آماده برای فردا
گفت‌وگو با مهدی عبادی، مدیرعامل وندار درباره خدمات مالی متنوع این شرکت
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۰ / وندار که خردادماه سال جاری سه‌سالگی خود را جشن گرفته، با ارائه مجموعه‌ای از خدمات مالی و بانکی یکپارچه، قصد دارد کسب‌وکارها را از دریافت مستقیم خدمات بانکی بی‌نیاز و با انجام تحلیل‌های مالی کاربردی به توسعه آنها کمک کند. وندار سعی میکند تمام نیازهای مالی یک کسب‌وکار را با یکپارچه‌سازی خدمات پاسخ دهد و تاکنون موفق به توسعه ابزارهای مالی متنوعی شده که برخی از این ابزارها شامل درگاه پرداخت اینترنتی وندار، برداشت خودکار (دایرکت‌دبیت)، تسویه و تسهیم، سرویسP2P، سرویس مشتریان و کردار هستند. با این حال سرویس برداشت خودکار این مجموعه را می‌توان مهم‌ترین سرویس وندار دانست که تا به امروز ۱۵۰ هزار کاربر مجوز برداشت روزانه، هفتگی و ماهانه از حساب بانکی‌شان را به این ابزار وندار داده‌اند. در آستانه شروع چهارمین سال فعالیت وندار به سراغ مهدی عبادی، مدیرعامل این شرکت رفتیم تا از مسیر پیموده وندار و چشم‌اندازی که برای آن متصور هستند، بپرسیم. طبق گفته‌های مهدی عبادی، وندار هیچ‌گاه خود را پرداخت‌یار معرفی نکرده؛ چراکه تنها بخشی از خدمات این شرکت به حوزه پرداخت‌یاری محدود می‌شود. او می‌گوید که نگاه بزرگ‌تری از پرداخت‌یاری دارند و دامنه فعالیت‌شان نیز در زمین بزرگ‌تری قرار دارد.
وندار؛ پاسخی به نیازهای مالی
مهدی عبادی ابتدا درباره نگاه وندار به ارائه محصولات و خدمات و ابزارهای مالی و پرداخت الکترونیکی به کسب‌وکارهای ایرانی صحبت میکند: «ما از روز اول هدف‌مان در وندار این بود که به کلیه نیازهای مالی و پرداخت الکترونیکی کسب‌وکارهای کشور پاسخ مناسب دهیم. بدیهی است که یکی از نیازهای کسب‌وکارها، نیاز به ابزارهای متنوع، متفاوت و کارای دریافت و پرداخت پول است. با توجه به زیرساخت‌هایی که در کشور موجود بود، یکی از سهل‌الوصول‌ترین ابزارهای دریافت پول در کشور، درگاه‌های پرداخت است که ما نیز در ابتدا در وندار به سراغ ارائه و توسعه این ابزار رفتیم. اما در همان ابتدا نیز می‌دانستیم که ارائه درگاه پرداخت به‌تنهایی پاسخگوی نیاز کسب‌وکارها نیست و آنها به ابزارهای متنوع دیگری نیز نیاز دارند؛ به‌خصوص در حوزه کسب‌وکارهایی که بر مبنای آبونمان شکل گرفته‌اند، درگاه پرداخت به هیچ‌وجه پاسخگو نبود.»
عبادی در ادامه صحبت‌هایش مروری بر سرویس‌ها و خدمات و ابزارهایی که تاکنون وندار به مشتریان خود ارائه کرده، میکند. او ابتدا درباره سرویس دایرکت‌دبیت وندار می‌گوید: «سرویس دایرکت‌دبیت از سال ۱۹۸۶ در دنیا وجود داشته، اما متأسفانه این سرویس تا چندی پیش هنوز در ایران شکل نگرفته بود. ما بنا به ضرورت وجود چنین سرویسی، دایرکت‌دبیت را طراحی کردیم. ارائه این سرویس نیازمند دریافت سرویس‌های مبتنی بر Open API در بانک‌هاست که برخی بانکها در کشور این سرویس را دارند و برخی نیز این سرویس را هنوز طراحی نکرده‌اند. در مجموع ما تا‌به‌حال با ۱۲ بانک وارد تعامل شده‌ایم که مبتنی بر سرویس Open API، سرویس دایرکت‌دبیت را به کاربران خود ارائه داده‌ایم. کاربرانی که حق اشتراک روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه را فعال می‌کنند با استفاده از این سرویس می‌توانند به‌صورت خودکار حق اشتراک خود را پرداخت کنند. مثال ملموس این سرویس نیز VODها هستند که در حال حاضر سرویس دایرکت‌دبیت وندار روی فیلیمو و نماوا فعال است و حق اشتراک آنها به شکل خودکار انجام می‌شود.»
او توضیح می‌دهد که با توجه به نیاز بازار علاوه بر ابزارهای دریافت پول، به سمت ارائه ابزارهای پرداخت پول نیز رفته‌اند: «شرکت‌هایی مانند اسنپ، تپسی و الوپیک از جمله کسب‌وکارهایی هستند که به دو سوی بازار سرویس ارائه می‌دهند؛ در واقع از برخی پول دریافت و به برخی پول پرداخت می‌کنند. ما ابزار تسویه و تسهیم را بنا به این نیاز بازار ارائه دادیم و این کسب‌وکارها می‌توانند کلیه پرداخت‌های خدمات الکترونیکی خود را از طریق وندار انجام دهند. در کنار این ابزارها یکسری ابزارهای جانبی نیز مورد نیاز بود. مانند سرویس مشتریان ما که کمک میکند تا کسب‌وکار تمامی مراودات مالی خود را -که با یک مشتری دارد- و در یک جا به‌صورت تجمیع‌شده انجام دهد. این راهکار به توسعه نرم‌افزاری و کاهش هزینه‌ها کمک میکند و در نهایت فرایندها را بهبود می‌بخشد.»
با توجه به صحبت‌های عبادی، «کردار» ابزار دیگری است که وندار به مشتریان خود ارائه داده است: «کردار در حقیقت یک هوش تجاری است که به مشتریان این امکان را می‌دهد که متوجه شوند از نظر مالی در کسب‌وکارشان چه اتفاقاتی افتاده یا در حال انجام است که در نهایت به پیش‌بینی‌پذیری کسب‌وکارها ختم می‌شود. ابزار دیگری که در سال ۱۴۰۱ به مشتریان خود ارائه خواهیم داد، ابزار «رادار» است که به سنجش و کشف تقلب کمک میکند. به عبارتی اگر یکی از مشتریانِ کسب‌وکاری که با ما کار میکند، سعی در انجام یک فرایند تقلبی داشته باشد، این ابزار آن را کشف میکند.»
ارائه تجربه کاربری یکپارچه
طبق گفته‌های عبادی، در حال حاضر وندار به شش هزار کسب‌وکار سرویس ارائه می‌دهد و در واقع شش هزار پذیرنده دارد: «اما چون ما دو سوی بازار یعنی پذیرندگان و گیرندگان را پوشش می‌دهیم، در بخش‌های دیگر آمار ما متفاوت است. تا به امروز در سرویس دایرکت‌دبیت وندار، ۱۵۰ هزار کاربر این اجازه را داده‌اند که از حساب بانکی‌شان به شکل روزانه، هفتگی و ماهانه توسط وندار پول برداشت شود. همچنین در حال حاضر وندار دو و نیم میلیون تراکنش ماهانه را مدیریت میکند.»
عبادی درباره رویکرد تجمیعی وندار در ارائه سرویس‌ها و ابزارهای خود و همچنین چالش‌ها و مزیت‌های ناشی از آن نیز صحبت میکند: «در اصل وندار یک تجربه کاربری یکپارچه برای کاربران و پذیرندگان در نظر دارد و به همین خاطر تمام محصولات ما به شکل تجمیعی در دسترس مشتریان قرار می‌گیرد. تمرکز ما کاملاً بر انطباق و یکپارچگی محصولات و سرویس‌هایمان است. در حال حاضر نیز مشتریانی که از کل خدمات ما یا بخشی از آنها استفاده می‌کنند، صرفاً در قالب یک پنل ساده و کاربردی کل خدمات را دریافت می‌کنند. ما در ارائه تجمیعی خدمات، تاکنون شکستی را تجربه نکرده‌ایم؛ چراکه در بعد فنی به شکل کاملاً اصولی محصول را طراحی کرده‌ایم و از طرفی ایجاد یکپارچگی به شکل فنی کار آسانی است و در دنیا نیز این تجربه وجود دارد. مانند پی‌پال، کلارنا و استرایپ که توانسته‌اند یک تجربه یکپارچه برای مخاطب رقم بزنند. به‌طور کلی نگاه ما نیز در طراحی سرویس‌هایمان در توجه به محصولات این شرکت‌هاست.»
عبادی توضیح می‌دهد که در وندار مدل‌ها و طرز تفکر شرکتی چون استرایپ را کپی می‌کنند و سعی در پیاده‌سازی صددرصدی آن دارند: «با این حال با توجه به شرایط کشور و زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تلاش داریم در حد توان خود یک تجربه کاربری یکسان و یکپارچه را برای مخاطبان ایجاد کنیم. تا این مرحله نیز نقطه شکستی نداشتیم و مشتریان معتقدند که از وندار به این دلیل سرویس مالی دریافت می‌کنند که مجموعه‌ای از خدمات و سرویس‌های مالی یکپارچه را دربر می‌گیرد.»
کسب‌وکارهای فناوری‌محور؛ جامعه هدف وندار
به عقیده عبادی، اکوسیستم استارتاپی کشور به‌زودی بازار بزرگی را رقم خواهد زد و سهم بازارش نسبت به کسب‌وکارهای سنتی بیشتر خواهد شد، در نتیجه در یک جمله جامعه هدف وندار کسب‌وکارهای مدرنی هستند که به شکل فناوری‌محور پیش می‌روند و سهم بیشتری از بازار را از آن خود می‌کنند.
عبادی در ادامه درباره حدود پوشش وندار از جامعه هدف خود اضافه میکند: «در حال حاضر ما سهم کوچکی از کل بازار را داریم؛ چراکه شرکت‌های پرداختی که از سال ۱۳۸۳ فعالیت خود را شروع کرده‌اند، به‌دلیل قدمت‌شان مسلماً سهم بازار بیشتری نسبت به وندار دارند، اما در حوزه‌هایی مانند دایرکت‌دبیت ما لیدر بازار هستیم و نسبت به رقبا، بخش بزرگی از بازار به وندار تعلق دارد.»
عبادی با بیان اینکه بر این عقیده هستند که در سال ۱۴۰۵، ۳۰ درصد تراکنش‌های کشور بر بستر دایرکت‌دبیت انجام خواهد شد، می‌گوید: «ما در این حوزه هدف‌گذاری کرده‌ایم و امیدواریم بخش بزرگی از آن ۳۰ درصد به وندار تعلق داشته باشد. در واقع هدف ما کسب سهم ۸۰درصدی از ۳۰ درصد تراکنش‌های دایرکت‌دبیت در کشور است.»
دایرکت‌دبیت؛ در ابتدای راه
مدیرعامل وندار در ادامه درباره تجربه کاربری دایرکت‌دبیت و مسئله افزایش اعتماد کاربران نسبت به این سرویس می‌گوید: «مسئله اعتماد به پرداخت آنلاین در ایران به‌طور کل تفاوتی با دنیا ندارد و اگر تفاوتی باشد، ناشی از قدمت این خدمات است. دایرکت‌دبیت در کشور در ابتدای راه است و طبیعی است اعتماد نیز در این زمینه پایین‌تر از سطح دنیا باشد. در سال ۱۳۸۳ اولین فروشگاه‌های آنلاین در ایران شکل گرفتند و در سال ۱۳۸۴ نیز درگاه پرداخت الکترونیکی طراحی شد؛ سرویسی که شروع تجارت الکترونیکی در ایران بود. دایرکت‌دبیت نیز اکنون درست در وضعیت سال ۱۳۸۴ درگاه پرداخت الکترونیکی در کشور قرار دارد و به همین دلیل نیز باید اجازه داد تا در فضای کسب‌وکاری کشور جای خود را پیدا کند. ما برای ایجاد اعتماد کاربران به سمت نوعی فرهنگ‌سازی در حال حرکت هستیم. این فرهنگ‌سازی در طراحی درست محصول وندار خود را نشان می‌دهد که کاربر با یک بار استفاده، اعتمادش نسبت به سرویس و خدماتی که دریافت کرده، افزایش پیدا میکند. از طرف دیگر پذیرنده‌های وندار نیز نقش مهمی در ایجاد اعتماد کاربران ایفا می‌کنند. آنها با معرفی سرویس و حمایت از آن باعث می‌شوند کاربران بیشتری با این سرویس آشنا شوند و از آن استفاده کنند. ما با همکاری مشترک با پذیرنده‌ها و اجرای کمپین‌های مشترک مارکتینگی به معرفی سرویس‌های خود می‌پردازیم تا بتوانیم اعتماد را در بین کاربران به وجود آوریم. در حال حاضر نیز اگر در سایت نماوا و فیلیمو، سرویس خود را از طریق دایرکت‌دبیت انتخاب کنید با تخفیف ویژه‌ای مواجه خواهید شد. به نظر می‌رسد روند کلی دایرکت‌دبیت تا سال ۱۴۰۵ رشد قابل توجهی خواهد داشت و نقش اصلی خود را در بازار پیدا خواهد کرد. توجه داشته باشید استقبالی که از دایرکت‌دبیت در کشور شد، سه‌برابر پیش‌بینی‌های ما بود.»
عبادی در رابطه با چالش‌‌هایی که در طراحی و اجرای دایرکت‌دبیت برای وندار وجود داشت نیز صحبت میکند. به گفته او، چالش اصلی در سرویس دایرکت‌دبیت از جنس طراحی محصول است: «اینکه این محصول چه تجربه‌ای برای کاربر رقم می‌زند، برای ما در مرکز توجه و حساسیت قرار دارد. این طراحی اگر تجربه کاربری یکپارچه‌ای را به مخاطب ارائه دهد، قطعاً کاربر به شکل دائمی از این سرویس استفاده خواهد کرد. همچنین برای اینکه طراحی صد درصدی اتفاق بیفتد، ما نیازمند همکاری نزدیک با بانکها هستیم. این تعامل چالش بعدی ما را می‌سازد؛ چراکه چنین سرویس‌هایی برای بانکها خیلی ملموس نیستند و زیرساخت‌های نرم‌افزاری بانکها نیز آمادگی پایینی در پذیرش سرویس‌های یادشده دارند. ما به شکل روزمره برای بهبود سرویس دایرکت‌دبیت با بانکها در تعامل و مشارکت هستیم تا کیفیت سرویس را بالاتر ببریم و تعادلی در تجربه کاربری برای کاربر و مزیتی برای بانکها در ارائه این سرویس ایجاد کنیم تا هر دو طرف را راضی و منتفع کنیم.»
مدیرعامل وندار می‌گوید برای ارائه دایرکت‌دبیت به دسترسی به حساب مشتری نیاز داشتند که پیاده‌سازی این مفهوم نیازمند زیرساخت‌های نرم‌افزاری در بانک‌هاست که البته در برخی بانکها به هیچ‌وجه این بستر وجود ندارد و در برخی دیگر زیرساخت‌هایی برای پیاده‌سازی این مفهوم ایجاد شده است: «بانک‌هایی چون ملت، سامان، آینده و به‌تازگی بانک ملی این زیرساخت‌ها را آماده کرده‌اند و ما توانسته‌ایم در تعامل با آنها سرویس دایرکت‌دبیت خود را توسعه دهیم.»
عبادی درباره رویکرد رگولاتوری در ارتباط با ارائه سرویس دایرکت‌دبیت می‌گوید اینکه رگولاتور عقب‌تر از بازار باشد، مسئله‌ای است که در تمام دنیا به این شکل پیش می‌رود: «رگولاتور به حوزه‌ای که هنوز مشتری ندارد، وارد نمی‌شود؛ بلکه تنظیم‌گری را در حوزه‌ای که مشتری می‌گیرد و چالش‌‌هایی در آن ایجاد می‌شود، آغاز میکند. در بحث دایرکت‌دبیت نیز طبیعی است که رگولاتوری مقداری عقب‌تر باشد. البته در این حوزه یک تفاوت با دیگر بخش‌ها وجود دارد؛ اینکه به شکل سنتی قانونی در بانکها وجود دارد که بر مبنای آن ما توانستیم تحت عنوان حساب‌های وکالتی دایرکت‌دبیت ارائه دهیم. این قانون سال‌ها پیش تنظیم‌گری شده و ما در تعامل با بانکها آن را به این سرویس تعمیم دادیم. این قانون سنتی در بستر سرویسی مدرن، چالش‌های ما را به‌شدت کاهش داد و بستر را برای ارائه دایرکت‌دبیت در ایران فراهم کرد.»
رگولاتوری و شیب تند مرگ پرداخت‌یارها
مدیرعامل وندار در ادامه به مهم‌ترین چالش‌های وندار در حوزه پرداخت‌یاری می‌پردازد: «دامنه حوزه پرداخت الکترونیکی بسیار وسیع است و در ایران این بازار به‌شدت بکر است. با این حال اگر بخواهیم مقایسه‌ای با دنیا داشته باشیم، ما چیزی در حدود پنج درصد راه را در این حوزه طی کرده‌ایم و معتقدم در ایران ۹۵ درصد راه هنوز طی نشده است. وندار هیچ‌گاه خود را پرداخت‌یار معرفی نکرده، چون تنها بخشی از خدمات وندار به حوزه پرداخت‌یاری محدود می‌شود. ما نگاه بزرگ‌تری از پرداخت‌یاری داریم و دامنه فعالیت‌مان نیز در زمین بزرگ‌تری قرار دارد. اما پرداخت‌یاری تنها یک چالش در مقابل خود دارد و آن رگولاتوری است. رگولاتوری در حوزه‌های مختلف با محدودیت‌ها و زمین نابرابری که بین پرداخت‌یارها ایجاد کرده، به یکی از معدود چالش‌های این حوزه تبدیل شده است. وقتی درباره رگولاتوری صحبت می‌شود، خطاب اصلی به بانک مرکزی، شاپرک و اینماد است. اگر رگولاتور نگاه خود را به پرداخت‌یاری تغییر دهد، تصور من این است که بازار پرداخت‌یاری به‌شدت بزرگ خواهد شد و چالش‌هایش به سطح بازار تغییر خواهد کرد و رقابت با خود پرداخت‌یارها و چگونگی ارائه سرویس و خدمات مسئله اصلی خواهد شد.»
عبادی در پاسخ به اینکه با شرایط فعلی، آیا حوزه پرداخت‌یاری به مرگ خود نزدیک است یا خیر، توضیح می‌دهد: «پرداخت‌یاری با شیب بسیار زیادی به مرگ خود نزدیک شده، اما اگر در کارگروه پرداخت‌یاری که به‌تازگی شکل گرفته، اتفاقی بیفتد و تغییر رویکردی در بانک مرکزی صورت بگیرد، می‌توان امیدوار بود که پرداخت‌یاری به رشد خود ادامه دهد، اما اگر این تغییر رویکرد اتفاق نیفتد، تا پایان سال ۱۴۰۱ بسیاری از پرداخت‌یارهای کشور از بین خواهند رفت. رنج پرداخت‌یاری رنج رگولاتوری است که در نهایت سبب نوعی انحصار و اجبار به بازی در زمین نابرابر را به پرداخت‌یارها تحمیل میکند.»
متمرکز بر طراحی محصول
عبادی می‌گوید تا‌به‌حال عمده تمرکز وندار بر طراحی محصول بوده؛ چراکه می‌خواهند به تمام نیازهای کسب‌وکارهای آنلاین پاسخ دهند و به همین دلیل هر روز در پی ایجاد سرویس‌ها و زیرساخت‌هایی هستند که به نیازهای کسب‌وکارها پاسخ مناسب دهد: «به‌جرئت می‌توانم بگویم حدود ۷۰، ۸۰ درصد تمرکز وندار تاکنون روی توسعه محصول بوده و اساساً برنامه ما این بود که در سال ۱۴۰۰ باقی‌مانده انرژی خود را روی بازار بگذاریم، اما متأسفانه به‌دلیل اجرای نادرست قانون مالیاتی و الزام اینماد، نتوانستیم به اهداف خود دست پیدا کنیم و باقی‌مانده انرژی ما که برای توسعه بازار و محصول قرار بود به کار گرفته شود، صرف رفع چالش‌ها با اجرای قانون مالیات و بحث الزام اینماد شد.»
او می‌گوید در سال ۱۴۰۱ نیز تمرکزشان بر ارائه محصولات بیشتر خواهد بود و از محصولات جدیدی رونمایی خواهند کرد: «سعی داریم عمده توان خود را در کنار توسعه بازار روی ارائه محصولات بیشتر صرف کنیم، به شرطی که رگولاتور نیز بلاهایی که در سال ۱۴۰۰ بر سر کسب‌وکارها آورد، بار دیگر تکرار نکند. باید منتظر ماند و دید امسال چه اتفاقاتی از سوی رگولاتور خواهد افتاد.»
عبادی در خاتمه درباره چشم‌انداز بلندمدت و کوتاه‌مدت وندار می‌گوید: «هدف ما تا سال ۱۴۰۵ این است که یکی از سه برند اصلی پرداخت الکترونیکی کشور باشیم و برند اصلی‌بودن نیز برای ما این‌گونه تعریف می‌شود که وندار بتواند به کلیه نیازهای پرداخت الکترونیکی و مالی یک کسب‌وکار پاسخ مناسب دهد. در حال حاضر کسب‌وکاری چون الوپیک کلیه سرویس‌های خود را از وندار دریافت میکند و ما دوست داریم این تجربه را گسترش دهیم و به‌دنبال یکپارچگی پاسخ‌دهی به نیازهای کلی کسب‌وکارها در وندار هستیم. در واقع می‌خواهیم با ارائه مجموعه‌ای از خدمات مالی و بانکی یکپارچه، کسب‌وکارها را از دریافت مستقیم خدمات بانکها بی‌نیاز کرده و با انجام تحلیل‌های مالی کاربردی به توسعه آنها کمک کنیم.»
[…] […]