رفتار جزیرهای همه را متضرر می‌کند
در گفت‌وگو با احمد افتخاری، مدیرعامل آپسان درباره ذی‌نفعان اعتبارسنجی مطرح شد
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۶ / شرکت آسان‌پرداز توسن (آپسان) که در مهرماه ۱۳۹۸ با همکاری دو شرکت توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین (توسن) و آسان‌پرداخت پرشین (آپ) تأسیس شد، در تلاش است با ایجاد زیرساخت یکپارچه جهت ارائه انواع خدمات هوشمند مبتنی بر اعتبار و گسترش بستر مناسب جهت مصرف اعتبار در قالب عقد قرارداد با پذیرندگان خرد و کلان، نقش مؤثری در افزایش توان خرید و تأمین سبد کالای خانوار ایفا کند. «اعتبار تالی» و «تادانو» دو خدمتی هستند که آپسان با معرفی آنها درصدد است ارائه خدمات خود را برای همه مردم تسهیل کند.
در گفت‌وگویی که با احمد افتخاری، مدیرعامل «آپسان» داشتیم، از عملکرد آنها در سال ۱۴۰۱، چالش‌ها، خدمات جدید و چشم‌انداز آنها پرسیدیم. به گفته افتخاری، شاید اصلی‌ترین چالش لندتک‌های ایران را بتوان در مسئله رتبه اعتباری افراد خلاصه کرد. آنها در آپسان برآن‌اند تا با اصلاح نحوه نگاه کردن به اعتبار افراد، تحول‌آفرین باشند و بدون وارسی تاریخچه مالی فرد، این اجازه را به او بدهند برای خود رتبه اعتباری به وجود آورد و به مرور آن را ارتقا دهد.
افتخاری می‌گوید که در آپسان تلاش می‌کنند تا پایان سال ۱۴۰۱ به یک میلیون و ۵۰۰ هزار و تا پایان سال ۱۴۰۲ به دو میلیون و ۵۰۰ هزار کاربر دست پیدا کنند و مصرف اعتبار آپسان را به سقف ۶۰۰ میلیارد تومان برسانند. در ادامه گفت‌وگوی «عصر تراکنش» را با مدیرعامل آپسان می‌خوانید.
متمرکز بر B2C
احمد افتخاری که از تیرماه ۱۴۰۱ در سمت مدیرعاملی شرکت آپسان فعالیت می‌کند، در این مدت در راستای ارتقای توان اجرایی مجموعه کوشیده است. او درباره مهم‌ترین اقداماتی که در مدت مدیرعاملی خود در آپسان انجام داده، می‌گوید: «من از ابتدای شکل‌گیری آپسان اینجا بودم و بعد از اینکه مدیرعامل شدم در راستای ارتقای توان اجرایی مجموعه کوشیدم؛ تعداد کاربران ما از ۱۰۰ هزار نفر به یک میلیون کاربر رسید که رشد خوبی در حوزه دارندگان اعتبار بود و امیدواریم تا پایان سال به یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر برسد، زیرا افزایش تعداد دارندگان اعتبار برای لندتک‌ها بسیار مهم است. ما در گذشته ۱۲۰۰ پذیرنده داشتیم و در سال ۱۴۰۱ توانستیم ۵۵ هزار پذیرنده دیگر به شبکه اضافه کنیم که عدد قابل‌توجهی است و بعید می‌دانم در حوزه BNPL به غیر از ما لندتک دیگری چنین کاری کرده باشد.»
افتخاری اضافه می‌کند که آپسان قرار است با یک فاصله معنادار از سایر بازیگران این حوزه به بزرگ‌ترین مرکز ارائه سرویس اعتباری در ایران تبدیل شود؛ به همین منظور در تلاش هستند تعداد کاربران‌شان را در سال ۱۴۰۲ به دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر برسانند تا مصرف اعتبار در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال ایران بیشتر شود.
به گفته مدیرعامل آپسان، تمرکز این شرکت در سال ۱۴۰۰ روی حوزه اعتبار در بخش B2B بود و در سال ۱۴۰۱ به سمت B2C شدن حرکت کرده‌اند. او در این باره می‌گوید: «ارائه خدمات در حوزه B2B ریسک کمتری دارد، ولی لندتک صنعتی مالی است و راهی جز پذیرش ریسک ندارد، پس برای رشد و توسعه خود باید B2C شدن را در دستور کارمان قرار می‌دادیم. ۸۰ درصد کاربران کنونی آپسان در بخش B2C هستند و سهم کاربران واقعی در اکوسیستم اعتباری ما افزایش پیدا کرده است.»
تادانو؛ کیف پول اقساطی
طبق صحبت‌های افتخاری، کیف پول اعتباری آپسان که به چیزی مانند «ویزا» شبیه است، این امکان را به افراد می‌دهد که طی دوره‌ای یک‌ماهه و بدون کارمزد، بدهی خود را تسویه کنند. اما کیف پول دیگری نیز در آپسان وجود دارد که امکان پرداخت اقساطی بدهی افراد دارای اعتبار را فراهم می‌کند. بنا بر صحبت‌های مدیرعامل آپسان، کیف پول جدید آپسان که «تادانو» نام دارد، یک کیف پول اقساطی است که امکان بازپرداخت ۱۲ تا ۱۸ماهه بدهی را به افراد می‌دهد و تمرکز اصلی آنها در سال ۱۴۰۲ روی آن خواهد بود.
او با اشاره به اینکه محصولات‌شان ابزارهایی اعتباری و غیرتماسی هستند که روی نرم‌افزارهای موبایلی کار می‌کنند و به وسیله و فضای فیزیکی خاصی نیاز ندارند، می‌گوید: «در حال حاضر نرم‌افزار موبایلی اصلی ما «آپ» است و در سال ۱۴۰۲ به دو نرم‌افزار موبایلی پرکاربرد دیگر نیز وارد خواهیم شد.»
تغییر روابط قدرت در سازمان‌ها
وضعیت اقتصادی-اجتماعی حاکم بر کشور به گونه‌ای است که بسیاری از افراد و مجموعه‌ها به مهاجرت فردی یا تیمی خود فکر می‌کنند. این در حالی است که افزایش نرخ مهاجرت نیروی انسانی متخصص، شرکت‌ها را با چالش جذب و نگهداشت نیروی انسانی مواجه می‌کند. افتخاری در این باره می‌گوید: «در گذشته برخی از فارغ‌التحصیلان رشته نرم‌افزار مهاجرت می‌کردند، اما امروز شاهد مهاجرت تیم فروش و ستاد شرکت‌ها نیز هستیم. در نتیجه این امکان وجود دارد که برخی از اعضای آپسان نیز در سمت‌های مختلف مهاجرت کنند؛ اما چون آپسان به لحاظ ساختاری به دو شرکت بزرگ وابسته است، نمی‌توانیم به فکر مهاجرت تیمی باشیم.»
بر اساس صحبت‌های او، مدیران آپسان می‌کوشند با کاهش فشار اجرایی کارمندان، افزایش دستمزدها، ایجاد فضای دورکاری و به حداقل رساندن روندهای طولانی و انعطاف‌ناپذیر بوروکراتیک، رضایت شغلی افراد را افزایش دهند. او اظهار می‌کند که روابط قدرت سازمانی در سال‌های اخیر متحول شده و افراد فضاهای کاری خود را به گونه‌ای انتخاب می‌کنند که در آن راحت باشند؛ در نتیجه تبدیل رابطه قدرت عمودی به افقی تأثیر بسزایی در رضایت شغلی افراد خواهد داشت.
افتخاری می‌گوید: «با این حال، باز هم نمی‌توان مشکل تأمین نیروی انسانی را به طور کامل حل کرد، چون بسیاری از آنها در دوران کرونا به صورت فریلنسری برای شرکت‌های خارجی کار کردند و دستمزدهای به مراتب بالاتری نسبت به آنچه ما در ایران به آنها می‌دهیم، دریافت کردند و در حال حاضر نیز ترجیح می‌دهند برای کشورهای دیگر کار کنند و به جای ریال، دلار و یورو بگیرند. آن دسته از افرادی که در ایران مانده‌اند ولی برای شرکت‌های خارجی کار می‌کنند، به خاطر وابستگی‌های خانوادگی و عاطفی مانده‌اند و دستمزدهای داخلی راضی‌شان نمی‌کند.»
او با تأکید بر توان حل مسئله تأمین نیروی انسانی متخصص از طریق ارائه حق انتخاب بین کار کردن حضوری و غیرحضوری به آنها می‌گوید: «ما در ایران زیرساخت‌ها و ابزارهای مناسبی برای دورکاری افراد نداریم و این امر منجر به دل‌زدگی کارمندان از ریموت کار کردن و کاهش رضایت و بهره کارفرمایان از آنها می‌شود.»
تسهیلگری در کار نیست
افتخاری علاوه بر چالش تأمین نیروی انسانی به مسئله رگولاتوری صنعت لندتک نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «رگولاتوری یکی از چالش‌های همه کسب‌وکارهای فین‌تکی کشور است و ایجاد برخی موانع در امور، به توسعه‌نیافتن اقتصاد دیجیتال در ایران منجر می‌شود. آپسان یک شبکه اعتبار بسته است که عضو شاپرک هم نیست و در صورت بزرگ‌تر شدن به مجوز نیاز دارد. اما رگولاتور ما را در یک وضعیت تعلیق قرار داده و به رسمیت نمی‌شناسد و ما در مواجهه با هر نهادی باید روندهای خود را توضیح دهیم.»
با این حال افتخاری می‌گوید شاید اصلی‌ترین چالش لندتک‌های ایران را بتوان در مسئله رتبه اعتباری افراد خلاصه کرد. او در توضیح این چالش می‌گوید: «فقدان رتبه اعتباری در اکوسیستم مالی کشور، بانک‌ها و لندتک‌ها را کلافه کرده و آنها نمی‌دانند برای ارائه وام و اعتبار چگونه با مشتریان خود تعامل داشته باشند. ما در آپسان برآنیم با اصلاح نحوه نگاه کردن به اعتبار افراد، تحول‌آفرین باشیم و بدون وارسی تاریخچه مالی فرد، این اجازه را به او بدهیم تا رتبه‌ای را کسب کند و به مرور آن را ارتقا دهد؛ اگر فردی در آپسان یک رتبه اعتباری خوب داشته باشد و این تبدیل به رتبه مبنای او شود، دیگر لازم نیست در همه قسمت‌های مختلف یک زنجیره مورد بررسی اعتباری قرار بگیرد و رفتار بانک‌ها و لندتک‌ها با او، نه بر اساس میزان دارایی‌های شخصی‌اش، که بر اساس رتبه اعتباری‌اش خواهد بود. پس اگر بتوانیم این رتبه اعتباری را در آپسان شکل دهیم و سایر بازیگران حوزه لندتک را نیز دور هم جمع کنیم تا این رتبه اعتباری تجمیع شود، به سیستم اعتبار در اکوسیستم اعتباری بیرون نیز کمک کرده‌ایم تا افراد هر جا که می‌روند با آنها به صورت جزیرهای رفتار نشود؛ چراکه رفتار جزیرهای به همه افراد فعال در این اکوسیستم ضرر خواهد رساند.»
کاهش تراکنش‌ها در ماه‌های اخیر
محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت و مشکلات دیگری که سبب بی‌میلی به خرید در بعضی از موارد شده، میزان تراکنش‌های آپسان و حتی ابزارهای مالی دیگر را نیز تقلیل داده است. افتخاری با تأکید بر قدرت جامعه و تأثیر منفی محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت می‌گوید: «تراکنش‌های ما در روزهایی که خریدها کم می‌شود ۱۰ الی ۱۵ درصد کاهش می‌یابد. در ابزارهای مالی دیگر نیز که بسترهایی برای ارائه خدمات در این حوزه است میزان تراکنش‌های روزمره افراد با کاهش روبه‌رو بوده و این نشان‌دهنده تأثیر منفی اختلالات اینترنت بر فرآیند خرید کاربران بوده است.»
برساخت فرهنگ حوزه اعتبار
مدیرعامل آپسان معتقد است تا فرهنگ اعتباری در ایران برساخته نشود و هنجارها و ارزش‌های آن پذیرفته و نهادینه نشود، نمی‌توان توقع استفاده حداکثری از آن را داشت. این فرهنگ باید دهان‌به‌دهان و شهر‌به‌شهر منتقل شود تا افراد با امکان‌های جدید مالی آشنا شوند و آنها را به کار گیرند.
افتخاری به جمع‌شدن خودبه‌خودی پول نقد و رواج استفاده از کارت‌های بانکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر یادتان باشد مردم، مخصوصاً نسل‌های قدیمی‌تر، در برابر استفاده از کارت بانکی مقاومت می‌کردند ولی کم‌کم فرهنگ استفاده از آن برای همه گروه‌های سنی جا افتاد و رفته‌رفته نرم‌افزارهای بانکی جای کارت‌ها را گرفتند. این اتفاق باید برای کیف پول‌های اعتباری نیز بیفتد. به همین منظور در نیمه دوم دی‌ماه سال جاری برگزار‌کننده همایشی با محوریت فرهنگ اعتباری بوده‌ایم تا با دور هم جمع کردن افراد فعال در این حوزه به تعامل بیشتر آنها و خلق راه‌حل‌هایی برای فرهنگ‌سازی در این حوزه کمک کنیم.»
آمار و ارقامی از آپسان
بنا بر صحبت‌های افتخاری، هم‌اکنون آپسان یک میلیون و ۲۰۰ هزار کاربر فعال دارد و یک همت اعتبار به افراد داده‌اند که شامل اعتبار سازمانی و غیرسازمانی می‌شود. علاوه بر این ۵۵ هزار پذیرنده خرد نیز دارند که با ۲۵۰ فروشگاه آنلاین کار می‌کنند و قرار است تا پایان سال آینده این تعداد را به ۵۰۰ برسانند.
او می‌گوید: «در سالی که گذشت، ۳۰۰ میلیارد تومان مصرف اعتبار داشتیم که در صنعت لندتک عدد قابل‌توجهی است. ما در حوزه اعتبار با چند بانک بزرگ مثل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران و همچنین چند شرکت لیزینگی مانند رایا و گردشگری قرارداد بستیم و با پذیرنده‌های آنلاینی مانند دیجی‌لند، چرم مشهد، شهر کتاب، کیاگالری و… نیز کار می‌کنیم.»
چشم‌انداز آپسان
افتخاری با اشاره به ثابت‌نبودن وضعیت اقتصادی کشور و بلاتکلیفی و ناتوانی برای برنامه‌ریزی دقیق برای آینده می‌گوید: «با وجود تمام مشکلات، ما تصمیم گرفته‌ایم در ایران بمانیم و همین‌جا کار و زندگی کنیم و امیدوارم بتوانیم برنامه‌هایمان را عملی سازیم. ما در آپسان تلاش می‌کنیم تا پایان سال ۱۴۰۱ به ۱۵۰۰ کاربر و تا پایان سال ۱۴۰۲ به دو میلیون و ۵۰۰ هزار کاربر دست پیدا کنیم و مصرف اعتبار آپسان را به سقف ۶۰۰ میلیارد تومان برسانیم. همچنین با افزایش تعداد پذیرنده‌های خرد به ۱۰۰ هزار عدد در سال ۱۴۰۲، پذیرنده‌های آنلاین به ۵۰۰ عدد و پذیرنده‌های زنجیره‌ای به ۵۰ عدد به توسعه آپسان کمک کنیم.»
چشم‌انداز افتخاری برای آینده آپسان، تبدیل آن به مرکز ارائه اعتبار به تمام مردم ایران و اصلاح مدل رتبه اعتباری کنونی است. او در این باره توضیح می‌دهد: «در تمام دنیا سهم اعتبار را در GDP وارد می‌کنند و این اتفاق باید در کشور ما نیز بیفتد. در همین راستا، اگر بتوانیم چهار همت اعتبار کنونی را به ۳۲ همت افزایش دهیم، هم‌رده کشورهای توسعه‌یافته در بخش اعتباری خواهیم شد.»
لزوم شبکه‌سازی
مدیرعامل آپسان بر این باور است که ایجاد انجمن‌ها و تشکل‌های لندتکی کمک چشم‌گیری به تعامل، شبکه‌سازی و رفع مشکلات فعالان این حوزه می‌کند: «کسب‌وکارهای لندتکی با ایجاد یک شبکه اعتباری یکپارچه و همکاری و تعامل با یکدیگر می‌توانند به توسعه کسب‌وکار خود و اکوسیستم کمک کنند. برای مثال یکی از فواید شبکه‌سازی این است که اگر فردی اقساط خود را در یکی از بسترهای لندتکی پرداخت نکرده باشد، نخواهد توانست از بستر اعتباری دیگری برای دریافت اعتبار استفاده کند.»
افتخاری بر اهمیت دوری‌کردن از رفتار جزیرهای در اعتبارسنجی و الگو قرار ندادن فعالیت‌های متضاد تأکید می‌کند و می‌گوید: «وظیفه ما ایجاد فرهنگ بهره‌گیری از اعتبار، یکپارچه‌کردن رتبه اعتباری افراد و دوری جستن از رفتار جزیرهای است و اگر بتوانیم این مهم را محقق کنیم، در آینده‌ای نزدیک شاهد یک جامعه خوش‌حساب با رتبه اعتباری مناسب خواهیم بود که رتبه‌هایشان نه بر اساس میزان اموال و اظهارنامه‌هایشان که مبتنی بر رفتار اعتباری‌شان است. این رفتار اعتباری افراد است که اهمیت می‌یابد و فردی که رتبه اعتباری مناسبی ندارد، از خدمات مختلف محروم خواهد شد؛ بنا براین باید به تصحیح رفتار مالی خود بپردازد.»
