بانک مرکزی با رفتار قهری، مواجهه با مقوله نوآوری را عقب می‌اندازد

اداره نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری، در ابلاغیه‌ای خطاب به مدیران‌ عامل بانک‌های کشور، ممنوعیت همکاری بانک‌ها با کارگزاری‌های بازار سرمایه، صدور کارت‌های شتابی و پرداخت سود روزشمار در قالب صندوق درآمد ثابت، صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا و روش‌های مشابه را تا اطلاع ثانوی و تدوین قوانین مرتبط به این نهادها اعلام کرده است. در پی این ابلاغیه که تاکنون واکنش‌های زیادی را در برداشته است، با فاطمه جعفری، مدیرعامل شرکت مدیریت اعتبارات کاریزما گفت‌وگو کرده‌ایم؛ جعفری باور دارد این ابلاغیه که در تداوم برخورد قهری نهادهای رگولاتوری، از جمله بانک مرکزی با کسب‌وکارها و رویه‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری و پرداخت صورت گرفته است، به این اکوسیستم لطمه می‌زند و حضور این سرویس‌ها را در بازار تا موعد نامعلومی به عقب می‌اندازد. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.

نمی‌توان مسئله کسب‌وکارها را تا موعد تشکیل چهارچوب‌ها به تعویق انداخت

این اولین‌باری نیست که شاهد ابلاغیه‌هایی از این دست هستیم که به شکل ناگهانی شرایط کسب‌وکارها را تحت شعاع خود قرار می‌دهند. فاطمه جعفری با اشاره به این موضوع می‌گوید: «معمولاً عادت داریم که رگولاتور بیاید و روی کارهای نوآورانه‌ای که می‌توانند به رشد و توسعه بازار کمک کنند و خدمات و ارزش‌افزوده بیشتری در اختیارشان قرار دهد دست بگذارد. مشکل این است که این ممانعت‌ها بدون هیچ‌گونه برنامه‌ریزی خاصی اتفاق می‌افتد؛ حالا به ما گفته‌اند تا زمانی‌که ما چهارچوب‌ها را طراحی نکرده‌ایم دست نگه دارید و کاری نکنید. این اتفاق، واقعاً رویکرد درستی نیست زیرا روند زندگی تعداد قابل توجهی از کاربرها که کارت‌های فعال این پلتفرم‌ها را در اختیار دارند مختل می‌کند.»

نگرش دستوری رگولاتوری آسیب‌زا است

این ابلاغیه، همکاری بین صنعت بانکی و بازار سرمایه را تا موعد تدوین قوانین مرتبط و تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرده است. جعفری درباره این‌که به نظر او این قاعده‌گذاری ممکن است تا چه اندازه به‌طول بینجامد، اینطور توضیح می‌دهد: «این رویکرد رگولاتور که مواجهه چنین سرویس‌های تازه‌ای را به آینده دور موکول می‌کند و می‌گوید که نمی‌توانید فعالیت کنید تا زمانی‌که ما قواعد را تعیین کنیم، به نحوی به عقب انداختن مواجهه با مسئله است. این موضوع که رگولاتوری خودش را حتی در موضع پاسخگویی نمی‌بیند که به‌طور دقیق توضیح بدهد مشکلش دقیقاً چیست، خودش معضل مهمی به‌شمار می‌رود. ما حتی اگر برویم و از آنها سؤال کنیم که چه چیزی موجب نگرانی آنها شده است تا با کمک یکدیگر آن را برطرف کنیم، پاسخ مناسبی به ما نمی‌دهند و فضایی برای برقراری این همکاری ایجاد نمی‌شود. این نگاه دستوری که فقط گفته بشود فلان کار را نکنید و تمام، نگرش جالبی نیست. از طرفی تجربه به ما نشان داده است تعیین این چهارچوب‌ها توسط رگولاتور در بازه‌های زمانی کوتاه، مثلاً یکی دو ماه اتفاق نمی‌افتد و مدت زمان زیادی طول می‌کشد که نتیجه خاصی حاصل بشود، تازه اگر بشود و معمولاً با توجه به سبقه‌ دوستان رگولاتور می‌توان گفت که کم‌تر پاسخگو هستند و به نظر نمی‌رسد به نتیجه خاصی برسند.»

جعفری می‌گوید که شرکت کاریزما در تلاش است تا از طریق رایزنی با رگولاتور، این معضل را برطرف کند. جعفری بیان می‌کند: «همان‌طور که گفتم چیزی به صراحت اعلام نشده است، اما چیزی که ما در گذشته از نگرانی‌های بانک مرکزی استنباط کردیم همین تصور بود که ما با ارائه سودهای بلاتر از سود بانکی، در صدد رقابت با نهادهای بانکی هستیم؛ این در حالی است که تمرکز ما در ارائه کاریزماکارت تنها دادن سود بیشتر به کاربرها نیست و طیف وسیعی از مزایای بازار سرمایه‌ای و مدیریت مالی و سرمایه را در این کارت به بازار ارائه کرده‌ایم و کلاً نگاه متفاوتی داشته‌ایم و می‌خواهیم امکان نقدشوندگی بیشتر دارایی‌ها را در اختیار کاربران قرار بدهیم و آنها را به ابزار و پوشش‌های بیمه‌ای مجهز کنیم و روی کارت‌های خود چنین خدماتی را داشته باشیم. به همین‌خاطر قطعاً تلاش می‌کنیم تا با رفع دغدغه‌های رگولاتور به مسیرمان ادامه دهیم.»

اقتصاد تورمی به همگرایی صنایع بانکی و بازار سرمایه نیازمند است

با این‌که بانک مرکزی علت صدور این ابلاغیه را فراهم شدن زمینه تخطی از ضوابط ابلاغی بانک مرکزی در حوزه‌های مختلف، از جمله پرداخت سودهای فراتر از نرخ‌های مصوب شورای پول و اعتبار اعلام کرده است، با این حال این برخورد ناگهانی و عجیب قلمداد می‌شود. جعفری درباره علت بروز چنین رفتاری عنوان می‌کند: «آن چیزی که من در صنعت شنیده‌ام و به‌نظر می‌رسد می‌تواند توجیه مناسبی باشد همین است که بازار سرمایه به ساختار بانکی کشور ورود کرده و وارد بازی بانکی شده است. مشخصاً به این مسئله اشاره شده است که صندوق‌های طلا و سود ثابت با نرخ‌هایی که ارائه می‌کنند، انگار قرار است سهمی از بازار بانکی را بگیرند و بانک مرکزی این مسئله را در تضاد با منافع بانکی کشور در نظر گرفته است. در حالی‌که من فکر می‌کنم یکی از عملکردهای مناسبی که می‌توان در حوزه مدیریت مالی و سرمایه اتخاذ کرد، همین است که با توجه به تورم‌محور بودن اقتصادمان چنین راهکارهای متنوعی را جهت نگهداشت و حفظ ارزش سرمایه به افراد حاضر در بازار پیشروی آنها قرار داد تا بتوانند ارزش دارایی‌شان را حفظ کنند. برخی اوقات جریان‌های جدید قانون را زیرپا می‌گذارند که مسلماً باید جلوی چنین اتفاقی گرفته شود، اما در بسیاری از مواقع جریان‌های نوآور نه از قانون تخطی می‌کنند و نه از فضای خلأهای قانونی سوءاستفاده می‌کنند؛ بلکه روش نوینی را ارائه می‌دهند که در دنیا هم نظیر آن را شاهد بوده‌ایم و قبلاً تلفیق انواع بازهای مالی، بورسی و بیمه‌ای رخ داده است که اساساً چنین همگرایی‌هایی بسترهای فین‌تک را ایجاد کرده‌اند.»

او می‌‌گوید گره زدن بازار سرمایه به بازار بانکی و پولی می‌تواند برای آحاد مردم جامعه سودمند باشد، اما رویکرد بانک مرکزی از این مسئله جلوگیری کرده است. جعفری ادامه می‌دهد: «ما از نمایشگاه صنعت مالی که پلتفرم خود را راه‌اندازی کردیم، با استقبال قابل توجهی از سوی بازار روبه‌رو شدیم. طرح‌های سرمایه‌گذاری طلا یا طرح‌هایی با پشتوانه بیمه، در بازار از جذابیت بالایی برخوردار هستند و بدون آن‌که لازم باشد ما تبلیغات خاصی را به‌کار بگیریم، صرفاً با مطلع کردن آنها در مورد این‌که چنین چیزی وجود دارد با استقبال بالایی مواجه شدیم و حالا حداقل چندین هزار نفر به این کارت و خدمات دسترسی دارند. با این حال ما به رفتار قهری بانک مرکزی عادت کرده‌ایم که معمولاً چنین روندهایی را بلاک می‌کند و مواجهه با مقوله نوآوری را عقب می‌اندازد و ترجیح می‌دهد دیرتر با آن مواجه شود.»