گزارشی از روز اول ضبط برنامه‌های ویدیویی استودیو راه‌کار در نمایشگاه اینوتکس
استودیو راه‌کار در اولین روز از اینوتکس ۲۰۲۴ میزبان چه کسانی بود؟
سیزدهمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری اینوتکس ۲۰۲۴ به مدت چهار روز از ۱۸ تا ۲۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۰ الی ۱۸ در پارک علم و فناوری پردیس در حال برگزاری است. استودیو راه‌کار نیز با حمایت مینی‌پی و با همکاری ماهنامه عصر تراکنش، در محل غرفه خود میزبان مدیران و فعالان صنایع مالی و نوآوری کشور است و قرار است طی گفتوگو با این افراد، از این اتفاق برنامه‌های ویدئویی تولید کند. این گفت‌وگوها غالباً قرار است حول موضوعات روز اکوسیستم و چالش‌های کسب‌وکارها شکل بگیرند. غرفه استودیو راه‌کار مقابل درب اصلی ساختمان فن‌بازار واقع شده است.
صبح نخستین روز این نمایشگاه و افتتاح تدریجی غرفه‌ها، با نزول باران تند و غریبی همراه شد که نظیرش را در ماه اردیبهشت و در سال‌های گذشته کمتر سراغ داشتیم. به هر حال با گذر از چالش‌هایی که این مسئله به وجود آورد و شلوغی‌هایی که معمولا در روزهای ابتدایی تمامی نمایشگاه‌ها شاهدشان هستیم، استودیو راه‌کار برپا شد و در حوالی ظهر از مهمانان خود پذیرایی کرد. مینا حاجی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش در مکالمه‌هایی مختصر و جذاب، درباره چالش‌های توسعه و گسترش فناوری‌های مالی، با مدیران عامل این صنایع به گفتوگو پرداخت که گزارش مختصری از این گفت‌وگوها را در ادامه می‌خوانید.
نخستین مهمان استودیو راه‌کار میثم رجبی مدیرعامل شرکت رادین بود. رجبی درباره شرایط این روزهای صنعت فین‌تک ایران و عملکرد رادین در سال ۱۴۰۲ گفت: «سال ۱۴۰۲ سال ساختاردهی به شرایط و جداسازی استارتاپ‌های ما بود که قرار است امسال هم به این روند ادامه دهیم.» رجبی معتقد است که سبک‌زندگی ایرانی به سبب این ذهنیت که فقر را باور نمی‌کند، باعث شده است که میزان مصرف با شیب کندتری کاهش پیدا کند و مقوله پرداخت همواره به آینده موکول شود؛ به همین خاطر در میان کسب‌وکارهای فین‌تک بازار کسب‌وکارهای خرد با رشد چشمگیری مواجه شده است.
در دومین گفتوگو علیرضا قنادان، مدیرعامل شرکت لندو، سه چالش از موانع توسعه لندتک‌ها را برشمرد؛ قنادان موانع رگولاتوری را بخش کوچکی از چالش‌های لندتک در نظر گرفت و به طور خاص بزرگ‌ترین اشکال بخشنامه اخیر بانک مرکزی را به رسمیت نشناختن کسب‌وکارهای لندتک تلقی کرد که قنادان باور دارد این صنعت باید خودش را به فضای اقتصادی کشور تحمیل کند و تحمیل خواهد کرد. قنادان یکی دیگر از اصلی‌ترین مشکلات را نرخ پول به شمار آورد که مانع از آن می‌شوند تا تسهیلات با شرایط بهتری به مشتری برسد. قنادان گفت: «چالش دیگر هم چالش رقابت است که با توجه به افزایش بازیگران کار کردن را سخت‌تر می‌کند و برای زنده ماندن در بازار باید سرویس ارزشمندتری را ارائه کرد. در شرایط ملتهب و رکود اقتصادی نمی‌توانیم فضای امن کوچکی برای خودمان بسازیم و این چالش بزرگی است.»
مهدی ملکی مدیرعامل فینوتک در خلال سومین گفتوگو از سری گفت‌وگوهای استودیو راه‌کار در مورد خدماتی که شرکت فینوتک به کسب‌وکارها ارائه می‌کند گفت: «فینوتک ابتدا در راستای ارایه خدمات بانکداری باز فعالیت می‌کرد اما به تدریج سرویس‌های بازار سرمایه، تلکام، حوزه خودرو، بیمه و … را نیز ارایه کرد تا بتواند تمام خدمات پایه و اولیه‌ای که یک کسب‌کار برای شروع فعالیت خود به آن نیاز دارد را تدارک ببیند و فینوتک دیگر یک سیستم ارائه خدمات بانکی صرف نیست.» ملکی فضا را در صنعت بانکی کشور برای حرکت به سمت داده باز مهیا تلقی کرد. به نظر او چه در حاکمیت و چه در کسب‌کارها این بلوغ فکری رخ داده که باید برای حصول اقتصاد دیجیتال به سمت ارائه داده به کسب‌وکارها گام برداشت.
مهدی مقیمیان، مدیرعامل مینی‌پی نیز درباره ضرورت توسعه حوزه لندتک و تسریع قانون‌گذاری این حوزه در کشور گفت:
«طبیعی است که حاکمیت تلاش کند شرایط یک مکانیزم جدید اقتصادی را کنترل کند تا شفافیت ایجاد شود. بازیگران لندتک با این مسئله مشکلی ندارند و این تمایل بین آن‌ها وجود دارد که ذیل یک قانون مشخص و خارج از فضای حاشیه‌ای و مبهم به فعالیت خودشان ادامه دهند. تنها خواسته آن‌ها این است که رگولاتور به صورت یک‌طرفه تصمیم نگیرد و در قانون‌گذاری تسهیل‌گری و تعامل با بازیگران لندتک را لحاظ کند.» مقیمیان باور دارد حوزه لندتک به دلیل افزایش فروش پذیرنده‌ها در شرایط تورمی و بالا بردن قدرت خرید مردم قطعا توسعه می‌یابد.
آرش لرستانی، مدیرعامل شرکت آپسان نیز گفت:«حوزه فعالیت لندتک کشور بر مبنای تأمین مالی شکل گرفته است و تعریف بیزینس مدل تحت تأثیر بهای تمام شده پول قرار میگیرد و این وضعیت شمولیت مالی و تعریف اهداف صنعت لندتک را زیر سوال می‌برد. بانک‌های داخلی بر خلاف بانک‌های خارج در حوزه اعتبار سرمایه‌گذاری نمی‌کند و شاید لازم باشد کمیسیونی شکل بگیرد تا این مهم را از بانک مرکزی مطالبه کند.» لرستانی نبود نیروی انسانی امیدوار نسبت به صنعت در وهله نخست و متخصص در وهله بعدی را کنار معضل نقدینگی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت فناوری مالی در نظر گرفت.
علیرضا باقری، مدیر اجرایی صرافی اکس‌اونیکس نیز بزرگ‌ترین چالش کسب‌وکارهای فناوری‌محور را وضعیت نیروی انسانی کشور دانست که عمدتاً مهاجرت کرده‌اند و این مسئله چالش‌هایی را برای همه شرکت‌ها ایجاد کرده است. او در حوزه رمزارز نیز چالش‌های قانون‌گذاری و قرار نگرفتن رگولاتور در کنار صرافی‌ها را یکی از دشواری‌های توسعه این حوزه توصیف کرد. به نظر باقری یکی از مهم‌ترین تأثیرات رویداد هاوینگ بیت‌کوین امسال افزایش اقبال مردم به سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها در فضای داخل و افزایش عمق بازار در فضای جهانی است.
رضا جمیلی، دبیر بخش نکستیشن در رویداد اینوتکس که مهمان بعدی استودیو راه‌کار بود نیز درباره محتوای نکستیشن صحبت کرد و گفت: «عیار هر رویداد در محتوایی که از آن تولید می‌شود مشخص می‌شود. سوالی که ما چند سال پیش در راه‌کار از خودمان پرسیدیم این بود که ارزش افزوده این دورهمی‌های رایج میان فعالان اکوسیستم فین‌تک چه می‌تواند باشد. در مکان‌هایی نظیر سیلیکون‌ولی هم این دورهمی‌ها وجود دارد اما منتج به کسب‌وکار و تولید سرمایه می‌شود. در حالی‌که در ایران به دلیل شرایط اقتصادی از این گردهمایی‌ها چنین چیزهایی حاصل نمی‌شود. ما به این فکر کردیم که اگر چنین تولیداتی از دورهمی‌ها نداریم حداقل محتوای خوبی از آن تولید کنیم، زیرا محتوای خوب گفتوگو می‌سازد و فرصت ایجاد می‌کند و اتفاق خوب رقم می‌زند. در نکستیشن قصد داشتیم با چنین رویکردی پنل‌ها را تنظیم کنیم. اگر بتوانیم برای کسی که در نکستیشن حضور پیدا می‌کند لحظه آها! را رقم بزنیم و کاری کنیم که نسبت به ضرورتی در حوزه کار خودش به خودآگاهی برسد، به هدف خود دست پیدا کرده‌ایم.»
محمد طهرانی، عضو هیئت علمی دانشگاه خاتم نیز با حضور در برنامه ویدیویی استودیو راه‌کار درباره روند توسعه دیفای، توکن‌سازی دارایی‌های واقعی و روندهای توسعه فناوری بلاکچین در دنیا گفت: «ابتدا حس خوبی به مقوله NFT نداشتم و به نظرم توهمی و خیالی بود. اما توکن‌سازی دارایی‌های واقعی اعم از کالا، آثار هنری، املاک و … کمک می‌کنند که نیازهای واقعی در حوزه فناوری مورد پرداخت قرار بگیرد. حوزه‌هایی که نیازی حقیقی از مردم جامعه رفع کنند در زمینه بلاکچین مانا خواهند بود. یکی از چالش‌های ما در صنعت ایران اتصال به بازارهای جهانی است که بلاکچین می‌تواند این مسئله را در مقیاس‌های کوچک‌تر برطرف و در حوزه مالی از کسب‌وکارهای کوچک حمایت کند.»
فرشید اردوانی، مدیرعامل فینووا معتقد است که در مقوله گیم، نسل زد که مخاطب این محتوا است دوست دارد همه‌چیز را به صورت یک روایت داستانی تجربه کند. در صنعت گیمینگ بالاترین میزان هوش به کار گرفته می‌شود و باید متناسب با این هوشمندی داینامیک و پویایی نیز وجود داشته باشد. به همین خاطر ارائه خدمات بانکی و پرداخت در این قالب می‌تواند نوعی مزیت جدی در نظر گرفته شود.
اردوانی می‌گوید که هوش مصنوعی نوعی تسهیل‌گر است که خلأ مهارت‌های انسانی را در همه حوزه‌ها از جمله حوزه بانکی و پرداخت برطرف می‌کند اما از طرفی در فضای جرائم سایبری هم می‌تواند ابزاری باشد که توسط هکرها به کار گرفته شود. در هر صورت عدم استفاده از هوش مصنوعی و عدم برقراری تعامل مناسب با این حوزه می‌تواند باعث عقب ماندگی صنعت بانکی شود.
مهمان بعدی استودیو راه‌کار، سید صالح چراغچی، مدیرعامل شرکت فدک بود. شرکت فدک تولیدکننده انواع حافظه‌های کامپیوتری در ایران است که فعالیت تولیدی خودش را از سال ۱۳۹۵ آغاز کرده که فعالیت واحد تحقیق و توسعه این شرکت از قدمت بیشتری برخوردار است. چراغچی چالش‌های حوزه کاری این شرکت را به دو قسمت درگیری با مشتریان و چالش‌های مجموعه‌های دولتی تقسیم می‌کند که با وجود سیاست‌گذاری‌های مختلف در حوزه حمایت از تولید داخلی، چنین چیزی در عمل رخ نمی‌دهد و ارگان‌های دولتی در مقام اجرا مقاومت شدیدی از خودشان برای استفاده از کالاهای فناورانه ایرانی نشان می‌دهند.
مهرداد ملک‌محمدی، مدیرعامل شرکت تاپین درباره وضعیت صنعت لجستیک در ایران گفت: «صنعت لجستیک از صنایع کلیدی هر کشور به شمار می‌رود که متأسفانه بخش عمده این صنعت در کشور ما دولتی است و موضوع نرخ دستوری باعث می‌شود که یک شرکت نتواند متناسب با ارزش حقیقی خدمتی که ارائه می‌کند درآمدزایی کند و همین مسئله از بروز نوآوری در این صنعت جلوگیری و از رقابت‌پذیری فضای بازار شرکت‌های خصوصی با موارد دولتی جلوگیری می‌کند.»
علیرضا جعفر، رییس مرکز کارآفرینی دانشگاه شریف نیز در پاسخ به این سوال مینا حاجی که چگونه در شرایط سخت اقتصادی حال حاضر کشور، دانشجویان دانشگاه را به ماندن و فعالیت و کارآفرینی مجاب می‌کنند، گفت:
«در واقع شرایط اقتصادی سخت و ناهموار است اما نکته‌ای که به آن کمتر توجه می‌شود این است که فرآیند راه‌اندازی کسب‌وکار همه‌جا ذاتا دشوار است. کارآفرینی حتماً نوعی ذهنیت و رفتار است و به ثبت یک شرکت ملزم نمی‌شود. اتفاقی که باید شکل بگیرد فرصت‌گرایی و توانایی حل مسئله است. کارآفرینی حتماً نباید با توسعه فناوری‌های عجیب و پیشرفته همراه شود. باید به این درک برسیم که فناوری هر قدر که های‌تک‌تر باشد احتمال شکست خوردن آن نیز بیشتر می‌شود و کلا کارآفرینی نیز با شکست همراه است.»
آخرین مهمان روز نخست رویداد اینوتکس در استودیو راه‌کار، علیرضا متولیان، مدیرعامل مرکز نوآوری بهسازان فردا بود. طبق صحبت‌های متولیان، مرکز نوآوری بهسازان فردا از ابتدای سال ۱۴۰۲ به طور جدی به اکوسیستم نوآوری کشور ورود پیدا کرده و در تلاش است تا افراد یا سازمان‌های نوآورانه را به بانک ملت وصل کند و پلی میان این قشر جامعه و اکوسیستم مالی بسازد. ساختن مرکز هوش مصنوعی توسط بانک ملت و با همکاری دانشکده فنی دانشگاه تهران یکی از همین موارد همکاری میان این دو فضا است.
