در بانک تجارت، تفکر پلتفرمی را دنبال می‌کنیم
گفت‌وگو با محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ تفتا در اینوتکس ۲۰۲۴ درباره رویکرد این مجموعه به مقوله نوآوری
اینوتکس یکی از نمایشگاه‌های مهم کشور است که اردیبهشت‌ماه هر سال در پارک فناوری پردیس برگزار می‌شود، تا علاوه‌بر اینکه بستر دیده شدن کسب‌وکارهای مختلف را فراهم کند، به محلی برای تجدید دیدار اعضای صنایع مختلف و شبکه‌سازی نیز تبدیل شود. نکته جالب توجه درباره این نمایشگاه این است که همه صنایع می‌توانند در آن حضور داشته باشند و از آن نمایشگاه‌های تخصصی نیست که خاص یک حوزه یا صنعت مشخص باشد و هر کسب‌وکار نوآوری می‌تواند از این بستر استفاده کند. استودیو راه‌کار نیز به‌عنوان بازوی تولید محتوای ویدیویی کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار در اینوتکس ۲۰۲۴ در محل غرفه خود به گفت‌وگو با مدیران و فعالان صنایع مختلف، به‌ویژه صنعت فناوری‌های مالی کشور پرداخت. محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ تفتا یکی از مهمان‌های این استودیو در روز سوم برگزاری نمایشگاه بود که در ادامه می‌توانید گفت‌وگوی مینا حاجی با او را بخوانید؛ گفت‌وگویی که به برنامه‌های این هلدینگ برای توسعه نوآوری در بانک تجارت، چالش‌های مدیرعامل بودن در ایران و تفکر پلتفرمی در تفتا اختصاص داده شده است.
حضور فعال تفتا در اکوسیستم نوآوری کشور
بانک تجارت یکی از بانک‌های کشور است که در سال‌های اخیر نسبت به مقوله نوآوری و توسعه آن حساس شده است و عملکرد قابل‌توجهی در این حوزه داشته است. محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ تفتا در خصوص برنامه‌هایشان برای توسعه نوآوری در بانک تجارت می‌گوید: «ما در هلدینگ تفتا برنامه‌های نوآورانه زیادی داریم. برای مثال از طریق تکنوتجارت که شرکت سرمایه‌گذار خطرپذیرمان است، سعی کردیم حضور فعالی در اکوسیستم نوآوری کشور داشته باشیم و هم در قالب سرمایه‌گذاری و هم در قالب کمک به شرکت‌ها به‌منظور تسهیل مسیر رشدشان اقدام کردیم که بیشتر آنها فین‌تکی و بانکی بودند. علاوه‌بر این، شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ در سالی که گذشت روی این متمرکز بودند که ببینند چطور می‌شود محصولات و خدمات نوآورانه را برای بانک تجارت به ارمغان آورد. بانک تجارت در یک سال گذشته جزو بانک‌های موفق در زمینه توسعه نوآوری بوده و کارهای زیادی در این حوزه انجام داده است. وظیفه ما در تفتا ایجاد بستری است که در آن نوآوری به خدمت و خلق ارزش منتهی شود.»
اتخاذ تفکر پلتفرمی در تفتا
جریان خدمات بانکی و مالی در ایران و جهان به این سمت می‌رود که بازیگران مختلف، به‌ویژه بانک‌ها و فین‌تک‌ها با یکدیگر مشارکت کنند و در چنین فضایی پلتفرم‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. هلدینگ تفتا نیز مدتی است که به این سمت رفته و می‌خواهد با تفکر پلتفرمی‌اش شناخته شود. فرجود درباره چرایی این تصمیم بیان میکند: «مردم سرویس‌هایی می‌خواهند که خدمات مورد نیازشان را در همان محلی که هستند، به آنها ارائه دهند و این مهم از طریق مشارکت بانک‌ها و فین‌تک‌ها محقق می‌شود.
برای مثال فرد می‌خواهد در همان جایی که دارد از یک تولیدکننده، قطعات و تجهیزات می‌خرد، اعتبار هم دریافت کند و اینجا بانک‌ها باید مدل تعامل و کسب‌وکار خودشان را تغییر دهند. پلتفرم‌ها هم دقیقاً همین جا است که مهم می‌شوند. Bank as a Platform و امور مالی تعبیه‌شده را هم در همین الگوهای تعاملی جدید است که می‌بینیم. البته این یک تصمیم راهبردی است که بانک‌ها باید ببینند می‌خواهند آن را اتخاذ کنند یا خیز. ما در بانک تجارت مدتی است که وارد بانکداری پلتفرمی شده‌ایم و شرکت سیمرغ تجارت، بانکداری باز آرک را ایجاد کرده که خدمات جدید و نوآوری دارد. اتخاذ این رویکرد مربوط به یک شرکت خاص در مجموعه ما نمی‌شود و زیرمجموعه‌هایمان تفکر پلتفرمی دارند. برای مثال شرکت شایان تجارت که زیرساخت‌های مدیریت اعتبار در زنجیره تأمین را فراهم میکند هم یک پلتفرمی ایجاد کرده که هم بانک تجارت و هم شرکت‌های دیگر از آن استفاده می‌کنند. ایران‌کیش نیز روی حوزه اعتبار پذیرندگی تمرکز کرده و با خلق TB Plus در زمینه تفکر پلتفرمی فعالیت میکند. همچنین در سیمرغ تجارت نرم‌افزار باجت و یک بستر اعتبار خرد را هم داریم که دیجی‌پی از آن استفاده میکند.»
بنا بر صحبت‌های فرجود، آنها رویکرد پلتفرمی را در هر محصولی که توانسته‌اند، پیاده کرده‌اند و «کالانو»، «صنف‌نو» و «کسب‌نو» برخی از نتایج این اقدام هستند: «ما در چند سال گذشته تلاش کردیم تا با کمک شرکایمان جزو اولین مجموعه‌هایی باشیم که در خصوص ریال دیجیتال، سفته دیجیتال، برات دیجیتال، احراز هویت دیجیتال، اعتبار دیجیتال و… اقدام می‌کنیم و هم بانک و هم مشتریان از ما راضی بودهاند.»
باید فکری به حال نقدینگی شرکت‌ها کرد
راه‌اندازی، نگهداری و توسعه یک کسب‌وکار در ایران کار آسانی نیست و مجموعه‌های مختلف با مواردی نظیر رگولاتوری، تأمین منابع مالی، جذب و نگهداشت نیروی انسانی، تورم، تحریم و امثالهم روبه‌رو هستند. فرجود درباره چالش‌های مدیرعامل‌های شرکت‌های ایرانی توضیح می‌دهد: «قبل‌تر معتقد بودیم که جذب و نگهداشت نیروی انسانی در حوزه فناوری اطلاعات سخت شده است، اما حالا می‌توان گفت که نیروی کار متخصص در همه حوزه‌ها در حال مهاجرت کردن است و این چالش همه‌گیر شده است. در حوزه‌ای که ما کار می‌کنیم، باید مسائل مربوط به رگولاتوری را هم به چالش تأمین منابع انسانی اضافه کنیم. رگولاتور روی صنعت بانکی حساس است و مدیرعامل‌ها باید حواسشان به حوزه‌های رگوله‌شده و رگوله‌نشده باشد. علاوه‌بر این دو مورد، من فکر می‌کنم که در سال ۱۴۰۳ باید نگران نقدینگی‌مان هم باشیم؛ ما به‌عنوان یک هلدینگی که نقدینگی جاری ندارد، کم‌تر با این چالش روبه‌رو خواهیم شد، اما شرکت‌های زیرمجموعه‌مان جریان‌های مالی جاری دارند که ممکن است ما را هم درگیر کند.»
شرکت‌های الهام‌پذیر در سال ۱۴۰۲
همه شرکت‌های فعال در بازار ایران در تلاش‌اند تا بهترین خود باشند و انتخاب یکی از آنها به‌عنوان شرکتی که الهام‌بخش بوده، شاید کار آسانی نباشد. با وجود این، فرجود معتقد است که اسنپ و دیجی‌کالا در سال گذشته الهام‌بخش بودهاند و از شرکت‌های دیگری هم نام می‌برد: «من دوست دارم که همه شرکت‌ها رشد کنند و می‌بینم که چطور دارند در این بازار سخت تلاش می‌کنند. با این حال اگر قرار باشد به یکی دو مورد از شرکت‌های موفق در سال ۱۴۰۲ اشاره کنم، به نظرم اسنپ و دیجی‌کالا عملکرد خوبی داشته‌اند. از بین شرکت‌های هلدینگ تفتا هم می‌توانم به سیمرغ تجارت اشاره کنم که هم در بعد اتصال به اکوسیستم نوآوری و هم در توسعه خود خوب عمل کرده است. دیجی‌پی و آوای اطمینان هم دو مورد از مجموعه‌هایی هستند که به نظر من باید به آنها اشاره کرد. آوای اطمینان یک استارتاپ B2B است که پلتفرم‌های بورس کالا را پوشش می‌دهد و در سال گذشته الهام‌بخش بوده است.»
او در آخر کتاب «مدل‌‌های کسب‌وکار فین‌تکی» نوشته فیشر را به مخاطبان معرفی کرده و توصیه میکند که فین‌تکی‌ها از آن غافل نشوند.
