در یازدهمین همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت چه گذشت؟
متمرکز بر هوش مصنوعی، بانکداری باز و رمزارزها
عصر تراکنش ۸۹ / یازدهمین دوره همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت، پنجم و ششم آذرماه ۱۴۰۳ در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار شد؛ همایشی که امسال تغییر نام داده بود و بیش از هر دوره دیگری روی کاربرد هوش مصنوعی، امنیت اطلاعات و توسعه رمزارزها در صنعت بانکی کشور تمرکز کرده بود؛ حوزه‌هایی که در صحبت‌های مدیران رده‌بالای صنعت بانکی و پرداخت کشور و بانک مرکزی به گوش مخاطبان این همایش می‌رسید. به‌طور کلی، ۲۴۰ مقاله برای این همایش ارسال شده بود که هجده مورد از آنها در سالن‌های اصلی و فرعی ارائه و نقد و بررسی شدند. در این همایش، ۳۵ غرفه و هشتاد بانک و شرکت فعالیت داشتند و شانزده کارگاه آموزشی و ۱۰ نشست تحلیلی با مشارکت بیش از هفتاد نفر از صاحب‌نظرهای اکوسیستم بانکی و پرداخت کشور نیز برگزار شد. برگزیدگان «جشنواره دکتر نوربخش» و مقالات برتر این دوره نیز در مراسم اختتامیه معرفی شدند. در ادامه مروری بر آنچه در این همایش دوروزه گذشته است، خواهیم داشت.
روز اول
رگوله کردن رمزپول‌ها؛ در دستور کار بانک مرکزی
اولین روز برگزاری یازدهمین همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت، با سخنرانی کوروش پرویزیان، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی، و با قرائت بیانیه افتتاحیه آغاز شد. پس از او، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی؛ ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و حسین افشار، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور نیز سخنرانی کردند. فرزین در صحبت‌های ابتدایی‌اش در این همایش به تصویب مقررات مبادلات رمزپول‌ها در هیئت عالی بانک مرکزی در آینده‌ای نزدیک و تعیین چهارچوب همکاری بانک‌ها با فین‌تک‌ها اشاره کرد و گفت: «سرعت پیشرفت هوش مصنوعی بالاست. بنابراین، باید ارزیابی دقیقی در این حوزه داشته باشیم. مقررات‌گذاری بانکداری نوین از وظایف بانک‌های مرکزی در جهان است. تعاملات بین‌المللی، رمزپول‌ها، توسعه نظام‌های نظارتی، مبارزه با پول‌شویی و ایجاد نظام‌های جدید موردنظر بانک مرکزی از برنامه‌های اصلی بانک مرکزی به شمار می‌رود. توسعه ریال دیجیتال و استقرار اقتصاد هوشمند از تحولات مهم نظام بانکی است؛ چه در پرداخت‌های خرد، چه در تسویه‌های کلان.»
به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، اکنون کشورهایی مثل چین، روسیه، عربستان، امارات، ترکیه و هند در مرحله آزمایشی CBDC هستند و مطالعات اولیه را پشت‌سر گذاشته‌اند. ما هم در همین مرحله قرار داریم و اکنون اجرای آزمایشی آن در کیش برقرار است. او گفت: «درباره کریپتوکارنسی و رمزپول‌ها هم باید بگویم که طبق مواد (۴)، (۲۴)، (۵۴) و (۶۴) قانون جدید بانک مرکزی، رگوله کردن این حوزه در دستور کار این نهاد قرار گرفته است. بانکداری باز نیز یکی از حوزه‌هایی است که در اولویت بانک مرکزی است. به‌دنبال این هستیم که بانک‌ها در چهارچوب مشخصی با فین‌تک‌ها همکاری داشته باشند. هرچه فین‌تک‌ها و بانک‌ها روابط ضابطه‌مندتر و قانون‌مندتری داشته باشند، اوضاع صنعت بانکی کشور بهتر خواهد شد. علاوه‌بر همه این موارد، ما به تحریم‌ها و بریکس هم توجه می‌کنیم و به دنبال توسعه سامانه ACUMER و شبکه میر نیز هستیم.»
ایزوله فکر کردن مشکلات ما را حل نمی‌کند
بعد از افتتاحیه همایش، در سالن اصلی مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد نوش‌آفرین مؤمن‌واقفی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی؛ علیرضا ماهیار، مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک و کریس اسکینر، صاحب‌نظر حوزه فین‌تک سخنرانی کردند. مؤمن‌واقفی که به‌تازگی معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی شده و چهره مردانه این معاونت را شکسته است، در بخشی از سخنرانی‌اش در روز اول این همایش بیان کرد: «ایزوله فکر کردن مشکلات ما را حل نمی‌کند. زیست‌بوم فناوری مالی در سال‌های اخیر توسعه پیدا کرده است، اما با وجود چالش‌هایی که در این مسیر وجود داشته، به نظر می‌رسد ادامه مسیر را با مسائلی مواجه کرده است.
اگر در زمینه این چالش‌ها بازبینی نداشته باشیم، باید منتظر توقف رشد سیستم باشیم. زیست‌بوم بانکی کشور باید مسائل صنعت را در همکاری با تمام اعضای اکوسیستم برطرف کند و بحث اصلی این است که علی‌رغم اینکه ما اهداف، مقاصد و گاهی تضاد منافع داریم، اما باید چشم‌انداز مشترک داشته باشیم. نوآوری جز در سایه همکاری مشترک اعضای اکوسیستم بانکی کشور با یکدیگر به دست نمی‌آید. در بخش پرداخت و تسویه عملکرد خوبی داریم و باید به فکر رسیدن به بانکداری دیجیتالی باشیم و در این میان جای خالی سندباکس، سوب‌تک، رگ‌تک و بانکداری باز حس می‌شود. طبق قانون جدید بانک مرکزی، توسعه ریال دیجیتال، رمزپول‌ها و چک الکترونیکی نیز در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته است.»
چهار نشست تحلیلی در روز اول
هم‌زمان با اینکه این افراد در سالن اصلی مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد در حال سخنرانی بودند، سالن‌های فرعی این مرکز نیز مملو از افرادی بود که برای شرکت در کار‌گاه‌های آموزشی و نشست‌های تحلیلی این همایش آمده بودند. چهار نشست تحلیلی در روز اول این همایش برگزار شد؛ نشست‌های تحلیلی با عناوین «چالش‌های فناوران مالی در ارتباط با تنظیم‌گران و بازیگران سنتی زیست‌بوم بانکداری»، «زیست‌بوم پرداخت‌های اعتباری و خدمات اعتباردهی»، «امنیت سایبری و ارتقای تاب‌آوری در خدمات بانکی و پرداخت» و «توثیق الکترونیکی دارایی‌ها».
۹ کارگاه آموزشی در روز اول
در روز اول در مجموع ۹ کارگاه آموزشی در سالن‌های فرعی این همایش برگزار شد. «داستان یک روز معمولی از آینده صنعت بانکداری»، «کاربردهای هوش مصنوعی در بانکداری»، «آینده امور مالی، بانکداری و پول چیست؟»، «انقلاب صنعت مالی هوش مصنوعی مولد» و «امنیت هوش پرداخت‌ها: دفاع در برابر تهدیدات سایبری مولد و خرابکاری در مدل‌های هوش مصنوعی»، «امور مالی غیرمتمرکز و هوش مصنوعی؛ ترکیب برنده»، «بررسی تجربه دنیا در پول دیجیتال بانک مرکزی»، «حقوق دارایی‌های رمزنگاری‌شده» و «طراحی پلتفرم بانکی تأمین مالی زنجیره تأمین» عناوین این کارگاه‌ها بودند.
شش مقاله ارائه‌شده در روز اول
روز اول دربرگیرنده شش ارائه مقاله هم بود. «بانکداری در متاوس؛ فرصت‌ها و انتخاب‌های پیش روی بانک‌ها در مواجهه با متاورس»، «شناسایی و اعتبارسنجی مؤلفه‌های اکوسیستم بانکداری دیجیتال مبتنی بر هوش مصنوعی»، «بانکداری باز: تجربه جهانی موفق از همزیستی و هم‌تکاملی در زیست‌بوم بانکی»، «به‌کارگیری بلاکچین در تأمین مالی زنجیره تأمین: فرصت‌های بازآفرینی»، «هوشمندسازی معاملات وثیقه‌ای تحت پلتفرم تأمین مالی زنجیره‌ای» و «کاربست رویکردهای مولدسازی دارایی‌ها در بستر خدمات مالی» عناوین مقالات ارائه‌شده بودند.
معرفی محصولات شرکت‌ها در روز اول
در بخش دیگری از همایش شاهد برگزاری جلسات معرفی محصول شرکت‌های گوناگون نیز بودیم. وثوق من شرکت توسعه اعتماد وثوق‌گستر، روتر بومی روتیستا و +DNS شرکت زیرساخت امن خدمات تراکنش، کهربای شاپرک، دستگاه شخصی‌سازی لیرزی کارت‌های بانکی و هویتی گلچین رسانه هوشمند از جمله محصولاتی بودند که در این همایش رونمایی یا معرفی شدند.
شرکت توسن نیز با دو عنوان «آینده بانکداری دیجیتال و بانکداری شرکتی برای کسب‌وکارهای نسل زد» و «بهبود تجربه کاربری مبتنی بر هوش مصنوعی در دستگاه‌های خودپرداز» در این بخش حاضر شده بود. شرکت توسن‌تکنو نیز یکی از محصولات جدید اندرویدی‌اش را که قرار است در خدمت پرداخت‌های حضوری قرار بگیرد با عنوان «از اپلیکیشن تا مدیریت دستگاه» به مخاطبان خود در این همایش معرفی کرد. اکوسیستم پرداخت اسمارتیز بانک شهر، پلتفرم هویت دیجیتال سهای شرکت توسعه ارتباطات الکترونیک تجارت ایرانیان، پلتفرم ارائه خدمات بانکداری باز پرداخت گروهی بانک توسعه صادرات ایران و شرکت تجارت الکترونیک هوشمند تمدن و اپ بله و… از دیگر محصولات ارائه‌شده در این بخش بودند.
روز دوم
شش نشست تحلیلی در روز دوم
سالن اصلی مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد در دومین روز از برگزاری یازدهمین همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت خالی بود و طبق کنداکتور همایش، تمام جلسات و نشست‌ها در سالن‌های فرعی این مرکز برگزار شد. «فرصت‌ها و چالش‌های بانکداری هوشمند در قوانین و اسناد بالادستی»، «نظارت هوشمند؛ رویکردهای نوین و ابزارهای فناورانه»، «چارچوب تنظیم‌گری رمزپول‌ها و دارایی‌های دیجیتال»، «بانکداری باز؛ همزیستی و هم‌تکاملی در زیست‌بوم بانکداری»، «کاربردپذیری ریال دیجیتال و ارتقای شفافیت مالی» و «هوش مصنوعی مولد در صنعت بانکداری» عناوین شش نشست تحلیلی این همایش در روز دوم برگزاری‌اش بودند.
هفت کارگاه آموزشی در روز دوم
در روز دوم هفت کارگاه آموزشی نیز وجود داشت. «پلتفرم یکپارچه به‌عنوان راه‌حلی جامع در بانکداری و نظام‌های پرداخت»، «به‌کارگیری هوش مصنوعی در ارزیابی ریسک اعتباری مشتریان مبتنی بر داده‌های جایگزین»، «عملکرد شبکه‌های هوش مصنوعی مولد و صرفه اقتصادی آنها در بانک»، «ابرروندها و آینده خدمات مالی»، «مدل‌های زبانی کوچک (SLM) و پلتفرم (OLLAMA)»، «کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت بانکداری» و «نقش فناوری و نظام‌های نوین در مبارزه با پول‌شویی» عناوین این کارگاه‌ها بودند.
دوازده مقاله ارائه‌شده در روز دوم
علاوه‌بر این موارد، در بخش دیگری شاهد ارائه مقالات بودیم. «شناسایی عوامل توسعه رگ‌تک در صنعت فناوری مالی ایران با رویکرد تحلیل مضمون»، «تحلیل سیاست کیفری حاکم بر بانکداری الکترونیک در قانون جدید بانک مرکزی» و «شناسایی تراکنش‌های مشکوک پول‌شویی با استفاده از یادگیری بازنمایی گراف»، «پایان اسکناس: تحلیل عاملی محرک‌های اقتصادی و اجتماعی در موازنه ریال دیجیتال و اسکناس»، «شناسایی و تحلیل نظام‌مند عوامل مؤثر بر پذیرش، توسعه و پیاده‌سازی ریال دیجیتال در ایران مبتنی بر حمکرانی مطلوب»، «پرداخت آینده: ارائه معماری پرداخت اینترنت اشیا در بستر ریال دیجیتال»، «طراحی مفهومی اکوسیستم کسب‌وکار دیجیتال در صنعت بانکداری»، «توسعه بانکداری اجتماعی هوشمند مبتنی بر شبکه‌های بانکداری عامل»، «انتخاب استراتژی بهینه؛ تحول دیجیتال بر بسترهای سنتی با ایجاد نئوبانک و هوشمندسازی»، «تحلیل سلسله‌مراتبی و اولویت‌بندی رویکردهای تنظیم‌گری دارایی‌های رمزنگاری شده: رویکردی چندبعدی برای حمایت از نوآوری و مدیریت ریسک»، «شناسایی انواع ریسک‌های رمزدارایی‌ها در ایران و راهکارهایی جهت تنظیم‌گری مناسب آنها» و «چالش‌های نظام حقوقی ایران در تنظیم‌گری رمزدارایی‌ها» دوازده مقاله ارائه‌شده در روز دوم همایش بودند.
معرفی محصولات شرکت‌ها در روز دوم
اتصال شتاب به میر روسیه، معرفی سامانه پل‌پی و برات الکترونیکی سپامی نیز سه محصولی بودند که در سالن کنفرانس ویژه این همایش توسط شرکت خدمات انفورماتیک معرفی شدند. بانکداری سازمانی و تسهیلات خرد غیرحضوری نیز محصولات معرفی‌شده شرکت دادهورزی سداد در این بخش بودند. شرکت توسعه پیشگامان پویا نیز با معرفی محصول BNPL خود به این همایش آمده بود. پلتفرم مدیریت زنجیره تأمین پالیز شرکت گسترش فناوری‌های نوین و دستگاه آنتی‌اسکیمر و کیوسک نوبت‌دهی شرکت تاپ‌کیش دیگر محصولات معرفی‌شده در این بخش بودند. همچنین، شاهد رونمایی از مباشر، بانکیما و پلتفرم دفاتر هاب اعتباری بانک ملت هم بودیم. محصول مدیریت ریسک مبتنی بر هوش مصنوعی شرکت داتا، پلتفرم هوش مصنوعی آرتین شرکت توسن‌تکنو، راهکار بانک در محل گرایش تازه کیش، بازارگاه اعتباری شرکت باروک، باشگاه مشتریان به‌عنوان سرویس شرکت بهین فردا، ریال دیجیتال شرکت ایران‌کیش، پلتفرم تأمین مالی زنجیره با هسته متمرکز شرکت تجارت شایان، امیدکلاب شرکت امیدبوم، مدیریت پرداخت نان با ریال دیجیتال شرکت فراپردازان آروند امید و سامانه توثیق الکترونیک روشمند و هوشمند (ستاره) گروه داده‌پردازی پارسیان از دیگر محصولات رونمایی و معرفی‌شده در روز دوم بودند. شرکت خدمات انفورماتیک نیز در روز دوم این همایش سه محصول ACUMER، بینا و راهکار ابرمالی دراک را برای معرفی آورده بود.
اختتامیه
اختتامیه این همایش با پخش کلیپ؛ قرائت بیانیه اختتامیه توسط اصغر ابوالحسنی، قائم‌مقام بانک مرکزی؛ معرفی برگزیدگان جشنواره دکتر نوربخش و چهره‌های ماندگار بانکی و معرفی مقالات برتر برگزار شد. اصغر ابوالحسنی، قائم‌مقام بانک مرکزی، سخنران اختتامیه یازدهمین همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت بود. او صحبت‌های خود را با تأکید بر لزوم توجه به مفهوم تغییر و همسو شدن با آن آغاز کرد و گفت: «تغییر تنها چیزی است که در دنیا ثابت است و نظام بانکی نیز باید این مسئله را درک کرده و بانک مرکزی باید معادل با سرعت تغییرات در جهان، تغییر کند و بانک‌ها نیز در مقایسه با خارج باید تغییر کنند. به همین خاطر بود که در این همایش کارگاه‌هایی در حوزه مقررات‌گذاری رمزارزها وجود داشت. در این همایش، درباره ریال دیجیتال و حکمرانی ریال صحبت کردیم و گفتیم که بانک مرکزی ایران به همراه چهار کشور دیگر در حال امتحان کردن این موضوع است.»
برگزیدگان جشنواره دکتر نوربخش
برگزیدگان در محور «محصولات و خدمات فناورانه پولی و بانکی ویژه مشتریان» هدیه دیجیتال سپینو متعلق به بانک صادرات ایران؛ دیجیتالی شدن کارت‌های بانکی از طریق کهربا در بانک رفاه کارگران؛ خرید ریال دیجیتال مستقل از پایانه فروش از ارتباط فردا؛ بانکداری ویدئویی در بانک ملت و شرکت مهندسی نرم‌افزار شقایق؛ خدمات اعتباری غیرحضوری سازمانی (مهربانی) بانک ملی و شرکت دادهورزی سداد؛ اکوسیستم پرداخت اسمارتیز بانک شهر و شرکت راهبرد هوشمند شهر و فوربیکس از شرکت فناوران مالی هوشمند آینده بودند.
برگزیدگان محور «راهکارهای حوزه امنیت» نیز پرداخت غیرتماسی کهربای تفتا و ایران‌کیش و طراحی و پیاده‌سازی کارت هوشمند بومی سامانه کهربای شرکت گلچین رسانه هوشمند بودند.
برگزیدگان محور «راهکارهای دیجیتالی مبتنی بر فناوری تنظیم‌گری» نیز عامل بانک در محل شرکت گرایش تازه کیش؛ ستد بانک کارآفرین و شرکت نگاه فردای کارآفرین (نگاه بانک) و پلتفرم هاب اعتباری بانک ملت، بودند.
محور چهارم نیز «سامانه‌های ملی و حاکمیتی» نام داشت که در آن پیام‌رسان عالی اتحادیه پایاپای آسیایی (ACUMER) شرکت خدمات انفورماتیک؛ سوئیچ توثیق الکترونیک روشمند و هوشمند ستاره گروه داده‌پردازی پارسیان و خرید آسان نان با فناوری ریال دیجیتال بانک سپه برگزیده شدند.
سامانه مدیریت پایانه‌های پرداخت الکترونیک TECHSTORE توسن‌تکنو؛ سامانه مدیریت و پیش‌بینی ریسک نقدینگی بانک تجارت و شرکت داتا و توکن‌سازی مسکن در بستر بلاکچین توسط بانک پارسیان نیز برگزیدگان محور «تازه‌های بانکی؛ راهکارهای دیجیتالی مبتنی بر هوش مصنوعی» بودند.
مقالات برگزیده یازدهمین دوره همایش
«چالش‌های نظام حقوقی ایران در تنظیم‌گری رمزدارایی‌ها» و «شناسایی و تحلیل نظام‌مند عوامل موثر بر پذیرش، توسعه و پیاده‌سازی ریال دیجیتال در ایران مبتنی بر حکمرانی مطلوب» مقالاتی بودند که رتبه‌های اول و دوم را در بخش مقالات برگزیده این همایش از آن خود کردند. «تحلیل سلسله‌مراتبی و اولویت‌بندی رویکردهای تنظیم‌گری دارایی‌های رمزنگاری‌شده؛ رویکردی چندبعدی برای حمایت از نوآوری و مدیریت ریسک» و «پرداخت آینده؛ ارائه معماری پرداخت اینترنت اشیا در بستر ریال دیجیتال» نیز به‌صورت مشترک رتبه سوم را در این بخش به دست آوردند.
