ضرر ۱۱۶ میلیارد دلاری بنیان‌گذاران رمزارز در سال ۲۰۲۲
صنعت گرفتار رمزارزها و پیشگامان ثروتمند آن پس از فروپاشی صرافی اف‌تی‌ایکس و صندوق تأمینی آلامدا ریسرچ به نقطه حساب‌وکتاب رسیده‌اند
عصر تراکنش ۶۶ / در ژانویه 2022 سم بنکمن فرید 30 ساله روی ابرها سیر می‌کرد. اف‌تی‌ایکس مستقر در باهاما او به‌تازگی موفق شده بود 400 میلیون دلار از سرمایه‌گذاران خطرپذیر پول جمع کند که ارزش شرکتش را به 32 میلیارد دلار می‌رساند. چند هفته بعد، زمانی که فوربس فهرست سالانه میلیاردرهای جهان را منتشر کرد، سم بنکمن فرید، همان‌طور که انتظار می‌رفت، دومین فرد ثروتمند کریپتو با 24 میلیارد دلار ناقابل معرفی شد.
اما در حال حاضر، اوضاع سم بنکمن فرید خراب است و در انتظار محاکمه. قبل از اینکه در باهاما دستگیر شود، بنکمن فرید به چندین رسانه گفته بود که موجودی حساب بانکی‌اش به 100 هزار دلار کاهش یافته و بعید می‌داند بتواند حتی حقوق وکلایش را پرداخت کند. گری وانگ، یکی دیگر از بنیان‌گذاران اف‌تی‌ایکس و مدیر ارشد سابق فناوری این شرکت که از سوی کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در مظان اتهام است نیز شاهد دود شدن ثروت میلیارد دلاری‌اش است که زمانی 5.9 میلیارد دلار تخمین زده می‌شد.
سقوط اف‌تی‌ایکس، سالی پر از نابودی در بخش رمزارزها و بلاکچین را تکمیل کرد. شوک اقتصادی پس از همه‌گیری، که سبب‌ساز تورم و افزایش نرخ بهره‌ها شد، سرمایه را از اکوسیستم سوداگرانه رمزنگاری بیرون کشید. شرکت‌های برجسته، از فروپاشی 40 میلیارد دلاری استیبل‌کوین الگوریتمی ترایواس‌دی (TerraUSD) در ماه مِی 2022 گرفته، تا نابودی صندوق تأمینی تری اروز (Three Arrows) که در ماه جولای اعلام ورشکستگی کرد و فروپاشی وویجر، سلسیوس و بلاک‌فای، درگیر ورشکستگی‌هایی دومینویی شدند. بیت‌کوین، بزرگ‌ترین رمزارز جهان و پیشرو در صنعت، نسبت به دوران اوج 69 هزار دلاری خود در نوامبر 2021، 65 درصد کاهش یافت و این در حالی است که قریب به دو تریلیون دلار از دارایی‌های دیجیتال به بسترهای ایمن‌تر گریخته‌اند.
در نتیجه، طبق برآوردهای فوربس، از ماه مارس 2022 تاکنون، 17 تن از ثروتمندترین سرمایه‌گذاران و بنیان‌گذاران کریپتو، جمعاً 116 میلیارد دلار از دارایی‌های شخصی‌شان را از دست داده‌اند. 15 تن از این ثروتمندان، افرادی هستند که بیش از نیمی از ثروت خود را طی 9 ماه گذشته باخته‌اند. 10 نفر هم به قدری پایین آمده‌اند که دیگر نمی‌توان میلیاردر خطاب‌شان کرد.
مت کوهن، بنیان‌گذار شرکت ریپل ونچرز، یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر، می‌گوید: «ما اکنون، درست در نقطه شکست کریپتو ایستاده‌ایم که همه باید مکث کنیم و یک سؤال حیاتی از خودمان بپرسیم: «اینکه ما شاهد نابودی یک تُن ثروت اقتصادی طی چند ماه گذشته بوده‌ایم، نباید این مسئله را جدی بگیریم؟ بسیاری از شرکت‌های رمزنگاری و فناوری‌های بلاکچین، راه‌حل‌هایی برای مشکلاتی ساخته‌اند که اصلاً نیاز به حل‌شان نبود… فکر می‌کنم یک بازنشانی بسیار دشوار خواهیم داشت.»
| شخص | منبع ثروت | ثروت خالص (مارس 2022) | ثروت خالص (دسامبر 2022) |
| چانگ‌پنگ ژائو | بایننس | 65 میلیارد دلار | 4.5 میلیارد دلار |
| سم بنکمن فرید | اف‌تی‌ایکس، آلامدا ریسرچ | 24 میلیارد دلار | 0 |
| برایان آرمسترانگ | کوین‌بیس | 6 میلیارد دلار | 1.5 میلیارد دلار |
| چانگ‌پنگ ژائو | اف‌تی‌ایکس، آلامدا ریسرچ | 5.9 میلیارد دلار | 0 |
| کریس لارسن | ریپل، ایکسآرپی | 4.3 میلیارد دلار | 2.1 میلیارد دلار |
| تایلر وینکلوس | بیت‌کوین، جمینی | 4 میلیارد دلار | 1.1 میلیارد دلار |
| کامرون وینکلوس | بیت‌کوین، جمینی | 4 میلیارد دلار | 1.1 میلیارد دلار |
| بری سیلبرت | دیجیتال کارنسی گروپ | 3.2 میلیارد دلار | 0 |
| جد مک‌کالب | ریپل، ایکسآرپی | 2.5 میلیارد دلار | 2.4 میلیارد دلار |
| نیکیل ویزونفن | الکمی | 2.4 میلیارد دلار | 600 میلیون دلار |
| جوزف لاو | الکمی | 2.4 میلیارد دلار | 600 میلیون دلار |
| دوین فینزر | اوپن‌سی | 2.2 میلیارد دلار | 600 میلیون دلار |
| الکس عطاالله | اوپن‌سی | 2.2 میلیارد دلار | 600 میلیون دلار |
| فرد اهرسام | کوین‌بیس | 2.1 میلیارد دلار | 800 میلیون دلار |
| مایلک جی سیلر | بیت‌کوین | 1.6 میلیارد دلار | 640 میلیون دلار |
| متیو روزاک | سرمایه‌گذاری‌های کریپتو | 1.4 میلیارد دلار | 1.0 میلیارد دلار |
| تیم دراپر | بیت‌کوین | 1.2 میلیارد دلار | 550 میلیون دلار |
مردی که بیشترین ضرر را متحمل شده، چانگ‌پنگ ژائو، مدیرعامل شرکت بایننس، بزرگ‌ترین صرافی رمزارز دنیاست، که همه آن را به‌عنوان یک شبکه جهانی گسترده از زیرمجموعه‌های تیره‌وتار می‌دانند. این مرد 70 درصد از سهام بایننس را در اختیار دارد که فوربس آن را چیزی حدود 4.5 میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌کند؛ رقمی که از 65 میلیارد دلار در ماه مارس 2022 به اینجا رسیده است.
ژائو در تاریخ 6 نوامبر 2022، درست زمانی که طی توییتی اعلام کرد قصد دارد اف‌تی‌تی _ رمزارز بومی اف‌تی‌ایکس _ باقی‌مانده خود را به فروش برساند، تیر خلاص را به اف‌تی‌ایکس بی‌جان زد. همین یک توییت باعث شد خزانه اف‌تی‌ایکس به یکباره انباشته شود؛ چراکه همه مشتریان در تلاش بودند سپرده‌های خود را به پول تبدیل کنند، اما کاشف به عمل آمد که پولی در کار نیست. اف‌تی‌ایکس، تنها چند روز بعد اعلام ورشکستگی کرد. ژائو توانست پشت حریف را به خاک بزند، اما اکنون باید پذیرای عواقب آن هم باشد. عواقبی که می‌تواند شامل بازپرداخت بیش از 2.1 میلیارد دلاری بایننس در دادگاه باشد که این صرافی از فروش سهام خود در اف‌تی‌ایکس به بنکمن فرید طی تابستان سال گذشته به دست آورده است (ژائو یکی از افرادی بود که در سال 2019 به راه‌اندازی اف‌تی‌ایکس کمک کرده بود).
ضمن اینکه چانگ‌پنگ ژائو با افزایش شک‌وتردید مردم نسبت به صرافی‌های متمرکز، به‌ویژه صرافی او، بایننس، همچنین تحقیقات مداوم از او و شرکتش توسط مقامات اروپایی و ایالات متحده به دلیل اتهامات مربوط به تسهیل پول‌شویی و سایر جرائم مالی مواجه است (هرچند بایننس هرگونه اتهامی را رد کرده است).
ژائو طی هفته‌های اخیر در راستای اطمینان دادن به کاربران بایننس مبنی بر اینکه سپرده‌های رمزنگاری آنها کاملاً پشتیبانی می‌شود به شرکت حسابداری مازارس دستور داد گزارش‌های «اثبات ذخایر» این صرافی را ارائه کند. این اظهارات که شامل بدهی‌های شرکت نمی‌شوند به دلیل عدم کفایت و ارائه تصویری ناقص از سلامت مالی شرکت، به طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفت. مازارس، از آن زمان کار خود با شرکت‌های مبتنی بر رمزارز را متوقف کرده و عدم اطمینان در خصوص امور مالی بایننس و آینده این صرافی را تشدید کرده است.
لیزا الیس، تحلیل‌گر سهام در مافت ناثانسون، شرکت تحقیقاتی مستقر در نیویورک و بخشی از اس‌وی‌بی سکیوریتیز می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم یک کسب‌وکار بتواند به این شیوه بی‌شکل و بدون اینکه توسط هیچ‌کس یا هیچ‌جا اداره شود، ادامه پیدا کند؛ به‌ویژه زمانی که توسط یک نهاد عمومی اداره می‌شود».
به زعم الیس، «مدل عملیاتی طفره‌رونده» بایننس، برای بسیاری از سرمایه‌گذاران خصوصی و دولتی، حکم «نان‌استارتر» را خواهد داشت (به این مفهوم که کسی تمایلی به شروع سرمایه‌گذاری نخواهد داشت).
ژائو در خلال یک وبینار در 23 دسامبر 2022، ادعا کرد بایننس هیچ بدهی‌ای ندارد. او گفت: «ما یک سازمان کاملاً منحصر به فرد هستیم، ما از هیچ سازمان دیگری وام نداریم… ما ثابت خواهیم کرد که تمام فاد (FUD) _ترس، عدم اطمینان و شک _ موجود علیه ما بی‌پایه و اساس است». یکی از سخنگویان بایننس خاطرنشان کرد: «برآورد فوربس از ارزش خالص ثروت چانگ‌پنگ ژائو، معیار چندان مهمی برای ژائو نیست. آ‌نچه اهمیت دارد، ایجاد موارد استفاده معنادار برای کریپتو است.»
بری سیلبرت، رئیس دیجیتال کارنسی گروپ، یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر مستقر در نیویورک، در قلب سرایت بازار کریپتو قرار دارد. به گفته یک منبع آگاه و گزارش اخیری که از سوی رویترز منتشر شده، یکی از واحدهای کلیدی دیجیتال گروپ کارنسی، تحت عنوان واحد وام‌دهی کریپتوی جنسیس گلوبال کپیتال، دست‌کم 1.8 میلیارد دلار به طلبکاران بدهی دارد. البته بدهی‌های دیجیتال کارنسی گروپ به همین‌جا ختم نمی‌شود.
این شرکت یک وام 1.1 میلیارد دلاری دیگر را نیز به نیابت از جنسیس گلوبال کپیتال متحمل شده که مربوط به وام صندوق تأمین تری اروز کپیتال می‌شود و اکنون ورشکست شده است. دیجیتال کارنسی گروپ، یک بدهی 575 میلیون دلاری دیگر به جنسیس هم دارد که موعدش در ماه می 2023 خواهد رسید. این در حالی است که به گزارش فایننشال‌تایمز، دیجیتال کارنسی گروپ اگر بتواند از پس بدهی‌های جنسیس بربیاید، 350 میلیون دلار هم باید به شرکت الریج پرداخت کند تا بار بدهی‌اش کمی سبک شود.
سیلبرت برای سرپا ماندن، احتمالاً دو راه بیشتر ندارد: یا سرمایه خارجی جذب کند یا قید همه‌چیز را بزند و امپراتوری محبوبش را منحل کند. یک امپراتوری بزرگ که شامل حدود 200 سرمایه‌گذاری کلان روی شرکت‌ها و توکن‌های رمزنگاری، نظیر سایت خبری رمزنگاری کوین‌دسک، شرکت استخراج بیت‌کوین فاندری و همین‌طور گری‌اسکیل اینوستمنتس است و یک تجارت مدیریت دارایی.
فوربس برآورد می‌کند که ارزش بدهی‌های معوق دیجیتال کارنسی گروپ از ارزش بازار منصفانه دارایی‌های آن در شرایط فعلی بازار بیشتر است. بر همین اساس نیز فوربس ارزش کلی سهام سیلبرت در دیجیتال کارنسی گروپ را صفر تخمین می‌زند. هرچند نمی‌توان در مورد ارزش سرمایه‌گذاری‌های شخصی سیلبرت اظهار نظر کرد. خود سیلبرت و سخنگویان دیجیتال کارنسی گروپ از هرگونه اظهارنظر در خصوص این مسئله امتناع کرده‌اند.
رام اهلو والیا، مدیرعامل شرکت کریپتومحور لومیدا ولث منیجمنت با اشاره به این موضوع که طلبکاران جنسیس، حتی در صورت اعلام ورشکستگی جنسیس نیز نسبت به دارایی‌های دیجیتال کارنسی گروپ مطالباتی خواهند داشت، گفت: «آنها در جنسیس یک مشکل پرداخت بدهی داشتند که به یک موضوع نقدینگی تبدیل شد. اما این ضررها به این راحتی‌ها قابل جبران نیستند… در صورتی که دیجیتال کارنسی گروپ نتواند سرمایه جدید تأمین کند، یک کسب‌وکار زامبی قلمداد خواهد شد.»
کامرون و تایلر وینکلوس، میلیاردهای بیت‌کوینی که به دلیل نقش پررنگ‌شان در راه‌اندازی فیسبوک جاودانه شدند، جزو دیگر افرادی هستند که درگیر گرداب وام‌دهی‌های سیلبرت شده‌اند. جمینی، صرافی رمزارز خصوصی دوقلوهای وینکلوس، از طریق سیستم جمینی‌ارن خود، که برون‌سپاری وام‌دهی جنسیس را برعهده داشت، در بازار گاوی تا هشت درصد بهره به کاربرانش می‌داد. همین کاربران در حال حاضر بالغ بر 900 میلیون دلار طلب از جمینی دارند.
در 16 نوامبر 2022 بود که جمینی برداشت‌ها را به حالت تعلیق درآورد و همین موضوع باعث خشم و ناراحتی مشتریان شد. جمینی‌دلار، استیبل‌کوین بومی جمینی و یکی از اجزای کلیدی برنامه وام‌دهی جمینی‌ارن، تا به امروز خروجی‌های زیادی را متحمل شده است. برادران وینکلوس، به‌رغم فرافکنی‌های توییتر طی ماه‌های اخیر مبنی بر تشکیل کمیته‌های طلبکاران جمینی، ترجیح داده‌اند سکوت پیشه کنند.
برای برایان آرمسترانگ، مدیرعامل صرافی رمزارز بزرگ کوین‌بیس، سقوط صرافی رقیب اف‌تی‌ایکس یک فرصت طلایی برای ضربه زدن بود. در 8 نوامبر 2022 و در بحبوحه ساعاتی که بایننس اعلام کرد قصد دارد اف‌تی‌ایکس را طی یک معامله ادغام و تملیک کند و از مخمصه برهاند، آرمسترانگ با بی‌تفاوتی تمام نسبت به چانگ‌پنگ ژائو و استراتژی او، دیدگاه خود در خصوص ارمزارزها را در بوق‌وکرنا کرد.
او در پادکست بنک‌لس (Bankless) گفت: «کوین‌بیس و بایننس استراتژی‌های کاملاً متفاوتی دنبال می‌کنند. ما سعی داریم از یک رویکرد قانونی و قابل اعتماد پیروی کنیم… ما برای اینکه به اصل صداقت پایبند باشیم، تصمیم گرفته‌ایم از قوانین پیروی کنیم. این مسیر، دشوار است و گاهی دستان شما بسته است، اما به نظرم این استراتژی در بلندمدت بهتر جواب می‌دهد.» در همان روز، آرمسترانگ شرح رویکرد خود را طی 13 توییت در توییتر نیز منتشر کرد.
با این حال به نظر می‌رسد این استراتژی نیز تأثیر چندانی روی سرمایه‌گذاران نداشته است. سهام کوین‌بیس از ماه آگوست 64 درصد کاهش یافته و بیش از 95 درصد از 100 میلیارد دلار عرضه اولیه سهام آن در آوریل 2021 ناپدید شده است. روندی که بخش عمده‌ای از سرمایه میلیاردی آرمسترانگ را بر باد فنا داده است.
این در حالی است که سرمایه دیگر بنیان‌گذار کوین‌بیس، فرد اهرسام نیز به دست سم بنکمن فرید سوخته است. شرکت سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز کریپتوی پارادایم که تحت مالکیت اهرسام فعالیت می‌کرد، 278 میلیون دلار روی سهام اف‌تی‌ایکس سرمایه‌گذاری کرده بود. اهرسام، تاکنون هیچ اظهارنظر عمومی در مورد این سرمایه‌گذاری نکرده است.
مت هوانگ، شریک اهرسام در پارادایم، در توییتی نوشت: «ما عمیقاً از سرمایه‌گذاری در شرکت و بنیان‌گذاری‌ای که در نهایت با ارزش‌های کریپتو هماهنگ نبوده و آسیب زیادی به اکوسیستم وارد کرده، متأسفیم. سرمایه‌گذاری پارادایم در اف‌تی‌ایکس، تنها «بخش کوچکی از دارایی‌های ما را تشکیل می‌دهد» و پارادایم، هرگز به اف‌تی‌ایکس برای نگهداری هیچ یک از سرمایه‌گذاری‌های دارایی دیجیتالش اعتماد نکرده است.»
مت کوهن از ریپل ونچرز، که انتظار می‌رود با پایان یافتن سه‌ماهه چهارم و آماده شدن گزارش‌های سرمایه‌گذاری پایان سال توسط شرکت‌ها، شاهد افت‌های شدیدتری در دارایی خود باشد، معتقد است شرکت‌های خصوصی کریپتو، که در سال 2021 یا اوایل سال 2022 ارزش خود را از طریق جذب سرمایه افزایش داده‌اند، در بازارهای ثانویه یا طی معاملات اوتی‌سی (OTC: Over The Counter) _ به معنی معامله خارج از صرافی، کارگزاری یا بروکر و به طور کلی خارج از ساختار خریدوفروش عادی در یک بازار، که به‌صورت مستقیم توسط دو نفر یا دو سازمان انجام می‌شود _ با کاهش قابل‌توجهی معامله می‌شوند. او می‌گوید: «فصل ممیزی سه‌ماهه چهارم، زمانی است که آمار دقیق هر شرکت مشخص می‌شود.»
برای مثال، بر اساس داده‌های منتشرشده از سوی پلتفرم‌های داده بازار خصوصی ایپ‌ویو (ApeVue) و کپ‌لایت (Caplight)، سهام صرافی ان‌اف‌تی اوپن‌سی از ماه ژانویه 2022، زمانی که 13.3 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده بود، بالغ بر 75 درصد کاهش یافته است.
به گفته وب‌سایت کریپتوی داپ‌ریدر، حجم معاملات روزانه صرافی ان‌اف‌تی اوپن‌سی طی ماه گذشته کمتر از 10 میلیون دلار بوده که در مقایسه با معاملات 200 میلیون دلاری شرکت به ازای هر روز در ژانویه سال 2022، افت شدیدی نشان می‌دهد. دوین فینزر و الکس عطاالله، بنیان‌گذاران حدوداً 30ساله اوپن‌سی، دیگر میلیاردر محسوب نمی‌شوند.
نیکیل ویزونفن و جو لاو، بنیان‌گذاران الکمی، یک شرکت نرم‌افزاری کریپتو که دیگر سرمایه‌گذاری‌های وب 3 را تأمین می‌کند، نیز بر اساس کاهش تخمینی سهام‌شان در الکمی، که آخرین بار در فوریه 2022 با استفاده از سرمایه خارجی ارزش آن را به 10.2 میلیارد دلار رسانده بودند، کلوپ تری کاما را ترک گفته‌اند. تری کاما به زبان ساده به معنی میلیارد دلار است. این سه کاما نماد سه کامایی است که در عدد صحیح 1،000،000،000 وجود دارد. افرادی که ارزش دارایی آنها حداقل یک میلیارد دلار است عضو این باشگاه به حساب می‌آیند.
ویزونفن، با تأکید روی این مسئله که الکمی طی این مدت در بازار نزولی توانسته روند رشد خود را حفظ کند، گفت: «سقوط اف‌تی‌ایکس به درک مصرف‌کننده از فضا (فضای کریپتو) صدمه زده است. ما این بازی را در مورد برادران لیمن و سقوط برنی مادوف نیز مشاهده کرده‌ایم که بهبود آن چقدر زمان‌بر است.» وی افزود: «تفاوت در وب 3 است که ما شاهد تسریع فعالیت توسعه دهنده‌ها در بحرانی‌ترین زمان‌ها بوده‌ایم که به یک جامعه سازنده مأموریت‌محور فوق‌العاده قوی اشاره دارد.»
اعتقاد بر این است که جد مک‌کالب، یکی از بنیان‌گذاران شرکت کریپتویی ریپل، تنها فردی است که تمام ثروتش را از رمزارزها به دست آورده و طی رکود صنعت کریپتو نیز تا حدودی توانسته آن را حفظ کند. با این حال، نه پای زیرکی در میان است و نه چیزی؛ احتمالاً شانس با او یار بوده چون سهامش را قبل از آغاز سقوط‌های دومینویی سال 2022 فروخته است. مک‌کالب حدود 2.5 میلیارد دلار ایکسآرپی (XRP)، توکن بومی ریپل را بین دسامبر 2020 الی جولای 2022 تخلیه کرده و به توافقنامه جدایی که در سال 2013 با سایر بنیان‌گذاران ریپل امضا کرده بود عمل کرده است.
در حال حاضر، ایکسآرپی حدود 0.40 دلار به ازای هر سکه معامله می‌شود که حدود 50 درصد نسبت به اوایل سال کاهش یافته است. سالی که مک‌کالب هر هفته‌اش میلیون‌ها دلار توکن تخلیه می‌کرد و خبر نداشت از چه مهلکه‌ای می‌گریزد.
کریس لارسن، دیگر بنیان‌گذار ریپل و رئیس آن، به دلیل کاهش قیمت ایکسآرپی و تخفیف تخمینی فوربس در ارزش سهام ریپل، امسال بیش از دو میلیارد دلار ضرر کرده است. ریپل که آخرین بار در سال 2019، زمانی که 10 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده بود جذب سرمایه داشت، سال گذشته با بازخرید سهام سرمایه‌گذاران خود را به ارزش 15 میلیارد دلار رساند و این در حالی بود که این شرکت با شکایت کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) به دلیل بحث در مورد انتشار توکن بومی خود، ایکسآرپی، مواجه بود. پرونده‌ای که در دسامبر سال 2020 میلادی تشکیل شده و هنوز هم باز است.
تیم دراپر، یک سرمایه‌گذار خطرپذیر نیز که حدود 30 هزار بیت‌کوین دارد، در اوایل سال 2022، زمانی که ارزش بیت‌کوین به 33 هزار دلار رسید، از جمع میلیاردرها خارج شد. مثل همیشه، دراپر به آینده بیت‌کوین و رمزارزها خوش‌بین است، حتی اگر قیمت هدف‌گذاری‌شده توسط او که بارها و بارها هم تکرارش کرده، 250 هزار دلار، دیگر رؤیایی بیش نباشد. دراپر می‌گوید: «گمان می‌کنم این آغازِ پایانِ توکن‌های متمرکز باشد… اگر یک توکن متمرکز باشد، شما در اختیار کسی هستید که ارز را کنترل می‌کند؛ همان چیزی که دقیقاً در مورد اف‌تی‌ایکس صادق بود.»
