همواره به نوآوری می‌اندیشیم
گفت‌وگو با علیرضا موسوی، مدیرعامل کارت اعتباری ایران‌کیش که یکی از دو شرکت پیشرو در راه‌اندازی ریال دیجیتال است
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۸۴ / در یک سال گذشته، شرکت کارت اعتباری ایران‌کیش بر به‌روزرسانی زیرساخت‌های فنی و دیجیتالش متمرکز بود و درنتیجه چنین تلاشی ریال دیجیتال را در اپلیکیشن پات‌لایف توسعه داد و به یکی از دو شرکت پیشرو در راه‌اندازی ریال دیجیتال در کشور تبدیل شد. در گفت‌وگو با علیرضا موسوی، مدیرعامل شرکت کارت اعتباری ایران‌کیش، به عملکرد یک‌ساله این شرکت، راه‌اندازی ریال ریجیتال و برنامه‌هایی که تا پایان سال جاری دارند، پرداختیم. به گفته موسوی، سهم بازار و تعداد تراکنش به هر قیمتی، اهمیت چندانی برایشان ندارد و آنها به دنبال افزایش سود واقعی و درآمدهایشان از طریق اقدامات نوآورانه هستند. موسوی توضیح می‌دهد که همواره به فکر نوآوری است، زیرا نوآوری تداوم کسب‌وکارشان را تضمین می‌کند. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
۱۴۰۲؛ متمرکز بر به‌روزرسانی زیرساخت‌ها
شرکت کارت اعتباری ایران‌کیش در سال ۱۴۰۲ اقدامات زیادی انجام داده که به‌روزرسانی زیرساخت‌ها و دیتاسنتر از مهم‌ترین آنها بوده است. علیرضا موسوی، مدیرعامل شرکت کارت اعتباری ایران‌کیش، در این باره می‌گوید: «فعالیت اصلی شرکت ایران‌کیش از طریق سامانه‌های زیرساختی‌اش توسعه پیدا می‌کند، بنابراین بخش زیادی از فعالیت‌های ما بر ساختار عملیاتی و فناوری متمرکز شده است. بهبود معماری نسخه‌ها و نرم‌افزارها اقدام مهمی بود که در سال ۱۴۰۲ به آن پرداختیم. برای مثال در معماری IPG، تغییرات عمده‌ای را ایجاد کردیم تا بتوانیم سرویس‌های مطلوب‌تری را به شبکه پرداخت ارائه دهیم.
در حوزه ابزار پذیرش نیز سعی کردیم در حد توانمان در ناوگان‌ها نوسازی داشته باشیم که به همین منظور دو مناقصه برای خرید ابزار پذیرش برگزار کردیم. همچنین، روی زیرساخت‌های ابزار پذیرش اندرویدی نیز تمرکز زیادی داشتیم؛ هم‌اکنون سامانه‌هایی در ایران‌کیش وجود دارد که اگر ابزار پذیرش آنها به سمت اندرویدی شدن حرکت کند، می‌توان کنترل و نظارت بسیار دقیق‌تری بر عملکرد KYC داشت. همچنین در سال گذشته روی بخش تعمیرات ایران‌کیش نیز متمرکز شدیم و در ابتدا سامانه‌های تعمیراتی خود را ایجاد کردیم و سپس آنها را توسعه دادیم. در گذشته این سامانه‌ها به‌صورت سنتی فعالیت می‌کردند، اما حالا کاملاً کنترل‌شده هستند. به‌طوری که با استفاده از این سامانه‌ها می‌توانیم تمام ابزارهایمان را که به واحدهای تعمیراتی در مرکز و سایر استان‌ها فرستاده می‌شوند، با دقت رصد کنیم و از تغییرات آنها مطلع شویم.»
دوبرابر شدن سهم بازار ایران‌کیش در سال گذشته
فعالیت ایران‌کیش در سال ۱۴۰۲ به بازسازی و به‌روزرسانی زیرساخت‌های شرکت خلاصه نمی‌شود. این شرکت در زمینه توسعه کسب‌وکارش از طریق ارائه خدمات و محصولات نیز اقداماتی انجام داده است؛ اقداماتی که به گفته موسوی دشوار و پرهزینه بوده است. او می‌گوید: «ایجاد تغییر در سیستم پرداخت مرتبط با دستگاههای کارت‌خوان فرایندی دشوار و پرهزینه است. با وجود این، در حوزه IPG سهم بازارمان را دوبرابر کردیم. علاوه‌بر این، ایران‌کیش، به‌عنوان شرکت پیشرو در فناوری‌های نوین پرداخت در کشور، با سرویس کهربا و ریال دیجیتال به مقوله نوآوری ورود کرد؛ سال گذشته، ایران‌کیش تنها شرکت PSP بود که پرداخت کهربایی را در اپلیکیشن پات‌لایف عملیاتی کرد. همچنین در سال جاری پرداخت از طریق ریال دیجیتال را نیز به‌عنوان یکی از روش‌های نوین پرداختی در دسترس عموم کاربران خود قرار داد. در حوزه زنجیره اعتبار و زنجیره تأمین نیز اقداماتی انجام داده‌ایم که ازجمله آنها می‌توان به تی‌بی‌پلاس اشاره کرد؛ محصولی که برای زنجیره‌های اعتبار تک‌حلقه‌ای حوزه B2B طراحی شده و در برخی از زنجیره‌ها نیز فعال شده است.»
چالش‌هایی که بهPSPها آسیب می‌زند
جذب و نگهداشت نیروی انسانی، تأمین منابع مالی و رویکرد جریمه‌محور بانک مرکزی ازجمله چالش‌هایی است که شرکت ایران‌کیش با آنها مواجه شده است. مدیرعامل این شرکت در این باره توضیح می‌دهد: «به‌کارگیری مدل‌های بهره‌وری مناسب، اتخاذ رویکردهای انگیزشی و ارائه خدمات رفاهی باعث ماندگاری کارکنان یک شرکت می‌شود، اما هزینه‌های مالی و پرسنلی از مسائلی هستند که ما را با مشکل تأمین مالی مواجه می‌کند.
علاوه‌بر این، رویکرد جریمه‌محور بانک مرکزی در مقابل PSPها نیز ما را متأثر کرده است. شبکه پرداخت دوازده PSP دارد که می‌توانند با یکدیگر بیشتر همسو شوند و فعالیت‌هایشان را منظم‌تر و قانون‌مندتر کنند، ولی رویکرد جریمه‌محور مانع این اقدام می‌شود. اگر شرکت‌ها فرایندی مشخص برای شناسایی و اعلام تخلف‌ها داشته باشند، باید این تخلف‌ها را به‌صورت شفاف اعلام کنند و همه شرکت‌ها به‌صورت جمعی برای جلوگیری از وقوع این تخلف‌ها اقدام کنند، اما چنین رویکردی وجود ندارد و این عدم هماهنگی و شفافیت به شرکت‌ها آسیب می‌زند. همچنین اگر منابع مالی لازم به دلیل جریمه‌ها یا مشکلات دیگر تأمین نشود، شرکت‌ها مجبور می‌شوند منابع دیگر را برای جبران این کمبود استفاده کنند.»
موفقیت ۵۰درصدی در کاهش هزینه‌های عملیاتی
موسوی در سال گذشته بیان کرده بود که برنامه آنها تا پایان سال ۱۴۰۲ ارتقای ابزار پذیرش، بهبود مکانیسم‌های نگهداشت نیروی انسانی و اصلاح نظام‌های پشتیبانی و کاهش هزینه‌های پشتیبانی است. این برنامه‌ها حالا تا اندازه قابل قبولی محقق شده‌اند. او در این باره می‌گوید: «در این مدت روی توسعه زیرساخت‌های TMS متمرکز بودیم تا به کمک نسخه‌های به‌روزرسانی‌شده آنها، هزینه‌هایمان را کاهش دهیم. یکی دیگر از مواردی که می‌تواند به کاهش هزینه‌های ما کمک کند، مدیریت رول‌های کاغذی است که در دستگاههای کارت‌خوان استفاده می‌شود. در این راستا نیز سامانه‌ای ایجاد کردیم تا به کمک آن بتوانیم از میزان رول مصرفی مطلع شویم.
این اقدامات هزینه‌هایمان را کاهش داد و می‌توانم بگویم که با یک کاهش ۵۰درصدی در هزینه‌هایمان روبه‌رو هستیم. پذیرش حذف رول کاغذی در میان مردم، امری فرهنگی است که با مقاومت آنها روبه‌رو می‌شود و دریافت رسید را به معنای موفقیت‌آمیز بودن تراکنش در نظر می‌گیرند و تا رسید کاغذی دریافت نکنند، خیالشان راحت نمی‌شود. برای رفع این چالش فرهنگی نیز باید فکری کرد. ما تمایل داشتیم رسیدهای کاغذی برخی از مبالغ را حذف کنیم، اما با نارضایتی اصناف و مردم روبه‌رو شدیم و چنین نکردیم.»
نگاهی متفاوت به گزارش‌های شاپرک
گزارش‌های اقتصادی شاپرک که هر ماه از وضعیت صنعت پرداخت کشور منتشر می‌شوند، یکی از منابعی است که می‌توان با استناد به آن، هر ماه عملکرد این صنعت را ارزیابی کرد؛ با این حال مدیرعامل ایران‌کیش به این گزارش‌ها انتقادهایی دارد و در این باره می‌گوید: «به نظر من گزارش‌های شاپرک باعث ایجاد رقابت‌های نادرستی در صنعت می‌شود. در این گزارش‌ها اطلاعات بسیار خوبی وجود دارد، اما اکثر توجه‌ها روی بخش خاصی از آن متمرکز شده که به‌تنهایی نمی‌تواند معیار درستی برای سنجش عملکرد PSPها باشد و باید عناوین و شاخص‌های مالی مربوط به شرکت‌ها نیز در آن لحاظ شود تا به تحلیل و ارزیابی دقیق‌تری برسیم. برای ما سهم بازار اهمیت زیادی ندارد؛ ما به دنبال افزایش سود و درآمدیم تا سهامدارانمان را راضی نگه داریم و به همین دلیل وارد هر پروژه‌ای نمی‌شویم. درواقع، فقط اثربخشی برای ما مهم است و در اولویت قرار دارد.»
کیوآر شدن کهربا در آینده‌ای نزدیک
شرکت‌ها برای اینکه بتوانند سامانه‌های جدیدی را در کشور راه‌اندازی کنند، هزینه‌های زیادی را متقبل می‌شوند. کیف پول ریال دیجیتال و پرداخت از طریق NFC نیز ازجمله مواردی هستند که هزینه زیادی برای ایران‌کیش داشته‌اند. موسوی در این باره بیان می‌کند: «با توجه به درگیری زیاد ابزار پذیرش ما با کهربا، نیازمند توسعه بیشتری هستیم که به هزینه‌های زیادی منجر می‌شود. همچنین، وجود ابزارهای بدون SDK نیز به ما هزینه‌های زیادی را تحمیل می‌کند. با وجود همه این مسائل، تعداد ابزارهایی که می‌توانستیم آنها را EMV کنیم به پانصد هزار رسیده است که تمام نسخه‌های آن توسعه پیدا کرده‌اند و در آینده به‌روزرسانی خواهند شد. برخی از این ابزارها از طریق TMS و برخی دیگر از آنها به کمک پشتیبان به‌روزرسانی می‌شوند. لازم به ذکر است که در سه ماه آینده تمام این پانصد هزار کارت‌خوان در بستر کهربا قابل استفاده خواهند بود و امکان تراکنش NFC را خواهند داشت.»
موسوی درباره نرم‌افزار پات‌لایف نیز صحبت می‌کند و می‌گوید معماری آن در یک سال گذشته تغییرات زیادی داشته است؛ ازجمله اینکه در نسخه اندرویدی اپلیکیشن پات‌لایف، کهربا و ریال دیجیتال راه‌اندازی شده‌اند و نسخه PWA آن نیز در حال راه‌اندازی است. در رابطه با نسخه iOS برای تراکنش‌های NFC نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستیم و حاکمیت و شبکه پرداخت نیز همچنان نتوانسته‌اند این مشکلات را رفع کنند. قصد داریم در نسخه iOS مدل کهربا را به سمت کیو‌آرکد ببریم.»
نوع قرارداد بانک پذیرنده باید تغییر کند
نظام قبلی کارمزد صنعت بانکی و پرداخت، آسیب‌های زیادی را به بدنه شبکه بانکی و پرداخت کشور وارد کرده بود و سال گذشته پس از مدت‌ها انتظار، طرح اصلاحی آن اجرایی شد. موسوی درباره این طرح اصلاحی می‌گوید: «نوع قرارداد بانک پذیرنده در این طرح اصلاحی، موضوعی است که باید تغییر کند، چون باعث به وجود آمدن انحصار بین بانک‌ها و PSPهایشان شده است. در جلسات متعددی که با شرکت شاپرک داشتیم این موضوع مطرح شد و قول حذف این قرارداد را دادند، اما همچنان این قرارداد وجود دارد. عدم حذف این قرارداد به این معنی است که از بانک‌ها وPSP هایی حمایت می‌شود که بتوانند سهم خود را به این صورت نگه دارند. در طرح اصلاح نظام کارمزد سه صنف نانوایی، سوخت و سوپرمارکت باقی مانده است که همچنان امکان بازگشت کارمزد به سمت پذیرنده را ندارند و باید هرچه زودتر به این طرح بپیوندند. با توجه به مسائلی که مطرح شد، باید بگویم که اصلاح نظام کارمزد تا این لحظه هیچ تأثیری روی توسعه کسب‌وکار ایران‌کیش نداشته است.»
نوآوری؛ تضمین‌کننده تداوم کسب‌وکارها
موسوی بر این عقیده است که تفکر پلتفرم‌محور می‌تواند در نوآوری کسب‌وکارها تأثیر قابل توجهی داشته باشد؛ زیرا با در اختیار داشتن پلتفرم می‌توان واحد کسب‌وکاری مستقل‌تری را دنبال کرد و آن را به‌صورت میکروسرویس مدیریت کرد. او در این باره توضیح می‌دهد: «در ایران‌کیش تفکر پلتفرمی از اهمیت زیادی برخوردار است. ما در این شرکت همواره به نوآوری فکر می‌کنیم و آن را در اولویت کارهای خود قرار داده‌ایم، زیرا نوآوری تداوم کسب‌وکارمان را تضمین می‌کند. ایران‌کیش در سال ۱۴۰۲، پیشگام حوزه ریال دیجیتال بود. با تغییراتی که در سامانه‌های بانک مرکزی رخ داد، این شرکت دوباره توانست با این تغییرات سازگار شود و درنهایت در سوم تیرماه ۱۴۰۳، در جزیره کیش با حضور رئیس کل بانک مرکزی، مدیرعامل بانک تجارت، معاون فناوری بانک مرکزی و دیگر مسئولان، از ریال دیجیتال در اپلیکیشن پات‌لایف رونمایی کرد. تمرکز اصلی ریال دیجیتال بر پرداخت‌های خرد است و برای شروع به سراغ تاکسیران‌ها رفته‌ایم. ریال دیجیتال، مختص جزیره کیش نیست و می‌خواهیم آن را در سراسر کشور داشته باشیم و همین حالا هم افراد می‌توانند از طریق پات‌لایف از این خدمت استفاده کنند. ما حتماً در آینده روی تجربه کاربری آن نیز کار خواهیم کرد.»
به گفته موسوی، خدمت ریال دیجیتال هنوز آن‌قدر که باید توسعه نداشته و جدید است و ظرفیت‌های زیادی در زمینه نوآوری دارد. برای مثال می‌تواند به سیستم اعتباری کشور بپیوندد، در کنار کهربا قرار بگیرد یا تجربه کاربری‌اش را ارتقا دهد و همه اینها و کارهای دیگر، بیشتر به همت اکوسیستم و رگولاتور بستگی دارد و باید دید که رگولاتور تا کجا به این خدمت اجازه توسعه می‌دهد و از آن حمایت می‌کند. او در این باره توضیح می‌دهد: «ما برای خلق و توسعه ریال دیجیتال از محل درآمدهای سایر پروژه‌ها هزینه کرده‌ایم و یکی از چالش‌های پیش روی ما این است که اگر کارمزد خدمتی که ارائه می‌دهیم، صفر بماند، با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهیم شد. هر خدمتی هزینه‌ای دارد و هر فردی که از آن استفاده می‌کند، باید هزینه‌اش را بپردازد تا کسب‌وکار پشت پلتفرم بتواند به بقای خود ادامه دهد و به فکر توسعه باشد. برای مثال کیف پول متمرکزی که در سال‌های اخیر به روندی مهم در کشور تبدیل شده بود، به دلیل کم‌توجهی به مسائل کارمزدی‌اش به حاشیه رفت و صاحبان کسب‌وکارها برای توسعه آن بی‌انگیزه شدند. این اتفاق نباید برای ریال دیجیتال هم بیفتد و باید به فکر باشیم تا هرچه زودتر برای آن کارمزدی تعیین کنیم.»
طبق صحبت‌های او، ایران‌کیش می‌خواهد در سال جاری روی نوسازی ناوگان‌های پرداخت خود و مفهوم نوآوری تمرکز کند. بنا بر صحبت‌های موسوی، آنها در سال ۱۴۰۳ به فکر توسعه بیشتر ریال دیجیتال در کشور هستند و روی اعتبار پذیرنده و کهربا نیز وقت و انرژی خواهند گذاشت.
