هلدینگی با ساختاری کوچک و افرادی توانمند
گفتوگو با ابراهیم محمدی، مدیرعامل تفاس درباره برنامههایشان تا سال ۱۴۰۶
عصر تراکنش ۸۱ / شرکت تفاس در سال ۱۳۹۵ به منظور برعهده گرفتن بخش فناوری اطلاعات بانک سینا تأسیس شد؛ شرکتی که هدف اولیه ایجاد آن، تولید نرمافزارهای ستادی موردنیاز بانک و پشتیبانی از این نرمافزارها بود، اما بهمرور مأموریتهای دیگری را هم به عهده گرفت، تا اینکه در سال ۱۴۰۱ به تصمیم تیم مدیریتی جدید بانک، بخشی از شرکتهای فناوری اطلاعاتی که تحت مدیریت سهامدار عمده بانک مشغول بودند یا بهنوعی با مشارکت بخشهای مختلف به وجود آمده بودند، به شرکت تفاس منتقل شدند و تفاس کمکم به یک هلدینگ تبدیل شد؛ هلدینگی که در سال ۱۴۰۲ با اپلیکیشن سیبانک، بانک سینا را وارد حوزه بانکداری دیجیتال کرد و تا انتهای سال ۱۴۰۳ میخواهد تمامی خدمات بانکداری خرد این بانک را در این اپلیکیشن توسعه دهد و به دنبال راهاندازی یک نئوبانک است.
در گفتوگویی که با ابراهیم محمدی، مدیرعامل هلدینگ تفاس داشتیم، از اقدامات آنها در یک سال گذشته و برنامههایی که برای دگردیسی این هلدینگ دارند، پرسیدیم. به گفته او، طبق برنامههای تعریفشده، تفاس طوری پیش خواهد رفت که تا سال ۱۴۰۶ فقط لازم باشد بحث حکمرانی شرکتهای زیرمجموعه را دنبال کند و دیگر درگیر کارهای اجرایی نباشد، همچنین طبق این برنامه تا سه سال آینده شرکتهای زیرمجموعه آن به چهار شرکت تبدیل خواهد شد.
تولید نرمافزار BI و ورود به حوزه اقتصاد دیجیتال
ابراهیم محمدی، مدیرعامل تفاس از آبانماه ۱۴۰۰ فعالیت خود را در این هلدینگ آغاز کرده است و مأموریت خود را برگرفته از طرح تحول بانک سینا عنوان میکند. در این طرح، برای این شرکت سه حوزه نگهداشت خدمات فناوری اطلاعات بانک، نگهداری زیرساخت و تولید نرمافزار ستادی بانک تعیین شده است که طبق گفتههای محمدی، آنها توانستهاند با برنامهریزی و مطابق با قراردادهای خود، این برنامهها را در سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ دنبال کنند. او درباره دیگر مأموریتهای تفاس میگوید: «دومین مأموریت ما در سال ۱۴۰۲ تولید سامانههای مدنظر بانک سینا در حوزه تحول دیجیتال بود که نزدیک به ۲۸ سامانه مدیریتی و عملیاتی در سه برنامه تعریف شده بود. در این راستا تولید نرمافزاری مرتبط با حوزه BI و دادهکاوی را در بانک سینا آغاز و درنهایت اولین نرمافزار خود را به نام LR FMC تولید کردیم.
این نرمافزار در حوزه نگهداشت مشتریان، اطلاعات خاصی را در شاخصهای مختلف مانند سپردهگذاری و تسهیلات، به CRM و مدیریت ارشد بانک ارائه میدهد. ورود به حوزه اقتصاد دیجیتال در قالب سوپراپلیکیشنی به نام سیبانک نیز از دیگر اقداماتی بود که در سال گذشته برای درصدی از کاربران بانک پیادهسازی کردیم. در حال حاضر سیبانک توسعه یافته و خدمات آن از شش هزار نفر پرسنل و مشتریان ویژه بانک، به ۲۵۰ هزار کاربر رسیده است. در این سوپراپلیکیشن علاوهبر خدمات مالی و بانکی، سرویسهای ارزشافزوده نیز اضافه شده و بهعنوان ابزاری مالی و بانکی در اختیار کاربران قرار گرفته است. برنامه ما این است که در پایان سال ۱۴۰۳ بتوانیم تعداد کاربران سیبانک را به دو میلیون نفر افزایش دهیم.»
طبق صحبتهای محمدی، وجود الزامات بانک مرکزی و محدودیتهای قوانین زیرساختی موجود در سال ۱۴۰۲، مانع از ورود آنها به حوزه نئوبانک شد، اما در سال ۱۴۰۳ تصمیم دارند با مشارکت کسبوکارهای طرف قرارداد بانک سینا یا سهامداران عمده بانک، نئوبانکی را راهاندازی کنند و از ظرفیتهای چندجانبهای که میشود در این ابزار فراهم کرد، استفاده کنند.
تبدیل شدن تفاس به یک هلدینگ
بنا به گفته مدیرعامل تفاس، نقش هلدینگهای فناوری اطلاعات در بانکها این است که پیشران تحول و نوآوری باشند. ساختار کنونی بانکها چابکی لازم را ندارد و بانکها باید بخشی از فعالیتهای حوزه فناوری خود را برونسپاری کنند تا بتوانند از ظرفیتهای شرکتهای زیرمجموعه خود استفاده کنند. او در این باره میگوید: «اولین قدم برای تبدیل تفاس از یک شرکت مستقل به یک هلدینگ، فراهم کردن ساختاری بود که در آن ظرفیتهای موجود در اکوسیستم بانک سینا و سهامداران عمده آن گرد هم آید. همچنین ما از وجود مجموعهای دانشمند که در حوزههای فینتک، استارتاپ و سرمایهگذاری فعالاند، در حوزه بانکداری باز بهره بردیم و به مدد آنها سرویسهای بانکی را در اختیار فینتکها و استارتاپها قرار دادیم. به دلیل اینکه ساختارهای سنتی بانک در تعامل با کسبوکارها کند بودند، بانک سینا این تدبیر را اندیشید و بخشی از کسبوکار و توسعه اقتصاد دیجیتال را وارد تفاس کرد.»
با توجه به مأموریتهای تعیینشده برای تفاس، این هلدینگ موظف به ایجاد ساختاری بود تا به واسطه آن بتواند در تعامل با کسبوکارها بهصورت مطلوب عمل کند. او با بیان این موضوع میگوید: «در این راستا در بعضی موارد بهناچار مجبور به پیادهسازی کسبوکارها در قالب SBU و درنهایت تبدیل آنها به شرکت بودیم. همچنین در موارد دیگر شرکتهایی وجود داشتند که بخشی از سهامشان به تفاس منتقل شده بود که آنها را در تملک صددرصدی خود درآوردیم. به این ترتیب درصدد ایجاد این هلدینگ برآمدیم.»
به گفته محمدی، خدماتی که تفاس ارائه میدهد به بخش فناوری اطلاعات محدود نیست و هدف آنها صرفاً تولید نرمافزار نبوده است. او از دیگر دلایل تبدیل کردن تفاس به یک هلدینگ میگوید: «بانک سینا اصرار داشت که بخشی از کسبوکارها را حوزه تحول دیجیتال تفاس ایجاد کند؛ بنابراین در حوزه تسهیلات خرد، بازارگاه سیمارت را به وجود آوردیم که این مجموعه نیازمند تبدیل شدن به شرکت است. همچنین در سال گذشته به سه شرکت با عناوین هلدینگ تفاس و زیرمجموعههای آن به نامهای سیناتک و ایرانبرنا تبدیل شدیم. ضمن اینکه، چند شرکت با سهام ۴۰ یا ۵۰درصدی را نیز دراختیار داریم که در سال جاری برای آنها برنامههایی را در نظر گرفتهایم. از طرف دیگر برای کسبوکارها یک SBU تعریف شده تا در حوزه دیجیتال نیز یک شرکت داشته باشیم و از طریق آن بتوانیم ارزشافزودهای برای هلدینگ و شرکتها به وجود بیاوریم؛ درنتیجه مدیریت و کنترل این شرکتها مستلزم تبدیل شرکت تفاس به هلدینگ بود.»
توجه به نوآوری و فناوری اطلاعات برای توسعه بانکها
مدیرعامل تفاس معتقد است که بانکها برای اینکه توسعه یابند باید به فناوری اطلاعات و نوآوری توجه کنند. به گفته او، این نوآوری زمانی باعث همافزایی کسبوکار میشود که از بروکراسی بانکی فاصله بگیرد: «گاهی یک کسبوکار در بانک به توسعه نرمافزار و فروش آن نیاز دارد، اما سیستم بانکی نمیتواند این کار را بهسرعت انجام دهد؛ در این موقعیت هلدینگها میتوانند با به وجود آوردن ظرفیتهایی مانند اضافه کردن مشاوران کسبوکار، بهویژه مشاوران متخصص حوزه فناوری اطلاعات، این نقص را جبران کنند؛ درنتیجه بانکها میتوانند با سرعت بیشتری محصولات مبتنی بر فناوری را تولید و به بازار عرضه کنند.
از طرف دیگر، بحث نیروی انسانی در بانکها بسیار حائز اهمیت است. با تمرکز بیشتر بانکها بر فعالیتهای فناورانه، حجم نیروی کار آنها در زمینه فناوری اطلاعات افزایش مییابد، بنابراین باید یک مکانیزم جایگزین برای جبران خدمات فناوری اطلاعات ایجاد کنند. این مسئله در حوزه هلدینگها امکانپذیر است؛ درواقع این ظرفیت به بانکها کمک میکند تا در زمینه فناوری اطلاعات با سرعت بیشتری توسعه یابند.»
از ساختار سنتی بانکها تا چالش نیروی انسانی
سال ۱۴۰۲ برای تفاس با چالشهای مختلفی همراه بود. چالشهایی از جنس تداخل با ساختار سنتی بانک و جذب و نگهداشت نیروی انسانی. محمدی در این باره بیان میکند: «درست است که هلدینگها در Time To Market مدعی کمک به بانکها هستند، اما در بعضی از موارد، هلدینگها تعارضاتی با بدنه بانکها دارند. درواقع ما قصد داریم فعالیتها را با سرعت پیش ببریم، ولی بانک خواهان حفظ ساختار سنتی خود است. این موضوع یکی از چالشهایی بود که در سال ۱۴۰۲ با آن روبهرو بودیم که البته با همراهی و کمک مدیریت ارشد و مجموعه بانک این تعارض به حداقل رسید. دومین چالش به جذب و نگهداشت نیروی انسانی مربوط میشد؛ در این راستا با مشکلاتی مانند دستمزد بالاتر و مهاجرت مواجه بودیم. البته با توجه به اینکه تفاس هلدینگی جوان و پویا است، با صرف انرژی زیاد در حوزه سرمایه انسانی و با برگزاری کلاسهای آموزشی توانستیم این چالش را مدیریت کنیم.»
به گفته او، مهمترین چالشی که در سال گذشته با آن مواجه شدند ابلاغیه بانک مرکزی بود که شوکی را به استارتاپهای فینتکی وارد کرد: «سعی ما این است که با برگزاری رویدادی در اردیبهشتماه سال جاری با همکاری بانک سینا، بخشی از نرمافزار موردنیازمان در ارائه خدمات بانکی به مشتریانمان را توسعه دهیم تا از این طریق بر این چالش غلبه کنیم. همچنین قصد داریم که فضای نوآوری و بانکداری باز را در بانک سینا فراهم کنیم.»
مدیریت سود و زیان در هلدینگهای تازهتأسیس
مهمترین چالشی که یک هلدینگ فناوری اطلاعات تازهتأسیس با آن روبهرو میشود، روابط مالی بین هلدینگ مادر با شرکتهای زیرمجموعه است. محمدی با بیان این موضوع میگوید اینکه یک شرکت نرمافزاری در ذیل یک هلدینگ نتواند درآمدی ایجاد کند، چالشی اساسی به شمار میرود: «تفاس شرکتی را در حوزه زیرساخت در اختیار دارد که در سال ۱۴۰۳ همه قراردادها به آن منتقل خواهند شد و با کمک آن میتواند درآمد و هزینههای خود را مدیریت کند و از آن شرکت نرمافزاری زیان کمتری به دست بیاید.
علاوهبر آن شرکت دیگری در حوزه تحول دیجیتال تولید کردیم تا چالش مدیریت سود و زیان شرکتهای تحت پوشش را جبران کند. ممکن است هزینههای فناوری اطلاعات در دل یک بانک گم شود، اما زمانی که هلدینگی تشکیل میشود، تمرکز بر سود و زیان آن بیشتر خواهد شد. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در حوزه پرداخت، کسبوکاری دیجیتالی را در تفاس تعریف کنیم. درنتیجه میتوان گفت که مهمترین چالش هلدینگها موضوع سود و زیان و مدیریت آن است.»
اپلیکیشنهای سرزمین هوشمند سینا
محمدی عنوان میکند که تفاس در سال ۱۴۰۳ روی خدمات و محصولات متعددی متمرکز خواهد بود و با توجه به اهداف تعیینشده توسط بانک، مجموعهای تحت عنوان سرزمین هوشمند سینا مطرح شده که وظیفه تولید اپلیکیشنهای آن به عهده تفاس خواهد بود. در سال ۱۴۰۲ نیز سه پلتفرم تعریف کردهاند و در سال جاری نیاز به توسعه و جذب کاربر دارند. محمدی در این باره میگوید: «ما محصول سیبانک را برای بانک سینا پیادهسازی کردیم و یکی از اهدافمان این است که بانکداری خرد را از شعب بانک سینا به سوپراپلیکیشن سیبانک منتقل کنیم. در ابتدای سال ۱۴۰۳ موضوع سپرده امتیازی را در اپلیکیشن سیبانک پیادهسازی کردیم و در انتهای سال میخواهیم تمامی محصولات پیشخان بانک را در حوزه بانکداری خرد در سیبانک توسعه دهیم.
سیپات نیز یکی دیگر از محصولاتمان است که برای مجموعه علوی، خدمات بانکی ارائه خواهد کرد. این مجموعه را باید به کمک بانک توسعه دهیم تا بتوانیم همه خدمات بانکی مدنظر مشتریان بنیاد علوی را پیاده کنیم. همچنین جدا از بنیاد علوی، تصمیم داریم سازمان دیگری را به کمک بانک ایجاد کنیم تا خدمات بانکداری را بهصورت B2B2C به مشتریان عرضه کنیم. در سیمارت نیز بازارگاهی داریم که در آن کالا و خدماتی را ارائه میکنیم. در این بازارگاه حدود پنج همت اعتبار تخصیص شده تا سازمانها و افراد از لحاظ تسهیلات بهصورت B2C خدمات دریافت کنند.»
بنکارت دیجیتال سیپات
از دیگر برنامههای سال جدید تفاس عرضه بنکارت دیجیتال در سیپات است. او توضیح میدهد که در سال ۱۴۰۲ توانستهاند چهارصد رستوران را به شبکه پذیرندگان خود اضافه کنند. در حال حاضر نیز روی این بنکارت دیجیتال، بن ضیافت را پیادهسازی کردهاند و بهصورت دیجیتال با رستورانها قرارداد بستهاند. محمدی در این باره میگوید: «در سال جدید تصمیم داریم که به بنکارت دیجیتال خود، خدماتی مانند سلامت، ورزش، استخر و گردشگری را نیز اضافه کنیم. در این راستا هدفگذاری ما به این صورت بوده که بتوانیم رشد حوزه مشتریان بنکارت را دنبال کنیم و با عقد قرارداد با سازمانها، حداقل دویست هزار کاربر به آن اضافه کنیم.
ما علاوهبر ارائه محصولات در توسعه و تداوم خدمات، باید سه محصول جدید را نیز در سرزمین هوشمند سینا تولید کنیم و به بانک ارائه دهیم. «سیلیز» یکی از این محصولات است. درواقع با توجه به وجود شرکت لیزینگ در سینا، بانک باید بتواند سرویس بانکی را به لیزینگ ارائه کند و از طرفی این خدمات بانکی و لیزینگ را به مشتریان لیزینگ خود نیز ارائه دهد. پلتفرم «سیفاند» نیز از دیگر محصولاتی است که به مباحث امور خیریه و فراگیری مالی مربوط میشود. آخرین محصولی که عهدهدار تولید آن هستیم محصولی است که بتواند به هلدینگهای کسبوکارهای متفاوت خدمات بانکداری ارائه دهد.»
در سال جاری محصول BI بانک سینا توسط تفاس تولید خواهد شد تا داشبوردهای هفتگانه در بخشهای مختلف بانکی ایجاد شود. محمدی در این باره میگوید: «علاوهبر آن، نرمافزار ALM که مربوط به کمیته ارکان بانکی و CRM تحلیلی و CRM تعاملی را برای بانک تولید خواهیم کرد. در زنجیره خدماتی که به بانک ارائه میکنیم نیز بحث تأمین را دنبال خواهیم کرد تا مسئولیت تأمین زیرساختها و سختافزارهای بانک را به شرکت سختافزاری خود بسپاریم و به واسطه آن خرید تجهیزات بانکی را نیز پشتیبانی کنیم. در انتها نیز تصمیم بر این است که سیمارت به یک شرکت تبدیل شود تا بهصورت زیرمجموعهای از تفاس، حوزه پرداخت و اقتصاد دیجیتال را دنبال کند.»
سودآوری و درآمدزایی
مدیرعامل تفاس ۱۴۰۳ را سالی سخت برای همه کسبوکارها، مخصوصاً کسبوکارهای حوزه بانک و زیرمجموعههای آنها پیشبینی میکند و توضیح میدهد که شاید دولت با تمرکز بر مهار تورم بتواند گشایشی به وجود آورد: «مهمترین چالش برای کسبوکارها، بحث سودآوری و درآمدزایی است. ما با مشارکت بانکها سعی میکنیم از ظرفیتها و اعتباراتی که بانک در اختیار این شرکت قرار میدهد استفاده کنیم. درواقع ما حوزه تحول دیجیتال را محور قرار میدهیم تا بتوانیم چالشهای پیش رو در حوزه نقدینگی و درآمد را پشت سر بگذاریم.»
سیبانک و سیمارت؛ بازوی فناوری اطلاعات بانک سینا
سیبانک نوعی سوپراپلیکیشن بانکی است که قرار است تمام خدمات بانکی در حوزه بانکداری خرد بانک سینا را به بستر دیجیتال منتقل کند. احراز هویت، امضای دیجیتال و درنهایت افتتاح حساب ازجمله خدماتیاند که در سیبانک ارائه میشوند. به گفته محمدی، علاوهبر این خدمات، بخش ارزشافزوده سیبانک نیز برعهده تفاس است که شامل سرویسهای مالی میشود: «همچنین میخواهیم سرویس فروش بیمه، خدمات شهری و گردشگری را نیز به سیبانک اضافه کنیم. در این راستا نیاز است موضوعاتی مانند بازاریابی، اضافه کردن مشتریان و فروش محصولات را در آن دنبال و فضایی را ایجاد کنیم که مشتریان بانک سینا به جای رجوع به شعب، به نرمافزار سیبانک مراجعه کنند. در حال حاضر سیبانک ۲۵۰ هزار کاربر دارد که از این تعداد شصت هزار نفر سپرده بانکی افتتاح کرده و چهار هزار نفر نیز تسهیلات سازمانی تا سقف صد میلیون تومان دریافت کردهاند. این تسهیلات در پلتفرم سیمارت قابل استفاده بوده و کاربران میتوانند از آن بهعنوان مجموعهای NTT خرید کالای خود را انجام دهند.»
تفاس قصد دارد تا پایان سال جاری، تعداد کاربران سیبانک را به دو میلیون نفر برساند و بتواند تمام خدمات بانکداری خرد بانک سینا را در این اپلیکیشن ارائه دهد. محمدی درباره سیمارت میگوید: «در سیمارت با بیش از پنجاه تأمینکننده کالا و خدمات طرف قرارداد هستیم و این کسبوکارها محصولات و سایتهای خود را در اختیار ما قرار میدهند. تقریباً در سال گذشته حدود سیصد میلیارد تومان کالا در سیمارت به فروش رسیده است. در سال جاری نیز انتظار داریم با ارائه اعتبار از سوی بانک بتوانیم تا پنج همت تسهیلات در این پلتفرم کارسازی کنیم. همچنین در کنار ارائه کالا و خدمات، در حال گسترش شبکه خدمات رستورانها، سلامت و گردشگری هستیم که در این راستا از مجموع هفده میلیارد تومان شارژ بنکارت رفاهی دیجیتال در سال گذشته، مبلغ هفت میلیارد تومان آن در رستورانها استفاده شده است.»
هدف این هلدینگ در سال ۱۴۰۳ افزایش مبلغ بنکارت رفاهی دیجیتال به پنجاه میلیارد تومان است و برای نیل به این هدف میبایست سازمانهای بیشتری از خدمات بنکارت رفاهی دیجیتال سیبانک استفاده کنند. محمدی میگوید: «کسبوکار سیمارت به تفاس کمک میکند تا از طریق کارمزدی که از سمت تأمینکننده وارد میشود، هزینههای توسعه و تداوم فعالیت شبکه هلدینگ را فراهم کند. ما از محل این درآمدها میتوانیم هزینههای خود را پوشش دهیم.»
چشمانداز تفاس تا ۱۴۰۶
طبق صحبتهای محمدی ازجمله اقدامات آنها در سال ۱۴۰۳، ایجاد الزاماتی در حوزه مدیریت هلدینگ خواهد بود که در دل این الزامات فرایندهای عملیاتی، پشتیبانی و مدیریتی نیز تعریف میشود. همچنین به دلیل مالکیت صددرصدی شرکتهای سیناتک و ایرانبرنا، عملاً کسبوکارهای این هلدینگ در حوزه تولید نرمافزار و نگهداری زیرساخت در سال جاری به این دو شرکت محول شده است.
او در ادامه برخی از برنامههای این هلدینگ تا سال ۱۴۰۶ را برمیشمارد: «در سال ۱۴۰۳ هلدینگ تفاس بر آن است که شرکت «کسبوکار دیجیتال تفاس» را ایجاد کند و سیمارت را نیز توسعه دهد. برنامهریزیهای ما برای سال ۱۴۰۴ شامل تقویت بحث دادهکاوی و هوش تجاری است و همچنین حرکت به سمت SBU مستقل از شرکت سیناتک که درآمد و هزینههایش مشخص است و مأموریت دادهکاوی و هوش تجاری را دنبال میکند. در سال ۱۴۰۵ واحد دادهکاوی را به یک شرکت تبدیل خواهیم کرد زیرا تا آن زمان بهجز بانک سینا، میتوانیم به مجموعه بیمه سینا، لیزینگ سینا و سهامداران عمده بانک سینا خدمات هوش تجاری عرضه کنیم و ساختار هلدینگ را کوچکتر کنیم. برنامه تعریفشده ما برای سال ۱۴۰۶ نیز این است که هلدینگ را فقط در بحث حکمرانی شرکتهای زیرمجموعه درگیر کنیم و دیگر درگیر کارهای اجرایی نباشیم.
در این سال، شرکتهای زیرمجموعه به چهار شرکت سیناتک، ایرانبرنا، سیمارت و یک شرکت در حوزه دادهکاوی و هوش تجاری تبدیل خواهد شد که توسط هلدینگ اداره خواهند شد. در پایان، با اجرای برنامههای مدیریت سرمایه انسانی در سال ۱۴۰۶ تعداد پرسنل این هلدینگ به ۱۷۶ نفر خواهد رسید.»