متمرکز بر مثلث اینشورتک، فین‌تک و هلث‌تک
گفت‌وگو با ایمان ارسطو، مدیرعامل پلنت درباره برنامه‌هایی که برای این مرکز نوآوری در نظر گرفته‌اند
عصر تراکنش ۸۶ / جهان پیرامون ما در چند دهه اخیر تغییرات زیادی داشته و در این میان صنایع مالی هم برای اینکه از قطار توسعه عقب نمانند، خود را با وضعیت جدید وفق داده‌اند. یکی از فرم‌های کسب‌وکاری که در سال‌های اخیر ایجاد شده و توسعه یافته، مراکز نوآوری هستند که با قرار گرفتن حد فاصل سازمان‌های بزرگ و افراد نوآور به توسعه نوآوری در این سازمان‌ها و روی کار آمدن نیروهای جدیدی که بیشتر هم متعلق به نسل زد هستند، کمک می‌کنند. پلنت نیز یکی از همین مراکز نوآوری است که از سال ۱۳۹۹ آغاز به کار کرده و تا امروز با بررسی بیش از هشتاد ایده نو، به ۱۰ استارتاپ سروسامان داده است. این مرکز نوآوری تا امروز بر صنعت بیمه متمرکز بوده و آن‌طور که از صحبت‌های مدیرعاملش برمی‌آید، می‌خواهد تا پایان سال ۱۴۰۳ وارد حوزه هلث‌تک نیز شود. به گفته ایمان ارسطو، پلنتی‌ها می‌خواهند در یک افق پنج‌ساله به یک مجموعه پیشتاز در شتابدهی و اکتشاف در اکوسیستم اینشورتک و فین‌تک کشور تبدیل شوند و تلاش‌هایی نیز در راستای برساخت فرهنگ همکاری با مراکز نوآوری در کشور انجام خواهند داد. در گفت‌وگو با ایمان ارسطو، مدیرعامل پلنت، درباره اقدامات و چالش‌هایشان در این سال‌ها و برنامه‌هایی که برای آینده دارند، صحبت کردیم.
پلنت؛ واسط میان سازمان‌ها و افراد نوآور
یکی از چالش‌هایی که صنایع قدیمی و بزرگی نظیر صنعت مالی با آن روبه‌رو هستند، به ساختارهای عریض و طویلی برمی‌گردد که به دلیل گسترده بودن مقررات شکل گرفته‌اند؛ ساختارهایی که این روزها جذابیت خود را از دست داده‌اند و با تغییراتی که در جهان رخ داده، باید تغییر کنند. ایمان ارسطو، مدیرعامل پلنت، با اشاره به این موضوع درباره دلیل شکل‌گیری پلنت و هدفی که دارد، می‌گوید: «ایجاد تغییر در فضای مالی کار ساده‌ای نیست و معمولاً با مقاومت روبه‌رو می‌شود.
با وجود این، با برآمدن فناوری‌های نوین و ظهور نسل‌های جدید، صنعت مالی هم مجبور به اعمال تغییراتی بنیادی در ساختارهایش شده تا بتواند خدمت‌گزار نسل جدید باشد. نسل زد رفتار، عادت‌ها و سبک زندگی ویژه خود را دارند و حالا که وارد بازار کار شده‌اند و به استقلال مالی رسیده‌اند، می‌خواهند خدمات مالی را به همان صورتی که می‌پسندند، دریافت کنند. میزان آشنایی آنها با فناوری‌های روز دنیا زیاد است و به فناوری اعتماد دارند و در عصری به دنیا آمده‌اند که عصر دیجیتال نامیده شده است.
این مسئله باعث شده سازمان‌های مالی بزرگ به این فکر کنند که چگونه می‌توانند تغییر کنند. راه‌حل ایجاد تغییر در این سازمان‌ها این است که یا با استارتاپ‌ها همکاری کنند یا خود وارد فضای نوآوری شوند. مراکز نوآوری، شتاب‌دهنده‌ها، سرمایه‌گذاران خطرپذیر و سایر مفاهیمی که این سال‌ها در ادبیات اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور به وجود آمده‌اند، ماحصل همین احساس نیاز هستند. پلنت یکی از مراکز نوآوری فعال در کشور است که برای پاسخگویی به همین نیازها ایجاد شده و واسط میان سازمان‌ها و افراد نوآور است. ما در سال ۱۳۹۸ به سراغ اخذ مجوزهای لازم و ایجاد زیرساخت‌ها رفتیم و درنهایت از سال ۱۳۹۹ در کارخانه نوآوری آزادی مستقر شدیم. این کارخانه بزرگ‌ترین شعبه پارک علم و فناوری کشور است و نوک پیکان دانش‌بنیان کشور هم به حساب می‌آید.»
به دنبال کشف ایده‌های نو هستیم
پلنتی‌ها سال اول فعالیتشان را صرف تهیه زیرساخت‌های لازم برای ایجاد یک فضای اشتراکی و ورود به حوزه شتابدهی و سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها کرده‌اند و از سال ۱۴۰۰ بوده که کارشان روی غلتک افتاده است. ارسطو در این باره توضیح می‌دهد: «از سال ۱۴۰۰ تلاش کردیم تا استارتاپ‌های موجود را برای همکاری، سرمایه‌گذاری و شتابدهی شناسایی کنیم. در نتیجه جست‌وجوهایمان متوجه شدیم استارتاپ‌های زیاد و قابل توجهی در صنعت مالی کشور وجود ندارد.
درنتیجه، تغییر رویه دادیم و به سمت تأسیس مرکز رشدمان رفتیم تا از این طریق روی کشف ایده‌های نو تمرکز کنیم. به این منظور فراخوان‌هایی منتشر شد و وارد فرایند تحقیق و توسعه و ایجاد استارتاپ استودیو شدیم. تا امروز بیش از هشتاد ایده نو و خلاقانه بررسی شده‌اند و چند مورد از آنها به مرحله شتابدهی هم رسیده‌اند. استارتاپ تجهیزات الکترونیک زبده نیز از مرکز نوآوری ما خارج شده و حالا به‌صورت مستقل به یکی از شرکت‌های بیمه تجهیزات نرم‌افزاری ارائه می‌دهد.»
توسعه دادن استارتاپ‌هایی با محورهای مختلف
پلنت از ابتدای سال ۱۴۰۳ روی توسعه بعضی از استارتاپ‌هایش کار کرده تا ببیند کدام یک از آنها توانایی مستقل شدن را دارند. بنابر صحبت‌های ارسطو، استارتاپ چت‌بات هوش مصنوعی مولد که کار خود را در زمینه بیمه آغاز کرده در مراحل اجرایی خوبی قرار دارد و به‌زودی مستقل می‌شود. این استارتاپ قرار است در آینده روی ارائه خدمت به بانک‌ها و PSPها تمرکز کند. او درباره سایر استارتاپ‌های پلنت و وضعیتی که دارند، اظهار می‌کند: «دیجی‌پون را هم داریم که درواقع یک بازارگاه خریدوفروش کد تخفیف اینترنتی است و علاوه‌بر این، بسته‌های سازمانی هم دارد. استارتاپ میت‌چین را هم داریم که روی توکنایز کردن گوشت گوسفند زنده کار می‌کند و فاز سوم آن در شهریورماه عملیاتی می‌شود.
هر کیلوگرم گوشت زنده گوسفند در این استارتاپ یک توکن است و یک گوسفند زنده تقریباً ۵۵ توکن می‌شود. اسم این توکن دیجی‌بره است. در زمینه میکرولرنینگ نیز وارد عمل شده‌ایم و استارتاپ ریزآموز را توسعه داده‌ایم که به جای کلاس‌های طولانی و فشرده، مطالب را به‌صورت خردخرد و قطره‌ای و از طریق بازی‌وارسازی در سه تا پنج دقیقه به افراد می‌آموزد. این استارتاپ ارائه‌دهنده محتوا نیست و پنل ادمینش را در اختیار منابع انسانی سازمان‌ها قرار می‌دهد. مرشد آنلاین نیز یکی دیگر از استارتاپ‌های موفق ما است که به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط بسته‌های بیمه‌ای ارائه می‌دهد. استارتاپ‌های دیگری هم داریم که در مراحل اولیه قرار دارند.»
ورود به حوزه هلث‌تک
طبق صحبت‌های مدیرعامل پلنت، این مرکز می‌خواهد تا پایان سال ۱۴۰۳ علاوه‌بر تمرکز روی اینشورتک که تا امروز محور اصلی فعالیتش بوده، وارد حوزه‌های فین‌تکی دیگری نیز بشود. او در این باره بیان می‌کند: «ما کارمان را با تمرکز روی اینشورتک آغاز کردیم و سپس وارد صنعت بانکی و پرداخت شدیم و امروز یک استارتاپ قوی در دبی داریم که در حوزه رمزارزها فعالیت می‌کند و می‌تواند به تجربه بین‌المللی خوبی برای ما تبدیل شود. علاوه‌بر این، می‌خواهیم وارد حوزه هلث‌تک شویم. این سه حوزه، سه ضلع یک مثلث‌اند و می‌توانند در تعامل با یکدیگر خلق ارزش کنند.»
کاهش سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها به دلیل تورم
فعالیت مراکز نوآوری در ایران چندان بی‌چالش نیست؛ آنها برای اینکه بتوانند به بقا و رشد خود ادامه دهند، با مشکلات مختلفی نظیر تحریم و تورم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. ارسطو درباره تأثیر این دو عامل روی اکوسیستم نوآوری کشور می‌گوید: «وضعیت استارتاپ‌ها در دهه ۱۳۹۰ بهتر بود. امروز در وضعیت رونق استارتاپی به سر نمی‌بریم و میزان تعاملمان با دنیا کاهش یافته و تحریم‌های بین‌المللی علیه کشورمان بیشتر شده است. تشدید تحریم‌ها و قطع ارتباط با دنیا به ما که در زمینه نوآوری فعالیت می‌کنیم، صدمه جدی وارد می‌کند.
علاوه‌بر این، مسئله تورم هم وجود دارد. در یک وضعیت تورمی کمتر کسی را پیدا می‌کنید که بخواهد برای سرمایه‌گذاری و کسب سود به سراغ استارتاپ‌ها برود. افراد خیلی راحت و بدون ریسک می‌توانند با خرید زمین، اتومبیل، طلا یا دلار در مدت کوتاهی پول خود را چندبرابر کنند و کمتر کسی پیدا می‌شود که بخواهد ریسک سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها را بپذیرد؛ استارتاپ‌هایی که نهایتاً می‌توانند سرمایه سرمایه‌گذار خود را سه‌برابر کنند. سرمایه‌گذارهای فعلی شامل دولتی‌ها و سازمان‌های بزرگی می‌شوند که به دنبال معافیت مالیاتی هستند. البته تعدادی سرمایه‌گذار هم هستند که به خاطر علاقه‌ای که به نوآوری دارند، روی این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند. مجموعه‌هایی مثل دیجی‌کالا و اسنپ هم هستند که روزی یک استارتاپ کوچک بوده‌اند و حالا آن‌قدر بزرگ شده‌اند که به کوچک‌تر از خود کمک می‌کنند.»
نقش مراکز نوآوری در توسعه اکوسیستم
مدیرعامل پلنت معتقد است که نسل جدید علاوه‌بر اینکه نیازهای خود را به روش‌های دیگری برآورده می‌کند، برای حضور در بازار کار نیز علایق خاص خود را دارد و یکی از وظایف مراکز نوآوری مانند پلنت این است که با قرار گرفتن حد فاصل آنها و سازمان‌های بزرگ از ایده‌هایشان حمایت کند. او در این باره می‌گوید: «همه‌چیز با مسابقه و برپایی نظام‌های انگیزشی درون‌سازمانی درست نمی‌شود. نیروی کار جدید خلاق و منعطف است و از فضاهای کسب‌وکاری خشک و پرساختار خوشش نمی‌آید و دوست ندارد کت‌وشلوار رسمی بپوشد و پشت میز بنشیند. این نسل ایده‌های جذابی دارد و باید فضایی را برایش فراهم کنیم که بدون ترس از دست رفتن ایده‌هایش یا دزدیده شدن آنها وارد فضای کار شود. این وظیفه مهم بر عهده مراکز نوآوری است.»
مشتاق همکاری با دیگرانیم
پلنتی‌ها می‌خواهند در یک افق پنج‌ساله به یک مجموعه پیشتاز در شتابدهی و اکتشاف در اکوسیستم بیمه و فین‌تک کشور تبدیل شوند و طبق صحبت‌های ارسطو، برنامه‌های دیگری هم دارند: «می‌خواهیم وارد اکوسیستم سلامت کشور شویم، اما هدفمان در این اکوسیستم پیشتاز شدن نیست و همین که در این فضا باشیم و مشارکت کنیم برایمان کافی است. همچنین، برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا در یک افق پنج‌ساله یکی، دو استارتاپ بالغ‌شده و مستقل از پلنت داشته باشیم که اکوسیستم نوآوری کشور از آنها به‌عنوان الگوهای موفق این حوزه یاد کند.
علاوه‌بر همه این موارد، اگر بتوانیم فرهنگ همکاری با مراکز نوآوری را برساخت کنیم، تغییرات زیادی رخ می‌دهد. سازمان‌ها باید این نکته مهم و کاربردی را یاد بگیرند که لازم نیست بروند و یک مرکز نوآوری تأسیس کنند و مراکزی مثل پلنت در بیرون از سازمان‌ها آماده همکاری با ایشان هستند. ما تا امروز در بعد درون‌سازمانی با بیمه‌های پاسارگاد و سامان همکاری داشته‌ایم. در بعد رویداد به بیمه‌های کوثر، دی و هلدینگ سرآمد کمک کرده‌ایم و با سایر مراکز نوآوری و شتابدهی فعال در کشور هم همکاری داشته‌ایم که ازجمله آنها می‌توانم به فینووا، صندوق نقدینه، پژوهشکده بیمه و دیجی‌نکست که متعلق به دیجی‌کالا است، اشاره کنم. امیدوارم این همکاری‌ها در سال‌های آینده بیشتر شوند.»
