عصر تراکنش
رسانه مدیران فناوری‌های مالی ایران

رگولاتوری، هوش مصنوعی و لندتک؛ از دغدغه‌های مهم اکوسیستم

مروری بر یادداشت‌های دریافتی ماهنامه عصر تراکنش در سال ۱۴۰۳ از فعالان و متخصصان صنعت مالی کشور

عصر تراکنش ۹۱ و ۹۲ / با نگاهی اجمالی به یادداشت‌های ارسالی از سوی بازیگران، فعالان و متخصصان صنعت مالی کشور به ماهنامه «عصر تراکنش»، می‌توان دریافت که در سال ۱۴۰۳ چه موضوعاتی برای آنها اهمیت بیشتری داشته است. با کنکاش در حدود ۵۷هزار واژه‌ای که در مجموع تمام یادداشت‌های ارسالی از سوی بازیگران حوزه فین‌تک کشور به ماهنامه عصر تراکنش را در بر می‌گیرند، به نتایج جالبی برمی‌خوریم؛ اینکه کلیدواژه‌هایی نظیر «رگولاتوری» و معادل‌های آن با ۱۱۳ بار، «هوش مصنوعی» با ۹۷ بار و «لندتک» و معادل‌های آن با ۸۱ بار تکراری‌ترین کلیدواژه‌ها بوده‌اند.

با دست گذاشتن روی کلیدواژه «رگولاتوری»، فریاد امتی درمی‌آید و به آسمان می‌رسد. همچنین، در سالی که گذشت، شرکت‌های فعال در حوزه زیرساخت دیجیتال تا توانستند روی این مسئله صحه گذاشتند که تداوم دردسرهای مرتبط با ترخیص کالاها در گمرک و معضلات تخصیص ارز، می‌تواند بخش بزرگی از فعالیت‌های اکوسیستم فناوری و نوآوری ایران را در آینده‌ای نه‌چندان دور مختل کند.

از سمت دیگر، اقدامات بانک مرکزی در راستای تنظیم‌گری حوزه رمزارز در کشور در یک سال گذشته، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت؛ هرچند که تمام این موارد هم مانع از آن نشد تا رگولاتورهای مختلف مانند سال‌های گذشته، در سال ۱۴۰۳ نیز به بلندتر کردن فهرست پربار چالش‌های اکوسیستم فین‌تک کشور اهتمام نورزند و این رویکرد به قولی آرزوی بهبود رگولاتوری درست در ایران را به دره محالات چند قدم نزدیک‌تر کرده است. با تداوم شرایط دشوار معیشتی و افتادن سایه سیاه تورم روی زندگی عموم مردم بدیهی بود که توجه همگان به صنعت لندتک با اقبال چشمگیری مواجه شود و این مسئله در یادداشت‌های ارسالی برای ما نیز بیش از هر زمان دیگری به چشم آمد.

بسیاری از بازیگران، در یادداشت‌هایشان به مقوله وام‌دهی و ارائه اعتبار از طریق بسترهای لندتکی و نقش آن در تحقق فراگیری مالی پرداختند. با وجود تمام اینها، این «هوش مصنوعی» بود که کماکان گوی سبقت و جلب‌توجه را از سایر رقبایش ربوده بود. به همین خاطر آن‌قدرها هم عجیب نیست که این کلیدواژه، کنار عبارتی نظیر «تحلیل داده»، حالا بیشتر در اظهارنظرهای بازیگران صنعت مالی کشور مورد اشاره قرار بگیرد. در ادامه، مروری اجمالی بر بیش از پنجاه یادداشتی خواهیم داشت که فعالان و متخصصان صنایع مالی کشور در سال ۱۴۰۳ برای ماهنامه عصر تراکنش نوشته‌اند.

سالی پرچالش، همراه با فرصت‌هایی برای تحول

مشکلات اقتصادی، شرایط ژئوپلیتیک و سخت‌گیری‌های رگولاتوری سال‌هاست که بر صنعت بانکداری ایران سایه انداخته است. مشکلات اقتصادی و اجتماعی در سال‌های اخیر موجب خروج بخشی از نیروی متخصص از صنعت شده است. این موضوع هم هزینه‌های نیروی انسانی را افزایش داده، هم در برخی از بخش‌های حساس موجب ایجاد نقاط ضعف چشمگیری شده که شاید پررنگ‌ترین و واضح‌ترین نشانه آن رخنه‌های امنیتی و نشت اطلاعات حساس در شبکه بانکی یا سازمان‌های حساس کشور باشد.

نقش پررنگ شبکه‌های اجتماعی در همه‌گیرشدن رمزارزها

پذیرش انبوه رمزارز صرفاً یک روند جهانی نیست، بلکه مهر تأییدی بر توانمندی و موفقیت ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند در دنیای واقعی است. موفقیت واقعی یک فناوری وابسته به درهم‌تنیدگی آن با زندگی روزمره است؛ به‌طوری‌که این فناوری برای عموم مردم در دسترس و قابل‌استفاده باشد. در این میان پروژه‌هایی مانند TON و کاربرد ساده‌ای که روی تلگرام ایجاد کرده است، می‌تواند این راه دراز را کوتاه‌تر و شدنی‌تر کند. متخصصان حوزه رمزارز معتقدند که نقش شبکه‌های اجتماعی در همه‌گیرشدن رمزارزها بسیار پررنگ خواهد بود.

چرا تعیین تکلیف مالکیت اطلاعات مهم است؟

امروزه کمتر کسی در اهمیت و ارزش اطلاعات تردید دارد و حالا، صحبت از کاربست‌های بسیار پیچیده اطلاعات، مخصوصاً در حوزه هوش مصنوعی و پردازش‌های کوانتومی در میان ‌است. سال‌های سال است که مدل اصلی درآمدی شبکه‌های اجتماعی که خدمات خود را به‌صورت رایگان به کاربران ارائه می‌دهند، مثل گوگل، اینستاگرام، فیس‌بوک و حتی پلتفرم‌های تجاری مثل آمازون، اساساً تجارت اطلاعات بوده است. داده‌ها و اطلاعات سطوح و شئون متفاوتی دارند که بنا بر قصد استفاده‌کننده از اطلاعات، تولید و مصرف می‌شوند. دسترسی به اطلاعات حاوی ارزش و قیمت است و این دسترسی مختص صاحب اطلاعات است. اکنون انواع سرویس‌های آنلاین به‌صورت رایگان ارائه می‌شوند تا فقط انبوهی از اطلاعات کاربران را جمع‌آوری کنند. بنابراین، در ادامه جریان تجارت الکترونیک نفس اطلاعات هم به معادلات بازار اضافه شده و اقتصادی جدید موسوم به اقتصاد اطلاعات پدیدار شده که مالکیت اطلاعات از بنیادهای اصلی آن است.

۱۴۰۳؛ سال فزونی تهدیدات

شرکت‌های نوپا با رشد سریع با تهدید کمبود نقدینگی، فشار مالیاتی، کاهش تقاضای بازار و تمایل مشتریان به خرید غیرنقدی در مقابل فرصت مهاجرت نیروی متخصص روبه‌رو هستند و از طرفی دیگر، بنگاه‌های متقدم بالغ با تهدیدات مهاجرت نیروی متخصص، مداخله دولت، مشکلات ارزی و در مقابل فرصت سرمایه‌گذاری و استفاده از هوش مصنوعی مواجه‌اند. این شرکت‌ها پیشران‌ توسعه صنایع مالی کشورند و کند شدن توسعه این بنگاه‌ها می‌تواند منجر به تعطیلی کسب‌وکارهای کوچک‌تر شود. همچنین، تأمین ارز برای تأمین زیرساخت، مسئله‌ای حیاتی است که با توجه ‌به نزدیکی این نهادها به بانک مرکزی، لازم است با رایزنی، حد اعتباری مختص صنایع مالی را افزایش دهند.

ایجاد تجربه خوشایند، همه‌چیز است

ما در عصری زندگی می‌کنیم که ایجاد تجربه خوشایند برای مشتری همه چیز است. در عصر دیجیتال باید سامانه‌های بیمه‌گری منعطفی داشته باشیم که با تغییرات جاری هم‌راستا و پاسخ‌گوی نیازهای مشتریان باشد. ما باید به این باور برسیم که در عصر دیجیتال این فناوری است که همه چیز است و ما برای ایجاد نوآوری در محصولات و پاسخ‌گویی مناسب به نیازهای مشتری‌هایمان، باید به‌ جای پیاده‌سازی مجدد آنچه موجود است، به دنبال خلق فرایندهای جدید منطبق با نیازهای جدید باشیم. در اقتصاد دیجیتال خلق ارزش مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال است و ستون فقرات آن نیز ارتباطاتی است که به دنبال ساخت اکوسیستمی میان مردم، سازمان‌ها و زیرساخت‌های فناورانه است. در واقع، در عصر دیجیتال فناوری دیگر توانمندساز نیست، بلکه همه چیز است.

قانون «تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها» و ظرفیت‌هایی که پیش روی فعالان اقتصاد دیجیتال قرار می‌گیرد

قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها، یکی از جدیدترین مصوبات مجلس شورای اسلامی در حوزه بازارهای مالی ایران است. قانون‌گذار همچون گذشته علاقه خود به حکمرانی شورایی را حفظ کرده و به‌جای اصلاح وظایف و اختیارات نهادهای مالی موجود و قوانین حاکم بر آنها، ترجیح داده با ایجاد ساختار جدیدی به نام «شورای ملی تأمین مالی» اهداف مدنظر خود را محقق کند. برخی بر این عقیده‌اند که شوراهای عالی در کشور ما کارنامه درخشانی ندارند و از کارایی لازم برخوردار نیستند و حتی مطالعات و تلاش‌های مختلفی برای حذف، ادغام یا انحلال شوراهای موجود در کشور صورت گرفته یا در حال انجام است. به نظر می‌رسد قانون‌گذار سعی بر وارد کردن مفاهیم رایج در گفتمان صنعت مالی و اقتصاد دیجیتال به قانون جدید داشته است. ذکر عبارت‌هایی نظیر اوراق بهادارسازی اموال و دارایی‌ها که می‌تواند متناظر با توکنایز کردن دارایی‌ها باشد، تجویز استفاده از هوش مصنوعی و رمزپول در زمینه تأمین مالی، از این قبیل موارد است.

کیفیت داده‌؛ عاملی مهم در موفقیت سیستم‌های اطلاعاتی

سیستم‌های اکوسیستمی‌ فین‌تک‌، مجموعه‌ای پیچیده از عوامل ناهمگن، غیرخطی و پویا هستند که با تعاملاتشان با یکدیگر، گستره وسیعی از محصولات و خدمات مالی را به مصرف‌کنندگان نهایی ارائه می‌دهند و سیستم‌های اطلاعاتی مختلفی پدید می‌آورند. کیفیت داده‌ها یک عامل مهم در موفقیت سیستم‌های اطلاعاتی است. این نکته به نوبه خود منجر به ارائه اطلاعات با کیفیت بالا برای فرایندهای تصمیم‌گیری می‌شود و بهبود پردازش داده‌ها و عملکرد فردی و سازمانی را در پی دارد. درباره تأثیر واسطه کیفیت اطلاعات، یافته‌های ما تأییدی تجربی بر تأثیر مثبت و معنادار کیفیت اطلاعات به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر بهبود کیفیت تصمیم‌گیری در سیستم‌های اکوسیستمی فین‌تک در بانک‌های هوشمند ارائه می‌دهد. نتایج تجربی مطالعات نشان می‌دهد که کیفیت اطلاعات به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیر دارد و نقش مهمی در بهبود کیفیت تصمیم‌گیری در بانک‌های هوشمند ایفا می‌کند.

در باب چیستی اکوسیستم

بسیار پیش می‌آید که اکوسیستم را با اصطلاحاتی همچون خوشه (Cluster)، شبکه (Network) یا زنجیره تأمین (Value Chain) اشتباه بگیریم. معمولاً وقتی افراد واژه اکوسیستم را در صحبت خود به کار می‌برند، منظورشان بازیگران و تعامل آنها با یکدیگر است، اما این تمام قضیه نیست و اکوسیستم صرفاً محدود به بازیگران و روابط بین آنها نمی‌شود و دو هدف مهمی که دنبال می‌کند، کسب و خلق ارزش است. کسب ارزش به معنای این است که بازیگران در اکوسیستم کسب‌و‌کار به دنبال کسب حداکثری ارزش و به‌تبع آن سود بیشینه از تعامل با سایر بازیگران هستند و در این میان نکته حائز اهمیت دیگر، مسئله تکامل اکوسیستم است.

اهمیت استفاده از  RFC

اهمیت استفاده از RFC در تدوین قوانین برای فناوری‌های نوظهور، حداقل از منظر کاهش هزینه‌های سنگینی که نبود یا نقص قوانین تفسیرپذیر بر صنعت و فعالان آن وارد می‌کند، روزبه‌روز بیش‌تر و بیش‌‌تر می‌شود. از طرفی با توسعه فضای فعالیت شرکت‌های رگ‌تک، سوپ‌تک و استفاده از سندباکس می‌توان هزینه‌های نهاد قانون‌گذار و ناظر را کاهش داد و کارآمدی آن را بهینه‌تر کرد. با وجود در دسترس بودن تجربیات فراوان در دنیا، تعریف و تدوین نحوه قانون‌گذاری و نظارت بر این قوانین با روش‌های فناورانه و به‌روز، بسیار کم‌هزینه‌تر از روش سنتی آزمون و خطاست.

معادله عجیب نئوبانک‌ها

ارائه خدمات بانکی از طریق سامانه جامع بانکداری مرکزی به‌شرط آنکه در ارائه خدمات نوین نئوبانک‌ها اختلال ایجاد نکند، می‌تواند برای جلوگیری از پول‌شویی یا فرار مالیاتی مفید باشد. با عنایت به ممنوع کردن تملک یا ایجاد شرکت جدید و جلوگیری از ایجاد واحدهای زیرمجموعه در واحد دیجیتال و تخصیص فقط یک کد دیجیتال برای هر بانک، این قانون می‌تواند واحد دیجیتال را به‌شدت متورم کند و با افزایش بی‌تحرکی، عملاً خود سد راه نوآوری برای ارائه خدمات نوین بانکی شود. مشتریان بانک‌ها خواسته‌های متفاوت و به‌روزی دارند و با ارائه صرفاً یک کد دیجیتال به بانک نمی‌توان اصول اولیه بانکداری باز را که ارائه خدمات متنوع به مشتری‌های متعدد است، محقق کرد.

اکوسیستم نوآوری به تسهیلگر نیاز دارد

موفقیت یک اکوسیستم نوآوری اغلب به این گزاره بستگی دارد که راهبران آن چطور و چقدر می‌توانند روابط طیف‌های مختلف و رویکردهای متنوع در منظومه را درک کنند و به تعامل میان اجزا سهولت بخشند. درک درست راهبران از ضرورت ایفای نقش تسهیلگر به این دلیل مهم است که برقراری ارتباط و توسعه روابط در اکوسیستم می‌تواند از یک ‌سو شکاف‌های موجود در کسب‌وکار را از طریق سرمایه‌گذاری پر کند و از سوی دیگر به رفع نیازهای خاص فعالان حوزه منجر شود. تصویر دقیق و شناخت عمیق از بازیگران و ذی‌نفعان مختلف در حوزه، ارتباط مؤثر با سرمایه‌گذاران و اتخاذ زبان مشترک با رگولاتور مهم‌ترین نیاز اکوسیستم نوآوری است. ایجاد ارتباط بین بانک‌ها به‌عنوان ذی‌نفعان مهم اکوسیستم نوآوری و سرمایه‌گذاران و مدیران و متخصصان در این نهادها به‌عنوان متولیان اثرگذار در ایجاد و توسعه ارتباطات اکوسیستم نوآوری با بدنه حاکمیت و ساختارهای بوروکراسی در شبکه بانکی، نقش حیاتی و مهمی است که بر عهده هلدینگ‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات بانکی است.

رگ‌تک؛ تسهیل‌کننده اقتصاد دیجیتال

رگ‌تک ابزاری است که با خلق مزیت، نه‌تنها برای کسب‌وکارها و کاربران، بلکه برای دولت‌ها نیز مفید است و به شفافیت و کارایی بیش‌تر و رشد اقتصاد دیجیتال کمک می‌کند. در سطح جهانی، رگ‌تک نقش مهمی در پشتیبانی از نوآوری‌های مالی ایفا کرده است. یکی از مزایای اصلی رگ‌تک، کاهش ریسک‌های مالی و افزایش شفافیت در سیستم‌های مالی است. در ایران نیز بهره‌گیری از رگ‌تک می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصاد دیجیتال کمک کند. با وجود چالش‌های موجود، ازجمله نبود قوانین جامع و به‌روز و پیچیدگی‌های بوروکراتیک، استفاده از رگ‌تک می‌تواند راهکار مناسبی برای مصادیق احراز هویت و امضای دیجیتال باشد.

کنکاشی نو در اقتصاد تهاتر مبتنی بر گواهی دیجیتال (توکن)

استفاده از توکن‌ها در تراکنش‌های تهاتر، مبادلات مستقیم بدون نیاز به پول ملی یا ارزهای بین‌المللی را ممکن می‌سازد. سازمان‌ها یا افراد، مقدار مشخصی توکن صادرشده با فناوری بلاکچین را دریافت می‌کنند که ارزش آنها بر اساس کالا یا خدمات تعیین می‌شود. طرفین توکن‌ها را تبادل و بر شرایط تراکنش توافق می‌کنند. انتقال توکن‌ها، دیجیتال و شفاف است و در بلاکچین ثبت می‌شود که تقلب را به حداقل می‌رساند. این روش وابستگی به واسطه‌های مالی را کاهش می‌دهد، سرعت و کاهش هزینه‌های تراکنش‌ها را بهبود می‌بخشد و سطح مشارکت افراد و کسب‌وکارها را بالا می‌برد. با افزایش استفاده از توکن‌ها در صنایع مختلف، توکن‌های متنوعی بر اساس نیازها شکل می‌گیرند و بازارهای مالی دیجیتال توسعه می‌یابند.

بازخوانی زندگی با حضور لندتک‌ها

توسعه فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی زمانی زندگی بهتری می‌سازد که هم‌زمان، رشد آگاهی در استفاده از آن نیز روی دهد. فناوری‌های مالی (فین‌تک‌ها) نیز از این جریان مستثنا نیست. دسترسی ساده و سریع به خدمات و محصولات مالی تجربه یک زندگی جدید و بهتر است، اما اگر مصرف‌کننده آگاه باشد؛ وگرنه، صرفاً یک زندگی جدید، نه بهتر را تجربه می‌کند. آموزش و ترویج چنین قواعدی ضرورت اجتناب‌ناپذیر در توسعه فناوری‌های وام‌دهی است. هدف فناوری، زندگی بهتر است و این هدف فقط برای باسوادان مالی دست‌یافتنی است.

تنظیم‌گری مشارکتی از شاهراه همگرایی صنفی

اکوسیستم لندتک امروز گام‌های ابتدایی خود برای بلوغ نسبی را برداشته و با اقدامات مؤثر و ظرفیت‌ساز، مسیر به رسمیت شناخته شدن به‌عنوان یک بازیگر در اقتصاد دیجیتال را تا حدودی طی کرده است؛ با وجود این، برای حفظ و مراقبت از این حوزه اقدامات کسب‌وکارها در مسیر صنفی ضروری است. امروز با اندوختن تجربه‌های موفق پیشین، می‌توان از شاهراه همگرایی صنفی و با اقدامات داوطلبانه، خودتنظیم‌گری کرد و حتی با مشارکت و تولید فکر و ایده، تنظیم‌گری مشارکتی (هم‌تنظیم‌گری) را محقق کرد. در واقع، اقداماتی وجود دارد که فقط از مسیر تأکید بر اشتراکات صنفی قابل وصول و پیگیری است.

در بر همان پاشنه می‌چرخد

امروزه شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جست‌وجو، تلفن‌های همراه و اینترنت اشیا به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی اکثر مردم جهان تبدیل شده‌اند و همگی بدون توقف در حال جمع‌آوری داده‌های بسیار زیادی از زندگی شخصی فردفرد مردم و کاربران خود هستند. رؤیای ناشناس ماندن تراکنش‌ها و دورزدن محدودیت‌های شبکه‌های پرداخت سنتی بسیار زود رنگ باخت و اکنون افراد بیشتری با دقت به سپیدنامه بیت‌کوین مراجعه می‌کنند و با این حقیقت مواجه می‌شوند که برعکس تصور آنها نه‌تنها ارمغان این فناوری ناشناس بودن نبوده، بلکه ایجاد شفافیت هرچه بیش‌تر در تعاملات و تبادلات مالی دنیا را با خود آورده است. فارغ از آمارهایی که شرکت‌های تجزیه‌وتحلیل شبکه‌های بلاکچین نشان می‌دهند، حجم مبادلات غیرقانونی (به‌زعم کشورهای بزرگ) در دو سال اخیر روند نزولی داشته و حتی با نگاهی سطحی نیز می‌توان دریافت که ظهور رمزدارایی‌ها و بلاکچین به‌راحتی وزن مبادلاتی را که با پول نقد یا فلزات گران‌بها صورت می‌گیرد کم و کمتر خواهد کرد.

تحقق فراگیری مالی به کمک پلتفرم‌های وام‌دهی

حوزه وام‌دهی که در چند سال اخیر به لطف امکانات پلتفرم‌های دیجیتال، فراگیری بیشتری پیدا کرده، می‌تواند روی زندگی عامه مردم اثر مثبت یا منفی بگذارد. سواد مالی مؤلفه‌هایی مانند بودجه‌بندی، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، مدیریت بدهی، مدیریت ریسک و بیمه دارد و بهبود آن می‌تواند تأثیرات مثبت استفاده از لندتک را افزایش دهد. اعطای وام به سبب افزایش توان مصرف و رفع نیازهای بی‌پاسخ‌مانده، قطعاً برای عامه مردم جذاب است. به‌ طور خاص، در شرایط ابرتورمی این جذابیت افزایش پیدا می‌کند، بنابراین، افراد عموماً حتی با پرداخت سودهای بیشتر نیز همچنان علاقه‌مند به دریافت این قبیل وام‌ها هستند. پلتفرم‌های وام‌دهی می‌توانند با رعایت شرایطی در راستای تحقق فراگیری مالی در جامعه و کمک به برقراری عدالت در دستیابی به منابع برای همه مردم کمک شایانی کنند.

تسهیل در تأمین مالی؛ اساسی‌ترین رسالت لندتک‌ها

لندتک‌ها با تقویت قدرت خرید مردم، باعث افزایش حجم فروش کسب‌وکارها می‌شوند و به‌صورت غیرمستقیم موجبات تأمین مالی و افزایش گردش مالی آنها را فراهم می‌کنند. با وجود این، حضور لندتک‌ها در اقتصاد کشور مزیت‌های دیگری نیز دارد که ازجمله آنها می‌توان به افزایش سهولت دسترسی به منابع مالی، افزایش شفافیت و کارایی و تقویت اقتصاد دیجیتال اشاره کرد. مهم‌ترین نقش لندتک‌ها حل کردن چالش‌های بزرگ هر دو سمت اقتصاد برای تأمین مالی است؛ سمت عرضه و سمت تقاضا. به همین دلیل می‌توان گفت که تسهیل تأمین مالی و کاهش موانع مالی و نوآوری در ارائه خدمات مالی از اساسی‌ترین رسالت‌های لندتک‌هاست.

مصائب تولیدکنندگان سخت‌افزار صنعت بانک و پرداخت

سخت‌افزارهای تخصصی صنعت بانکی، به دلایل خاص امنیتی صنعت پرداخت و بانک، معمولاً ذیل استانداردهای معتبر جهانی مانند PCI و EMV تولید می‌شوند و به دلیل تحریم، عملاً هیچ‌کدام از تولیدکنندگان داخلی، شانس طراحی و تولید دستگاه‌ها را با عمق تولید مدنظر سیاست‌گذاران ندارند، حتی اگر به‌صرفه باشد. همین تولید معیوب هم درنهایت در شبکه پیچیده‌ای از قوانین و دستورالعمل‌های عجیب و بعضاً متناقض نهادها و سازمان‌های متعدد گرفتار شده است. ادامه این روند، نگرانی بقای اکثر تولیدکنندگان را در پی دارد و به‌تبع آن، بحران پیش روی خدماتی است که تقریباً تمام اتباع کشور از آن بهره می‌برند.

پیاده‌سازی یک CRM برای خدمات بانکی حیاتی است

CRM بانکی یک ابزار نرم‌افزاری است که به‌ طور خاص برای این صنعت طراحی شده و به بانک‌ها کمک می‌کند تعاملات و روابط با مشتریان خود را مدیریت کنند. پیاده‌سازی یک CRM برای خدمات بانکی حیاتی است، زیرا بانک‌ها را قادر می‌کند تا ارتباطات با مشتریان خود را به‌ طور مؤثر و کارآمد مدیریت کنند. CRM یک پلتفرم تلفیقی را برای ذخیره داده‌های مشتری و ثبت تعاملات ارائه می‌دهد که می‌تواند برای تعیین رفتار و ترجیحات مصرف‌کننده تجزیه‌وتحلیل شود. همچنین، می‌توان از این داده‌ها برای بهبود تجربه مشتری، افزایش وفاداری او و توسعه درآمد استفاده کرد.

نبود فرهنگ‌سازی و آگاهی عمومی؛ از چالش‌های مهم کرادفاندینگ در ایران

یکی از چالش‌های مهم کرادفاندینگ در ایران، نبود فرهنگ‌سازی و آگاهی عمومی در این زمینه است. بسیاری از مردم با مفهوم کرادفاندینگ و نحوه عملکرد آن آشنا نیستند و بنابراین، تمایلی برای مشارکت در این نوع پروژه‌ها ندارند. شرایط اقتصادی از طرفی دیگر موجب شده مردم کمتر به سرمایه‌گذاری در طرح‌های کرادفاندینگ تمایل داشته باشند. افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید، توان مالی مردم را برای مشارکت در پویش‌های کرادفاندینگ کاهش داده است. همچنین، نوسانات ارزی باعث شده هزینه اجرای بسیاری از طرح‌ها به طور ناگهانی و پیش‌بینی‌نشده‌ای افزایش یابد و طرح‌ها نتوانند با بودجه اولیه به اهداف خود برسند.

لزوم بومی‌سازی فناوری‌های موردنیاز کشور

در مسیر خلق ارزش، ارتقای رضایت مشتریان و پیشرفت در دنیای رقابتی، صنعت تجهیزات الکترونیکی بانکی با چالش‌هایی در حوزه سخت‌افزار پیش روست که می‌توان به‌طور عمده، به چالش‌های فناوری‌محور، امنیتی، اقتصادی و منابع انسانی اشاره کرد. از یک سو، سرعت پیشرفت فناوری را نیز می‌توان هم یک چالش، هم یک فرصت قلمداد کرد که در صورت برخورداری از جدیدترین فناوری‌ها و به‌روزرسانی مداوم، می‌توان به فرصت‌های ارزشمندی دست یافت. از سوی دیگر در حوزه امنیت، مشتریان بانکی باید اطمینان حاصل کنند که سیستم‌های سخت‌افزاری آنها در معرض تهدید نیست. بنابراین، حفظ امنیت داده‌ها و سیستم‌های آنها اهمیت حیاتی دارد.

توکن‌سازی؛ نمونه‌ای موفق از به‌کارگیری قراردادهای هوشمند

قرارداد‌های هوشمند، برنامه‌های کامپیوتری خودکاری هستند که در هسته بلاکچین قرار می‌گیرند. بلاکچین به‌عنوان یک فناوری نوآورانه، تأثیرات قابل‌توجهی در حوزه‌های حقوقی دارد. توکن‌سازی املاک و مستغلات یک نمونه موفق از به‌کارگیری قراردادهای هوشمند است. توکن‌سازی فرایندی است که دارایی‌ها را به توکن‌های دیجیتال تبدیل می‌کند. این توکن‌ها نماینده واحدهای قابل معامله در بلاکچین می‌شوند. دارایی‌ها می‌توانند ملموس (مانند املاک، طلا، آثار هنری) یا غیرملموس (مانند حق رأی، حق مالکیت، مجوز محتوا) باشند.  توکن‌سازی املاک و مستغلات تغییرات مهمی در سرمایه‌گذاری مسکن ایجاد می‌کند. این فرایند، دسترسی به سرمایه‌گذاری در املاک را آسان‌تر می‌کند و نقدینگی را افزایش می‌دهد.

اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان چه مزایایی دارد؟

تصویب قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان به‌منظور شفاف‌سازی تمامی چرخه مبادلات اقتصادی کالا و خدمت عرضه‌شده در کشور و به‌‌‌‌‌عنوان زیرساخت اظهار الکترونیکی فروش و مالیات ذیل توسعه دولت الکترونیکی بوده است. در واقع، این قانون بستری بزرگ برای توسعه عدالت و انجام امور به روش درست است. باید پذیرفت که ارتقای نظام مالیات‌ستانی و چرخه معاملات سنتی در یک تحول دیجیتالی به نظام الکترونیکی شفاف و چابک، نیازمند همراهی همه ارکان جامعه است و اثرات مثبتی روی معیشت مردم و در کنار آن بهبود روند شناسایی مالیات خواهد داشت.

اژدهای قدرتمند یا اژدهای کاغذی؟

در ایران به‌وفور می‌شنویم که «هر قانونی نیازمند ضمانت اجرایی است». منکر این اصل نیستیم که ضمانت اجرایی، نیاز منطقی هر رگولاتور برای حفظ مشروعیت قوانین مصوب است، اما این ادبیات در کشور ما بیش از سایر کشورها رایج است. علت این تأکید بیش از حد بر ضمانت اجرایی قوانین در ایران، ضعیف‌ بودن حلقه‌های دیگری از زنجیره حکمرانی است. طبیعی است که این نوع تنظیم‌گری «مقبولیت اجتماعی» ندارد و برای تأمین التزام اجرایی آن نیازمند فشاری قهری به اسم «ضمانت اجرایی رگولیشن» خواهیم بود. غافل از اینکه مهم‌ترین انگیزه اجتماعی برای ضمانت اجرای دستورالعمل‌های هر رگولاتور، مقبولیت اجتماعی رگولاتور و فرایند شفاف تدوین دستورالعمل‌هاست.

ممارست بر تولید؛ هر روز سخت‌تر از دیروز

یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه تولید سخت‌افزار و تجهیزات الکترونیک، مدیریت زنجیره تأمین قطعات اولیه است. قوانین متغیر ثبت سفارش، فرایند‌های طولانی تخصیص ارز و ترخیص گمرکی بسیار پیچیده و فرسایشی شده و این عوامل باعث می‌شود از زمان ایده‌پردازی و طراحی محصول تا تولید نمونه اولیه زمان زیادی را به خود اختصاص دهد و مدیریت سرمایه در گردش با چالش جدی مواجه شود. تولید سخت‌افزار نیازمند سرمایه‌گذاری در تحقیق‌وتوسعه، تجهیزات و ابزارآلات و فناوری‌های جدید است. در نتیجه، با این شرایط حاشیه سود تولید سخت‌افزار بسیار کمتر از واردات تجهیزات عمدتاً چینی خواهد بود. این مسئله باعث شده ممارست در تولید هر روز سخت‌تر از دیروز شود.

سرنوشت محتوم نوآوری‌ها در ایران، تعطیلی و خالی ‌شدن از معناست

ابلاغیه بانک مرکزی (در زمینه عدم امکان ارائه خدمات کارت‌های متصل به شتاب کارگزاری‌ها به‌طور موقت)، خدمتی نوین را که در ترکیب بازار سرمایه و بازار بانکداری پدید آمده بود ممنوع کرده و خبر از در راه بودن دستورالعملی جدید می‌دهد. این مسئله نشانگر تفکر تاریخ‌مصرف‌گذشته‌ بانک مرکزی درباره مقوله ریسک (Risk) است که آن‌را به‌مثابه یک اتفاق ناگوار (Hazard) می‌بیند. باقی ماندن این طرز فکر نزد مسئولان بانک مرکزی باعث خواهد شد نوآوری را تاب نیاورند و سرنوشت محتوم نوآوری‌ها، تعطیلی و خالی شدن از معنا یا گره خوردن نوآوری با رقابت شود. اشتیاق سامانه‌زایی در بانک مرکزی در کسب‌وکارهای مبتنی بر ابزار کارت، زیادتر است؛ چه‌بسا مشغول طراحی و ساخت یک سامانه متمرکز دیگر باشند که کارگزاری‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری همه به این سامانه متصل شوند.

نگاه غیرواقعی و انتزاعی صنعت بانکی کشور به نسل زد

یکی از مؤلفه‌های مهم نسل زد در انتخاب شریک تجاری برای دریافت خدمات مالی و بانکی، داشتن تجربه کاربری راحت و شفاف و قابل استفاده بودن در گوشی تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی است. این نسل تجربه کار با ارزهای دیجیتال و بلاکچین را هم دارد. نظام‌های مالی، بانکی، فین‌تک‌ها و استارتاپ‌های کشور در مواجهه با این نسل، مانند سایر ارکان جامعه در فهم نیازهای آنها و ارائه پاسخ‌ به آنها تقریباً‌ هیچ کاری انجام نداده‌اند و فضایی برای استفاده از ذهن‌های پویا و خلاق افراد این نسل فراهم نکرده‌اند. این موضوع یکی از علت‌هایی است که باعث شکل نگرفتن کسب‌وکارهای نو و متفاوت و سرخوردگی نیروهای توانمند نسل‌زدی شده است.

پرداخت از منظر اقتصاد رفتاری

تحقیقات سال‌های اخیر نشان می‌دهد که ابزارهای پرداخت متفاوت باعث افزایش یا کاهش مطلوبیت معامله ادراک‌شده توسط مشتری می‌شوند. آنچه درباره مطلوبیت معامله ادراک‌شده، بیش‌تر اثرگذار است، پرداخت اعتباری در مقایسه با پرداخت نقدی و با استفاده از کارت‌های پیش‌پرداخت است. در نظریه درد پرداخت، رنج ناشی از پرداخت ثمن را تابعی از زمان پرداخت و روش پرداخت می‌دانند. موضوع دیگر که بیش‌ترین اثر را دارد، رنج ناشی از استنباط گران‌بودن کالاهاست که ناشی از تفاوت قیمتی که با آن مواجه می‌شوند با قیمت مرجع ذهنی افراد است. رنجی که با روش پرداخت وجه نقد حاصل می‌شود، نسبت به دیگر ابزار به‌ طور محسوسی بیشتر است. از سوی دیگر، پرداخت با چک و کارت اعتباری و همچنینBNPL  رنج بسیار کمتری ایجاد می‌کند.

 مروری بر ریسک‌های دیفای و چالش‌های توسعه آن در ایران

دیفای یا همان امور مالی غیرمتمرکز در جهان با سرعتی که انتظار می‌رفت هنوز فراگیر نشده است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست و این مسئله از دلایل عمده‌ای برخوردار است. از طرفی بانک مرکزی ایران نیز در این زمینه مزید بر علت شده است، زیرا عموماً در فضای نوآوری‌های مالی بسیار محتاط و سخت‌گیرانه عمل می‌کند که این مسئله باعث شده حوزه‌های بسیار محدودی برای نوآوری وجود داشته باشند. این حوزه‌های محدود جذابیت اقتصادی چندانی برای سرمایه‌گذاران و نوآوران ندارند. همچنین، مجوزهای انحصاری و محدودیت‌های بانک‌ها و نهادهای مالی برای مشارکت و همکاری با نهادهای نوآور به دلیل نبود قوانین شفاف از مشکلات دیگر این حوزه است.

بلاتکلیفی بازار نئوبانک‌ها در کشور

شیوه کنونی تنظیم‌گری در حوزه نئوبانک‌ها موجب شده با وجود حضور بازیگران متعدد در این حوزه، با گذشت چند سال برخی در حال از دست‌ دادن بازار باشند و در مسیر تعطیل ‌شدن قرار بگیرند. برای مثال، با اینکه ما در بانک سپه در یک سال فعالیت امیدبانک، به حداقل یک میلیون کاربر رسیده‌ایم، به دلیل اینکه به CIF دسترسی نداریم عملاً نمی‌توانیم سرویس‌های شخصی‌سازی‌شده ارائه دهیم و با داشتن این میزان کاربر نتوانسته‌ایم بازدهی قابل‌قبولی داشته باشیم. بنابراین، لازم است به‌صورت مستقل کر داشته باشیم، یا اینکه با بازنگری در دستورالعمل ابلاغ‌شده، دسترسی نئوبانک‌ها به CIF لحاظ شود. به عبارت دیگر، با این شرایط نمی‌توانیم سرویس‌هایی را که نیاز بازار هستند ایجاد کنیم و عملاً دیر وارد بازار می‌‌شویم.

ظرفیتی زیاد، رشدی کم

دیفای به دلیل نبود مقررات مشخص، با چالش‌های قانونی جدی مواجه است. در ایران نهادهای نظارتی هنوز نتوانسته‌اند چهارچوب‌های قانونی مناسبی برای فعالیت‌های دیفای و رمزارزها تعیین کنند. اینکه رمزارز پول است یا دارایی دیجیتال هنوز جای بحث دارد. این عدم قطعیت قانونی مانع از ورود مؤسسات مالی به این فضا می‌شود. همچنین، در صورت بروز مشکلات حقوقی، کاربران ممکن است نتوانند حقوق خود را پیگیری کنند. در ایران نهادهای ناظر نگران جایگزینی ریال با رمزارز به دلیل سادگی مبادله در شرایط تحریم هستند. آنها نگران‌اند که نقدینگی سیال در پلتفرم‌هایی وارد شود که نظارتی بر آن ندارند. از طرفی، فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند هنوز در مراحل توسعه هستند و ممکن است با مشکلات فنی مواجه شوند و کماکان یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های دیفای، امنیت پروتکل‌ها و قراردادهای هوشمند به شمار می‌رود.

هماهنگی با فناوری‌های نوین؛ شرط بقا در عصر جدید

در ایران بهره‌گیری از هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها در خدمات پرداخت الکترونیکی با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی همراه است. یکی از چالش‌های اصلی، زیرساخت‌های فنی و فناوری است. دسترسی ‌نداشتن به تجهیزات پیشرفته و نیروی انسانی متخصص می‌تواند فرایند پیاده‌سازی این فناوری‌ها را آهسته کند. همچنین، مسائل قانونی و مقرراتی نیز مانعی بر سر راه است. بااین‌حال، فرصت‌های بسیاری نیز وجود دارد. جمعیت جوان و فناوری‌دوست ایران، بازار بزرگ و پویایی را برای توسعه خدمات پرداخت الکترونیکی فراهم می‌کند. همچنین، با توجه ‌به نیاز روزافزون به خدمات سریع و امن، تقاضا برای استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها افزایش یافته است.

ضرورت وجود تنظیم‌گری‌ که زمینه‌ساز نوآوری است

رمزدارایی‌ها به‌عنوان یکی از محصولات فناوری بلاکچین، ویژگی‌های منحصربه‌فردی مانند غیرمتمرکز بودن و امنیت بالا دارند و به‌سرعت در دنیا در حال گسترش‌اند. بااین‌حال، نبود قوانین و مقررات روشن، شفاف و دقیق در این حوزه، می‌تواند تهدیدی جدی برای اقتصاد کشورها باشد. در بسیاری از کشورها ازجمله ایران، پیچیدگی‌ها و نوآوری‌های رمزدارایی‌ها باعث شده تنظیم‌گری در این حوزه با چالش‌های متعددی مواجه شود. اگرچه این کشورها هنوز در حال بررسی و تدوین قوانین مربوط به رمزدارایی‌ها هستند، اما نیاز به تنظیم‌گری مناسب در این حوزه به‌وضوح احساس می‌شود. بدون وجود مقررات روشن و شفاف، رمزدارایی‌ها می‌توانند به ابزاری برای ارتکاب جرائم مختلف ازجمله پول‌شویی و فرار مالیاتی تبدیل شوند. این تهدیدها نه‌تنها امنیت اقتصادی را به خطر می‌اندازند، بلکه اعتماد عمومی به نظام مالی را نیز تضعیف می‌کنند.

نبرد متخصصان و ماشین در زمین تحلیل داده

تجزیه‌وتحلیل افزوده فرایندی مهم در صنعت فین‌تک است که در آن داده به‌صورت خودکار از منابع داده‌ای جمع‌آوری و تمیز می‌شود و با روش‌های عاری از سوگیری تحلیل شده و در ادامه به کمک پردازش زبان طبیعی (NLP) گزارش‌هایی ایجاد و به مخاطب منتقل می‌شود. همان‌طور که از نام این فناوری برمی‌آید، این برنامه مبتنی بر هوش مصنوعی، با خودکارسازی بسیاری از کارهای تکراری مانند جمع‌آوری و آماده‌سازی داده، به انسان کمک می‌کند و به تحلیلگران داده این فرصت را می‌دهد که وقتشان را صرف اقدامات خلاقانه‌تر و راهبردی‌تر، مانند طرح سؤالات کسب‌وکاری بهتر و یافتن منابع داده‌ای نوآورانه کنند.

بدون توسعه سخت‌افزار، امکان پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات وجود نخواهد داشت

سخت‌افزار به‌عنوان ستون فقرات و زیرساخت فیزیکی فناوری اطلاعات، نقشی بنیادین در کارکرد و توسعه نرم‌افزارها و سامانه‌های فناوری اطلاعات ایفا می‌کند. بدون توسعه سخت‌افزار، امکان پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات، بهبود کارایی، افزایش امنیت و ارائه خدمات نوین وجود نخواهد داشت. اما توسعه و نوآوری در استفاده از سخت‌افزار در صنعت بانکداری و پرداخت در ایران با چالش‌های ویژه‌ای رو‌به‌روست که برخی از آنها ممکن است با چالش‌های جهانی مشترک باشند، اما برخی نیز به دلایل بومی و شرایط خاص کشورمان منحصربه‌فردند. نوسانات شدید نرخ ارز و همچنین نرخ بالای تورم، هزینه‌های تأمین و پیاده‌سازی سخت‌افزارهای جدید را به طور مداوم تغییر می‌دهد و پیش‌بینی هزینه‌ها را دشوار می‌کند. تأمین اعتبار بین‌المللی برای واردکنندگان ایرانی دشوار است، زیرا بسیاری از مؤسسه‌های مالی بین‌المللی به دلیل تحریم‌ها از تعامل با ایران خودداری می‌کنند.

اکوسیستم‌های مشارکتی، یکی از راهکارهای تحول دیجیتال در صنعت بیمه هستند

صنعت بیمه به واسطه ماهیت ذاتی خود محل تلاقی تمام کسب‌وکارها و صنایع مختلف است. به دلیل همین ارتباطات گسترده، تحول دیجیتال در صنعت بیمه موضوعی درون‌صنعتی نیست و هر گونه تحول در این صنعت نیازمند مشارکت و هم‌افزایی با کل ذی‌نفعان زیست‌بوم بیمه‌گری است. این مشارکت امکان‌پذیر نخواهد بود مگر به کمک گفت‌وگوی پلتفرم‌ها از طریق API. صنعت بیمه و سایر ذی‌نفعان زیست‌بوم بیمه‌گری نیاز به تبادل داده دارند تا بتوانند تجربه مشتری را بهبود بخشند و رضایت او را به مدد این تعاملات دیجیتال جلب کنند. شرکت‌های بیمه اگر بخواهند تجربه دیجیتالی بهتری برای بیمه‌شدگان درمان خود ایجاد کنند، ناچار از هم‌افزایی دیجیتال با نظام سلامت و بیمه‌گرهای پایه هستند و با مشارکت آنهاست که امکان پذیرش و رسیدگی آنلاین خدمات درمانی مورد درخواست بیمه‌شدگان و تعیین سهم بیمه‌گر تکمیلی و بیمه‌شده از خدمت ارائه‌شده میسر می‌شود.

نقش TPPها در صنعت فین‌تک، لندتک و خرده‌فروشی

در سال‌های اخیر پیشرفت‌های فناورانه در حوزه‌های فین‌تک، لندتک و خرده‌فروشی تغییرات بسیاری در نحوه ارائه خدمات و تعامل با مشتریان ایجاد کرده است. ازآنجاکه «هر نعمتی، بهایی دارد»، دسترسی گسترده TPPها به داده‌های حساس مالی، چالش‌هایی جدی در زمینه امنیت و حریم خصوصی به همراه دارد. داده‌های مالی کاربران از آن نوع اطلاعاتی است که نیاز به حفاظت دقیق دارد، زیرا هر نوع نقض امنیتی می‌تواند پیامدهایی جدی برای کاربران و اعتماد عمومی به این نوع خدمات به دنبال داشته باشد. حفظ امنیت و اعتماد کاربران به TPPها بر پایه استفاده از فناوری‌های پیشرفته رمزنگاری و احراز هویت چندعاملی استوار است. علاوه‌برآن، این TPPها باید با مقررات سخت‌گیرانه‌ای که برای حفاظت از داده‌های مشتریان وضع شده است، سازگار شوند. در واقع، امنیت و اعتماد ستون‌های اصلی برای موفقیت این خدمات در بازار هستند.

برای تحول در صنعت پرداخت، از ظرفیت‌ها غافلیم

یکی از بزرگ‌ترین موانع بر سر راه توسعه فناوری‌های مالی نوین و همچنین زیرساخت‌های بانکی موجود در ایران، بی‌اعتمادی کاربران و حتی کسب‌وکارها به این سیستم‌هاست. بسیاری از کاربران همچنان از روش‌های سنتی پرداخت مانند کارت‌به‌کارت، درگاه پرداخت اینترنتی یا حتی پرداخت نقدی استفاده می‌کنند و از ورود به دنیای پرداخت‌های خودکار دایرکت‌دبیت هراس دارند. علاوه ‌بر کاربران، صاحبان کسب‌وکارها نیز با تردیدهایی درباره پذیرش این فناوری مواجه‌اند، درحالی‌که دایرکت‌دبیت می‌تواند به کاهش هزینه‌های عملیاتی و تسریع فرایندهای مالی کسب‌وکارها کمک کند. به نظر می‌رسد در این زمینه به فرهنگ‌سازی و آموزش نیازمندیم.

چند پرسش درباره پروژه ریال دیجیتال بانک مرکزی

به طور مکرر می‌شنوم که می‌گویند قرار است با استفاده از ریال دیجیتال، پول را از جیب مردم خارج کنیم. این اظهارات برای من پرسش‌برانگیز است؛ پول نقد در حساب‌های جاری مردم موجود است، نظام بانکی هم به این حساب‌ها سودی پرداخت نمی‌کند، از طرفی این پول‌ها بیشترین کارایی را در اقتصاد دارند. درواقع حساب‌های جاری و پول نقد، بدهی بانک مرکزی به مردم هستند. پرسش دیگری که ذهنم را مشغول کرده این است که چگونه می‌توان با استفاده از ریال دیجیتال، تحریم‌های ظالمانه را دور زد؛ چیزی که به‌کرات ادعا می‌شود. کشوری که تحریم است و کشورهای هم‌پیمانش نیز وضعیت بهتری ندارند، چطور می‌خواهد تحریم را دور بزند؟ این دور زدن تحریم نیز مثل همان ادعاها در رابطه ‌با رمزارزها و ماینینگ است که در واقعیت هرگز محقق نشدند.

نوآوری‌های مالی و مطابقت نداشتن با مقررات

فناوری‌های نوظهور و عزم شرکت‌های صنعت مالی برای نوآوری و ایجاد محصولات جدید، باعث عرضه خدمات جدیدی در سال‌های اخیر در ایران شده است. در وضعیت کنونی، از یک سو شرکت‌ها برای بهره‌برداری از نوآوری‌هایی که در دنیا رایج می‌شوند گام برمی‌دارند و از سوی دیگر نهادهای ناظر به دنبال ساماندهی و تطبیق با مقررات هستند. این چالش‌ها به کشور ما هم وارد شده‌اند و در فناوری‌های تراکنش مالی، فناوری‌های مرتبط با تسهیلات یا پرداخت وام‌های خرد، رمزارز‌ها و موضوعات مرتبط با بورس‌های بین‌المللی، فارکس یا NFTها نمود یافته‌اند. فضای قانونی کشور کمی غیرشفاف است؛ گاهی نهاد ناظر وارد می‌شود تا تطبیق با مقررات حفظ شود، گاهی فعالیت‌های جدید که قانونی هم ندارند، توسعه می‌یابند و گاهی هم مقررات جدیدی وضع می‌شوند که خود مانعی بر سر راه توسعه نوآوری هستند.

چرا امور مالی تعبیه‌شده برای کسب‌وکارها اهمیت دارد؟

همواره در طول تاریخ، پیدایش فناوری‌های جدید منجر به شکل‌گیری مفاهیم جدیدی شده است و فناوری‌های مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بدون تردید در این حوزه هم پس از ظهور فناوری‌های جدید، مفاهیم جدید به وجود آمده‌اند و گسترش پیدا می‌کنند. نهادهای ناظر و تصمیم‌گیر مانند بانک مرکزی با حمایت‌های خود از فین‌تک‌ها می‌توانند به شکل غیرمستقیم باعث رشد و توسعه امور مالی تعبیه‌شده شوند، زیرا فین‌تک‌ها در این حوزه، مؤثر و توانمندساز هستند و تقویت آنها منجر به بهره‌گیری بیشتر کسب‌وکارها و امکان استفاده آنها از امور مالی تعبیه‌شده خواهد شد.

سیستم‌های مالی کاملاً توزیع‌شده از نوع دیفای و چالش‌های پیش روی آنها

سرعت تغییرات و پیشرفت در دیفای بسیار زیاد است. تا همین دو سه سال گذشته، تصور بر این بود که قطعاً بین نهادهای قانون‌گذار حوزه اقتصاد و پول در کشورها و دولت‌های مختلف، هیچ هم‌راستایی یا هم‌نظری با پلتفرم‌های مالی توزیع‌شده یا شبکه‌های رمزارزی شکل نخواهد گرفت و تصور می‌شد که حوزه رمزارزها و دیفای غیرقابل قانون‌گذاری باشد، اما مدتی بعد دیدگاه‌ها تغییر کرد. با پیشرفت فناوری‌های جدید مانند بلاکچین، به کار بردن فناوری هوش مصنوعی و احساس نیاز کسب‌وکارهای جدید به ایجاد نوعی همگرایی و هم‌راستایی با نهادهای ناظر و رگولاتور در پلتفرم‌های دیفای و شبکه‌های رمزارزی، زمینه پاسخ‌گویی به انتظارات و الزامات مدنظر نهادهای قانون‌گذاری در لایه‌های فنی و اجرایی فراهم شد.

اینشورتک؛ سرگردان در صنعت بیمه

به جز تعداد معدودی اینشورتک (که عمدتاً در زمینه درمان و بازدید آنلاین و ارزیابی خسارت فعالیت می‌کنند)، مابقی صرفاً به مقایسه‌گری و ارائه بیمه‌نامه با تخفیفاتی غیرفنی مشغول‌اند و با تأخیر در پرداخت حق بیمه‌های متعلقه به شرکت‌های بیمه کسب سود می‌کنند و توهمی از اینشورتک را به وجود آورده‌اند. در سال‌های ابتدایی ورود شرکت‌های اینشورتک به صنعت بیمه، حرکت طبیعی اینشورتک در صنعت بیمه شکل گرفته بود، اما به‌مرور، این حرکت متوقف شد. به نظر می‌رسد این شرکت‌ها با دستیابی به سود از محل تأخیر در پرداخت حق بیمه‌ها به شرکت‌‌های بیمه، تغییر هدف دادند و دیگر انگیزه‌ای برای ایفای نقش بهتر و ارزنده‌تر و البته پرزحمت‌تر ندارند.

در خدمات لندتک، انصاف و حقوق مصرف‌کننده را رعایت کنیم

مأموریت اصلی، قابل‌قبول و پسندیده نهادهای لندتک این است که با استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات، بهره‌مندی از منابع و اعتبارات ارزان‌قیمت را با سرعت و سهولت بیش‌تری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند و شاید به همین علت باشد که از این نهادها به‌عنوان تسهیلگر نام برده می‌شود. متأسفانه، در دو سه سال اخیر که فعالیت شرکت‌های لندتکی در ایران آغاز شده، شاهد وارونگی تعجب‌برانگیزی در اهداف تعریف‌شده برای حضور آنها هستیم. درحالی‌که انتظار می‌رود این شرکت‌ها باید به معنای واقعی تسهیلگر خدمات مالی به مصرف‌کنندگان باشند، می‌بینیم که با سوءاستفاده از شرایط خاص بازار، درآمدهایی با نرخ‌ها و هزینه‌هایی بعضاً تا دو برابر یا حتی بیشتر از دو برابر نرخ سود بانکی را برای خود تعریف کرده‌اند. در این میان نقش بانک مرکزی به‌عنوان مقام تنظیم‌گر و ناظر بسیار کم‌رنگ و نامحسوس جلوه می‌‌کند. در شرایطی که این شرکت‌ها حتی دستورالعمل ناقص‌الوجود تسهیلگری بانک مرکزی را هم درست اجرا نمی‌کنند، مایه شگفتی است که بانک مرکزی عکس‌العملی نسبت به فعالیت ناپسند آنها نشان نمی‌دهد.

اقتصاد دیجیتال؛ این ماده سیاه و بدبو

درحال‌حاضر نزدیک به بیش از سی سال از انقلاب دیجیتال در دنیا می‌گذرد. ما نیز مانند پیشینیانمان دید نفی‌گرایانه به پدیده‌های نوظهور داریم. همان‌طور که نفت ماده سیاه بی‌خاصیت و بدبو بود، اقتصاد دیجیتال هم همین است. همان‌طور که نان و گندم شکم‌سیرکن را به تحولات صنعتی ترجیح می‌دادیم، اکنون نیز «چیزی را که قابل‌لمس است و به چشم می‌بینیم» ارجح می‌دانیم بر اقتصاد دیجیتالی که به چشم نمی‌بینیم.

نقش صورت‌های مالی در بهبود عملکرد بانک‌ها

عملکرد ضعیف بانک‌ها مشکلی است که گاهی از بی‌توجهی به مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها و ضعف صورت‌های مالی ناشی می‌شود. بانک‌ها باید با بهره‌گیری از ابزارهای مالی و نظارتی، همواره وضعیت ترازنامه خود را کنترل کنند و با تحلیل دقیق صورت‌های مالی، به دنبال حفظ توازن و حداقل کردن ریسک‌های مختلف باشند. بانک‌ها با استفاده از سامانه مالی قوی می‌توانند به تحلیل وضعیت مالی خود بپردازند و از طریق محاسبه، مقایسه و بررسی نسبت‌های مالی، ریسک‌های مالی را به حداقل برسانند. ضعف عملکرد بانک‌ها نه‌تنها برای خود بانک‌ها مشکل‌آفرین است، بلکه تاثیرات گسترده‌ای بر کل اقتصاد کلان دارد و می‌تواند به بحران‌های مالی منجر شود. بنابراین، نظارت دقیق بر صورت‌های مالی و اتخاذ راهکارهای مناسب برای مدیریت ریسک‌های مالی ضروری است.

لزوم ساخت نهادهای فراگیر بر پایه فناوری

یکی از بهترین‌ شیوه‌های شکل‌گیری نهادهای فراگیر در کشور از طریق فناوری است. این نهادها بر اساس مناسبات اقتصادی و حقوقی در مورد اصل مالکیت، جلوگیری از انحصار، حاکمیت قانون و تقویت مشارکت سیاسی شکل می‌گیرند. اولین اثر فناوری، روی مکانیسم توزیع فرصت است. فناوری با از بین ‌بردن سطوح دسترسی به فرصت و تنوع‌بخشی دسترسی به بازارهای سرمایه، می‌تواند حس برابری را در دسترسی به خدمات مالی ممکن کند. در واقع، این فناوری است که با ایجاد تجربه کاربری مشترک می‌تواند سرعت گردش پول را بیشتر کرده و به قسمتی از پویایی اقتصادی تبدیل شود، تا افراد به‌واسطه آن علاوه ‌بر حس امنیت، راحتی و رفاه بیشتری نصیبشان شود. با ظهور پدیده رمز‌ارزها در کنار خریدوفروش تبادلات در بازارهای جهانی از بعد شفافیت، سطح و نظام خدمات مالی به سطح جدیدتری نیز رسیده است. به دلیل همین پارادایم شیفت رمزارزها، سطح تنظیم‌گری کاهش پیدا کرده و سطح خدمات مالی در فردی‌ترین حالت ممکن، باید ارائه شود.

مشکل شرکت‌ها در جذب سرمایه‌گذار خصوصی چیست؟

مشکل بزرگ‌تر اکثر شرکت‌های اقتصاد دیجیتال برای جذب سرمایه‌گذار از جنس سرمایه‌گذار خصوصی (سرمایه‌گذار با پلن خروج)، عدم توجه به ساختار شرکا و نحوه چینش مراحل ابتدایی شرکت است. اکثر شرکت‌های کوچک فعال فین‌تک عملا جهت دسترسی به بازار، منابع مالی و… مجبور شده‌اند در مراحل اولیه تأسیس شرکت با مجموعه‌های بزرگی مانند بانک‌ها، هلدینگ‌های فناوری و… شراکت کنند که این شراکت جدا از درصد سهم و آورده واقعی که برای شرکت داشته یا نداشته است، تقریباً این شرکت‌ها را برای هر سرمایه‌گذاری جدید قفل می‌کند.

SCF  و رویکردهای محافظه‌کارانه رگولاتور

بهبود جریان نقدینگی، کاهش ریسک اعتباری، افزایش کارایی زنجیره تأمین، توسعه بازارهای مالی SCF، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و در نهایت کاهش هزینه‌های مالی از مهم‌ترین مزایای به‌کارگیری SCF در صنعت بانکداری ایران است. بااین‌حال، توسعه این روش مؤثر برای تأمین مالی در صنعت بانکی هنوز مسیری نسبتاً سخت و دشوار در پی دارد. خصوصاً که رویکردهای رگولاتوری در خصوص این ابزار، همچنان سخت‌گیرانه و البته محافظه‌کارانه به نظر می‌رسد.

هوش مصنوعی چگونه به توسعه صنعت مالی کمک می‌کند؟

استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای شناسایی رفتارهای غیرعادی و مشکوک در تراکنش‌های مالی، یکی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی برای مؤسسات مالی است. در دنیای پیچیده و پویای مالی امروز، حجم بالای داده‌ها امکان شناسایی سریع مشکلات را دشوار می‌کند، اما با کمک یادگیری ماشین، سیستم‌ها قادر به شناسایی الگوهای مشکوک و رفتارهای غیرمعمول به طور خودکار و در زمان واقعی هستند. این قابلیت به مؤسسات مالی کمک می‌کند که فرایندهای نظارتی خود را به‌ طور مؤثر انجام دهند و خطرات احتمالی را قبل از وقوع شناسایی کنند.

هم‌سویی فین‌تک و بانک‌ها؛ رقابت یا همکاری؟

با توجه ‌به تحولات سریع فناوری و نیاز به نوآوری در صنعت مالی، همکاری میان فین‌تک‌ها و بانک‌ها اجتناب‌ناپذیر است. این همکاری نه‌تنها می‌تواند به بهبود خدمات مالی و افزایش رضایت مشتریان منجر شود، بلکه می‌تواند به ایجاد یک اکوسیستم مالی پایدار و کارآمد کمک کند. این اکوسیستم مالی در نهایت به رشد هرچه بیش‌تر اقتصاد دیجیتال کشور منجر می‌شود. در نهایت، فین‌تک‌ها و بانک‌ها باید با شناخت دقیق از نیازهای مشتریان و چالش‌های موجود، به دنبال ایجاد راهکارهای نوآورانه و هم‌افزایی باشند. مسیر آینده صنعت مالی، مسیری مشترک و مبتنی بر همکاری خواهد بود، نه رقابت.

امنیت سایبری؛ گرفتار یک روند سینوسی وابسته به بحران‌ها

مقوله امنیت سایبری همواره در تمامی حوزه‌های فناوری اطلاعات پراهمیت بوده، اما میزان توجه و سرمایه‌گذاری در این بخش همواره یک روند سینوسی وابسته به بحران‌ها و حملات سایبری اتفاق‌افتاده بوده است. صنایع بانکداری و پرداخت کشور هم از این امر مستثنی نیستند و کم‌وبیش دچار این آسیب هستند. مخاطرات مرتبط با هکرهای سازمان‌یافته به قصد باج‌خواهی نیز از مواردی است که اخیراً به چالش تبدیل شده است و با گسترش ابزارهای هوش مصنوعی در حوزه امنیت اطلاعات و همچنین ساختارهای بعضاً سنتی و قدیمی زیرساختی صنعت بانکی کشور، مقابله با این نوع تهدیدات نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند است. گسترش ابزارهای فناورانه پرداخت و رویکرد نسل زد به استفاده از تلفن همراه به‌عنوان تنها نقطه ارتباطی با بانک‌ها، در کنار ایجاد سرعت و سهولت در ارائه خدمات، موضوع امنیت کاربران را نیز به همراه دارد. استفاده عمده از فیلترشکن‌ها و نرم‌افزارهای اصالت‌سنجی‌نشده، یکی از چالش‌هایی است که امکان سوءاستفاده از اطلاعات بانکی مشتریان را به‌شدت افزایش داده است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری روی امنیت اپلیکیشن‌های سمت مشتری نیز از اهمیت بیشتری برخوردار شده است.

بررسی روندهای رشد سرویس‌های اعتباری در سال ۱۴۰۴

یکی از مهم‌ترین اهداف سرویس‌های اعتباری در کشور، ارائه خدمات اعتباری در بخش‌های مختلف جامعه با هدف افزایش رفاه مالی و قدرت خرید افراد است. برای دستیابی به این هدف، جذب حداکثری کاربران و افزایش نرخ بازگشت آنها از مهم‌ترین اولویت‌ها به شمار می‌رود. وظیفه اصلی سرویس‌های اعتباری، ارائه راهکارهای هوشمندانه و نوآورانه در قالب راهکارهای پرداخت سریع و تأمین مالی به‌ازای خرید مشتریان است. برای رشد سرویس‌های اعتباری در کشور، رفع موانع کلیدی مانند بهبود اعتبارسنجی، کاهش انحصار، ارائه مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه، افزایش سواد مالی و یکپارچه‌سازی داده‌ها ضروری است.

رفاه مالی کارکنان؛ کلید بهره‌وری بیشتر

سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد اشتغال و تأمین منابع مالی به رشد و توسعه اقتصادی افراد و در نتیجه جامعه کمک کنند، اما برای ایفای تمام این نقش‌ها نیاز به جذب و نگهداری نیروی انسانی کارآمد دارند. طبق گزارش «آینده رفاه مالی در محیط کار ۲۰۲۴» از SoFi بیش از ۸۶درصد از کارکنان، سازمان‌ها فشار مالی را بزرگ‌ترین منبع استرس دانستند. در همین راستا فضای اقتصادی در سطح جهانی و ایران به سمت رفتار خرید اعتباری و آنلاین پیش می‌رود. اعداد و ارقام گزارش‌های SoFi و همچنین آمار رفتار خرید اعتباری و پیش‌بینی‌های مربوط به آن، نیاز سازمان‌ها به یک راه‌حل مالی جامع را به‌وضوح نمایان می‌کند. این رویکرد به آنها این امکان را می‌دهد که به طور مؤثر با تغییرات رفتار جامعه سازگار شوند و تغییرات لازم را در سازمان و نیروی کار خود در جهت افزایش رضایت شغلی پیاده‌سازی کنند.

رگولاتوری یا تنظیم‌گری: تفاوت در چیست؟

تنظیم‌گری به معنای کلی تدوین قوانین و مقررات برای هدایت فعالیت‌های بانکی و پرداخت الکترونیکی است و رگولاتوری به نظارت بر اجرای قوانین و مقررات موجود گفته می‌شود. ورود فین‌تک‌ها و نئوبانک‌ها به بازار مالی ایران نیازمند قوانین شفاف و جامع است. این قوانین باید نوآوری را تسهیل و درعین‌حال از ایجاد ریسک‌های مختلف جلوگیری کنند. تنظیم‌گری مناسب می‌تواند بستری برای رشد پایدار و رقابت سالم در این حوزه فراهم کند. رشد استفاده از ابزارهای پرداخت دیجیتالی در ایران مانند کارت‌های بانکی و اپلیکیشن‌های پرداخت نیازمند تنظیم مقرراتی است که امنیت و کارایی این ابزارها را تضمین کند. این موضوع نه‌تنها به افزایش کارایی سیستم مالی کمک می‌کند، بلکه اعتماد عمومی را نیز تقویت می‌کند. افزایش تهدیدات سایبری و کلاهبرداری‌های دیجیتال، نیازمند وضع مقررات پیشگیرانه برای حفاظت از زیرساخت‌های بانکی و اطلاعات مشتریان است. تنظیم‌گری در این حوزه باید به صورتی باشد که هم از نوآوری حمایت کند، هم ریسک‌ها را کاهش دهد. وضع مقررات در این حوزه به همراه نظارت و کنترل بیشتر ضامن اجرای صحیح قوانین و مقررات در چارچوب حفظ کسب‌وکار شرکت‌هاست و انگیزه سرمایه‌گذاری و توسعه در این حوزه‌ها را برای سرمایه‌گذاران بیشتر می‌کند.

تحول در مفهوم کار در عصر دیجیتال

همواره در بانکداری اجتماعیِ ترازِ عصر دیجیتال باید به شباهت‌ها و تفاوت‌های میان اشتغال‌زایی دیجیتالی (Digital Job creation) و کارآفرینی دیجیتالی (Digital Entrepreneurship) توجه کرد. شغل دیجیتالی یا پیشه دیجیتالی فعالیتی منظم است که در ازای دریافت حق‌الزحمه (دریافت حقوق و دستمزد) انجام می‌شود و منظور از اشتغال‌آفرینی دیجیتالی (اشتغال‌زایی دیجیتالی) فرایند خلق فرصت‌های شغلی در فضای دیجیتال است. در‌حالی‌که منظور از کارآفرینی دیجیتالی، فرایند نوآفرینی یا خلق ارزش جدید دیجیتالی (محصول دیجیتال یا خدمت دیجیتال) از طریق یک تلاش نظام‌مند با در نظر گرفتن ریسک‌های ناشی از آن است.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.