لزوم فعالیت تخصصی پی‌اس‌پی‌ها
محمدمهدی متولی، مدیرعامل امیدپی از طرح هوشمندسازی یارانه نان و فعالیت‌های این شرکت می‌گوید
عصر تراکنش۶۷ / شرکت سایان‌کارت که در گذشته بازوی پرداخت الکترونیکی بانک قوامین بود، بعد از ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه به یکی از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ فناوری اطلاعات به‌پویان هوشمند امید تبدیل شد و به امیدپی تغییر نام داد. مدیرعامل این شرکت معتقد است پی‌اس‌پی‌ها نیز باید مانند بانک‌ها تخصصی شوند و با عمیق‌شدن در اصناف مشخص، به هوشمندسازی صنعت و اصناف کمک کنند.
او ادعا می‌کند که طرح هوشمندسازی یارانه نان که برنامه اصلی آنها در سال ۱۴۰۱ بوده، نمونه چنین اقدامی است که با ارائه سامانه هوشمند نانینو و به‌کارگیری دستگاه‌های اندرویدی هوشمندی که قابلیت اعلام صوتی نتیجه تراکنش را دارند، نه‌تنها زنجیره آرد و نان را هوشمند کرده، بلکه راه‌هایی برای کنترل تخلفات و تحلیل الگوی رفتاری مشتریان و نانواها نیز ارائه داده است. در این شماره از ماهنامه به سراغ محمدمهدی متولی، مدیرعامل امیدپی رفتیم تا درباره عملکرد آنها در طرح هوشمندسازی یارانه نان، رویکرد شرکت، چالش‌ها و چشم‌اندازهایشان صحبت کنیم. به گفته متولی، تمام تمرکز امیدپی در سال ۱۴۰۱ بر عملیاتی‌کردن طرح هوشمندسازی یارانه نان و کاهش هزینه‌های عملیاتی‌شان بود.
ضرورت عمیق‌شدن در اصناف
شرکت سایان‌کارت در سال‌های گذشته متعلق به بانک قوامین بود که بعد از اجرای طرح ملی ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه و تشکیل هلدینگ فناوری اطلاعات به‌پویان هوشمند امید، زیرمجموعه این هلدینگ می‌شود و با نام تجاری امیدپی شروع به کار می‌کند. محمدمهدی متولی، مدیرعامل امیدپی دلیل تغییر نام تجاری شرکت‌های ادغامی را یکسان‌سازی برندها ذیل یک هلدینگ واحد می‌داند و معتقد است سایان‌کارت بعد از اجرای پروژه ادغام و دسترسی به بازار بزرگ بانک سپه مجبور به تغییر روندها و ارتقای سرویس‌های خود بوده است.
متولی درباره لزوم به‌کارگیری نگاه عمودی در صنعت پرداخت می‌گوید: «همان‌طور که بانک‌ها تخصصی هستند و هر یک بخشی از صنعت و جامعه را پوشش می‌دهند، پی‌اس‌پی‌ها نیز باید تخصصی شوند. در حال حاضر بانک‌های تخصصی داریم که هر یک در بخش‌هایی مانند مسکن، تجارت، صنعت و کشاورزی فعالیت می‌کنند، اما پی‌اس‌پی با سرکشی به حوزه‌های متکثر امکان عمیق‌شدن در یک حوزه را از خود سلب می‌کند و این موجب آهسته‌شدن روند هوشمندسازی صنایع مختلف می‌شود. در واقع شرکت‌های پرداختی، نگاه افقی دارند و هیچ صنف مشخصی را هدف قرار نمی‌دهند. آنچه امروز به آن نیازمندیم، تقسیم کار تخصصی و عمیق‌شدن در اصناف است. شرکت به‌پرداخت ملت نمونه خوبی برای این موضوع است؛ این شرکت پرداختی با تمرکز بر حوزه سوخت توانسته جایگاه نخست پی‌اس‌پی‌ها را از آن خود کند. امیدپی نیز با تمرکز بر صنف نانوایی توانست از جایگاه یازدهم به جایگاه پنجم برسد.»
او استفاده از داشبوردهای هوشمند و تحلیل دیتاها را عاملی اساسی در ارائه خدمات بهتر می‌داند و در این‌باره توضیح می‌دهد: «تحلیل دیتا به شرکت‌های پرداختی کمک می‌کند تا نسبت به الگوی رفتاری افراد و کسب‌وکارها شناخت پیدا کنند و در راستای ارائه راهکارهای هوشمندانه مدیریتی برای توسعه دیجیتال اصناف قدم بردارند. داشتن نگاه زنجیره‌‌ای به اصناف و ارائه سامانه‌های خوب STF که تراکنش‌ها را جمع‌آوری می‌کند، به نظارت بیشتر بر زنجیره تأمین تا ارائه به مشتری نهایی منجر می‌شود و هزینه‌های مربوط به واسطه‌ها را کاهش می‌دهد.»
طرح هوشمندسازی یارانه نان
طرح هوشمندسازی یارانه نان، اصلی‌ترین پروژه امیدپی در سال ۱۴۰۱ بوده که با هدف جلوگیری از افزایش قیمت نان، تخلفات و همچنین هوشمندسازی این صنف طراحی و اجرا شده تا نان که قوت غالب دهک‌های اقتصادی پایین است، گران نشود. متولی درباره ویژگی‌های این طرح می‌گوید: «بانک سپه در سنوات گذشته پروژه مدیریت فروش آرد را عملیاتی کرده بود، در همین راستا بانک سپه از چهار سال پیش با شرکت‌های مربوطه مانند شرکت بازرگانی دولتی اقدام به ایجاد سامانه خرید و توزیع گندم و آرد برای نانوایان کرده بود و یکسری حساب‌های کسب‌وکاری به وجود آمده بود که نامش حساب سپید سپه بود و نانوا تنها از طریق این حساب می‌توانست آرد خریداری کند. این طرح گرچه زنجیره تأمین را نظام‌مند کرده بود، اما نتوانسته بود زنجیره را ببندد؛ زنجیره وقتی بسته می‌شود که مشتری نیز در میدان بازی در نظر گرفته شود. طرح هوشمندسازی یارانه نان زمین بازی طراحی کرده که این زنجیره را بسته و مصرف‌کننده را نیز در نظر گرفته است.»
او بیان می‌کند که اندازه کسب‌وکار نان کشور ۱۵۰ همت است که ۱۲۰ همت آن را دولت و مابقی را مردم پرداخت می‌کنند؛ در نتیجه می‌تواند به حوزه‌ای حساس تبدیل شود. به همین منظور دولت تصمیم گرفت عملکرد نانوا و مصرف‌کننده را بررسی کند تا با رصد فعالیت‌های آنها بتواند تخلفات و نیازهای هر واحد صنفی را مورد ارزیابی قرار دهد. او اضافه می‌کند که در سال ۱۴۰۱ قیمت نهاده‌های نان و هزینه نیروی انسانی افزایش پیدا کرده و آنها به جای اینکه قیمت نان را بالا ببرند، به نانوایی‌ها بر مبنای عملکردشان ۱۵ درصد بازپرداخت داشته‌اند.
رفتار نانوا نیز در پروفایل هوشمند و اختصاصی او نشان داده می‌شود و او می‌تواند عملکرد خود را ببیند. بنا بر صحبت‌های متولی، این طرح کل کشور را پوشش داده و ۷۷ هزار پایانه مستقر شده است. علاوه بر این سامانه‌ای به نام «سنتا» در نظر گرفته شده که توزیع آرد بین روستاییان و عشایر با دقت بالایی برنامه‌ریزی و توزیع شود تا در تأمین نان خود با مشکل روبه‌رو نشوند و فرهنگ بومی خود را حفظ کنند.
مواجهه با اتباع خارجی
متولی با اشاره به اهمیت توجه به اتباع خارجی و ارائه خدمت به آنها، به‌عنوان انسان‌هایی که به‌ناچار از سرزمین‌های خود به ایران آمده‌اند، به حساسیت ایجادشده روی آنها برای قانونی‌کردن‌شان اشاره می‌کند و در این‌باره می‌گوید: «وقتی روی این پروژه عمیق شدیم، فهمیدیم اتباع خارجی، برای استفاده از خدمات هوشمند از کارت هدیه برای خرید نان خود استفاده می‌کنند؛ در نتیجه به فکر راهکاری هستیم تا با رایزنی با نهادهای دیگر برای قانونی و شناسنامه‌دار شدن این افراد کاری کنیم تا بتوانند از خدمات داخل کشور استفاده کنند.
محصول کارت نانوا نیز وجود دارد که به افراد امکان خرید با پول فیزیکی را می‌دهد؛ خریدار پول نقد می‌دهد و نانوا از کارت خودش که در سامانه نانینو ثبت شده، به جای او کارت می‌کشد. این حساس‌شدن روی اتباع خارجی نتیجه تمرکز روی یک صنف است و به حل مسائل اجتماعی نیز کمک می‌کند. این اطلاعات از طریق متادیتاها به دست می‌آید و الگوهای رفتاری گروه‌های مختلف را برملا می‌کند.»
بیمه تکمیلی خدمات درمانی نانوایان
هزینه‌های هر شرکتی به دو دسته سرمایه‌‌ای و عملیاتی تقسیم می‌شود. متولی با اشاره به این دسته‌بندی می‌گوید: «هر تراکنش چیزی حدود ۷۰ تومان آورده دارد که ۳۵ تومان آن صرف رسیدهای کاغذی می‌شود. در نتیجه حذف رول‌های کاغذی که به‌عنوان رسید به مشتریان اعطا می‌شود، می‌تواند هزینه‌های شرکت را کاهش دهد. به همین منظور ما از دستگاه‌های کارت‌خوان اندرویدی استفاده کردیم که موفق یا ناموفق‌شدن تراکنش را به‌صورت صوتی اعلام می‌کنند و خیال فروشنده از بابت انجام تراکنش راحت می‌شود.
ضمناً با ایجاد مفهوم رسید دیجیتال در برنامک هوشمند مشتری و نانوایان که در حین این پروژه توسعه داده شده، امکان مشاهده و ارزیابی رسیدهای خرید به‌صورت دیجیتال در برنامک برای نانوا و مشتری وجود دارد؛ به‌صورتی که به مشتری امکان نظرسنجی هنگام خرید نیز داده می‌شود. توجه داشته باشید فروش رول چاپ دستگاه کارت‌خوان به یک صنعت تبدیل شده؛ صنعتی که سالی یک همت ارزش دارد و تماماً وارداتی است.
در چنین وضعیتی برای برساخت فرهنگ عدم استفاده از رسید کاغذی، باید کاری کرد که نانوا در زمین بازی شرکت بازی کند. به همین منظور تصمیم گرفتم به نانوایان پاداش دهیم؛ با بیمه آسیا صحبت کردیم و قرار شد هر نانوایی که از دستگاه کارت‌خوان اندرویدی ما استفاده کرده و رسید کاغذی را حذف کند، بیمه تکمیلی شود. ما با ۱۰ درصد از هزینه رول‌های کاغذی نانوایان را بیمه کردیم و علاوه بر کاهش هزینه‌های شرکت، مسئولیت اجتماعی‌مان را نیز انجام دادیم.»
۱۴۰۱؛ سال دگردیسی
بنا بر صحبت‌های مدیرعامل امیدپی، ۱۴۰۱ سال دگردیسی بوده است. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «تمام تمرکز ما در سال ۱۴۰۱ بر عملیاتی‌کردن طرح هوشمندسازی یارانه نان و کاهش هزینه‌های عملیاتی‌مان بود؛ با استفاده از هوش مصنوعی تعداد نیروهای انسانی‌‌مان را کاهش دادیم، رول‌های کاغذی را حذف کردیم و مهم‌تر از همه ایده حاکمیت داده را عملیاتی کردیم. متادیتا، دیتایی است که داده‌ها را توصیف و تحلیل می‌کند و هرگز از داده جدا نمی‌شود و تا ابد در سیستم باقی می‌ماند. در واقع ما به‌صورت روزمره در حال تولید متادیتا هستیم و خودمان نمی‌دانیم. الگوی رفتاری ما در طول زمان مشخص می‌شود و استمرار یک رفتار پیش‌بینی رفتارهای بعدی را ممکن می‌کند. در نتیجه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری آسان می‌شود.»
او به ارتقای جایگاه‌شان در گزارش‌های اقتصادی شاپرک از رتبه ۱۱ به ۵ در سهم تعدادی تراکنش‌ها اشاره می‌کند: «تی‌پی‌اس ما در گذشته ۳۰ تراکنش بر ثانیه بوده و هم‌اکنون به ۱۲۰۰ تراکنش در ثانیه رسیده است.»
چالش‌ها
عملکرد بسیاری از کسب‌وکارها در نیمه دوم سالی که گذشت با مشکل روبه‌رو شد؛ محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت باعث شد برخی ضرر کنند و برخی دیگر از برنامه‌هایشان عقب ماندند. متولی در این‌باره می‌گوید: «طرح هوشمندسازی یارانه نان کشور، طرحی ملی است که در APN ارائه شده و در صورت قطعی یا اختلال در اینترنت به مشکل برنمی‌خورد. علاوه بر این ما با گلچین‌کردن افراد متخصص، آنهایی را انتخاب کردیم که بازدهی بیشتری داشتند.»
او اضافه می‌کند سازمان‌هایی که همکاران همگنی دارند با مشکلات کمتری برای جلب رضایت پرسنل و ارائه خدمت و مزایا به آنها روبه‌رو هستند. او می‌گوید: «نیروی کار سازمان‌ها از ورکرها و نالج ورکرها تشکیل شده است. شرکت‌هایی مثل ما که این دو را با هم دارند، در نگهداشت نیروی انسانی‌شان چالش‌های بیشتری دارند؛ اینکه در یک سازمان مزایا و حقوق افراد متفاوت است، به ایجاد مقایسه ناهمگون برای برخی افراد منجر می‌شود.» در این شرایط حفظ و نگهداشت همکاران نالج ورکر بسیار سخت خواهد بود.
چشم‌انداز آتی شرکت
او اعلام می‌کند که شرکت امیدپی در سال ۱۴۰۱، ۹۰ درصد از برنامه‌هایش را انجام داده و تا پایان سال به حوزه خیریه و نذورات نان نیز ورود می‌کند. او با اشاره به اینکه بزرگ‌ترین چالش آنها در سال گذشته مربوط به دیتاهای اشتباه پذیرندگان بوده، بیان می‌کند که چالش نقطه‌ای است که پتانسیل تبدیل به فرصت یا تهدید را دارد. آنها در امیدپی چالش‌ها را به فرصت ارائه سرویس‌های جانبی تبدیل کرده‌اند. او معتقد است صنعت پرداخت پتانسیل‌های زیادی دارد و می‌تواند با تولید محصولات جانبی، راهکارهای اعتباری، مدل‌های اهلیت‌سنجی و شمولیت عام دادن به توسعه کشور کمک کند. به همین منظور تمرکز اصلی آنها در سال ۱۴۰۲ بر ارائه خدمات اعتباری با سیستم بانکی و عمیق‌شدن در اصناف و صنایع دیگر است.
همکاری با شرکت‌های تأمین‌کننده دستگاه کارت‌خوان
بنا بر صحبت‌های مدیرعامل شرکت امیدپی، هوشمندسازی یارانه نان طرحی حکومتی بوده که برای اجرای آن ضوابط و شروطی وجود داشته است. او در این‌باره می‌گوید: «امیدپی با تمام ارائه‌دهندگان دستگاه کارت‌خوان در کشور کار می‌کند؛ در خرید قبلی‌مان یک مناقصه عمومی گذاشتیم که توسن‌تکنو و فناپ‌تک در آن برنده شدند، اما در پروژه نان حاکمیت دستور داده بود که ظرف دو ماه، ۸۰ هزار دستگاه کارت‌خوان اندرویدی تهیه شود که این شرط تأمین به عدم استقبال یا کناره‌گیری بسیاری از ارائه‌دهندگان منجر شد و تنها شرکتی که اعلام همکاری کرد، توسن‌تکنو بود که هزار دستگاه کارت‌خوان اندرویدی به ما ارائه داد.»
او توضیح می‌دهد که در حال حاضر از دستگاه‌های بایتل، اکسپکترا، کسلز، امپ، نکس‌گو و برخی دیگر استفاده می‌کنند که این نشان‌دهنده امکان همکاری با آنهاست که البته مدیریت این تنوع، کار دشواری است. متولی با اشاره به دلیل انتخاب دستگاه‌های اندرویدی می‌گوید: «یک دستگاه کارت‌خوان باید بتواند از خودش رفتار یک صندوق فروشگاهی هوشمند را نشان دهد و ما باید عملکردها را برای تحلیل داده ثبت می‌کردیم. علاوه بر این، کار با این دستگاه‌ها آسان‌تر است و ظرفیت پردازش بالاتری دارند و تصمیم عقلانی این است که وقتی به سراغ سرمایه‌گذاری می‌رویم، بهترین و به‌روزترین محصول را خریداری کنیم و سراغ نمونه‌های قدیمی نرویم.»
