌های خاص آن مقطع، بسیاری از دوستانش مهاجرت کردند یا وارد کسب‌وکارهای دیگری شدند: «به طور هم‌زمان، من هم پیشنهادهای شغلی از جاهای مختلف دریافت می‌کردم که در نهایت در سال ۱۳۸۶ وارد شرکت داده‌ورزی سداد شدم.»
ورود او به شرکت داده‌ورزی سداد باعث توقف فعالیت‌هایش در شرکت پردازش سامانگان خبره و چند شرکت خصوصی دیگر نشد و تا سال ۱۳۹۴ در هر دو کسب‌وکار به طور هم‌زمان فعالیت کرد. او در شرکت داده‌ورزی سداد ابتدا به‌عنوان مشاور شروع به فعالیت و با تیم‌های مختلف آنجا کار کرد؛ ولی به‌صورت هم‌زمان در شرکت قبلی خودش نیز فعال بود: «در سال ۱۳۹۴ فعالیت‌های شرکت شخصی خودم به حالت تعلیق درآمد و همکاری تمام‌وقت را با داده‌ورزی سداد به‌عنوان مدیر ارشد داده ادامه دادم و در سال ۱۳۹۶ معاون نرم‌افزار سداد شدم.
تیم‌های مختلف آنجا همپای یکدیگر رشد می‌کردند. آقای حمیدرضا مختاریان که آن زمان معاون نرم‌افزار بود، به سمت مدیرعاملی رسید و من که به‌عنوان مدیر ارشد داده، زیرمجموعه ایشان محسوب می‌شدم، یک پله بالاتر آمدم و در سمت معاونت نرم‌افزار نشستم. در شرایط کنونی کشور، قرار گرفتن عده زیادی از متخصصان برجسته کشور در حوزه نرم‌افزار کار راحتی به نظر نمی‌رسد. آن موقع مجموعه داده‌ورزی سداد، تعداد زیادی از متخصصان خبره را در تیم‌های خود داشت که سیستم‌هایی مثل حسابداری و GL متمرکز، تسهیلات متمرکز بانک ملی ایران و اپلیکیشن بام را شکل دادند. به نظر من آن مقطع، دوره طلایی سداد بود و اقدامات ویژه‌ای در بانک ملی صورت گرفت که همچنان ادامه دارد.»
ورود به سیمرغ تجارت و راه‌اندازی باجت
همکاری اسماعیلی با شرکت داده‌ورزی سداد تا زمان ورودش به سیمرغ تجارت در سال ۱۴۰۱ ادامه داشت. او پنج سال پیوسته معاون نرم‌افزار در این شرکت بود و در مقطع کوتاهی هم‌زمان، معاونت عملیات آن مجموعه را نیز عهده‌دار بود: «سال ۱۴۰۱ بانک تجارت به دنبال خدمات نوآورانه خرد بود. این کار بخشی از برنامه استراتژیک بانک تجارت به حساب می‌آمد که تاکنون کمتر وارد بانکداری خرد می‌شد. بعد از یک سری مذاکرات، از اوایل سال ۱۴۰۱، به مجموعه سیمرغ تجارت آمدم.»
سیمرغ تجارت از زمان تأسیسش در سال ۱۳۹۱ تاکنون دوره‌های اوج و فرود و بارها تغییر مأموریت را تجربه کرده است. اسماعیلی در این باره می‌گوید: «در بعضی مقاطع، مأموریت‌ها موفق بود و گاه به‌خاطر شرایط کشور یا شرایط بانک، تغییر مأموریت باعث نوعی افول یا رشد تازه می‌شد. من در راستای یکی از همین تغییر مأموریت‌ها در جهت ورود بانک تجارت به خدمات نوآورانه به سیمرغ تجارت آمدم که با محوریت بانکداری خرد این اتفاق رخ داد. در این زمان، سیمرغ تجارت تعداد زیادی از کارشناسان اصلی خود را از دست داده بود. این موضوع، هم حسن داشت و هم عیب. حسن ماجرا این بود که ساختن یک مجموعه نو با افرادی که خودت انتخاب می‌کنی راحت‌تر است. گزینش آدم‌های هماهنگ با مسیر تو، کمک می‌کند که کمترین سعی و خطا را داشته باشیم؛ ولی در وجه مقابل تیم‌سازی هم‌زمان با توسعه محصول باعث زحمت مضاعف است. در خردادماه ۱۴۰۱ به سیمرغ آمدم و اواخر مردادماه همان سال توانستیم اولین نسخه «باجت» را برای ارائه وام آنلاین ازدواج رونمایی کنیم. ما باید به طور هم‌زمان تیم‌سازی می‌کردیم و نیروهای تازه‌ای را می‌آوردیم که سختی‌های خاطره‌سازی را برایمان به دنبال داشت.»
او بر این عقیده است که در مسیر موفقیت، سختی‌ها تبدیل به خاطره‌هایی شیرین می‌شوند. اسماعیلی در این باره می‌گوید: «وقتی به محصولات شرکت سیمرغ تجارت نگاه می‌کنم، قطعاً جای رشد زیادی در آنها می‌بینم؛ ولی مسیر را که نگاه می‌کنم، به نظر می‌رسد رشد بسیار خوبی اتفاق افتاده و جزو بهترین دوره‌های کاری من بوده است. تیم‌های خوبی که در این مجموعه شکل گرفته، محصولاتی با نمره قابل‌قبول را در اختیار جامعه گذاشتند.»
باجت در سال ۱۴۰۱ رونمایی شد؛ ولی اوج‌گرفتن آن در سال ۱۴۰۲ رخ داد. ازآنجاکه وام ازدواج، بودجه اختصاصی در بانک دارد، با پایان‌یافتن بودجه در سال ۱۴۰۱، ارائه وام ازدواج در باجت برای مدتی متوقف شد. مدیرعامل سیمرغ تجارت می‌گوید: «بعد از آن، خدمت BNPL را به باجت افزودیم و مردم در سال ۱۴۰۲ توجه زیادی به باجت نشان دادند.»
باجت قرار نیست در محدوده لندتک بماند
راه‌اندازی باجت، جزئی از برنامه استراتژی بانک تجارت برای ورود به حوزه‌های نوآورانه بانکداری خرد بود. طبق صحبت‌های اسماعیلی، بیشترین تمرکز باجت روی تسهیلات و اعتبار است که جزئی از فضای لندتک به شمار می‌رفت و این جهت‌گیری، ناشی از شرایط جامعه بود: «وقتی می‌خواستیم خدمات جدید را در باجت طراحی کنیم، دنبال رفع مهم‌ترین نیازهای روز مردم بودیم.
باتوجه‌به شرایط کشور، خدمات اعتباری و تسهیلاتی، جزو جذاب‌ترین کمک‌ها به حساب می‌آمد. شاید باجت به‌عنوان یک اپلیکیشن لندتکی شناخته می‌شود؛ اما قرار نیست در محدوده لندتک بماند و می‌تواند مرزهای تازه‌ای را پشت سر بگذارد. هر خدمتی که ارزشی برای مردم در حوزه‌های مالی ایجاد کند، در محدوده کاری باجت می‌گنجد. امروز باجت لفظ «نئوبانک» را، دانسته بر خود نگذاشته است اما خدمات نوآورانه‌ای از جنس نئوبانک را در برنامه داشته و دارد. اینکه کدام خدمت زودتر به عرصه برسد، بستگی به نیاز جامعه و همچنین اولویت‌های بانک تجارت دارد. در برنامه سال آتی ما، ارائه خدمات مکمل تسهیلات و اعتبارات در باجت زیاد است. مدیریت ثروت جزو خدمات تازه‌ای است که ضمن ارزش‌آفرینی، می‌تواند ابزار توثیق تسهیلات باشد. ما در حال ایجاد فضاهای مکمل در پیوند بین لندتک و مدیریت ثروت هستیم.»
خطوط کسب‌وکاری سیمرغ تجارت
سیمرغ تجارت چند لاین اصلی کسب‌وکاری دارد که یکی از آنها باجت، به‌عنوان کانال ارائه خدمات نوآورانه خرد همگانی، است. در کنار آن، پلتفرم بانکداری باز بانک تجارت (آرک) به کمک رشد و توانمندسازی کسب‌وکارها می‌آید. لاین دیگر سیمرغ تجارت مربوط به «کارت» است؛ این شرکت تمرکز ویژه‌ای بر «کارت» دارد و صدور، چاپ و شخصی‌سازی کارت‌های بانک تجارت بر عهده آن است. انواع خدمات اختصاصی کارت، اعم از کارت اعتباری و کارت‌های خدمات نوین، در سیمرغ تجارت صادر می‌شود. یکی دیگر از لاین‌های کسب‌وکاری سیمرغ مربوط به حوزه توریسم می‌شود. اسماعیلی در این باره می‌گوید: «رمیتنس یک بازار گسترده است که گوشه‌ای از آن به صنعت توریسم مربوط می‌شود.
ما کار را با توریسم شروع کرده‌ایم. درحالحاضر «توریست کارت» بانک تجارت را با شرکای خاصی به توریست‌ها ارائه می‌دهیم. این خدمت اکنون جاری و فعال است؛ اما به دنبال توسعه آن هستیم. یک بخش از توسعه ما در سال آینده مربوط به تکمیل خدمات توریست و ارائه سیم‌کارت و اپلیکیشن‌های توریستی می‌شود و در بخش دیگر به خدمات فضای بزرگ‌تر رمیتنس، مثل انتقال وجه یا ارائه خدمات مالی به توریست ایرانی در خارج از کشور می‌پردازد که جزو برنامه‌های آتی هستند.»
با وجود اینکه این شرکت لاین‌های کسب‌وکاری متعددی دارد، باجت بزرگ‌ترین بخش خدمات آن به شمار می‌رود و حوزه BaaS در جایگاه بعدی قرار دارد. مدیرعامل سیمرغ می‌گوید: «باجت به این دلیل که با عموم مردم سروکار دارد، بیشتر به چشم می‌آید. آرک فقط کسب‌وکارها را هدف قرار می‌دهد. درنتیجه معروف‌ترین خدمتی که ما در این فضا ایجاد کرده‌ایم، باجت بوده است.»
آمار و ارقامی از باجت
به گفته اسماعیلی، باجت با جذب دو میلیون کاربر، از برنامه پیش‌بینی‌شده خود جلوتر است. آنها این عدد را برای شش ماه دیگر پیش‌بینی کرده بودند؛ ولی همین حالا توانسته‌اند بالغ بر ۲۰همت انواع تسهیلات را به دومیلیون مخاطب ارائه دهند. او در این باره می‌گوید: «نزدیک به ۳همت از این مبلغ مربوط به وام ازدواج، ۸همت مربوط به تسهیلات کالانو است و تسهیلات عادی مرابحه را نیز داریم.»
مدیرعامل سیمرغ تجارت می‌گوید رکورد سرعت ارائه وام ازدواج در باجت ۱۵دقیقه بوده است. فردی که ثبت و امضای دیجیتال و مراحل اعتبارسنجی و غیره را طی کرده بود و در کمتر از ۱۵دقیقه با معرفی ضامن و تأیید اسناد، وام ازدواج را دریافت کرده است: «باجت در بهمن‌ماه سال گذشته به‌عنوان پردانلودترین اپلیکیشن مالی ایران شناخته شد و ۳۵هزار نصب در هر روز از طریق کافه‌بازار داشت.»
باجت؛ تلفیقی از خدمات استاندارد بانکی و نوین
درحالحاضر، باجت تلفیقی از خدمات موجود در شعب بانک تجارت با خدمات نوین است که تازه خلق شده‌اند. او می‌گوید: «خدمات تازه‌ای که از طریق باجت در اختیار مردم قرار گرفته، بیشترین جذابیت را برای مردم داشته است. به‌عنوان‌مثال، افتتاح حساب و صدور کارت و ارائه وام ازدواج جزو سرویس‌های استاندارد بانک هستند که در شعب ارائه می‌شدند و باجت تجربه جدیدی از آنها ارائه می‌دهد؛ اما BNPL و کالانو تا به حال در پورتفوی بانک تجارت نبوده و در دل باجت خلق شده‌اند.»
خدمات سنتی مانند وام ازدواج که تاکنون در شعب بانک تجارت ارائه می‌شده، همچنان روال ارائه حضوری را نیز طی می‌کند و به طور هم‌زمان به‌صورت آنلاین، در بستر باجت نیز ارائه می‌شود. اسماعیلی دراینباره توضیح می‌دهد: «سال گذشته، ۶۰ درصد از وام‌های ازدواج تهران و ۳۰ درصد از وام‌های استانی بانک تجارت از طریق باجت ارائه شد. در مورد اینکه بسیاری از خدمات شعب بانک تجارت را بر بستر باجت ارائه کنیم، نیاز به تأیید و تصمیم بانک دارد که در این راستا به نظر می‌رسد پس‌زمینه ذهنی بانک به همین سمت بیاید. هر خدمتی که به‌صورت برخط فراهم باشد، از شعب بیرون می‌آید تا شعب بر سرویس‌های با ارزش‌افزوده بیشتر متمرکز شوند.»
سیمرغ تجارت به‌عنوان بازوی تحول دیجیتال بانک تجارت در حال فعالیت است؛ شرکتی که به گفته مدیرعامل آن، تاکنون در راستای کمک به تحول دیجیتال این بانک توانسته موفق عمل کند. اسماعیلی دراینباره می‌گوید: «من با بانک‌های مختلفی به‌عنوان مشاور یا عضو هیئت‌مدیره شرکت‌های بانک فعالیت کرده‌ام. در مقطع کنونی، شاید از شانس من بوده که بانک تجارت توانسته بهترین تیم‌های تصمیم‌گیرنده ارشد را در کنار تیم‌های اجرایی بگذارد. این موضوع منجر به برنامه‌ریزی خوبی شده که نقش مشخصی را به هر یک از شرکت‌ها و بازیگران می‌دهد. این نقش‌ها مکمل یکدیگر هستند و هر کدام از ما به شکل همگرا در مسیری مشخص گام برمی‌داریم. رشد هم‌زمان باعث ایجاد اثرات چشمگیر می‌شود که به چشم ناظران بیرونی می‌آید. اثر هم‌افزایی تیم‌های صف و ستاد بانک تجارت نویدبخش دستاوردهای بزرگ در سالیان پیش رو خواهد بود. من به‌عنوان یکی از مهره‌های این بازی، افتخار می‌کنم که عضوی از این تیم بودم. عملکرد سیمرغ تجارت را روی‌هم‌رفته موفق برآورد می‌کنم.»
چالش‌هایی از جنس منابع انسانی، رگولاتوری و رشد سریع
بعضی دغدغه‌های عمومی در شرایط کنونی کشور برای تمام کسب‌وکارهای فناورمحور، چالش‌آفرین شده است؛ ازجمله جذب و نگهداشت منابع انسانی و مسائل مربوط به رگولاتوری. مدیرعامل سیمرغ تجارت درباره چالش‌هایی که با آنها روبه‌رو هستند، صحبت می‌کند و می‌گوید: «کمبود منابع انسانی کارآمد در کشور ما از دو جنبه تشدید شده است؛ یکی کاهش کیفیت خروجی دانشگاه و دوم مهاجرت گسترده متخصصان. افراد فریلنسر هم به‌محض اینکه به منابع درآمد خارجی وصل شوند، اشتیاق خود را به همکاری داخلی از دست می‌دهند. رقابت بین شرکت‌ها باعث می‌شود حقوق چنین نیروهایی را تا حدی بالا ببرند؛ ولی از یک جا به بعد شرکت‌ها نیز توان رقابت با یکدیگر را از دست می‌دهند. به جز این موضوع، شفافیت در تصمیم‌های رگولاتوری خیلی پایین است و تمام بازیگران صنعت را بلاتکلیف می‌گذارد. من امروز تکلیف خود را با صرافی‌های رمزارز نمی‌دانم. آیا می‌توانم با آنها همکاری کنم یا نه؟ یک سری قوانین هم بر مبنای فرایندها و امکانات سنتی وضع شده که تغییرات نوین و حوزه هوش مصنوعی را در بر نمی‌گیرد. ما بعضی خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی را نمی‌توانیم در بستر قانونی موجود بگنجانیم.»
به عقیده او، رشد سریع شرکت سیمرغ نیز دشواری‌هایی به دنبال داشته است. این رشد سریع سیمرغ تجارت، باعث شده که ناگهان از نوجوانی به میان‌سالی برسد، بدون اینکه دوره جوانی و بلوغ را بگذراند. اسماعیلی در این باره این‌طور می‌گوید: «ساختار سازمانی کوچک ما که قبلاً ۴۰ یا ۵۰ نفر داشت، ناگهان به ۲۰۰ نفر رسیده و تعدد محصولات و ساختارها را به دنبال داشته است. مسیری که ناگهانی طی شد، چالش‌های روزمره زیادی را در سازمان و فضای داخلی سیمرغ تجارت به وجود آورد. علاوه بر این‌ها، یکی دیگر از ریسک‌های ما مربوط به تغییرات مدیریتی و تصمیم‌گیرندگان ارشد بانک است که خطر تأثیرات ناشی از تغییر و تحولاتی ناگهانی در دولت و مدیریت‌ها را نیز دوچندان می‌کند. هر تغییر مدیریتی می‌تواند کل یک مسیر را نافرجام بگذارد.»
در حال ری‌برندینگ سیمرغ تجارت
سیمرغ تجارت درحالحاضر به دنبال بازطراحی هویت برند خود (ری‌برندینگ) است؛ موضوعی که به گفته اسماعیلی دلایل مشخصی دارد. او می‌گوید: «کلمه «سیمرغ» نسبت به فضای فنی شرکت فاصله دارد؛ به دنبال اسمی می‌گردیم که تغییر و تحولات نوین را تداعی کند. سابقه طولانی سیمرغ از زمان تأسیس تاکنون، با فراز و نشیب و تغییر مأموریت‌های متعددی همراه بوده است. می‌خواهیم به مخاطبان داخلی و بیرونی خود این موضوع را برسانیم که سیمرغ قرار است با مأموریت جدید، لباس تازه‌ای به تن کند و خدمات نوآورانه و مبتنی بر فناوری را عرضه دارد. برای تیم‌های داخلی ما نیز این بازسازی برند، روحیه و انرژی تازه‌ای برای شروع مسیری دشوار ایجاد می‌کند. تصمیم‌هایی درباره بازسازی برند گرفته شده و اکنون در مراحل اجرایی آن هستیم. هویت برند جدید سیمرغ منعکس‌کننده مفاهیم چابکی، حرکت، فناوری و روزآمدی است که با ماهیت و عملکرد شرکت هماهنگی دارند.»
به دنبال پذیرش وثایق متنوع در باجت
سیمرغ تجارت به سمت مسیری در حال حرکت است که هر یک از خطوط کسب‌وکاری آن بتواند به شکل مستقل مسیر توسعه را طی کند. طبق صحبت‌های اسماعیلی، در باجت به دنبال تکمیل پورتفوی مدیریت ثروت و پذیرش وثایق متنوع برای ارائه تسهیلات اعتباری هستند. او می‌گوید: «وثیقه‌های تازه‌ای که در صورت همکاری رگولاتور، می‌تواند برای ارائه تسهیلات خرد مورد استفاده قرار گیرد شامل چند مورد می‌شود: صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اعم از صندوق‌های طلا و غیره؛ بین مردم کاملاً شناخته شده هستند. توکن‌های رمزارز داخلی مثل توکن‌های شبکه ققنوس، همگی مورد تأیید و پذیرش ما خواهد بود. باتوجه‌به مصوبه جدید دولت و بانک مرکزی، گرچه هنوز چالش‌هایی وجود دارد، اما استفاده از رمزارزها به‌عنوان وثیقه را به‌زودی آغاز خواهیم کرد. یا برای مثال بعضی از اپراتورها می‌توانند سیم‌کارت افراد را به‌عنوان وثیقه در اختیار ما بگذارند. گاهی بیمه و دارایی‌های دیگر نیز وثیقه می‌شود. درنتیجه مذاکراتی برای توثیق برخی از این دارایی‌های متنوع در باجت صورت گرفته است.»
خدمات بانکداری باز سیمرغ تجارت
سیمرغ تجارت درحالحاضر متولی بانکداری باز بانک تجارت است و این خدمات را از طریق پلتفرم «آرک» ارائه می‌دهد. اسماعیلی با بیان این موضوع درباره شرکت‌های مخاطب بانکداری باز سیمرغ تجارت صحبت می‌کند و می‌گوید این شرکت‌ها شامل دو دسته می‌شوند: دسته اول بوم‌ها هستند که خدمات را از سیمرغ تجارت می‌گیرند و به‌صورت تجمیع‌شده در اختیار سایرین می‌گذارند؛ دسته دوم کسب‌وکارهایی هستند که برای پلتفرم و زیرساخت خود خدمات مالی و بانکی می‌خواهند: «این‌ها سرویس‌های عمومی و استاندارد ما در حوزه بانکداری باز به شمار می‌رود. یک سری مشتریان خاص مثل دیجی‌پی هم داریم که چندین مدل همکاری را با آنها تعریف کرده‌ایم. با چند مجموعه دیگر هم مشغول مذاکره برای انجام کارهای مشابه هستیم.»
او سپس درباره روش‌های گوناگونی که خدمات بانکداری سنتی در دنیای امروز ارائه می‌شوند، صحبت می‌کند. به گفته او، یکی از این روش‌ها، Bank As A Service یا همان بانک در قالب سرویس است. در این‌جا، بانک در لایه عقب‌تر می‌نشیند و خدماتی به تردپارتی‌ها (Third Party) می‌دهد که آنها را قادر به ارائه خدمت در لبه ارتباط با مشتریان کند. به واسطه رشد این کسب‌وکارها، بانک نیز منفعت می‌برد. روش دوم به نام Embedded Banking یا Embedded Finance خوانده می‌شود که بخشی از خدمت در داخل پلتفرم‌های بانک اتفاق می‌افتد؛ ولی در اتصال با کسب‌وکار یا صنعت دیگر، خدمت بزرگ‌تر و گسترده‌تری ایجاد می‌شود و ادامه سفر مشتری در سامانه‌های آنها تکمیل می‌شود. او دراینباره توضیح می‌دهد: «سرویس کالانو و مدل BNPL سیمرغ تجارت از همین جنس هستند. بخش تخصیص اعتبار کالانو با بانک تجارت سروکار دارد؛ ولی تمام کارهای بانکی در کسب‌وکار دیگری اتفاق می‌افتد. بانک و کسب‌وکار یک سفر را با هم برای مشتری رقم می‌زنند.»
رسیدن به جایگاه چند اکوسیستم برتر نئوبانک / لندتک
گرچه سیمرغ تجارت بیشترین تمرکز خود را بر تسهیلات و اعتبار گذاشته است؛ اما حوزه بانکداری باز نیز یکی از اهداف مهم این شرکت به حساب می‌آید. اسماعیلی با بیان اینکه فضای لندتک از بانکداری باز جدا نیست، می‌گوید: «بازیگران عرصه لندتک یک‌شکل نیستند و هر‌کدام مدل‌های کسب‌وکاری متنوعی دارند. باجت به‌عنوان یک لندتک یا نئوبانک محسوب می‌شود که ذیل یک بانک رشد می‌کند؛ ولی بعضی لندتک‌ها خارج از این فضا رشد می‌کنند و از سایدِ بازار می‌آیند.
ما لزوماً رقیب هم نیستیم؛ گاهی به همدیگر سرویس‌های متقابل می‌دهیم؛ چنین نیست که یکی بالاتر یا پایین‌تر از دیگری باشد. ما تاکنون توانسته‌ایم جزو چند شرکت فعال بازار لندتک در کشور باشیم. امیدواریم با اجرای برنامه‌هایی که چیده‌ایم، جزو برترین مجموعه‌ها در این حوزه باشیم و منظور من از «برتر بودن» جلب بالاترین رضایت مردم است.»
بانک‌ها باید در اکوسیستم لندتک، نقش گارانتور را بر عهده بگیرند
مهم‌ترین دغدغه و چالشی که کسب‌وکارهای لندتک کشور از طریق بانک‌ها به دنبال حل آن هستند، مربوط به مسئله تأمین مالی است. اسماعیلی به‌عنوان مدیرعامل یکی از شرکت‌های لندتکی کشور درباره چالش تأمین مالی این کسب‌وکارها صحبت می‌کند و می‌گوید: «این تأمین مالی به‌صورت سنتی در قالب ارائه تسهیلات و وام‌های بانکی صورت می‌گرفته که ظرفیت محدودی دارد. بانک‌ها در شرایط کنونی کشور با کمبود نقدینگی مواجه‌اند و در انجام طرح‌هایشان به مشکل خورده‌اند. یک سری دستورات و قوانین بالادستی و حکومتی نیز به بانک‌ها می‌رسد که تأمین مالی را برای آنها دشوار می‌سازد؛ درنتیجه بانک‌ها امکان فعالیت چندانی در این زمینه ندارند و این موضوع باعث می‌شود که مدل کسب‌وکار لندتک‌ها به‌ناچار با شرایط بانک متناسب شود.»
به عقیده مدیرعامل سیمرغ تجارت، بانک‌ها امروز می‌توانند به‌جای ایفای نقش تأمین‌کننده مالی برای لندتک‌ها، نقش ضمانت‌کننده خدمت را بر عهده گیرند. او دراینباره این‌طور توضیح می‌دهد: «بانک‌ها درحالحاضر می‌توانند نقش گارانتور (guarantor) را داشته باشند؛ یعنی کسی که اعتبار را ضمانت می‌کند؛ نه کسی که تأمین مالی را انجام می‌دهد. هر لندتکی که بخواهد فعالیت کند دنبال مجموعه یا فردی است که معاملاتش را ضمانت کند. حرکت به سمت خریدهای اعتباری به‌جای نقدی و چرخش اعتبار می‌تواند به این موضوع کمک کند. در گذشته اسم این کار را buy-back یا تهاتر یا کالا به کالا می‌گذاشتند. نکته مهم این است که یک نفر اعتبار را تضمین کند و آن را در زنجیره بچرخاند. اعتبار می‌تواند در زنجیره تأمین دست‌به‌دست شود. این روش شبیه به تهاتر است؛ یعنی یک خدمت را بفروشیم و خدمت دیگری بگیریم بدون اینکه پولی ردوبدل شود.»
کاهش نرخ نکول؛ در گرو هم‌افزایی کسب‌وکارها
تمام لندتک‌ها، در کنار ریسک تأمین مالی، با ریسک نکول نیز مواجه‌اند. او معتقد است که بهترین راه‌حل برای کاهش نرخ نکول لندتک‌ها، محروم کردن افراد بدحساب از یک سری خدمات مهم است: «به‌جای اینکه از قبل تعداد زیادی ضمانت‌نامه و تضمین از هر نفر بگیریم که خیلی از افراد هرگز نمی‌توانند تأمین کنند؛ باید به سمتی برویم که هرکس طبق توافق عمل نکرد؛ او را از بخش گسترده‌ای از خدمات محروم کنیم. بسیاری از افراد امکان تأمین ضامن‌های زیاد را ندارند؛ اما متعهد به پرداخت هستند. نسل‌های جدید هنوز سابقه‌ای ندارند و می‌خواهند وارد بازی شوند. به نظر من، این روش خیلی کاراتر است. از زیر تضامین می‌شود دررفت و منتظر شکایت‌های حقوقی ماند؛ ولی همین که فردی را از خدمتی محروم کنیم ناچار به بازپرداخت می‌شود. این مدل در دنیا نیز تجربه شده است. در بسیاری از کشورهای دنیا، هر فردی تعهدات مالی خود را اجرا نکند، وارد فهرست سیاه می‌شود و کارت‌های اعتباری او مسدود می‌شوند. بدین‌ترتیب افراد تصمیم می‌گیرند که هر طور هست به تعهد خود عمل کنند.»
مردم سواد اعتباری را راحت یاد می‌گیرند به شرطی که بستر آن فراهم باشد. به عقیده اسماعیلی، لندتک‌ها باید با یکدیگر هماهنگ و در ارتباط باشند. امروز هر رفتاری که یک فرد در یک لندتک انجام دهد، پلتفرم‌های دیگر، آن رفتار را نمی‌بینند و از آن اطلاعی ندارند. همچنین، رفتار افراد در پلتفرم‌های لندتکی را بانک‌ها نیز نمی‌بینند و رفتار بانکی اشخاص را هم پلتفرم‌ها در جریان نیستند. اگر تمام این مجموعه‌ها، رفتار مشتریان خود را به یکدیگر اطلاع دهند، هم‌افزایی اتفاق می‌افتد.
او می‌گوید: «فرضاً ما با دیجی‌پی و دیجی‌کالا کار می‌کنم؛ بانک تجارت هم همکاری جداگانه‌ای با آنها دارد. بانک‌های دیگری هم با دیجی‌کالا در ارتباط هستند. ما با پلتفرم‌هایی مثل اسنپ نیز در ارتباط هستیم. هم‌افزایی بین این پلتفرم‌ها می‌تواند از طریق اشتراک‌گذاری رفتار هر فرد با سایرین باشد. بدین‌ترتیب، اگر یک فرد بدعهدی در یک پلتفرم انجام دهد؛ از کل خدمات سکوهای دیگر محروم می‌شود. بدین‌ترتیب هم می‌توانیم نرخ نکول را کاهش دهیم و هم به افزایش سواد اعتباری مردم کمک کنیم. موضوعاتی که در نهایت به رشد و توسعه هرچه‌بهتر اکوسیستم لندتک کشور منتهی می‌شوند. بااینحال متأسفانه هنوز توافقی بین سکوهای مختلف برای اشتراک‌گذاری داده‌های مشتریان وجود ندارد و برخی ترجیح می‌دهند اطلاعات مشتریان خود را در اختیار سایرین نگذارند.»
تشریک‌مساعی بین لندتک‌های اصلی بازار در ظاهر به نظر آسان می‌رسد؛ ولی تاکنون به تحقق نرسیده است. مدیرعامل سیمرغ تجارت با بیان این موضوع می‌گوید: «من فکر می‌کردم این کار خیلی سریع رخ دهد؛ ولی بعد از چند مذاکره که شخصاً با لندتک‌های دیگر انجام دادم، مقاومت‌های زیادی در برابر آن دیدم. امروز به‌اندازه قبل برای ایجاد این هم‌افزایی در اکوسیستم لندتک کشور، خوش‌بین نیستم. بااینحال موضوعی که باید توجه شود این است که نیازمند اتحاد رقبا در اکوسیستم لندتک کشور هستیم.»
قانون‌گذار؛ همواره در فکر جلوگیری از اتفاق‌های بد
طبق صحبت‌های مدیرعامل سیمرغ تجارت، رگولاتور همیشه جلوگیری از ریسک را مقدم بر توسعه خدمت می‌داند و این موضوع در نهایت باعث عدم توسعه یک حوزه نوآورانه در کشور می‌شود. او می‌گوید: «نمی‌گویم که قانون‌گذاران تصمیم اشتباه می‌گیرند؛ اما همیشه جلوگیری از ریسک را مقدم بر توسعه خدمت می‌دانند. این‌ها دو نگاه متفاوت با دو اثر گوناگون هستند. وقتی با این نگاه قانون وضع می‌کنیم که هیچ اتفاق بدی نیفتد، متفاوت است نسبت به زمانی که به کمک توسعه می‌رویم. از دید من، قانون‌گذار ما همواره در پی جلوگیری از اتفاق‌های بد است. متأسفانه قانون‌گذار باتوجه‌به ندانسته‌ها و نااطمینانی‌های زیادی که دارد، قوانین سخت‌گیرانه‌ای می‌گذارد. درک می‌کنم که مملکت در شرایط سختی قرار دارد؛ ولی کمک‌گرفتن از تجارب جهانی راهگشا خواهد بود.»
او می‌گوید در دنیا بعد از تجربه و آزمون و خطای طولانی به مدل‌های استاندارد در حوزه‌های گوناگون نوآورانه رسیده‌اند؛ ریسک‌ها را کاملاً می‌شناسند و مسیرهای جلوگیری از آن را پیش‌بینی کرده‌اند. ولی در ایران رگولاتور تمام این تجربه‌های جهانی را نادیده می‌گیرد: «خیلی کشورها در مورد رمزارز قانون‌گذاری انجام داده‌اند. چه اشکالی دارد که ما نیز از آنها وام بگیریم و مبانی و اصول‌شان را بشناسیم و بومی کنیم؟ چرا همیشه در فضای ابهام می‌مانیم؟ یک روز خیلی خوب رفتار می‌کنیم و یک هفته بعد تمام حساب صرافی‌ها را می‌بندیم؟ زمانی که دستورالعمل جدیدی در حوزه رمزارزها توسط بانک مرکزی منتشر شد، همه احساس کردند فضا دارد باز می‌شود؛ و ناگهان همه‌چیز بسته شد. این یعنی تناقض؛ یعنی عدم آینده‌نگری؛ یعنی عدم فهم کامل ماجرا؛ یعنی تصمیمات لحظه‌ای.
یک لحظه به حس خوشحالی می‌رویم و می‌گوییم: «بگذار همه چیز را باز کنم که اتفاق‌های خوب بیفتد» و فردا با یکی دو اتفاق نگران می‌شویم و می‌گوییم: «نگران شدم، همه را می‌بندیم». این تغییر رویکردهای رگولاتور برای کسب‌وکارها بسیار آزاردهنده هستند. رگولاتور فکر می‌کند با حالت توسعه‌گرایانه تصمیم می‌گیرد؛ ولی ما ذی‌نفعان متوجهیم که به معنای واقعی با حالت پیشگیری تنظیم‌گری می‌کند. تا وقتی این تفاوت درک وجود داشته باشد موضوع حل نمی‌شود.»
