تحول بیمه از درون یا برون؟

عصر تراکنش ۶۰؛ مینا والی، مدیر مسئول عصر تراکنش / صنعت بیمه ما میانه خوبی با فناوری ندارد. ما مصرف‌کنندگان هنوز هم نتوانسته‌ایم طعم شیرین بیمه دیجیتال را به‌طور کامل حس کنیم. اگر بانک، بورس و بیمه را سه ضلع خدمات مالی بدانیم، طی دهه گذشته بازیگران دو ضلع بانک و بورس تا حدودی خود را با آنچه در دنیای فناوری می‌گذرد، تطبیق داده‌اند؛ اگر هم در استفاده از فناوری در این خدمات هنوز به پای بزرگان دنیا نرسیده‌اند، حداقل تلاشی در این زمینه اتفاق افتاده است، اما در ضلع بیمه فاصله با آنچه در دنیای فناوری رخ داده، بسیار زیاد است. گویی هنوز نیاز به استفاده از فناوری به اندازه کافی در میان بازیگران بیمه کشور درک نشده است. کافی است نگاهی به سایت شرکت‌های بیمه بیندازید تا عمق این عقب‌ماندگی را درک کنید.

تقریباً همه ما هر روز از خدمات بانک و پرداخت استفاده می‌کنیم و احتمالاً ماهانه حداقل یکی، دو بار از خدمات شرکت‌های بورسی. حال تصور کنید اگر در استفاده از این خدمات نتوانیم از ابتدایی‌ترین امکاناتی که فناوری در اختیارمان می‌گذارد، بهره‌مند شویم؛ چقدر تجربه ناخوشایندی خواهیم داشت. همین حالا در ضلع سوم خدمات مالی چنین تجربه‌ای داریم، فقط شانس آورده‌ایم که هر روز مجبور نیستیم از خدمات بیمه استفاده کنیم.

در حالی که چند شرکت نوپا با استفاده حداقلی از فناوری توانسته‌اند تا حدودی این تجربه ناخوشایند را بهبود بخشند، هنوز فناوری نتوانسته در شرکت‌های بیمه‌ای کشور نفوذ کند. در حالی که در دنیا صحبت از تلماتیک، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و اتوماسیون و در نهایت تجربه اومنی‌چنل در بیمه است، ما اندر خم فروش آنلاین بیمه مانده‌ایم و هنوز این بخش هم به ثبات و بلوغ لازم نرسیده است.

در حالی که سرمایه‌گذاری در شرکت‌های اینشورتک طی سال گذشته میلادی دوبرابر دوره قبلی آن شده، دغدغه شرکت‌های اینشورتک ما در حد ابتدایی‌ترین دغدغه‌هاست؛ اینجا بیشترین انرژی صرف به‌کارگیری فناوری‌های جدید نمی‌شود، بلکه بیش از همه صرف حل مسائل ابتدایی در تعامل با رگولاتور و شرکت‌های بیمه می‌شود. طی این سال‌ها بزرگ‌ترین نوآوری در صنعت بیمه ما محدود به فروش آنلاین بیمه شده و نتوانسته‌ایم گامی به جلو برداریم.

تا زمانی که شرکت‌های بیمه‌ای کشور نسبت به نبود فناوری در بیمه احساس خطر نکنند و تا زمانی که رقیبی، محرکی برای تکان‌دادن بازیگران صنعت ایجاد نکند، استفاده از فناوری در بیمه راه به جایی نمی‌برد.

صنعت بیمه ما صنعت بزرگی نیست. طبق خوداظهاری شرکت‌های بیمه، در سال ۱۴۰۰ کل مبلغ حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی به ترتیب ۱۱۵ و ۶۵ هزار میلیارد تومان بود. عددها نشان می‌دهند که ما درباره صنعت بزرگی صحبت نمی‌کنیم. آمار جالب‌تری در این گزارش نشان می‌دهد در سال گذشته بیش از یک‌سوم پرتفوی حق بیمه تولیدی به بیمه شخص ثالث اختصاص داشته است. اگر سهم تنها ۲.۵درصدی این رشته بیمه از مجموع خسارات پرداختی را هم ببینیم، نتیجه می‌گیریم سود خوبی برای شرکت‌های بیمه‌ای کشور در فروش بیمه شخص ثالث خوابیده است.

پیش‌بینی‌ای از اینکه با غیراجباری‌شدن بیمه شخص ثالث چقدر از درآمد شرکت‌های بیمه نابود می‌شود، نداریم، اما قطعاً گره‌خوردن وضعیت صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای ما تنها به یک رشته از بیمه، نشان از کم‌کاری بازیگران این صنعت در بزرگ‌کردن آن دارد. سؤال اینجاست که خواب آرام صنعت بیمه ما را چه عاملی می‌تواند برهم زند؟

بزرگ‌ترین محرک برای تحول در یک صنعت، محرکی است که توان تغییر در صورت‌های مالی شرکت‌های آن صنعت را داشته باشد؛ تا زمانی که حیات شرکت‌های بیمه در نتیجه بیمه‌های اجباری مانند شخص ثالث تضمین شده باشد و خطری سوددهی آنها را تهدید نکند، نمی‌توانیم امیدی به تغییر پرشتاب در این صنعت داشته باشیم.

ما مصرف‌کنندگان در معدود مواردی که به نحوی با شرکت‌های بیمه ارتباط برقرار می‌کنیم، هنوز هم در پیچیدگی موجود سرگردانیم. چندان تنوعی در خدمات نمی‌بینیم، اما شرکت‌های بیمه‌ای هنوز نتوانسته‌اند برای مشتریان‌شان تجربه خریدی با کمترین پیچیدگی ایجاد کنند. حتی در زمان خرید بیمه شخص ثالث به‌عنوان بیمه‌ای پرکاربرد، تفاوتی میان خدمات شرکت‌های گوناگون بیمه‌ای نمی‌بینیم و گاهی تنها بر اساس نام آشنای شرکت یا قیمت بیمه اقدام به خرید آن می‌کنیم. بنابراین اگر هم تلاشی برای متمایز بودن در شرکت‌های بیمه‌ای شده باشد، در عمل و در سمت خریدار مزیتی احساس نمی‌شود.

گره‌نخوردن حیات و ممات صنعت بیمه به نوآوری سبب شده ما با صنعتی به‌شدت بی‌تحرک مواجه باشیم. در روزگاری که نوآوری با فناوری عجین شده، احتمالاً باید انتظار داشته باشیم گره بی‌تحرکی صنعت بیمه در کشورمان و تحول در صورت‌های مالی آن را فناوری باز کند. تا امروز که شرکت‌های نوپا -که به‌عنوان اینشورتک‌ها آنها را می‌شناسیم- کاری نتوانسته‌اند از پیش ببرند. آیا باید انتظار داشته باشیم شرکت‌های فناورانه خارج از صنعت بیمه محرک نوآوری در بیمه ما باشند؟