سرمایه‌گذاری‌های گزینشی
مریم نجفی، مدیرعامل فینووا از برنامه‌های این شرکت در سال ۱۴۰۲ می‌گوید
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۷ / فینووا یکی از بازیگران پیشرو اکوسیستم کارآفرینی و فین‌تک ایران است که فعالیت خود را از سال ۱۳۹۳ با راه‌اندازی فضای کار اشتراکی آغاز کرده است. فینووا با سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها و راه‌اندازی شتاب‌دهنده و وی‌سی، زنجیره حمایت خود از اکوسیستم را تکمیل و مسیر شکل‌گیری و توسعه ایده‌های نوآور را فراهم کرد. این شرکت با بیش از ۱۰ تیم همراه، سه مکان در تهران، ۵۰ میز برای تیم‌ها و ۱۵۰ عضو در فضای اشتراکی‌اش در راستای تسهیل مسیر نوآوران و زندگی مردم قدم برمی‌دارد.
مدیرعامل این مرکز بر این باور است که گرچه وضعیت کنونی کشور بی‌ثبات و آشفته است، اما از هم فرونمی‌پاشد و استارتا‌پ‌هایی که امید خود را حفظ کنند و قدم‌های هوشمندانه و کوتاه بردارند، می‌توانند از این وضعیت بحرانی گذر کنند. او برنامه فینووا در سال ۱۴۰۲ را تمرکز بر حوزه فین‌تک، جذب سرمایه برای استارتاپ‌های بالغ‌شده این مرکز و سرمایه‌گذاری گزینشی روی مجموعه‌های فین‌تکی می‌داند و معتقد است با همدلی و همفکری می‌توان از بحران پیش رو گذر کرد. در گفت‌وگو با مریم نجفی، مدیرعامل فینووا درباره عملکرد، چالش‌ها و چشم‌انداز این شرکت صحبت کردیم.
۱۴۰۰؛ حضور در startup avenue و اینوتکس
مریم نجفی که از شهریور ۱۴۰۰ به‌عنوان مدیرعامل فینووا فعالیت می‌کند، می‌گوید ورود او به این شرکت با سرمایه‌گذاری آنها در «اتاقک» و «پابلا» همزمان شده بود: «اتاقک پلتفرمی برای رزرو و اجاره اقامتگاه است و پابلا نیز پلتفرمی در حوزه کپی‌تریدینگ و سوشال‌تریدینگ در حوزه رمزارزهاست. این دو سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۰ توسط فینووا انجام شد.»
به گفته او، فینووا، مرکز نوآوری است و باید بتواند نیازهای مالی افراد را با کمک راهکارهای نوآورانه برطرف کند و به همین خاطر چهار دپارتمان دارد؛ فین‌تک‌لب، فضای کار اشتراکی، شتاب‌دهنده و وی‌سی. او در این خصوص می‌گوید: «خدمات فینووا شامل سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکارها، رشد و شتاب‌دهی استارتاپ‌ها، فضای کار اشتراکی برای افراد و تیم‌ها و آزمایشگاه فین‌تک برای عرضه خدمات دانشجویی می‌شود. وقتی تصمیم گرفتیم ورودی خوبی به شتاب‌دهنده فینووا بدهیم، کرونا مهار شده بود و کسب‌وکارها به سمت حضور فیزیکی نیروی انسانی در محل کار رفته بودند و دانشگاه‌ها حضوری شده بودند؛ در نتیجه فضا را برای تشویق دانشجویان به نوآوری و کارآفرینی فراهم دیدیم و با همراهی اتاق بازرگانی ایران-اتریش، رویداد startup avenue را در سال ۱۴۰۰ در ایران برگزار کردیم.
این رویداد بزرگ‌ترین رویداد استارتاپی دانشجویی اروپاست که در وین برگزار می‌شود. هدف ما از این مشارکت کمک به دانشجوهای ایرانی صاحب ایده، اما کم‌‌تجربه بود تا دیده شوند و دریچه‌ای برای تشکیل تیم‌های کارآفرینی و حضور در فضای کسب‌وکاری بین‌المللی به سوی آنها باز شود. وب‌سایتی نیز برای این رویداد راه‌اندازی کردیم که ۱۰ بهمن ۱۴۰۰ از آن رونمایی شد. ۵۰۰ تیم دانشجویی در این رویداد شرکت کردند و کارگروهی هم توسط کارایا، فینووا و اتاق بازرگانی ایجاد شد که در آن طرح‌ها غربالگری شده و در نهایت ۲۰ طرح برگزیده شدند و از این تعداد ۱۰ تیم برگزیده توسط داوران ایرانی و اتریشی، فرصت حضور در رویداد اتریش را پیدا کردند. کل رویداد به زبان انگلیسی و بهصورت آنلاین برگزار شد. امسال نیز قصد داشتیم این رویداد را مجدداً برگزار کنیم، اما به‌دلیل شرایطی که در جامعه با آن روبه‌رو بودیم، از برگزاری این رویداد منصرف شدیم.»
بنا بر صحبت‌های او، فینووا در سال ۱۴۰۰ حامی اصلی رویداد اینوتکس پیچ شد که تیم‌های این رویداد از پنج شهری که خود اینوتکس انتخاب کرده بود، با یکدیگر رقابت کردند. مدیرعامل فینووا علت چنین اقداماتی را حمایت از جوانان نوآور کشور و انتقال دانش و تجربه به آنها می‌داند تا تیم‌های مستعد آماده حضور در فضاهای بزرگ‌تر شوند.
۱۴۰۱؛ ناتمام‌ماندن رویداد فینوهک
نجفی سپس درباره فعالیت‌های فینووا در سال ۱۴۰۱ نیز صحبت می‌کند: «ما تجربه خوبی از رویداد startup avenue به دست آوردیم، اما تمرکز این رویداد بر حوزه فین‌تک نبود. در نتیجه سال ۱۴۰۱ دو کار انجام دادیم؛ اول اینکه بتوانیم ورودی‌های خوبی از تیم‌هایی داشته باشیم که قابلیت سرمایه‌گذاری دارند. روی زنجیره ارزش خود ارتباط فردا و شرکت‌های تابعه آن مانند فینوتک و همراه‌کارت تمرکز کردیم و اتاق فکری تشکیل دادیم تا از تیم‌های نوآور حمایت کنیم؛ البته به شرط آنکه بتوانند راهکار نوآورانه‌ای را که پتانسیل تبدیل‌شدن به کسب‌وکار فین‌تکی داشته باشد، ارائه دهند. در نتیجه رویداد فینوهک طراحی و اجرا شد که برای آن وب‌سایتی جداگانه طراحی کردیم. تکنوتجارت هم پارتنر برگزاری فینوهک شد و این رویداد با محوریت دغدغه‌ها و چالش‌های هلدینگ ارتباط فردا و تکنوتجارت برگزار شد.»
او هدف اصلی برگزاری فینوهک را ایجاد پلتفرم نوآوری باز برای حل چالش‌های بانک‌ها، مؤسسات مالی، بیمه و کارگزاری‌ها می‌داند و معتقد است این رویداد موفقیت‌آمیز بوده است: «فاز اول این رویداد شامل برگزاری کارگاه‌های کاربردی بود که ۱۸ دوره فین‌تکی برای آن طراحی شد؛ آموزش‌هایی عملی که بنیان‌گذاران کسب‌وکارهای فین‌تکی تدریس آنها را عهده‌دار شدند، اما به‌دلیل همزمان‌شدن اتفاقات نیمه دوم سال جاری، این رویداد متوقف شد.»
محدودیت‌های اینترنتی و فضای اجتماعی حاکم بر کشور، فینووایی‌ها را به این نتیجه رسانده که امسال وقت مناسبی برای پیگیری رویداد فینوهک به شکل عمومی نیست. نجفی بیان می‌کند حتی اطلاع‌رسانی‌های پیامکی‌شان هم درست منتقل نمی‌شد و نظرسنجی شرکت‌کنندگان حاکی از عدم رضایت آنها برای برگزاری و عدم ادامه رویداد در چنین وضعیتی بود. در نهایت رویداد از آنچه بوده فراتر نرفته و بهصورت غیرعمومی و آفلاین در سال جاری برگزار شده است. اما مدیرعامل فینووا می‌گوید در سال ۱۴۰۲ از وجود این جمع پنج هزار نفری مشتاق، استفاده می‌شود تا در صورت بهبود وضعیت و امکان برگزاری رویداد، آن را مجدداً ادامه دهند.
او سپس به تمرکز بانک آینده بر حوزه واگذاری خط اعتباری اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «اقدام دوم ما در سال ۱۴۰۱ این بود که روی قسطا سرمایه‌گذاری کردیم و بر این باوریم که این شرکت جزء لندتک‌های پیشرو کشور است که بعد از مکانیزه‌شدن کل فرایند واگذاری تسهیلات خرد، رشد بیشتری کرده است.» نجفی حضور و سرمایه‌گذاری گزینشی در صنعت فین‌تک را یکی از برنامه‌های فینووا در سال ۱۴۰۲ می‌داند و می‌گوید: «شرکت‌هایی برای ما اولویت دارند که بتوانند زنجیره ارزش ارتباط فردا را تکمیل کنند و کاهش هزینه یا افزایش درآمد برای این شرکت را رقم بزنند. ما حوزه‌های فین‌تکی را محدود نکرده‌ایم و از هر ایده فین‌تکی که با هدف ما همسو باشد، استقبال می‌کنیم.»
حمایت از کسب‌وکارها در دوران رکود
حمایت از کسب‌وکارهای نوآور، عنصر جدانشدنی فینوواست، اما چنین اقدامی در وضعیت اقتصادی-اجتماعی حاکم بر جامعه دشوار می‌شود. مریم نجفی درباره چگونگی مدیریت این موضوع در فینووا می‌گوید: «فینووا در مواجهه با اکوسیستم استارتاپی ایران، رویکرد حمایتی دارد و می‌کوشد تا چالش‌های مالی و غیرمالی آنها را برطرف کند. علاوه بر این، ما در فینووا فضاهای کار اشتراکی را در اختیار تیم‌های شتاب‌دهی قرار دادیم و بر خلاف تصمیم‌مان مبنی بر افزایش قیمت‌ها در مهرماه، قیمت‌ها را ثابت نگه داشتیم و از سود خودمان چشم‌پوشی کردیم تا استارتاپ‌ها بتوانند به کار خود ادامه دهند.»
چالش‌های اکوسیستم فین‌تکی کشور
۱۴۰۱، سال سخت و پرچالشی برای کل اکوسیستم اقتصاد دیجیتال کشور بود. نجفی با اشاره به این مسئله بیان می‌کند: «ما هم بخشی از همین اکوسیستم هستیم و سال سختی را پشت سر گذاشتیم. در واقع با افزایش تاب‌آوری و تطبیق خودمان با وضعیت، تلاش کردیم به بقای خود و استارتاپ‌های تحت حمایت‌مان کمک کنیم و واکنش درستی نشان دهیم. هر آنچه در سال ۱۴۰۱ انجام داده‌ایم، بهترین تصمیمی بوده که می‌توانستیم در بزنگاه‌های خاص اتفاق‌افتاده بگیریم؛ از رویدادی که برگزار کردیم گرفته تا عدم افزایش هزینه فضاهای کار اشتراکی، ایجاد سینرژی ممکن بین شرکت‌ها و برنامه جذب سرمایه استارتاپ‌های پورتفوی فینووا.»
او معتقد است اینترنت برای کسب‌وکارهای فین‌تکی حکم هوا را دارد و بدون آن، کسب‌وکارها می‌میرند. نجفی در این خصوص می‌گوید: «نیروهای محرک این اکوسیستم جوانان هستند و شرایط موجود که محدودیت‌های اینترنتی فقط بخشی از آن است، موجب از دست رفتن امید و انگیزه آنها برای ماندن در ایران و فعالیت در کشور می‌شود. ما سعی کرده‌ایم با جمع‌کردن افراد در کنار هم و حمایت مالی از آنها، باعث دلگرمی‌شان شویم.»
مدیرعامل فینووا، رگولاتوری را دیگر چالش اکوسیستم فین‌تک ایران می‌داند و در این‌باره توضیح می‌دهد: «رگولاتور در ایران رویکرد توسعه‌ای ندارد و با سخت‌گیری‌هایش موجب از بین رفتن زمان، نوآوری و انگیزه افراد می‌شود. کسب‌وکارهای فین‌تکی برای محقق‌کردن رسالت‌شان که تسهیل زندگی مردم است، دچار مشکل شده و به جای تمرکز بر توسعه و ارتقای کیفیت خدمات‌شان، مجبور به تمرکز بر حل مسائل ناشی از تصمیم‌گیری‌های نامناسب رگولاتور می‌شوند. در نتیجه یکی دیگر از چالش‌های اصلی این اکوسیستم، مسئله رگولاتوری است.»
همدلی؛ عنصر مهم تاب‌آوری
نجفی بر این باور است که وضعیت کنونی کشور، وضعیت پرابهامی است و این مسئله نباید موجب متوقف‌شدن کسب‌وکارها شود؛ گرچه مسیر پیش رو روشن نیست، اما باید با برداشتن قدم‌های کوچک به سمت توسعه حرکت کرد و دست از تلاش برنداشت. او همدلی را عنصر مهم تاب‌آوری در شرایط سخت می‌داند و با اشاره به آخرین گزارش اقتصادی بانک جهانی از وضعیت رشد اقتصاد ایران می‌گوید: «در این گزارش رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۲ رقم دو درصد عنوان شده و برای سال ۲۰۲۳ نیز عدد یک‌ونیم درصد را پیش‌بینی کرده‌اند. این نشان می‌دهد وضعیت ایران رو به فروپاشی نیست و می‌توان با تاب‌آوری از این مسیر عبور کرد.
فینووا نماینده بخشی از اکوسیستم فین‌تک ایران است و باید امیدمان را حفظ کنیم. توجه داشته باشید در همین شرایطی که حال اکوسیستم خوب نیست، برخی کسب‌وکارها رشد کرده‌اند؛ «قسطا» در دی‌ماه امسال رشد بسیار خوبی داشت و در یک روز توانست به اندازه کل مهرماه به مشتریان تسهیلات ارائه دهد، یا «اتاقک» در زمان کرونا با هوشمندی بالا به سمت توسعه زیرساخت‌های خود رفت تا بعد از مهار بیماری به رشد قابل توجهی برسد و این اتفاق هم افتاد.»
او اضافه می‌کند: «همچنان سرمایه‌گذارانی وجود دارند، ولی گزینشی عمل می‌کنند و اگر استارتاپ خوب عمل کند، حتی در شرایط سخت هم می‌تواند رشد کرده و سرمایه جذب کند.» نجفی معتقد است نسل اول فینتکها در ایران ارزش‌افزوده خوبی را رقم زدند و بستر نوآوری را فراهم کردند و نسل جدید نیز باید امیدوار بمانند و با افزایش توان ذهنی و تاب‌آوری خود، مسیر را برای آیندگان هموار کنند.
مسیر فینووا در ۱۴۰۲
مدیرعامل فینووا رسالت اصلی این شرکت را تسهیل امور مالی برای مردم از طریق حمایت فینتکها می‌داند و درباره برنامه‌هایشان در سال ۱۴۰۲ می‌گوید: «مسیر سرمایه‌گذاری فینووا در سال ۱۴۰۲ این‌گونه خواهد بود که سرمایه‌گذاری‌های گزینشی خواهیم داشت. علاوه بر این، فینووا در صندوق «سرو» که جزء بهترین صندوق‌های خطرپذیر بورسی است، حضور دارد و سرمایه‌گذاری کرده؛ در نتیجه مسیر سرمایه‌گذاری ما چه از سمت صندوق «سرو» و چه بهصورت گزینشی از سمت فینووا، در سال ۱۴۰۲ دنبال خواهد شد.
همچنین بهصورت جدی برنامه‌های جذب سرمایه را برای استارتاپ‌های پورتفوی فینووا که به بلوغ رسیده‌اند، اجرا می‌کنیم؛ چراکه اکنون بیش از سه سال از آغاز فعالیت فینووا به‌عنوان وی‌سی می‌گذرد و وقتش رسیده یکسری از استارتاپ‌های ما مرحله بعدی سرمایه خود را جذب کنند. ما در سال ۱۴۰۲ به آنها کمک می‌کنیم تا بتوانند بهترین سرمایه‌گذاران را در کنار خودشان داشته باشند. همچنین «قسطا» در سال جدید وارد حوزه BNPL می‌شود و می‌کوشیم تا بین کسب‌وکارهای فینووا و سایر شرکت‌های اکوسیستم فین‌تکی کشور تعاملی را ایجاد کنیم که به نفع کل اکوسیستم تمام شود.»
او صحبت‌های خود را با اشاره به استارتاپ «مدام»، «پابلا» و «وندار» خاتمه می‌دهد: «مدام که در حوزه صندوق‌های فروشگاهی فعال است، توسعه یافته و تفاهم و قرارداد همکاری با دارندگان مجوز TSP ایجاد کرده است. پابلا هم می‌تواند در سال ۱۴۰۲ خدمت کپی‌تریدینگ خود را به صرافی‌های رمزارزی ارائه دهد. خدمت دایرکت‌دبیت و پرداخت امن وندار نیز در سال جدید توسعه بیشتری پیدا می‌کند.»
