تبدیل فینوتک به رهبر داده‌باز در کشور
در گفت‌وگو با الینا ملکان و الهام اکبری درباره چشم‌انداز پنج‌ساله فینوتک مطرح شد
عکس: محمد نبی‌خانی
عصر تراکنش ۸۷ / فینوتک در سال ۱۳۹۵ با هدف گسترش بانکداری باز فعالیت خود را آغاز کرد تا پلی میان بانکها، کسب‌وکارها و استارتاپ‌هایی باشد که خدمات مالی و بانکی نیاز دارند. این شرکت در شش ماه اول سال ۱۴۰۳ رشد ۴۰۰درصدی نسبت به دوره مشابه در سال گذشته داشته است. فینوتک در سال‌های اخیر روی حرکت از بانکداری باز به داده باز متمرکز بوده و اکنون می‌خواهد در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ سرویس‌هایی را که در صنایع مختلف مانند بیمه، بورس و غیره پیاده‌سازی کرده، بیش از گذشته توسعه دهد و به بازار معرفی کند.
استراتژی اصلی شرکت این است که در پنج سال آینده به رهبر بازار در حوزه داده‌باز کشور تبدیل شود و مفهوم داده‌باز را وارد کسب‌وکارها و صنایع مختلف کند. با این حال، آن‌طور که از صحبت‌های معاونان این شرکت برمی‌آید، آنها برای توسعه کسب‌وکار و خدماتشان با چالش‌هایی مانند ناآشنایی عموم جامعه و سازمان‌ها با مفاهیمی مانند بانکداری باز و داده‌باز، رگولاتوری و جذب و نگهداشت نیروی انسانی روبه‌رو هستند. با الینا ملکان، معاون توسعه کسب‌وکار فینوتک و الهام اکبری، معاون فروش و بازاریابی این شرکت درباره جزئیات اقدامات و دستاوردهای فینوتک در یک سال گذشته و برنامه‌هایی که دارند، صحبت کردیم که در ادامه گزارشی از آن را می‌خوانید.
رشد ۴۰۰درصدی درآمدها
فینوتک در نیمه اول سال ۱۴۰۳ با توجه به اهدافش، سبد محصولاتش را در سه حوزه بیمه، بورس و تلکام توسعه داده است. الهام اکبری، معاون فروش و بازاریابی فینوتک، درباره اقداماتشان در شش ماه اول سال می‌گوید: «ما در سال ۱۴۰۲ رشدی ۲۰۰درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱ داشتیم و خوشبختانه در شش ماه اول سال ۱۴۰۳ توانستیم آمار درخشانی از میزان فروش فینوتک را مجدداً رقم بزنیم .۴۰۰درصد رشد درآمد نسبت به دوره مشابه در سال گذشته قطعاً نشان‌دهنده تلاش تیم فنی، محصول و فروش ما و همچنین انعطافی است که در ارائه سرویس‌های خود منطبق با نیاز مشتریان داریم. باید به این نکته هم اشاره کنم که سرویس‌ها و محصولاتی که به سبد محصولاتمان اضافه کردیم، براساس مطالعه و سنجش نیازهای دقیق مشتریانمان بوده است.»
او ادامه می‌دهد: «ما با توجه به هدف خود یعنی ایجاد مزیت رقابتی برای فینوتک نسبت به رقبا در بازار و گستردگی سبد محصولاتمان، فروش شارژ و پیامک را به سبد محصولاتمان اضافه کردیم. هدف ما از اضافه کردن این محصول، بهبود تجربه مشتری و دسترسی آسان‌تر به خدمات بوده و درواقع اگر مشتری سرویس‌های بانکی و مالی‌اش را از ما می‌گیرد، بهتر است بتواند سرویس‌های شارژ و پیامک را هم از ما دریافت کند. اعتبارسنجی یکی دیگر از سرویس‌هایی است که در سال جاری تمرکز ویژه‌ای روی آن داشتیم.»
اکبری درباره عملکردشان در این زمینه اضافه میکند: «با توجه به اوضاع بازار و توسعه و فراگیری لندتک‌ها؛ مخصوصاً در کسب‌وکارهای خرده‌فروشی، رفتار خرید مردم تغییر کرده و از طریق دریافت وام، تسهیلات و BNPL، توسعه ابزارها و زیرساخت‌های لازم برای اعتبارسنجی افراد بیشتر از قبل شده؛ بنابراین ما در فینوتک با شناسایی نیاز و تمرکز بر بازارهای هدف مرتبط توانستیم در جایگاهی بالاتر از هدف فروشمان بایستیم. ما در شش ماه دوم سال جاری روی سرویس اعتبارسنجی، سفته الکترونیکی و امضای دیجیتالی کار خواهیم کرد که به سرویس‌های احراز هویت آنلاین اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط می‌شود. این سرویس نیز به دلیل تقاضای زیاد و متنوع در بخش‌های مختلف در اولویت‌های فروشمان قرار گرفته است.»
وارد کردن داده‌باز به صنایع بیمه و بورس
در گفت‌وگوهای قبلی که با الینا ملکان، معاون توسعه کسب‌وکار فینوتک داشتیم، از حرکت کردن این شرکت از بانکداری باز به داده‌باز با ما صحبت کرد و حالا توضیح می‌دهد که می‌خواهند در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ روی این حوزه تمرکز کنند: «کل برنامه‌ریزی شرکت این است که وارد حوزه داده‌باز شود و بتواند نیازهای بازار را در مدیریت حساب‌های مالی اشخاص حقیقی و حقوقی پوشش دهد و کل دسترسی افراد و کسب‌وکارها به دادهای خود را در ارگان‌های مختلف در یک اکوسیستم نوآور داشته باشد. درواقع ما در فینوتک در تلاشیم یک اکوسیستم نوآور را پایه‌ریزی کنیم و پیش‌نیازش این است که وارد صنایع مختلف مطابق با نیاز بازار شویم. ما در شش ماه اول سال پایه‌ریزی این کار را انجام داده‌ایم و در شش ماه دوم در فکر توسعه محصولاتمان هستیم.»
او اضافه میکند: «در صنعت بیمه اولین پلتفرمی در کشور هستیم که صدور انواع بیمه‌نامه‌ها را به‌صورت باز در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد. ما انواع صدور بیمه‌نامه و استعلام تمام بیمه‌نامه‌ها را در یک پلتفرم داده‌باز در سطح بازار ارائه خواهیم داد. علاوه‌بر صنعت بیمه، در حوزه بازار سرمایه نیز به کمک شرکای استراتژیکمان سرویس‌های تحلیل کسب‌وکارهای بورسی را ارائه کرده‌ایم. این سرویس در کنار کمک به واحدهای سرمایه‌گذاری و بانکداری شرکتی، به شرکت‌ها نیز کمک میکند تا ارزیابی دقیقی از عملکرد خود داشته باشند. درواقع، هر فرد، نهاد غیربانکی و بانکی که می‌خواهد سرمایه‌گذاری یا مشارکتی انجام دهد، به کمک این سرویس‌ها با دقت بیشتر و شناسایی ریسک‌های مرتبط، تصمیمات استراتژیک‌تری اتخاذ میکند.»
ملکان ادامه می‌دهد: «به‌علاوه ما قصد ورود به حوزه لجستیک را هم داریم و می‌خواهیم با ارائه سرویس‌های مکان‌محور و ادغام این سرویس‌ها با سرویس‌هایی در حوزه ارسال مرسولات پستی با تکمیل زنجیره تأمین کسب‌وکارها به تقاضای بازار پاسخ مناسبی دهیم.»
طبق صحبت‌های ملکان، بیمه، بورس، هوش مصنوعی و لجستیک حوزه‌هایی هستند که فینوتک در نیمه دوم سال جاری روی آنها متمرکز خواهد شد. او در این باره توضیح می‌دهد: «ما در تلاشیم تا خط هوش مصنوعی را در شرکت راه بیندازیم و قطعاً خبرهای خوبی هم در حوزه هوش مصنوعی، هم در صنعت بیمه و هم در صنعت بانک به کمک شرکای استراتژیکمان خواهیم داشت.»
احراز هویت اشخاص حقوقی
ملکان معتقد است شناسایی و احراز هویت شرکت‌ها از مقوله‌هایی است که توجه کمی به آن شده و به همین دلیل فینوتک می‌خواهد علاوه‌بر ورود به بیمه، بورس و هوش مصنوعی روی KYB نیز متمرکز شود. او در می‌گوید: «اگرچه برخی شرکت‌ها سعی دارند در این راستا سرویس‌های مفیدی ارائه دهند، اما در بازار سرویس‌های کاملی برای ارزیابی شرکت‌ها یا احراز هویت افراد حقوقی وجود ندارد. ما در حال طراحی محصولاتی هستیم که می‌تواند شرکت‌ها و افراد حقوقی را احراز هویت کند.»
استفاده از هوش مصنوعی در محصولات فینوتک
هوش مصنوعی کاربردهای زیادی در صنایع و حوزه‌های مختلف دارد. یکی از حوزه‌هایی که می‌تواند به کمک هوش مصنوعی توسعه یابد، بیمه و بانکداری است؛ حوزهای که با توجه به صحبت‌های اکبری، فینوتک هم به آن وارد خواهد شد: «با افزایش جمعیت و پیچیدگی بیماری‌ها، نیاز به خدمات سریع‌تر و دقیق‌تر نیز افزایش یافته است. هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات بانکی و بیمه‌ای و افزایش دقت تشخیص و کاهش هزینه‌ها کمک کند. از کاربردهای مهم هوش مصنوعی پیش‌بینی بیماری و پیش‌بینی نتایج درمان است که در صنعت بیمه کاربرد فراوانی دارد.»
از فرهنگ تا رگولاتوری؛ چالش‌های سال‌های اخیر
فرهنگ مواجهه افراد و سازمان‌ها با مفاهیم بانکداری باز و داده‌باز، تصمیمات رگولاتور و جذب و نگهداشت نیروی انسانی سه چالش اصلی فینوتک در سال‌های اخیر بوده است. اکبری در این باره می‌گوید: «ما در ایران می‌بینیم که حرکت روبه‌رشدی از بانکداری سنتی به بانکداری دیجیتال وجود دارد، اما یکی از چالش‌هایمان فرهنگ مواجهه با مفهوم بانکداری باز و داده‌باز است. درواقع باید بگویم که فرهنگ استفاده از این مفاهیم به‌طور کامل ایجاد نشده است. ما در صنایع مختلف همچنان با مشتریانی مواجهیم که هنوز تمایل دارند امور مالی خود را به روش سنتی انجام دهند. فارغ از مشتریان، مفهوم بانکداری باز حتی برای برخی از بانکها هم جدید و چالش‌برانگیز است.
بعضی بانکها هنوز به شرکت‌های فین‌تکی و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی به چشم رقیب نگاه می‌کنند و هنوز به این دید نرسیده‌اند که این شرکت‌ها می‌توانند شریک تجاری آنها باشند و به رشد درآمدی بانکها کمک کنند. این مشکل فرهنگی را هم سمت مشتری و هم سمت بانک داریم و برای رفع آن به آموزش و فرهنگ‌سازی در سطح جامعه نیازمندیم. چالش بعدی ما با قوانین رگولاتوری است. عموم بوم‌ها با تصمیمات و قوانین بانک مرکزی با مشکل مواجه می‌شوند. بانک مرکزی هنوز دستورالعمل جامعی برای بوم‌ها ندارد و انتظار داریم قوانینی که وضع میکند برای تسهیل همکاری بانکها و فین‌تک‌ها و کمک به رشد اقتصادی دیجیتال کشور باشد، نه‌اینکه گاهی مانع‌تراشی محسوب شود.»
او درباره وضعیت منابع انسانی نیز می‌گوید: «نیروی انسانی متخصص چالش دیگری است که همه صنایع کشور با آن درگیرند و ما هم در فینوتک از این قاعده جدا نیستیم. بسیاری از نخبگان و متخصصان به دلایل اقتصادی و اجتماعی از کشور مهاجرت می‌کنند و این پدیده باعث کاهش نیروی کار متخصص در کشور می‌شود.»
اکبری درباره همکاری و ایجاد انگیزه در نسل زد بیان میکند: «در نسل زد، برخلاف نسل‌های قبل، نمی‌توان با مشوق‌های مالی به‌تنهایی انگیزه‌ای برای ماندن در یک شرکت یا کشور ایجاد کرد. همکاری با نسل زد و ایجاد انگیزه در این نسل نیازمند درک عمیق از ارزش‌ها، انتظارات و ویژگی‌های خاص آنهاست. نسل زد به محیط‌هایی با انعطاف‌پذیری زیاد و فرصت‌های رشد و یادگیری پاسخ بهتری می‌دهد و تعاملات بهتری را تجربه میکند. پاداش‌های جزئی و مالی ممکن است تأثیر کمتری روی آنها داشته باشد. با اینکه پاداش‌های مالی ممکن است انگیزه‌ای موقتی در نسل زد ایجاد کند، اگر این پاداش‌ها نتواند به نیازهای عمیق‌تر و ارزش‌های آنها پاسخ دهد، احتمالاً تأثیر کمتری خواهد داشت. برای ایجاد انگیزه در این نسل، سازمان‌ها باید به رویکردهای جامع‌تری بپردازند. این موضوع می‌تواند چالش‌هایی برای مدیران در نگهداشت نیروی انسانی ایجاد کند که نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت مؤثر است.»
افزایش حجم بانکداری باز در کشور، در گرو انجام سه پیش‌نیاز
در سال ۲۰۲۲ گزارشی منتشر شده بود که حجم بانکداری باز در سطح جهان را معادل نوزده میلیارد دلار تخمین زده و پیش‌بینی کرده بود این مقدار تا سال ۲۰۲۶ به ۴۳ میلیارد دلار هم برسد. این یعنی بانکداری باز در جهان با رشد روبه‌روست. ملکان با اشاره به این آمار درباره وضعیت بانکداری باز در ایران می‌گوید: «افزایش حجم بانکداری باز در ایران سه پیش‌نیاز دارد: همراهی بانکها، تنظیم‌گری مناسب و تحریک تقاضا از سمت بازار. در این میان خوشبختانه بانکها به درک نسبی این مسئله رسیده‌اند و الان باید روی ایجاد فرهنگ در کسب‌وکارها و ایجاد بستر امن برای افزایش اعتماد عمومی تمرکز کنیم. اگر اینها رعایت شود، بانکداری باز در ایران هم توسعه پیدا میکند.»
گسترش شرکای تجاری و استراتژیک
فینوتک در سال جاری به دلیل برنامه‌‌ها و اهداف توسعه‌ای که داشته، شرکای تجاری و استراتژیکش را گسترش داده است. اکبری در این‌باره توضیح می‌دهد: «رشد ۴۰۰درصدی ما موجب شده دامنه مشتریان و شرکای تجاری و استراتژیکمان را توسعه دهیم. یکی از شرکای اصلی ما خود بانکها هستند که با اکثر آنها همکاری داریم. اپراتورها نیز به منظور توسعه سرویس‌های تلکامی با ما در حال همکاری‌اند. ما همکاری‌های استراتژیکی هم با تأمین‌کنندگان داده‌های مالی داریم. علاوه‌بر اینها، با شرکت‌هایی که برنامه‌های نرم‌افزاری کارگزاری‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری را تأمین می‌کنند و در حوزه پخش و توزیع نیز فعالیت دارند، قراردادهایی منعقد کرده‌ایم.»
امیدوار به رفع چالش‌ها در بلندمدت
فینوتک در نیمه اول سال جاری رشد و توسعه زیادی در مقایسه با دوره مشابه در سال گذشته داشته و آن‌طور که از صحبت‌های ملکان و اکبری برداشت می‌شود، قرار است چه در نیمه دوم سال و چه در سال‌های آینده به روند توسعه‌ای‌اش ادامه دهد. ملکان درباره چشم‌اندازی که برای آینده فینوتک تصور میکند، می‌گوید: «امیدوارم جامعه ما در پنج سال آینده به شکلی رشد کند که با ایجاد هماهنگی بین بازیگران اقتصاد دیجیتال و افزایش سهم بازار، مفهوم بانکداری باز و داده‌باز برای جامعه مفاهیم شناخته‌شده‌تری باشند. همچنین امیدوارم حوزهای که در آن کار می‌‌کنیم از انحصارگرایی خارج شود و همه‌چیز مطابق استانداردها، مجوزها و پارامترهای امنیتی پیش برود و به جایی برسیم که رگولاتور در راستای کمک به این توسعه قدم بردارد. به نظر می‌رسد رگولاتوری این حوزه نیز در حال بهبود است. برای مثال، اخیراً با اصلاح نظام کارمزد شاهد حرکت روبه‌جلویی در ارائه وب‌سرویس‌های این حوزه بوده‌ایم. در پایان و با مشاهده روند رو‌به‌رشد کسب‌وکارها با تمام اقدامات رگولاتور، امیدوارم این توسعه همچنان ادامه داشته باشد و فینوتک سهم بیشتری از آن را به خود اختصاص دهد.»
اکبری نیز درباره چشم‌انداز پنج‌ساله فینوتک و برنامه‌هایی که برای آن دارد، می‌گوید: «ما در فینوتک می‌خواهیم که در یک افق پنج‌ساله به رهبر داده‌باز در کشور تبدیل شویم. داده‌باز کیک بزرگی است که هر کسی می‌تواند سهم خود را از آن بردارد و هرچه این کیک بزرگ‌تر شود، سهم بازیگران داده‌باز کشور هم بزرگ‌تر می‌شود.»
