بررسی حوزه سوپ‌تک و مزایای توسعه آن در ایران در گفت‌وگو با فعالان حوزه تنظیم‌گری
یاری‌گر ناظران
عصر تراکنش ۸۱ / رگتک برای رگولاتورها را سوپ‌تک می‌نامند؛ حوزه جدیدی که فرایندها و عملیات نظارتی را خودکار میکند، بهبود می‌بخشد و در صنایع مالی به راه‌حل‌هایی اشاره دارد که نظارت و مدیریت در امر انطباق با مقررات را تسهیل میکند. به بیان ساده‌تر، نهادهای نظارتی از سوپ‌تک استفاده میکنند تا از رعایت مقررات مطمئن شوند. راه‌حل‌های سوپ‌تک نیز جمع‌آوری دادههای کارآمدتر، تجزیه‌وتحلیل دقیق‌تر آن دادهها و دسترسی بیشتر و استفاده راحت‌تر از آنها است، اما این حوزه نیز مانند هر حوزه جدیدی با مشکلاتی نظیر نبود فرهنگ استفاده از آن، فراهم نبودن زیرساخت‌های فنی، مشکلات مربوط به بودجه‌های اختصاص‌یافته به واحدهای نظارتی و کیفیت دادهها مواجه بوده و چنین مواردی توسعه آن را با چالش‌هایی همراه کرده است. در گفت‌وگو با حمید حسن‌آبادی، مشاور ارشد نوآوری و فناوریهای مالی؛ علی عبدالهی، کارشناس اقتصاد دیجیتال و حامد سنجری، رئیس مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه به تفاوت‌های رگتک و سوپ‌تک و مزایای توسعه آن در ایران پرداختیم.
سوپ‌تک در جهان
از اوایل دهه ۱۹۹۰ موجی از نوآوری در جهان پدیدار شد که هدفی جز مدرن کردن صنایع مالی نداشت و روندهای مالی را دیجیتالی کرد. این اتفاق باعث شد آژانس‌های نظارتی نیز به فکر تغییر بیفتند تا بتوانند متناسب با جریان‌های جدید به فعالیت خود ادامه دهند و از فناوریهای پیشرفته در راستای رگولاتوری صنایع مالی استفاده کنند. با وجود این، تا سال‌ها بعد، ناظران بخش مالی در پذیرش سوپ‌تک و سرمایه‌گذاری روی آن تردید داشتند. این داستان تا زمان همه‌گیری کووید-۱۹ ادامه داشت و در این دوره بود که آژانس‌های نظارتی متوجه ضرورت تغییر در نحوه نظارت‌هایشان شدند. علت اصلی این تغییر تفکر، مهاجرت باورنکردنی و سریع کسب‌وکارها به پلتفرم‌های دیجیتال و ناکارآمد شدن ابزارهای نظارتی سابق بود. درنتیجه، مقوله‌ای تحت عنوان سوپ‌تک در دنیا فراگیر شد، اما پذیرش آن در همه‌جای جهان یکسان نبود. آژانس‌های نظارتی AE از اولین پذیرندگان آن بودند. همچنین FDIC ایالات متحده، FCA، بانک انگلستان در بریتانیا، بانک ملی رواندا، بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی و بانک جهانی ازجمله آژانس‌هایی هستند که از این مقوله استقبال گسترده‌ای کرده‌اند.
همان‌طور که رگتک فرایند نظارت و گزارش‌دهی مؤسسات را بهبود بخشیده، سوپ‌تک نیز این ظرفیت را دارد که از طریق استانداردسازی گزارش‌دهی و ساده‌سازی فرایندهای جمع‌آوری و تحلیل داده به آژانس‌های نظارتی کمک کند. مزیت استفاده از سوپ‌تک صرفاً به کاهش هزینه‌های نهادهای رگولاتوری و سرعت بخشیدن به روال‌های نظارتی آنها محدود نمی‌شود و مزایای دیگری نظیر تقویت سطح مشارکت مؤسسات و رگولاتورها را نیز در پی دارد. اگر بخواهیم به ویژگی‌ها و مزایای سوپتکها اشاره کنیم، می‌توانیم به مواردی نظیر تقویت فرایند جمع‌آوری داده، افزایش بهره‌وری و کارآیی، کاهش آنی و فعالانه ریسک، شناسایی نکات نهفته در دادههای ساختارنیافته، حسابرسی دیجیتال و از راه دور و افزایش سطح تعاملات اشاره کنیم.
سوپتکها به‌طور کلی در دو دسته جمع‌آوری داده و تحلیل داده فعالیت میکنند که جمع‌آوری داده شامل مدیریت داده، دستیاری مجازی و گزارش‌دهی می‌شود و تحلیل داده به نظارت احتیاطی کلان، نظارت احتیاطی خرد، تحلیل رفتارهای غیزقانونی و نظارت بر بازار برمی‌گردد. سوپ‌تک نیز مانند هر مقوله فین‌تکی جدیدی در توسعه خود با مشکلاتی مواجه است؛ این مشکلات به برساخت فرهنگ استفاده از آن، محدودیت در بودجه، کیفیت دادهها و مهارت‌های فنی لازم برمی‌گردد، با این‌همه، هنگامی که از ناظران سؤال می‌شود برای اجرای موفقیت‌آمیز سوپ‌تک به چه پشتیبانی‌هایی نیاز دارند، آموزش در زمینه فناوری و داده را در صدر فهرست قرار می‌دهند.
مقامات مالی رویکردهای استراتژیک متفاوتی را در استقرار و مدیریت فناوریهای پیشرفته جدید اتخاذ کرده‌اند و با وجود اینکه عناصر مورد استفاده آنها یکسان است، اما هیچ یک از این عناصر به‌صورت یکسان در هیچ آژانسی استقرار نیافته و هر آژانسی با توجه به مختصات خود، فناوریهای پیشرفته سوپ‌تکی را به کار بسته است. هنگامی که صحبت از استقرار فناوریهای نظارتی در آژانس‌ها می‌شود، باید گفت که برخی از آنها رویکرد جامعی را در پیش گرفته‌اند و استفاده از فناوری را به‌عنوان بخشی از استراتژی تحول دیجیتال در مؤسسه‌ها پذیرفته‌اند. در مقابل، آژانس‌هایی نیز وجود دارند که رویکردی مبتنی بر تمرکز نظارتی یا موارد استفاده را اتخاذ کرده‌اند که رویکرد محبوب‌تری هم است. آژانس‌های نظارتی فعالیت‌های سوپ‌تکی خود را به روش‌های مختلفی سازماندهی میکنند، اما معمولاً برنامه‌های کاربردی‌شان را که به جمع‌آوری دادهها مربوط می‌شود، به مدیران می‌سپارند و برنامه‌های مربوط به تجزیه‌وتحلیل دادهها را برعهده واحدهای نظارت آژانس‌ها می‌گذارند.
تعدادی از آژانس‌های نظارتی، به‌ویژه آنهایی که در کاوش برنامه‌های کاربردی تجزیه‌وتحلیل دادهها فعال‌‌اند، اخیراً واحدهای اختصاصی ایجاد کرده‌اند. همچنین، برخی از آنها به هدف تجزیه‌وتحلیل دادهها برای پیگیری آخرین پیشرفت‌ها و یادگیری نحوه ساخت الگوریتم‌های پیشرفته با مؤسسات دانشگاهی همکاری میکنند که به توسعه سوپ‌تک در این آژانس‌های نظارتی کمک قابل توجهی میکند. با این حال، استراتژی‌های سوپ‌تک باید دربرگیرنده سه عنصر اساسی باشد: اهداف بلندپروازانه، اما قابل دستیابی؛ ارزیابی دسترس‌پذیری دادههای امروزی، کیفیت دادهها و در دسترس بودن منابع تحلیلی، و در آخر یک برنامه عملیاتی گام‌به‌گام درباره اینکه چگونه آژانس نظارتی از وضعیت فعلی به اجرای کامل استراتژی فناوری پیشرفته می‌رسد. با توجه به تغییرات جهان و شتاب گرفتن سرعت دیجیتالی و هوشمند شدن همه امور، به نظر می‌رسد که تعداد آژانس‌های نظارتی که از سوپ‌تک استفاده میکنند روزبه‌روز بیشتر شود.
نسل‌های پنج‌گانه سوپ‌تک
رگتک و سوپ‌تک دو مقوله متفاوت، اما هم‌خانواده‌اند. آگاهی از تفاوت‌ها و کاربردهای هریک به قانون‌گذارها و کسب‌وکارهای فین‌تکی کمک شایانی میکند. بنا بر تعریفی که نهاد ناظر مالی انگلستان (FCA) از رگتک ارائه داده، کاربست نوآورانه فناوری به منظور تسهیل در ارائه ملزومات تنظیم‌گری به شکل مؤثرتر و کارآمدتر، رگتک نامیده می‌شود. رگ‌تک‌ها به‌طور کلی دو بازیگر اصلی دارند که شامل نهادهای ناظر و مؤسسات تحت نظارت رگولاتورها می‌شود. سوپتکها خود زیرمجموعه رگتک هستند و مخاطبی جز نهادهای نظارتی و تنظیم‌گر ندارند. حمید حسن‌آبادی، مشاور ارشد نوآوری‌ها و فناوریهای مالی، با اشاره به این تعاریف می‌گوید: «سوپ‌تک را می‌توان رگتک برای رگولاتورها در نظر گرفت که آژانس‌های نظارتی از آن استفاده میکنند. از این رو، به‌کارگیری فناوری‌ها توسط نهادهای ناظر برای انجام مؤثرتر و کارآمدتر رسالت و مأموریت نظارتی خود، سوپ‌تک نامیده می‌شود و هرچه سطح به‌کارگیری آن در نهادهای نظارتی بیشتر باشد، به‌طور قطع انجام عملیات نظارت ساده‌تر و دقیق‌تر خواهد شد و زمان کمتری خواهد گرفت.»
جمع‌آوری و تحلیل داده دو رکن اصلی سوپ‌تک است و بنا بر گفته‌های حسن‌آبادی، کاربرد سوپ‌تک در تحلیل داده بیشتر هم است. در حوزه جمع‌آوری داده می‌توان به انواع ابزارهای گزارش‌گیری، دستیارهای مجازی و ابزارهای مدیریت داده اشاره کرد و در حوزه تحلیل داده نیز می‌توان به موضوعاتی نظیر ارزیابی ریسک اعتباری، ریسک عملیاتی، ریسک نقدینگی، ثبات مالی و سیاست‌ها در حوزه احتیاطی خرد و کلان اشاره کرد. همچنین، ابزارهای مبارزه با پولشویی و تشخیص تقلب و دستکاری در بازار را نیز در این میان مطرح است که همگی به نظارت بهتر کمک میکنند. او درباره مزایای استفاده از سوپ‌تک اظهار میکند: «صحبت از مزایای سوپ‌تک شبیه صحبت از مزایای فناوری است و بدیهی است که هرچه در انجام عملیات‌ها و فعالیت‌های روزانه (در اینجا مقصودمان عملیاتهای نظارتی آژانس‌های نظارتی است) از فناوریهای پیشرفته‌تر و هوشمندتر استفاده شود، درعمل دقت و صحت عملیات‌ها افزایش می‌یابد و در وقت و هزینه صرفه‌جویی می‌شود. به عبارت دیگر، میزان بهره‌گیری از مزایای سوپ‌تک به میزان استفاده از انواع فناوری‌ها به‌ویژه فناوریهای نوین وابسته است.»
دانشگاه کمبریج در اواخر سال ۲۰۲۲ در گزارشی نتایج یک نظرسنجی را منتشر کرد که در آن از ۱۳۸ نهاد ناظر مالی از ۱۰۸ کشور دنیا درباره سوپ‌تک سؤال‌هایی کرده‌اند و ۷۱ درصد از آنها گفته‌اند که حداقل یک پروژه، محصول یا نقشه راه در حوزه سوپ‌تک دارند. حسن‌آبادی با اشاره به این گزارش بیان میکند: «چنین آمارهایی نشان‌دهنده اهمیت و ضرورت پرداختن به این حوزه است و سوپ‌تک نیز مانند رگتک مقوله جدیدی نیست که از آن بی‌خبر باشیم. درواقع، به‌کارگیری هر نوع و هر نسلی از فناوری در انجام امور نظارتی سوپ‌تک تلقی می‌شود. پس می‌توان گفت که سوپ‌تک دارای نسل‌های مختلفی است و اگر یک نهاد نظارتی تمام عملیات خود را به‌صورت دستی و با کمترین استفاده از فناوری انجام دهد در نسل صفر سوپ‌تک قرار دارد و چنانچه تمام عملیات‌هایش را که شامل جمع‌آوری، ذخیره، تحلیل و بصری‌سازی دادهها می‌شود به‌صورت خودکار و مبتنی بر هوش مصنوعی انجام دهد، در حال استفاده از آخرین نسل موجود از سوپ‌تک است. درنتیجه، تمام سامانه‌های نظارتی که نهادهای ناظر مالی و غیرمالی از آنها بهره می‌برند، به‌نوعی سوپ‌تک به حساب می‌آیند.»
به گفته او، به‌تازگی برخی از رگولاتورهای حوزه مالی، برای مثال بانک مرکزی، اقدام به تدوین سند راهبردی و نقشه راهی کرده‌اند که بهره‌گیری از سوپ‌تک را ممکن میکند: «سوپ‌تک فقط برای آژانس‌های نظارتی مالی نیست و سایر نهادهای نظارتی نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. برای مثال سازمان بازرسی کل کشور که یکی از ارکان نظارتی کشور است نیز در حال تدوین نقشه راهی است که بتواند از سوپ‌تک در انجام مأموریت‌های خود استفاده کند.»
حسن‌آبادی تدوین نقشه راه مشخص را مسئله مهمی می‌داند که اگر نباشد مانعی بزرگ در توسعه سوپ‌تک در ایران پیش خواهد آمد. او در این باره توضیح می‌دهد: «اساسی‌ترین چالش این حوزه، فقدان نقشه راه و برنامه راهبردی است که چشم‌انداز‌ها و گام‌های اجرایی لازم را مشخص کند. مسئله اصلی ما در توسعه سوپتکها این است که بتوانیم نسل‌های بالاتر آن را به کار ببندیم و همین حالا هم آژانس‌های نظارتی هستند که از فناوری در انجام عملیاتهای خود استفاده میکنند. مسئله این است که چگونه می‌توان این استفاده را ارتقا داد و نسل‌های بالاتر سوپ‌تک را وارد میدان نظارت کرد. گام اول در تحقق این ایده، داشتن برنامه راهبردی و تدوین نقشه راه است.»
او معتقد است با توجه به اینکه خاستگاه رگتک و سوپ‌تک به صنعت مالی برمی‌گردد، این کلیشه را باید فراموش کنیم که این مقولات صرفاً به درد صنایع مالی می‌خورند. بنابراین نهادهای ناظر و رگولاتورها در هر صنعتی که هستند باید از آنها استفاده کنند. حسن‌آبادی با استناد به گزارش ۲۰۲۲ دانشگاه کمبریج درباره وضعیت سوپ‌تک در جهان می‌گوید: «انگلستان، آمریکا، کانادا، استرالیا و برخی کشورهای جنوب شرقی آسیا نظیر سنگاپور و هنگ‌کنگ در پذیرش سوپ‌تک پیشتاز بوده‌اند و آن را به کار بسته‌‌اند.
این گزارش، پنج نسل برای سوپ‌تک در نظر می‌گیرد که از نسل صفر شروع و به نسل چهار ختم می‌شود. به استثنای نسل صفر که در آن تمام عملیات‌ها به‌صورت دستی انجام می‌شود، هرچه به سمت نسل‌های بعدی حرکت می‌کنیم، میزان استفاده از فناوریهای نوین نظیر هوش مصنوعی و خودکارسازی فرایندها بیشتر می‌شود. برای مثال در حوزه ابزارهای تحلیل داده، استفاده از ابزارهای تحلیل داده توصیفی و تشخیصی نشان‌دهنده نسل دوم سوپ‌تک است و ابزارهای پیش‌بینی و تحلیلی تجویزی به‌ترتیب نشان از نسل سوم و چهارم این مقوله دارد. در گزارش مربوطه که آخرین وضعیت سوپ‌تک در جهان را روایت میکند، عمده ناظرهای مالی در نسل دوم و سوم قرار گرفته‌اند و فقط تعداد اندکی از آنها در نسل‌های نخست آن و همچنین نسل چهارم قرار دارند.»
از سامانه‌محوری جزیره‌ای تا تولید دادههای کثیف
بنا بر صحبت‌های علی عبدالهی، کارشناس اقتصاد دیجیتال، سوپ‌تک و رگتک هم‌پوشانی‌هایی دارند، اما در عمل دو چیز متفاوت‌اند. درواقع، می‌توان گفت که سوپ‌تک به فناوریهای نوآورانه‌ای اطلاق می‌شود که به تسهیل روند نظارت بر سازمان‌ها کمک میکند. این تسهیل شامل اثربخشی بیشتر و کارآیی بهتر می‌شود و به واحدهای نظارتی این امکان را می‌دهد که وقت و هزینه کمتری صرف کنند، اما دقت نظارت بر سازمان‌ها را افزایش دهند. این در حالی است که رگتک به تطبیق قوانین و فناوری‌ها کمک میکند. او درباره به‌کارگیری سوپ‌تک در ایران می‌گوید: «ما سال‌ها است که در بازار سرمایه، بانک مرکزی و بیمه مرکزی معاونت نظارت داریم و این معاونت‌ها سیستم‌های آی‌تی دارند که به آنها کمک میکند سازکارهای نظارتی‌شان را به‌صورت الکترونیکی انجام دهند. درنتیجه، می‌توان گفت که ما در حال حاضر هم از سوپ‌تک استفاده می‌کنیم، اما نه از نسخه‌های متأخر آن. سوپ‌تک‌های متأخر، منابع اطلاعاتی آژانس‌های نظارتی را متکثر و گسترش‌یافته میکنند و به آنها این امکان را می‌دهند که از دادههای باز، دادههای داخلی و دادههای بیرونی نهایت بهره را ببرند و این خود به منزله نظارت بهتر و دقیق‌تر است. همچنین، نسخه‌های متأخرتر سوپ‌تک امکان تجزیه‌وتحلیل دادههای بزرگ را نیز فراهم میکند که خود موجبات پیش‌بینی موارد احتمالی در آینده را رقم می‌زند. بنابراین، جمع‌آوری و تحلیل داده دو ستون اصلی سوپ‌تک هستند که ما را در امر نظارت یاری میکنند.»
او معتقد است که بحث ایجاد نظام جامع مالیاتی و در ادامه قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان در کشور، زمانی مطرح شد که می‌خواستند از فرار مالیاتی جلوگیری کنند و با وجود این هیچ توجهی به نحوه گردآوری اصولی و تحلیل دادهها نشد: «۸۰درصد از مالیات کشور از ۲۰درصد شرکت‌های بزرگ گرفته می‌شود و نظام مالیاتی کشور به جای اینکه تمرکز خودش را روی این بخش بگذارد، روی نقطه دیگری که اهمیت کمتری هم داشت، تمرکز کرد و سراغ کسب‌وکارهای خردی رفت که شاید در بهترین حالت، ۲۰درصد از کل مالیات کشور را به خودشان اختصاص می‌دادند. سوپتکها کمک میکنند واحدهای نظارتی روی نقاط درستی که باید دست بگذارند و از صرف انرژی برای موارد کم‌اهمیت بپرهیزند؛ باید دید که دادههای لازم در یک آژانس نظارتی در چه سطحی هستند و استراتژی جمع‌آوری و تحلیل آنها به چه صورتی است؛ اینکه دادهها از چه منبعی، چگونه، به چه منظوری و با چه بهایی به دست می‌آیند، خیلی مهم است.
سازکارها و تصمیم‌گیری‌های سوپ‌تکی باید آنی و کارآمد باشد و تأثیر مثبت و سازنده آن در لحظه حس شود، نه اینکه خود به عاملی برای توسعه‌نیافتگی کسب‌وکارهای نوآور تبدیل شود. حفظ حریم خصوصی افراد و حفاظت از دادههای آنها نیز مسئله مهم دیگری است که باید به آن رسیدگی شود؛ از طرفی باید دسترسی به آنها برای سازمان‌های مربوطه وجود داشته باشد و از طرف دیگر این تضمین به افراد و مؤسسات تحت نظارت داده شود که از دادههای آنها هیچ استفاده خارج از چهارچوب مقرر و غیراخلاقی نمی‌شود.»
به باور عبدالهی، در ایران انبوهی از دادهها جمع‌آوری می‌شود، اما وقتی نوبت به تحلیل می‌رسد، قدرت تحلیل وجود ندارد. این در حالی است که ما باید طرح مسئله درست داشته باشیم و به‌صورت هدفمند به جمع‌آوری و تحلیل دادهها بپردازیم؛ تحلیلی که هدفمند، پویا و مبتنی بر قدرت پیش‌بینی باشد. او در این باره بیان میکند: «در حال حاضر، ما تعداد زیادی ناظر پولی و مالی در کشور داریم، اما هنوز با مسائلی نظیر ناترازی بانک‌ها و پولشویی مواجهیم و این وظیفه سوپ‌تک است که طرحی نو دراندازد. باید طرح‌های جدیدی ایجاد شود که با فلسفه وجودی شکل‌گیری فناوریهای نو نظیر سوپ‌تک و رگتک همخوان باشد، زیرا استفاده از فناوریهای نوین از طریق به‌کارگیری الگوهای کلاسیک امکان‌پذیر نخواهد بود. سندباکس‌ها یکی از عناصر اکوسیستم رگتک و سوپ‌تک در ایران هستند که اگر عملکرد خوبی داشته باشند، می‌توانند باعث توسعه نسخه‌های جدید سوپ‌تک در کشور شوند. سوپ‌تکی که بر فضای بخش‌های نظارتی ایران حاکم است، در حد نظارت الکترونیکی باقی مانده و هنوز دیجیتالی و داده‌محور نشده است. این در حالی است که توسعه این مقوله به توسعه صنایع و بهبود وضعیت اقتصادی و جامعه نیز کمک میکند و مزایای کاربست آن به محدوده نظارت تقلیل داده نمی‌شود.»
برخی می‌گویند احتمالاً سوپ‌تک نیز به سرنوشت سایر مقولات مدرنی دچار می‌شود که با ورود به ایران دگرگون و از فلسفه شکل‌گیری خود دور شده‌اند. عبدالهی درباره سرنوشت احتمالی سوپ‌تک در ایران اظهار میکند: «یکی از چالش‌های بزرگ توسعه سوپ‌تک در ایران به مسئله سامانه‌محوری برمی‌گردد؛ الگوی توسعه دیجیتال کشور ما به این شکل است که یک یا چند سامانه راه‌اندازی میکنند و نام این اقدام خود را دیجیتالی کردن صنعت می‌نامند. غافل از اینکه دیجیتالی شدن این نیست و مادامی که روح حاکم بر سازکارها دیجیتالی نشود، نمی‌توان از انقلاب دیجیتال در صنایع مختلف صحبت کرد. سوپ‌تک ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، فنی و حقوقی دارد که اگر به آنها نگاهی برابر و متوازن نداشته باشیم، باعث بدریخت شدن آن می‌شویم و لازم است به همه ابعاد آن توجه یکسانی داشته باشیم.»
به گفته او، یکی دیگر از چالش‌های بزرگی که توسعه سوپ‌تک در ایران با آن مواجه است، به مسئله دسترسی به دادهها و شکل‌گیری سامانه‌های جزیره‌ای مربوط می‌شود. عبدالهی توضیح می‌دهد: «ما در درون و بیرون سازمان‌ها با سامانه‌های متعددی مواجهیم که چون یکپارچه نشده‌اند، داده کثیف تولید میکنند و باعث افزایش هزینه‌ها می‌شوند. از طرفی، مالک، مدیر و متولی دادهها نیز مشخص نیست و استانداردهای مشخصی برای تحلیل دادهها وجود ندارد.»
عبدالهی رگتک و سوپ‌تک را دو عنصر جدانشدنی از هم می‌داند و بر این باور است که توسعه هریک از آنها به منزله توسعه دیگری است. او در این باره توضیح می‌دهد: «اگر رگ‌تک‌ها و سندباکس‌ها وجود نداشته باشند، قانون‌گذاری حوزه‌های جدید و نوآوری به تعویق می‌افتد و آن وقت است که سوپ‌تک هم به مشکل برمی‌خورد؛ اتفاقی که برای رمزارزها افتاده و هیچ‌کس نمی‌داند که فعالیت در این زمینه چگونه است و چه مختصاتی دارد. معلق کردن قانون‌گذاری حوزه‌های نوین نتیجه‌ای نخواهد داشت جز به وجود آمدن فضای خاکستری در بازار کسب‌وکارها و ایجاد ابزارهایی که امکان دور زدن قوانین فعلی را دارند.
در چنین وضعیتی بدیهی است که سوپ‌تک نیز بی‌معنا شود. در رگتک، ریسک‌‌ها، نیازها، بایدها و نبایدهای یک کسب‌وکار را درک می‌کنیم و به عبارتی، رگتک مقدمه سوپ‌تک است. از طرفی، سوپتکها نیز با تحلیل دادهها به رگتک بازخورد می‌دهند و این بازخوردها به توسعه رگ‌تک‌ها کمک میکند. آنچه مسلم است این است که توسعه سوپ‌تک در ایران و جهان گریزناپذیر است و صرفاً چگونگی رفتن به سمت آن است که می‌تواند محل بحث باشد؛ اگر نقشه راه مشخصی برای استفاده از نسخه‌های متأخر آن نداشته باشیم و به عنصر زمان بی‌توجهی کنیم، سوپ‌تک نیز به سرنوشت سایر عناصر مدرنی تبدیل می‌شود که در ایران آن‌طور که باید محقق نشده‌اند.»
طبق صحبت‌های او، بانک ملی بلژیک در پذیرش و کاربست سوپ‌تک خوب عمل کرده و کشورهایی نظیر قطر و امارات متحده عربی که در فرایند دیجیتالی شدن موفق بوده‌اند، باید سوپ‌تک توسعه‌یافته‌ای نیز داشته باشند.
از کاهش خطای انسانی تا افزایش استنادپذیری
حامد سنجری، رئیس مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه، معتقد است که سوپ‌تک و رگتک دو مقوله متفاوت، اما نزدیک به هم هستند و به توسعه یکدیگر کمک میکنند. او در این باره توضیح می‌دهد: «سوپ‌تک نوعی فناوری نظارتی است که به منظور نظارت بر حسن اجرای الزامات و دستورالعمل‌ها به‌ویژه در حوزه‌های مالی به کار گرفته می‌شود و با رگتک متفاوت است. به فعالیت‌های فناورانه‌ای که در راستای پیاده‌سازی الزامات و مقررات در حوزه‌ها و کسب‌وکارهای مختلف، به‌ویژه حوزه‌های مالی انجام می‌شود، رگتک می‌گویند. هر دوی این مفاهیم به میزان دقت، امنیت، سرعت و سهولت انجام کارها می‌افزایند و این امکان را برای مجریان خود فراهم میکنند تا کارهای خود را به شیوه‌ای هوشمندانه و با عملکردی بهتر انجام دهند. مختصات جهانی که اکنون در آن کار و زندگی می‌کنیم به شکلی است که دیگر نمی‌توان با راهکارها و روش‌های سنتی و کلاسیک به اداره امور پرداخت و کنترل و نظارت بر الزامات و مقررات نیز باید در بستری هوشمندسازی‌شده، انجام شود و این مهم صرفاً با کاربست فناوری و نوآوری ممکن می‌شود.»
او جمع‌آوری و تحلیل دادهها را دو رکن اصلی سوپ‌تک می‌داند و به اهمیت درست انتخاب کردن دادهها اشاره میکند: «جمع‌آوری داده مسئله مهمی است که اگر درست و دقیق انجام نشود، در تحلیل دادهها نیز مشکل ایجاد می‌شود. انتخاب صحیح دادهها یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در سوپ‌تک مطرح می‌شود. انتخاب‌های ما باید به شکلی باشند که خوراک کافی برای نظارت را فراهم کنند و به کمکشان بتوان حداقلی‌ترین موارد «مثبت کاذب» را در بررسی‌ها کشف کرد. همچنین، باید به اینکه دادهها از چه منبعی و با چه هدفی جمع‌آوری می‌شوند نیز توجه کرد و در گزینش آنها حساس بود تا دادههای پرت و کثیف وارد سیستم نظارتی نشود.»
به‌کارگیری صحیح «موارد کاربردی» یا رشته‌‌کدهای نظارتی جهت استفاده از دادههای جمع‌آوری‌شده نیز یکی دیگر از پارامترهایی است که سنجری به آن اشاره میکند و می‌گوید که باید به آن توجه کرد: «درواقع، ما باید با روش‌های نقض قوانین و مقررات آشنا شویم و با استفاده از فناوری اطلاعات، روش تشخیص آن را در بخش تحلیل دادهها به کار ببندیم تا بتوانیم تقلب‌ها و خطاها را شناسایی و پیش‌بینی کنیم.»
به گفته سنجری، سرعت، دقت تشخیص بالا، استفاده از ابزارهای فنی، کاهش تأثیر نیروی انسانی در کشف خطا و کاهش فساد و استنادپذیری انکارنشدنی، ازجمله مزایای استفاده از سوپ‌تک است و به همین دلیل است که اهالی علم و فناوری بر اهمیت توسعه این مقوله تأکید میکنند. او در این باره عنوان میکند: «باید قبول کرد که در جهان کنونی ما، با توجه به پیشرفت فناوری و وابستگی تمام حوزه‌ها به‌ویژه حوزه مالی به فناوری اطلاعات، تنها راهی که برای نظارت بر سازکارها و عملکرد مؤسسه‌ها و سازمان‌ها باقی می‌ماند، همین استفاده از فناوری است؛ هرچه استفاده صنایع مالی از فناوری افزایش یابد، استفاده از سوپ‌تک نیز ضروری‌تر می‌شود. درواقع، اگر الگوهای نظارتی ما با الگوهای نوین کسب‌وکارها همخوانی نداشته باشد، نظارت‌ها با کاهش تشخیص صحیح روبه‌رو خواهند شد، ضمن اینکه تزلزل در نظارت هم پیش خواهد آمد که نتیجه‌ای جز فساد و بی‌عدالتی ندارد.»
استفاده از فناوریهای نوین در کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌ای نظیر ایران، بدون چالش نیست و مشکلات و موانع زیادی در مسیر به‌کارگیری و توسعه آنها وجود دارد. با وجود این، فعالان عرصه‌های مختلف به تلاش‌های خود در راستای نهادینه کردن فناوریهای جدید و پیشرفته ادامه می‌دهند و امیدوارند که در آینده نزدیک مشکلات و موانع موجود برطرف شوند. سنجری درباره چالش‌های توسعه سوپ‌تک در ایران می‌گوید: «تحریم، استفاده‌های جاسوسی از اطلاعات، حفظ امنیت دادهها و عدم توجه به اهمیت استفاده از فناوری و نوآوری در مبحث نظارت ازجمله چالش‌هایی است که در توسعه سوپ‌تک در ایران با آن مواجهیم. با وجود این، آینده نظارت بر سازمان‌ها در ایران نیز مانند سایر کشورها با کاربست فناوری گره خورده و من به آینده آن خوش‌بینم. در حال حاضر، کشورهای اروپایی و آمریکا پیشرو پذیرش و استفاده از سوپتکها هستند و امیدوارم ما نیز در آینده نزدیک از این فناوری کارآمد و ضروری بهره کافی و حداکثری ببریم.»
