رگولاتور؛ قاتل پنهان اقتصاد دیجیتال کشور
در گفت‌وگو با سعید عبادتی، مدیرعامل صرافی رمزارز اکسبیتو مطرح شد
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۶ / اکسبیتو یکی از صرافی‌های رمزارزی کشور است که از سال ۱۳۹۶، مراحل ابتدایی تحقیق و توسعه آن آغاز و در سال ۱۳۹۷ محصول اولیه آن آماده بهره‌برداری شد؛ صرافی رمزارزی که به گفته مدیرعامل آن، هدف اصلی‌اش ارائه خدمات مالی در بازار رمزارزها با امنیت بالا و رفع نیازمندی‌های کاربران و همچنین تنوع در ارائه خدمات است و یکی از تصمیمات استراتژیک اکسبیتو برای رسیدن به چنین هدفی، فهرست‌کردن رمزارزهایی با پشتوانه قوی و اصطلاحاً «بزرگان بازار رمزارز» است.
در گفت‌وگویی که با سعید عبادتی، مدیرعامل اکسبیتو داشتیم، درباره شکل‌گیری این صرافی رمزارز، چالش‌هایی که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند و همچنین برنامه‌هایی که دارند، صحبت کردیم. او بر این عقیده است که با محدودیت‌هایی که در کشور ایجاد شده و محدودیت‌هایی که اخیراً رگولاتوری برای صرافی‌های رمزارز ایجاد کرده، رگولاتور به قاتل پنهان اقتصاد دیجیتال کشور تبدیل شده است.
او می‌گوید که رگولاتور در ایران باید یک بار برای همیشه به این سؤال که آیا صرافی‌های رمزارز را به رسمیت می‌شناسد یا خیر، پاسخ شفاف و واقعی بدهد تا این کسب‌وکارها بتوانند برای آینده خود چشم‌انداز مشخصی را متصور شوند و مجبور به کوچ اجباری نشوند. در ادامه گزارشی از گفت‌وگوی عصر تراکنش را با سعید عبادتی، مدیرعامل اکسبیتو می‌خوانید.
شکل‌گیری و آغاز‌به‌کار
ایده شکل‌گیری اکسبیتو که از سال ۱۳۹۷ اولین ایده‌های پیاده‌سازی‌شده خود را در اختیار کاربران قرار داد، به سال ۱۳۹۶ برمی‌گردد؛ زمانی که بنیان‌گذاران آن که از سال‌ها قبل فعالیت خود را در صنعت بلاکچین و رمزارزها آغاز کرده بودند، تصمیم به راه‌اندازی استارتاپی در این زمینه گرفتند.
سعید عبادتی، مدیرعامل اکسبیتو درباره نحوه شکل‌گیری و آغاز‌به‌کارشان در فضای فین‌تکی ایران می‌گوید: «ما در سال ۱۳۹۶ در یکی از هکاتون‌های رسمی شرکت توسن حضور پیدا کردیم و طرح و ایده اولیه‌مان، در مرحله ارزیابی مورد توجه کارشناسان قرار گرفت. پس از پیاده‌سازی یک انجین ترید به‌صورت MVP در سه روز زمان مسابقه اصلی، در مرحله ارزیابی نهایی در سه طرح برگزیده قرار نگرفتیم. با این وجود بعدها از همان مجموعه تماس گرفتند و گفتند که اگر مایل باشیم، می‌توانیم با آنها برای تأسیس و توسعه کسب‌وکار مورد نظرمان صحبت و همکاری کنیم، ولی ما تصمیم گرفتیم کسب‌وکار مستقل خودمان را داشته باشیم.»
بنا بر گفته‌های عبادتی، فعالیت آنها از سال ۱۳۹۶ آغاز شد و در سال ۱۳۹۷ برای ایجاد زیرساخت‌های لازم کسب‌وکار خود اقدام کرده‌اند و نسخه اولیه به‌صورت اپلیکیشن اندروید در اختیار کاربران قرار گرفته و از همان سال تابه‌حال در حال توسعه خدمات جدید، بازارهای جدید و کوین‌های جدید بنا بر نیاز کاربران هستند.
در واقع سال ۱۳۹۷، محصول اولیه و تست اکسبیتو آماده بهره‌برداری شد و همزمان با ارائه سرویس، زیرساخت‌ها آماده و طراحی اپلیکیشن به پایان رسید؛ در این سال توسعه اپلیکیشن اندروید به اتمام رسید و ارزهای دیجیتال به سبد محصولات اکسبیتو اضافه شدند. ابتدا رمزارزهایی مانند بیت‌کوین، اتریوم، لایت‌کوین و بیت‌کوین‌کش به‌صورت فول‌نود به محصول افزوده شدند.
او صحبت‌هایش را درباره شکل‌گیری اکسبیتو این‌گونه ادامه می‌دهد: «سپس گروه‌های متخصص در سال ۱۳۹۸ برای ساخت و پیاده‌سازی بستر وب‌سایت شکل گرفتند و محصول وب‌اپلیکیشن اکسبیتو را برای ورود به بازار آماده کردیم. همچنین افزودن بلاکچین‌های فول‌نود و توسعه محصول اولیه در دستور کارمان قرار گرفت و توکن‌های ERC20 نیز به مجموعه اضافه شدند. تحولات زیادی در سال ۱۳۹۸ انجام شد که مهم‌ترین آن طراحی سایت و محصول جدید بود.»
مدیرعامل اکسبیتو توضیح می‌دهد که تمرکز اکسبیتو در سال ۱۳۹۹، افزودن رمزارزهای جدید بود. در این سال، تعداد کوین‌های فعال در اکسبیتو به ۱۴ رسید؛ دوج‌کوین، بایننس‌کوین، ترون، ریپل، چین‌لینک، پولکادات و استلار به‌صورت فول‌نود به این پلتفرم معاملاتی اضافه شدند. او می‌گوید: «از سال ۱۳۹۸ و همزمان با گسترش آگاهی نسبت به رمزارزها و افزایش تعداد معامله‌گران این بازار، اکسبیتو شروع به رشد می‌کند و در این زمان ما به فکر راه‌اندازی محصولات جدید و افزودن کوین‌های جدیدتری بودیم.
کاردانو (آدا) با همین تفکر به‌عنوان اولین پلتفرم قابل پشتیبانی فول‌نود از این رمزارز در ایران به پلتفرم اکسبیتو اضافه شد و کاربران توانستند آن را خریداری کنند. در سال ۱۴۰۰ نیز اکسبیتو با موافقت معاونت علمی ریاست‌جمهوری به پلتفرم دانش‌بنیان تبدیل شد. از همان ابتدای شکل‌گیری اکسبیتو تاکنون فراهم‌سازی بهتر محیط‌های معاملاتی در نسخه‌های وب و موبایل هدف اصلی ما بوده است.»
با توجه به صحبت‌های عبادتی، «اکسنیکو» جدیدترین سرویس اضافه‌شده به اکسبیتو است که در واقع فضایی برای خیریه‌ها و پس از آن، استارتاپ‌هاست که می‌توانند با حضور در آن از کاربران اکسبیتو، کمک و دونیشن رمزارزی دریافت کنند. عبادتی در این‌باره توضیح می‌دهد که این مؤسسات ملزم به شفاف‌سازی هستند و باید به ما و کاربران توضیح دهند که میزان رمزارز دریافت‌کرده را صرف چه اموری کرده‌اند. دیگر سرویس جدید ارائه‌شده در اکسبیتو، گیفت‌کارت است که به کاربران این امکان را می‌دهد که برای دوستان و آشنایان خود کارت هدیه کریپتویی بگیرند.
عبادتی بر این باور است که صنعت رمزارز مانند بچه‌ای است که هنوز بالغ نشده و توسعه آن با توسعه جهانی اتفاق می‌افتد و در ایران نیز با وجود اینکه هنوز رگولاتوری مشخصی برای آن شکل نگرفته، کسب‌وکارهایی که در صنعت رمزارز کشور فعالیت می‌کنند، خدمات و محصولات خود را متناسب و همگام با صرافی‌های رمزارز جهان ارائه می‌دهند و اکسبیتو نیز هدفی جز ارائه بهترین خدمات و تبدیل‌شدن به یک پلتفرم ایرانی که توان رقابت با همتاهای غربی‌اش را داشته باشد، ندارد.
مزیت رقابتی اکسبیتو
بنا بر صحبت‌های مدیرعامل اکسبیتو، این صرافی در حال حاضر ۳۲ رمزارز دارد و می‌کوشد که هفته‌ای یک کوین به این تعداد اضافه کند. همچنین تعداد کاربران آنها به ۱۰۰ هزار رسیده و ۴۸ بازار فعال دارند. ۴۰ نفر نیز به‌صورت حضوری و ریموت برای اکسبیتو کار می‌کنند و ۱۰ درصد افراد تیم بیرون از کشور هستند. همچنین بیش از ۲۰ درصد نیروی ریموت در اکسبیتو از سراسر ایران در این استارتاپ فعالیت دارند. فرهنگ سازمانی اکسبیتو از قبل از شروع کرونا بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان سراسر کشور بوده؛ بنابراین سعی کرده زیرساخت فعالیت دورکاری را در مجموعه گسترش بدهد.
او با بیان این آمار و ارقام درباره مزیت رقابتی اکسبیتو صحبت می‌کند: «چه در شرایط سخت کشور و چه در شرایط خوب بازار رمزارزها، ما هیچ‌گاه دست از توسعه کسب‌وکار خود نکشیدیم. یکی از مزیت‌های رقابتی ما این است که از همان ابتدا تلاش کردیم تا ارزش‌هایی را که ایجاد می‌کنیم، برای مشتریان‌مان شفاف کنیم و در هر وضعیتی به توسعه پلتفرم و افزایش سطح کیفی خدمات‌مان بیندیشیم.
علاوه بر این، محصولات‌مان را با در نظر گرفتن تنوع کاربران و نیازهایشان طراحی می‌کنیم تا نیازهای کاربران‌مان روی زمین نماند. همچنین سعی می‌کنیم بازارها و کوین‌های متنوعی را که کاربران‌مان به آنها علاقه‌مند هستند، به محصول‌مان اضافه کنیم. علاوه بر این موارد، در صرافی‌های رمزارز معمولاً قیمت برای کاربران مهم است و به همین جهت ما تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا قیمت‌ها هم برای خریدار و هم برای فروشنده جذاب باشد.»
عبادتی درباره دیگر کسب‌وکارهای فعال در حوزه رمزارز در کشور نیز صحبت می‌کند: «رقبای ما انصافاً رقبای سرسخت و کسب‌وکارهای پویا، دانا و پرانگیزه‌ای هستند؛ در نتیجه برای اینکه بتوانیم در این صنعت زنده بمانیم، چاره‌ای جز رقابت سرسخت نداریم. به همین خاطر جنس ارزش‌هایی که برای مشتریان‌مان ایجاد می‌کنیم، باید متفاوت باشد؛ در نتیجه مدام فکر می‌کنیم که چه ارزشی باید برای مشتریان‌مان ایجاد کنیم تا بتوانیم در این میدان رقابت پیروز شویم.»
رگولاتور؛ جایی که امید را از بین می‌برد
کسب‌وکارهای فین‌تکی در ایران با چالش‌های مشترکی روبه‌رو هستند که از جمله آنها می‌توان به مسئله رگولاتوری، کمبود نیروی انسانی متخصص و محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت اشاره کرد. عبادتی درباره مهم‌ترین چالش‌هایی که با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه صنعت رمزارز در ایران تنظیم‌گری نشده، سازمان‌ها نمی‌توانند برای آینده خود چشم‌انداز معینی ترسیم کنند و تصویر روشنی از افق پیش روی خود ندارند و همیشه چشم‌شان به عملکرد رگولاتور است. محدودیت‌های ایجادشده توسط رگولاتور روی کل اکوسیستم فین‌تک ایران تأثیر منفی داشته و فقط مختص کسب‌وکار ما نیست.
در اکثر موارد ما با تغییرات و تصمیمات رگولاتور کنار آمده‌ایم. برای نمونه وقتی سقف تراکنش‌ها را به ۲۵ میلیون تومان کاهش دادند، ما با آنها سازگار شدیم، اما رگولاتور با ما همکاری نمی‌کند و هر بار موانع بیشتری را بر سر راه توسعه ما ایجاد می‌کند و یک بار برای همیشه اعلام نمی‌کند که می‌خواهد ما را به رسمیت بشناسد یا خیر. می‌گویند خودتان را توسعه دهید و در عمل دست‌وپای ما را می‌بندند.»
او با اشاره به هزینه هنگفتی که برای تأسیس و نگهداشت یک کسب‌وکار دیجیتال در کشور لازم است، می‌گوید هر شرکتی بین ۵۰ تا ۱۰۰ نیروی کارآفرین پرورش داده و هنگامی که آینده این صنعت نامشخص باشد، انگیزه و امید در سطح مدیران ارشد سازمان کشته خواهد شد. علاوه بر این در مواجهه با هر نهادی باید به‌صورت جداگانه پاسخگو و توضیح‌دهنده بود که روندهای کاری این صنعت چیست و چگونه کار می‌کند، زیرا به لحاظ قانونی تعاریف و ضوابط دقیقی برای این حوزه تعیین نشده است.
او می‌گوید: «علاوه بر این با مشکل کمبود نیروی انسانی متخصص در بخش‌های توسعه فنی نیز مواجهیم؛ جذب نیروی متخصص ماه‌ها زمان خواهد برد و افراد پس از مدتی به‌دلیل فقدان آزادی‌های اقتصادی و اجتماعی تصمیم به مهاجرت می‌گیرند و رفته‌رفته اکثر شرکت‌ها از نیروی متخصص تهی می‌شوند که این امر می‌تواند ضربه محکمی به اقتصاد دیجیتال ایران وارد کند و علاوه بر این ساختار جمعیتی کشور را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ما برای تأمین نیروی انسانی‌مان به ایرانی‌های مقیم خارج متوسل شده‌ایم و آنها اعضای مهاجرت‌کرده تیم‌مان هستند که به خاطر احساس تعلق‌شان به مجموعه با ما همکاری می‌کنند؛ وگرنه به لحاظ اقتصادی کار کردن برای ایران مقرون‌به‌صرفه نیست. فرهنگ سازمان ما بر ریموت کار کردن است، اما این ریموت کار کردن نمی‌تواند مشکل کمبود نیروی انسانی را حل کند، چون حتی متخصصان داخل ایران نیز ترجیح می‌دهند برای شرکت‌های بزرگ دنیا کار کرده و دستمزدشان را به دلار دریافت کنند.»
کاهش ۷۰درصدی معاملات
محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت تأثیر زیادی بر کاهش فعالیت و کیفیت خدمات کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال گذاشته و بنا بر گفته‌های مدیرعامل اکسبیتو معاملات این شرکت نیز با کاهش ۷۰درصدی در این مدت روبه‌رو بوده است. همچنین محدودیت دسترسی به اینترنت آزاد و پرسرعت به ایجاد یکسری مشکلات درون‌سازمانی منجر شده که فعالیت افراد را مختل کرده است. او می‌گوید: «با اختلالات ایجادشده کاربران نیز برای اتصال به اکسبیتو و انجام معاملات خود با مشکل روبه‌رو هستند و این قضیه باعث افزایش حجم ترافیک سیستم پشتیبانی آنها شده است. علاوه بر این، ابزارهای در دسترس آنها کاهش یافته و با وجود اینکه یک دامین جدید در اختیار مشتریان قرار گرفته که فقط از طریق ایران می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند، اما مشکل اینترنت کاربران همچنان مسئله‌ساز است.»
مهاجرت تیمی اکسبیتو
اوایل دی‌ماه سال جاری بود که محدودیت‌های جدیدی برای صرافی‌های رمزارز اعمال شد و سقف واریز از درگاه پرداخت پلتفرم‌های رمزارز از هر کد ملی در شبانه‌روز ۲۵ میلیون تومان شد. عبادتی در این خصوص معتقد است که چنین اقداماتی برای صنعت رمزارز ایران کشنده است و رگولاتور به قاتل پنهان اقتصاد دیجیتال کشور تبدیل شده است. او می‌گوید: «جهان تغییر کرده و نیازهای افراد متفاوت شده است.
در نتیجه اگر اقتصاد دیجیتال ایران نتواند توسعه پیدا کند، نیازهای افراد جامعه بی‌پاسخ می‌ماند و مردم معترض می‌شوند و به‌منظور رفع نیاز خود از سرویس‌های مشابه خارجی استفاده خواهند کرد؛ بنابراین حاکمیت در ایران باید یک بار برای همیشه به این سؤال که آیا صنعت رمزارز را به رسمیت می‌شناسد یا خیر، پاسخ شفاف و مطابق خواست بازیگران فعال بازار بدهد. در غیر این صورت بسیاری از کسب‌وکارها مجبور به مهاجرت اجباری می‌شوند تا توسعه فردی و کسب‌وکاری‌شان را در سرزمین دیگری رشد دهند.»
مدیرعامل اکسبیتو اعلام می‌کند که به مهاجرت تیمی فکر می‌کنند و ممکن است با نام تجاری جدیدی در کشوری دیگر شروع به فعالیت کنند. با این وجود هنوز امید دارند که وضعیت به نفع کسب‌وکارها و مردم تغییر کند و آنها نیز با ماندن در ایران، برنامه‌هایی را که برای آینده دارند، پیاده کنند. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به ارائه چند ویژگی جدید که قابلیت همگام‌سازی با صرافی‌های جهان را دارد، اشاره کرد که افراد از خارج از کشور هم می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین اکسبیتو به‌زودی نسخه آی‌اواس خود را ارائه و آن را در اختیار کاربران مربوطه قرار می‌دهد.
