SCF؛ آینده روشن تأمین مالی در صنعت بانکداری
در گفت‌وگو با محمدرسول کاظمی، مدیرعامل شرکت تجارت شایان درباره وضعیت تأمین مالی زنجیره تأمین در کشور و برنامه‌های آنها در این حوزه، مطرح شد
عصر تراکنش ۸۷ / شرکت تجارت شایان در سال ۱۳۹۹ به‌عنوان بازوی فناوری و مالی بانک تجارت تأسیس شد و تا امروز سه دوره مدیریتی مختلف را تجربه کرده است. این شرکت به‌طور ویژه در حوزه B2B و تأمین مالی زنجیره‌ای فعالیت می‌کند و از شهریورماه امسال مدیرعاملی آن به محمدرسول کاظمی واگذار شده است. تجارت شایان در سال جاری بر محصولاتی مانند تأمین نو، صنف نو، کسب نو، بورس نو، کشت نو و غیره تمرکز داشته و موفق شده تعداد محصولات خود را به ۹ مورد افزایش دهد. همچنین، این شرکت در نیمه دوم سال جاری قصد دارد تمامی سرویس‌های خود را به برات الکترونیکی مجهز کند. با محمدرسول کاظمی، مدیرعامل تجارت شایان، درباره محصولات جدید و برنامه‌های آینده این شرکت گفت‌وگو کردیم. طبق صحبت‌های او، به‌زودی باید منتظر اشباع بازار پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره‌ای باشیم و تنها مشکلی که ممکن است توسعه این حوزه را متوقف کند، مسئله نبود برساخت فرهنگی برای استفاده از این پلتفرم‌ها و تغییرات ناگهانی در مقررات است. با این حال، تجارت شایان در نظر دارد در پنج سال آینده روی گسترش همکاری‌های خود با دیگر بانک‌ها تمرکز کند و به ایجاد پلتفرم واحدی بپردازد که تمامی نظام بانکی کشور از آن بهره‌مند شوند.
محصولاتی نو در تجارت شایان
شرکت تجارت شایان از اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ فعالیت خود را به‌صورت انحصاری در دو حوزه B2B و تأمین مالی زنجیره‌ای آغاز کرده است. این شرکت که ابتدا برای بخش خصوصی تأسیس شده بود، به‌تدریج به سمت ارائه خدمات به بانک تجارت حرکت کرد و تاکنون سه دوره مدیریتی را پشت سر گذاشته است. هم‌اکنون، بانک تجارت تمامی فعالیت‌های خود در این زمینه‌ها را به این شرکت واگذار کرده است. محمدرسول کاظمی که پیش از این به مدت دو سال معاون فناوری و زیرساخت این شرکت بود، از ابتدای سال ۱۴۰۳ سرپرست شرکت و از شهریورماه امسال مدیرعامل آن شده است. او درباره دوره سوم مدیریتی خود در تجارت شایان می‌گوید: «در شش ماه گذشته، تمام تلاش ما بر این بود که شرکت را از وضعیت تک‌محصولی خارج کنیم و اکنون تعداد محصولاتمان را به ۹ مورد رسانده‌ایم. در گذشته، پلتفرم تأمین مالی زنجیره‌ای ما تنها در خط کسب‌وکاری شرکتی بانک تجارت فعال بود، اما در این مدت با بخش‌های کسب‌وکاری تجاری و اصناف نیز وارد مذاکره شده‌ایم و سرویس‌های مختلفی را در پلتفرم خود پیاده کرده‌ایم.»
طبق صحبت‌های کاظمی، این شرکت پلتفرم اکوتام را به‌عنوان پایه اصلی کر اعتباری شرکت در نظر گرفته و چندین محصول قابل ارائه دارد؛ ازجمله تأمین نو که برای زنجیره تأمین طراحی شده و اکنون خودروسازها از آن استفاده می‌کنند. در این مدت محصولات دیگری مانند صنف نو و بورس نو را نیز به مجموعه خود اضافه کرده‌اند. صنف نو برای اصناف طراحی شده و بورس نو برای شرکت‌هایی است که از بورس کالا خرید می‌کنند.
در حوزه بانکداری اصناف نیز تجارت شایان سه محصول مجزا دارد. به گفته او، یکی از این محصولات «هسته مرکزی کسب نو» است که تمام عملیات تراکنش‌ها، اعتباردهی و تسویه آن را این شرکت انجام می‌دهد و به‌صورت سرویسی به شرکت‌های دیگر نیز ارائه می‌شود. او در این باره توضیح می‌دهد: «کسب نو دو نوع دارد: کسب نو مویرگی و کسب نو عمده. کسب نو مویرگی به‌صورت سرویسی به شرکت‌های بیرونی ارائه می‌شود و کسب نو عمده برای استفاده داخلی شرکت و لاین اصناف بانک است. آخرین محصول ما، کشت نو است که به کارخانه‌ها امکان می‌دهد از کشاورزان به‌صورت اعتباری خرید کنند و از خدمات آن بهره‌مند شوند.»
به دنبال ارائه سرویس به بانک‌های دیگر
شرکت تجارت شایان در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ بر تکمیل پروژه‌های پیشین و پیاده‌سازی چندین سرویس بانکی جدید تمرکز خواهد کرد. کاظمی در این باره می‌گوید: «ما مذاکرات مستمری با وزارت اقتصاد و دارایی داریم تا برات الکترونیکی را در تمامی سرویس‌های خود نهایی کنیم و سرویس‌های جدیدی نیز ارائه دهیم. برای مثال، در پلتفرم LC آنلاین، تمام مراحل اعتبار اسنادی (LC) به‌صورت کاملاً آنلاین انجام می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین اهداف ما این است که علاوه‌بر ارائه خدمات به بانک تجارت، تمامی سرویس‌ها و پلتفرم‌هایمان را با سایر بانک‌ها نیز گسترش دهیم. ما تاکنون همکاری‌هایی با بانک پارسیان داشته‌ایم که همچنان ادامه دارد و قصد داریم این همکاری‌ها را توسعه دهیم.»
چالش‌های سه‌گانه
تحریم، تورم، جذب و نگهداشت نیروی انسانی، تأمین منابع مالی و مسائل رگولاتوری از چالش‌هایی هستند که بیشتر شرکت‌های فعال در کشور با آنها مواجهند. با این حال، براساس اظهارات کاظمی، تجارت شایان با سه چالش عمده یعنی منابع انسانی، تغییر مقررات بانکی و امنیت اطلاعات روبه‌رو است. او در این‌باره می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که همه شرکت‌ها، ازجمله ما، با آن درگیرند، جذب و نگهداشت نیروی انسانی است. این مسئله برای ما یکی از مهم‌ترین چالش‌هاست، اما خوشبختانه توانسته‌ایم تیم قوی و باکیفیتی را که از گذشته داشته‌ایم حفظ کنیم. تغییرات در مقررات بانکی و قوانین بالادستی نیز از معضلاتی است که به‌طور مداوم با آن درگیریم. همچنین، موضوع امنیت اطلاعات و امنیت مالی که برای اکثر شرکت‌ها دغدغه‌ای جدی است، برای ما نیز مسئله‌ساز است.»
ری‌برندینگ برای مدرن، نوآور و پویا بودن شرکت
شرکت تجارت شایان در نمایشگاه الکامپ امسال از لوگوی جدید خود رونمایی کرد. مدیرعامل این شرکت، درباره دلایل این تغییر می‌گوید: «در گذشته به بحث هویت بصری شرکت توجه زیادی نشده بود، بنابراین ما تصمیم به بازسازی برند و ورود به شبکه‌های اجتماعی گرفتیم. هدف ما این بود که با سایر شرکت‌های هلدینگ همسو شویم و در عین حال یک هویت بصری مدرن و پویا ایجاد کنیم. اگر به لوگوی جدید دقت کنید، این طراحی نشان‌دهنده پویایی و تعهد ما به نوآوری است. در طراحی از عناصری استفاده شده که اهمیت قائل شدن برای حوزه‌های مالی و رشد را نشان می‌دهد. علاوه‌بر این، ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا روی هویت بصری محصولاتمان نیز کار کنیم.»
پوشش۹۰درصدی زنجیره تأمین مالی کشور توسط اکوتام
اکوتام، پلتفرم تأمین مالی زنجیره‌ای شرکت تجارت شایان است که به‌عنوان یک سیستم یکپارچه طراحی شده و هر فرد می‌تواند هم در یک شرکت و هم در یک بانک با این سیستم کار کند. سامانه اکوتام با هدف بهبود جریان نقدینگی در زنجیره تأمین، کاهش هزینه‌های مالی، افزایش بازدهی و بهبود روابط تجاری میان شرکای تجاری ایجاد شده است. بانک تجارت، به‌عنوان یکی از بانک‌های بزرگ کشور، با تمرکز بر مشتریان B2B و کلان، به این نتیجه رسیده که با وجود تورم و مشکلات نقدینگی، ابزاری برای تأمین مالی زنجیره‌ای در نظام بانکی ضروری است. البته شرکت تجارت شایان ابزار و سرویس‌های دیگری هم دارد که ازجمله آنها می‌توان به برات الکترونیکی، ابزار تأمین مالی دستور پرداخت، اوراق گام و اعتبار اسنادی داخلی اشاره کرد. کاظمی در این باره می‌گوید: «به نظر من، اکوتام یکی از بهترین پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره‌ای و مدیریت اعتبارات شرکتی در کشور نیست؛ بلکه بهترین است. مهم‌ترین ویژگی آن، گستردگی بازار آن است. در شش ماه گذشته، ما رقم بسیار بزرگی تراکنش در زنجیره تأمین مالی داشته‌ایم که تقریباً ۹۰درصد از زنجیره تأمین مالی داخلی کشور را پوشش می‌دهد. سایر پلتفرم‌ها در این سطح استفاده نمی‌شوند و ما این ادعا را براساس آمار و ارقام اعلام می‌کنیم. ما حدود ۱۵۰۰ تأمین‌کننده در زنجیره خودرویی و چهارده هزار کاربر سوپرمارکتی داریم که از پایین‌دست به بالا خرید می‌کنند. همچنین حدود پانصد توزیع‌کننده نیز در پلتفرم فعال هستند و در مجموع، بیست هزار کاربر با این پلتفرم کار می‌کنند. بعید می‌دانم پلتفرم دیگری در کشور با این حجم تراکنش فعالیت داشته باشد.»
به گفته او، یکی از ویژگی‌های کلیدی این پلتفرم این است که اعتبار می‌تواند از مصرف‌کننده نهایی در زنجیره به تولیدکننده منتقل شود. کاظمی توضیح می‌دهد: «به این شکل که وقتی به فردی اعتبار داده می‌شود، آن فرد می‌تواند از سوپرمارکت به‌صورت اعتباری خرید کند. درنهایت، این اعتبارها به کارخانه انتقال می‌یابد و کارخانه‌دار آن را به تولیدکننده و کشاورز که محصولات را تولید می‌کنند، منتقل می‌کند. این زنجیره هم مدل DCF و هم مدل SCF را دربرمی‌گیرد، یعنی انتقال اعتبار هم از بالادست به پایین‌دست و هم برعکس وجود دارد. به‌زودی، چند زنجیره جدید نیز به این پلتفرم اضافه خواهد شد.»
لزوم فرهنگ‌سازی در حوزه SCF
کاظمی، مدیرعامل شرکتی که در حوزه تأمین مالی زنجیره‌ای فعالیت می‌کند، بر این باور است که توسعه این حوزه در کشور با چالش‌هایی جدی مواجه است که یکی از مهم‌ترین آنها نبود فرهنگ استفاده از پلتفرم‌های مالی است. او در این‌باره می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در تأمین مالی زنجیره‌ای، نیاز به فرهنگ‌سازی است تا تمام اعضای زنجیره بتوانند از این خدمات بهره‌مند شوند. همچنین، قوانین و مقررات بانکی باید به‌طور کامل و شفاف تعیین شوند تا سایر شرکت‌ها بتوانند به‌راحتی آنها را پیاده‌سازی کنند. اکنون، زیرساخت‌های اولیه و پیاده‌سازی پلتفرم در کشور انجام شده، اما هنوز به آموزش، ورود سایر شرکت‌ها و جمع‌آوری کل زنجیره نیاز داریم. اگر هریک از زنجیره‌ها به‌صورت مجزا عمل کنند و پلتفرم‌های بانکی متفاوتی داشته باشند، کاربران و مصرف‌کنندگان سردرگم می‌شوند.»
مدیرعامل تجارت شایان تأکید می‌کند که تمرکز بر تأمین مالی زنجیره‌ای (SCF) به‌ویژه در حوزه بانکی، یک فرصت بسیار بزرگ برای رشد و توسعه در این بخش است. او توضیح می‌دهد: «SCF یک پلتفرم شناخته‌شده و مؤثر در کشورهای مختلف است که برای بهبود نقدینگی و شفاف‌سازی زنجیره تأمین به کار می‌رود. این پلتفرم به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا اعتبار خود را از مصرف‌کننده نهایی به تولیدکننده منتقل کنند و این امر موجب تسهیل فرایندهای مالی و بهبود روابط تجاری خواهد شد. درواقع SCF نقشی کلیدی در کنترل نقدینگی دارد و به کشورها کمک می‌کند زنجیره تأمین خود را به‌صورت شفاف و کارآمد مدیریت کنند. برای مثال، هند یکی از بزرگ‌ترین کشورهایی است که از این پلتفرم برای کنترل نقدینگی و شفاف‌سازی مالی استفاده می‌کند. بسیاری از کشورها در تلاش‌اند با بهره‌گیری از SCF، وضعیت مالی و تجاری خود را بهبود بخشند.»
به نظر کاظمی با توجه به تحولات کنونی، بازار پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره‌ای در ایران در سال‌های آینده به رشد و بلوغ خواهد رسید. کاظمی در این باره می‌گوید: «بانک‌ها در حال حرکت به سمت ایجاد پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره‌ای هستند و ممکن است در چند سال آینده، تأمین مالی زنجیره‌ای یکی از پررونق‌ترین واژه‌ها در صنعت بانکداری شود. به‌واقع، در سال‌های آینده، بازار این حوزه به‌طور صحیح اشباع خواهد شد و این اشباع ناشی از نیاز واقعی جامعه است. ما می‌خواهیم خدمات خود را به سایر بانک‌ها ارائه دهیم و یک پلتفرم یکپارچه داشته باشیم که تمام بانک‌ها را پوشش دهد. به این ترتیب، مشتریان دیگر به خاطر تعدد پلتفرم‌ها و زنجیره‌های مختلف سردرگم نخواهند شد. در سطح جهانی، پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره‌ای در حال افزایش هستند و به همین دلیل ما باید با فرهنگ‌سازی مناسب در نظام بانکی کشور، به سمت ایجاد یک مدل موفق و کارآمد حرکت کنیم. درنهایت، ممکن است براساس سیاست‌ها و اهداف خود، برندمان را بازسازی کنیم تا با نیازهای جدید همسو باشیم.»
