تبدیل سپه به بزرگ‌ترین بانک دیجیتال دولتی کشور
در گفت‌وگو با احمد سلمانی آرانی، مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات به‌پویان هوشمند امید درباره افق ۱۴۰۴ این هلدینگ مطرح شد
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۷ / پس از ادغام مؤسسات و بانک‌های نظامی در بانک سپه و پایان عملیات مهاجرت سامانه این بانک‌ها به سامانه جامع امید، ضرورت ایجاد یک هلدینگ فناوری اطلاعات که توان رفع نیازهای مشتریان را داشته باشد، به شکل‌گیری هلدینگ فناوری اطلاعات به‌پویان هوشمند امید منجر شد و احمد سلمانی آرانی که پیش از این در سمت مدیرعاملی شرکت رایانه خدمت امید فعال بود، مأمور به دست گرفتن سکان این هلدینگ شد. او معتقد است طرح ادغام ملی بانک‌ها و مؤسسات نظامی در یک بانک بزرگ‌تر، طرحی نادر است و چالش‌های خاص خود را دارد که از تفاوت در رفتار سازمانی و ساختار این مجموعه‌ها نشئت می‌گیرد و راه را برای یکپارچه‌‌سازی آنها دشوار می‌کند.
سلمانی آرانی بزرگ‌ترین چالش هلدینگ به‌پویان هوشمند امید را تأمین نیروی انسانی متخصص می‌داند و بر این باور است که چهارچوب حقوق و مزایای کنونی پاسخگوی نیازهای مالی افراد نیست و باید اصلاح شود. بنا بر صحبت‌های او طولی نمی‌کشد که مراکز فناوری اطلاعات بانک‌ها به موتور محرکه درآمدهای آنها تبدیل می‌شوند و هر بانکی که دیجیتالی‌تر شده باشد، موفق‌تر است.
در نتیجه بانک سپه تصمیم گرفته تا سال ۱۴۰۴ که این بانک یکصدساله می‌شود، به بزرگ‌ترین بانک دولتی دیجیتال در ایران تبدیل شود. در این شماره از ماهنامه عصر تراکنش به سراغ احمد سلمانی آرانی، مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات به‌پویان هوشمند امید رفتیم تا درباره نحوه شکل‌گیری این هلدینگ، مأموریت‌ها، چالش‌ها و چشم‌انداز آن صحبت کنیم. در ادامه گفت‌وگوی عصر تراکنش با او را می‌خوانید.
شکل‌گیری هلدینگ به‌پویان هوشمند امید
بعد از اجرای طرح ملی ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه، حجم و گستره خدمات و وظایف بانک سپه افزایش یافت و این مسئله موجب پدید آمدن هلدینگ به‌پویان هوشمند امید شد. احمد سلمانی آرانی در این‌باره می‌گوید: «انتقال منابع انسانی، محصولات و خدمات، شرکت‌ها، پیمانکاران و شرکای تجاری این بانک‌های ادغامی به بانک سپه باعث شد که بازاندیشی در ساختارهای فناوری اطلاعات بانک به امری ضروری تبدیل شود. این بازاندیشی شامل مهندسی مجدد سیستم‌ها، بررسی استراتژی‌ها و روندهای فنی بانک و از همه مهم‌تر چینش فناوری‌های مورد نیاز مشتریان بانک می‌شد. در نتیجه به موازات انتقال بانک‌ها و متعلقات‌شان، طراحی هلدینگ را شروع کردیم.»
او درباره مأموریت‌های تعریف‌شده در مجموعه بیان می‌کند: «طراحی هلدینگ نیازمند مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات از بانک‌ها و مجموعه شرکت‌های وابسته به آنها بود. بعد از انجام این مهم به یک گزارش تفصیلی رسیدیم که به تصویب هیئت‌مدیره بانک سپه رسید و مأموریت ما در چهار لایه مختلف فازبندی شد.
تقسیم وظایف، سازمان‌دهی نیروی کار، محصولات و مشتریان هر یک از شرکت‌هایی که مأمور انجام فازهای مأموریت هلدینگ شده بودند هم صورت گرفت و قرار شد تمامی این شرکت‌ها به‌صورت همزمان به بانک سپه سرویس بدهند. راهبری کربنکینگ و خدمات پرداخت، تأمین نرم‌افزار، تأمین شبکه و زیرساخت و بانکداری باز از جمله حوزه‌هایی بودند که هر یک از آنها به یکی از شرکت‌ها سپرده شد.»
پس از فعال‌شدن مرکز نوآوری هلدینگ فناوری اطلاعات به‌پویان هوشمند امید و انتقال سهام و چینش هیئت‌مدیره هر یک از شرکت‌ها در سال ۱۴۰۱، یکسری قراردادها تمدید و برخی دیگر از نو نوشته شد و به‌منظور پیشبرد طرح تحول دیجیتال در بانک سپه، تغییراتی در شرکت‌های وابسته به آن ایجاد شد.
سلمانی آرانی در این‌باره توضیح می‌دهد: «به‌روز کردن مدل کسبوکار شرکت‌ها، بازنگری فرایندهای سازمانی یکپارچه‌کننده و بهبود تجربه مشتری ارکان سه‌گانه تحول دیجیتال بانک‌های کشور هستند که باید به‌طور همزمان و موازی با یکدیگر جلو بروند؛ چراکه توسعه بانکداری دیجیتال به تحول همزمان این موارد بستگی دارد و عدم توجه به یکی از آنها به کاهش روند تحولات منجر می‌شود. این تحولات سازمانی، کسب‌وکاری و فرایندی باید به سمت‌وسویی برود که با نیازها و مطالبات نسل امروز و فردا هماهنگ باشد و انتظارات آنها از بانک مدنظرشان را برآورده کند.»
او معتقد است در حال حاضر بیشتر مشتریان بانک سپه متعلق به نسل‌های هزاره هستند؛ نسلی که به‌نوعی می‌توان گفت که فناوری در DNA آنها رمزنگاری شده و در حال حاضر ۲۴ساعته به اینترنت متصل است و نیازهای خود را از این طریق برطرف می‌کند. با این وجود در سال‌های آینده نسل Z جای آنها را به‌عنوان مشتریان بانک پر خواهد کرد که برای این امر باید از امروز برنامه‌ریزی کرد.
او نسل Z را فرزندان نسل هزاره و رسانه‌های دیجیتال می‌داند و معتقد است آنها شهروندان دیجیتالی هستند که مطالبات‌شان بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی است که بتوانیم تصورش را بکنیم. در نتیجه سپهی‌ها تصمیم گرفته‌اند تا سال ۱۴۰۴ که بانک سپه یکصدساله می‌شود، آن را به بزرگ‌ترین بانک دیجیتال دولتی کشور تبدیل کنند تا پاسخگوی نیازهای نسل جدید نیز باشد.
ادغام بانک‌ها؛ طرحی نادر
بنا بر صحبت‌های سلمانی آرانی، ادغام ملی بانک‌ها طرح نادری بود که دشواری‌های خودش را نیز داشته است. ادغام پنج بانک و یک مؤسسه مالی و اعتباری در بانک سپه، با توجه به اینکه هر یک از آنها مدل کسب‌وکاری، فرهنگ سازمانی و سامانه بانکداری متمرکز مختص خود را داشتند، کار دشواری بوده است. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «ما تجربه چنین کاری را نداشتیم و طبیعی بود که با چالش‌هایی نیز روبه‌رو شویم.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما پیمانکارانی بودند که با بانک‌ها و مؤسسات ادغامی همکاری می‌کردند و منافع مالی آنها در گرو فعالیت آن بانک‌ها و مؤسسات بود. وقتی ادغام اتفاق افتاد، این پیمانکاران دو راه بیشتر نداشتند؛ کناره‌گیری یا سپردن بخشی از کار خود به پیمانکار جدید. این تضاد منافع می‌توانست دردسرساز شود و روند سازمان‌دهی امور را با مشکل روبه‌رو کند، اما خوشبختانه پیمانکاران با این طرح ملی کنار آمدند و فهم مشترکی بین آنها و بانک شکل گرفت که مبتنی بر اهمیت و ضرورت ادغام بود. چالش بعدی ما این بود که نیروهای انسانی بانک‌ها و مؤسسات ادغامی، فرهنگ و رفتار سازمانی خاص خود را داشتند و انطباق آنها با فرهنگ سازمانی جدید بانک سپه کار آسانی نبود.»
چشم‌انداز هلدینگ
هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بازوی فنی بانک‌ها هستند. مدیرعامل هلدینگ به‌پویان هوشمند امید با اشاره به این مهم می‌گوید: «مراکز فناوری اطلاعات بانک‌ها، موتور محرکه درآمدهای دیجیتال آنها هستند و صنعت بانکداری ایران رفته‌رفته به سمتی می‌رود که تراز بانکی‌اش را بر حسب درآمدهای ناشی از کارمزدها و فعالیت‌های دیجیتال صورت‌بندی کند. در نتیجه وجود مرکزی که به منبع تأمین چنین درآمدهایی تبدیل شود، ضروری و واجب است. هلدینگ به‌پویان هوشمند امید و شرکت‌های تابعه آن، فضاهایی هستند که وظیفه پاسخگویی به نیازهای ۵۷ میلیون مشتری فعال در بانک سپه را دارند و مکلف‌اند خود را برای ارائه خدمت به تعداد بیشتری از مشتریان آتی نیز آماده کنند. در همین راستا هر یک از شرکت‌های تابعه ما وظایفی دارند.»
بنا بر صحبت‌های سلمانی آرانی شرکت راهبر سیستم‌ها به پایدار بودن توسعه سامانه جامع بانک می‌پردازد و شرکت پشتیبان زیرساخت موظف است با تمام شعبش که حدود ۳۴۰۰ شعبه است، سیستم را پشتیبانی کند، امیدتک که تولیدکننده نرم‌افزارهاست باید مدام به‌روز شود، امیدبوم که پاتوق نوآوری بانک سپه و رابط بانک و صنایع است، باید رویکرد حمایتی خود را حفظ کند و پاتوق استارتاپ‌های جوان بماند، امیدپی نیز می‌بایست به ارائه خدمات پرداختی ادامه دهد و هلدینگ نقش هماهنگ‌کننده و ناظر را داشته باشد.
مدیرعامل به‌پویان هوشمند امید بر این باور است که با پیشرفت دنیای دیجیتال رفته‌رفته مکان به‌عنوان کالبدی فیزیکی اهمیت خود را از دست می‌دهد و از مجموعه‌های بزرگ به لحاظ فیزیکی تنها یک ساختمان کوچک مرکزی می‌ماند؛ با این وجود هنوز افرادی هستند که نتوانسته‌اند با روندهای روز هماهنگ شوند. در نتیجه توزیع نرمال شعب فیزیکی بانک باید در دستور کار مجموعه قرار بگیرد. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «بانک سپه، قدیمی‌ترین بانک ایران است که در سال ۱۳۰۴ تأسیس شده و بیشتر شعب آن در مناطق قدیمی و بازارهای سنتی شهر قرار دارند. در نتیجه نیازمند توزیع مجدد شعب فیزیکی‌مان هستیم. بانک‌هایی که به ما پیوستند، در مراکز تجاری و تفریحی بسیاری شعبه داشته‌اند و این ادغام به بازتوزیع شعب بانک سپه و نرمال‌شدن آنها کمک می‌کند تا روزی که دیگر برای ارائه خدمت به مشتریان‌مان نیازمند فضای فیزیکی نباشیم.»
هلدینگ فناوری اطلاعات؛ یک میانجی
سلمانی آرانی معتقد است بین افزایش نوآوری و توسعه کسب‌وکارهای مختلف رابطه برقرار است و به‌کارگیری این نوآوری امری پرهزینه است. کارخانه هوشمند نوآوری امیدبوم که به قول او پاتوق فناوری بانک سپه است، می‌کوشد تا پلی میان بانک و صنایع مختلف باشد. او در این‌باره می‌گوید: «شرکت‌های نوپا برای توسعه کسب‌وکارشان نیازمند تسهیلات بانکی هستند و این کارخانه راهکاری است که صنایع مختلف را به بانک متصل می‌کند تا از این طریق بتوانند دامنه فعالیت‌ها و درآمدهایشان را گسترش دهند. این کارخانه می‌تواند در تأمین منابع مالی و نیروی انسانی و همچنین ارائه فضای کار به آنها کمک کند. توافق صورت‌گرفته بین کارخانه و معاونت ریاست‌جمهوری این امکان را فراهم می‌کند که بتوانیم در ایجاد فرصت‌های اشتغال‌زایی کوشا باشیم و از ایده‌های نو حمایت مادی و معنوی کنیم.»
مدیرعامل به‌پویان هوشمند امید بیان می‌کند که هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها می‌توانند به‌عنوان محل رفع تعارضات بین بانکداران و فناوران عمل کنند و دست این دو را در دست هم بگذارند. او می‌گوید که بانک‌ها به تخصص فناوران نیاز دارند و فناوران نیز به مکانی که با استفاده از علم خود در آن و برای آن ارزش خلق کنند. در واقع فناوران به‌دنبال مدل‌های کسب‌وکاری جدیدی هستند که پتانسیل رشد را داشته باشد. به همین منظور هلدینگ‌های فناوری اطلاعات می‌توانند نقش میانجی را بازی کنند.
نیروی انسانی؛ بزرگ‌ترین چالش
بنا بر گفته‌های مدیرعامل هلدینگ به‌پویان هوشمند امید، حفظ و نگهداشت نیروی انسانی متخصص بزرگ‌ترین چالش این روزهای آنهاست. او معتقد است گرچه تأمین تجهیزات، توسعه زیرساخت‌ها و امکانات سخت‌افزاری مهم است، اما در صورت نبود نیروی انسانی متخصصی که این امکانات را به کار ببندد و از آنها محصول استخراج کنند، به جایی نمی‌رسیم. او با اشاره به اهمیت اصلاح قانون حقوق و دستمزد می‌گوید: «ما در حال حاضر ۸۶۰ نیروی انسانی داریم که عمدتاً متخصص هستند و سرمایه‌های ما به حساب می‌آیند؛ سرمایه‌هایی که مهاجرت یا عدم رضایت آنها توسعه کشور را به تعویق می‌اندازد. یکی از مشکلات ما این است که از یک طرف باید به قوانین و مقررات جاری پایبند باشیم و از طرف دیگر رضایت کارمندان خود را جلب کنیم. پایین‌بودن سطح دستمزدها به ما این اجازه را نمی‌دهد که به لحاظ مالی نیروی انسانی‌مان را راضی نگه داریم و همین مسئله موجب رفتن افراد به بخش خصوصی یا مهاجرت از کشور می‌شود. در نتیجه نیازمند رسیدن به نقطه مشترکی هستیم که کارمندان دولت و سهام‌داران و ذی‌نفعان بانک‌ها، هر دو خشنود و راضی باشند.»
رنسانس سپه
به نظر سلمانی آرانی، ۱۴۰۱ سال شروع کارهای خوب برای اقدامات بزرگ و تحول‌آفرین آینده بوده و ۱۴۰۲ سال پیشبرد موازی پروژه‌های ملی و سازمانی هلدینگ به‌پویان هوشمند امید خواهد بود. او به اهمیت حمایت بانک سپه از آنها اشاره می‌کند و می‌گوید: «اینکه بانک سپه به لحاظ نیروی انسانی، منابع مالی، فراهم‌کردن زیرساخت‌ها و امکانات فنی از ما حمایت کند، در پیشرفت برنامه‌هایمان بسیار مفید است.»
سلمانی آرانی بیان می‌کند که آنها مکلف‌اند تا نیازهای بانک سپه را مرتفع کنند؛ نیازهایی که برآمده از مشتریان بانک و رگولاتوری است و در حال حاضر اصلی‌ترین برنامه بانک سپه این است که در افق سال ۱۴۰۴ به بزرگ‌ترین بانک دیجیتال دولتی در ایران تبدیل شود. در نتیجه حوزه فناوری و کسبوکار بانک با همراهی این هلدینگ مسئول انجام ۲۷ پروژه شده که در نهایت به دیجیتالی‌شدن بانک سپه در افق سال ۱۴۰۴ منجر می‌شود و در حال حاضر طراحی‌های اولیه آن در دست انجام است؛ طراحی‌هایی که هوش مصنوعی، متاورس، فضای ابری، نئوبانک و امثالهم را به‌عنوان ابزارهای توسعه‌دهنده بانک به کار می‌بندد تا در یکصدمین سالگرد تأسیسش، شاهد رنسانسی در فضای بانکداری بانک سپه باشیم.
