اسمارتیز، پلتفرم هوشمند ارتباط شهرداری‌ها با شهروندان است
گفت‌وگو با علی عامری و مهران اکبری درباره شکل‌گیری و اهداف اپلیکیشن اسمارتیز بانک شهر
عصر تراکنش ۸۹ / تابستان امسال یک اپلیکیشن پرداخت شهری با نام اسمارتیز به بازار ارائه شد؛ اپلیکیشنی که آن را شرکت راهبرد هوشمند شهر توسعه داده و ادعا می‌کند که اولین اپلیکیشن پرداختی مبتنی بر موقعیت مکانی کاربر در کشور است. این محصول در یازدهمین جشنواره دکتر نوربخش نیز رتبه سوم در محور خدمات و محصولات فناورانه ویژه مشتریان را به خود اختصاص داد. مدیران توسعه‌دهنده اسمارتیز می‌گویند که این اپلیکیشن بدون هیچ بازاریابی جدی و فقط از طریق تبلیغات کلامی کاربرانش، در سه ماه اول فعالیت خود توانسته حدود سی‌هزار کاربر جذب کند و در حال افزایش تعداد قراردادهایش با شهرداری‌هاست. در گفت‌وگو با علی عامری، معاون توسعه محصول شرکت راهبرد هوشمند شهر و مهران اکبری، مدیر طراحی و رشد محصول این شرکت درباره نحوه شکل‌گیری اسمارتیز، دستاوردها، چالش‌ها و برنامه‌های آینده‌ای که برای آن دارند، صحبت کردیم.
اسمارتیز؛ به دنبال هوشمندسازی شهر
مطالعات اپلیکیشن اسمارتیز از پاییز سال ۱۴۰۱ شروع و از اولین نسخه آن در پاییز سال ۱۴۰۲ در نمایشگاه کیش‌اینوکس، به صورت محدود، رونمایی شد؛ اپلیکیشنی که نسخه عمومی آن در ابتدای تابستان ۱۴۰۳ منتشر شد. علی عامری، معاون توسعه محصول شرکت راهبرد هوشمند شهر و متولی محصول اسمارتیز، درباره این اپلیکیشن می‌گوید: «در مجموعه همراه شهر پلاس اقدامات بسیار خوبی در حوزه بانکداری مبتنی بر موبایل صورت‌گرفته بود، اما بانک شهر هیچ اپلیکیشن پرداختی نداشت و احساس می‌کرد که در حوزه پرداخت الکترونیکی نسبت به رقبایش عقب مانده است و این یک نیاز پاسخ‌داده‌نشده در بانک شهر بود. کیف پول یکپارچه شهروندی نیز یکی از دغدغه‌های اصلی شهرداری‌ها، خصوصاً شهرداری کلان‌شهرها در سال‌های گذشته بود. شهرداری‌های شهرهای بزرگ ظرفیت و منابع خوبی برای توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات دارند، اما در شهرهای کوچک و متوسط این امکان وجود ندارد و نیاز دارند که این سرویس را از مجموعه‌های دیگر دریافت کنند. مجموع این نیازها ما را به سمت خلق و توسعه اپلیکیشن اسمارتیز برد که اسم آن از «اسمارت» به معنای «هوشمند» الهام گرفته شده است.»
طبق صحبت‌های عامری، اسمارتیز دو هدف اصلی را دنبال می‌کند؛ هدف اول آن یکپارچه‌سازی پرداخت شهری است که رابط کاربری آن برای هر شهر به‌صورت مجزا طراحی می‌شود و هدف دوم آن تکمیل سبد خدمات قابل ارائه به شهرداری‌ها با رویکرد هوشمندسازی خدمات شهروندی است.
قابلیت‌های اسمارتیز
اسمارتیز، یک اپلیکیشن پرداخت موبایلی است و در آن خدمات رایج پرداخت از جمله خرید شارژ و بسته اینترنت، پرداخت قبوض خدماتی، خلافی و عوارض آزادراهی یا سرویس‌هایی مثل انتقال وجه کارت‌به‌کارت پیاده شده است. مهران اکبری، مدیر طراحی و رشد محصول شرکت راهبرد هوشمند شهر، درباره خدمات دیگر این اپلیکیشن می‌گوید: «در کنار خدمات رایج پرداخت اسمارتیز، می‌توان به خدمات کیف پولی این اپلیکیشن هم اشاره کرد.
در واقع، اسمارتیز بر بستر کیف پول توسعه داده شده و علاوه‌بر سرویس‌های عمومی کیف پول مانند خرید، کیف‌به‌کیف، کش‌اوت و کش‌این که روی کیف پول‌ها وجود دارد، با تخصیص جیب‌های مختلف هم سمت کاربران و هم سمت سازمان‌ها این امکان را ایجاد می‌کند تا آنها بتوانند دارایی‌های اعتباری یا نقدی کیف پول را مدیریت کنند. توسعه شبکه پذیرندگی اسمارتیز که پذیرندگان اینترنتی و حضوری را شامل می‌شود، در سرویس فروشگاه‌ها نمود پیدا می‌کند و کاربر می‌تواند با روشن کردن موقعیت مکانی دستگاه خود، نزدیک‌ترین فروشگاه‌های محل را یافته و با روش‌های پرداختی که برای آن تعیین شده است، کالا یا خدمت مد نظر خود را از طریق پرداخت کیف پولی دریافت کند.»
اتصال کارت بانکی به کیف پول نیز از دیگر قابلیت‌های اسمارتیز است و کاربر به‌واسطه آن می‌تواند به‌صورت حضوری در فروشگاه‌های منتخب اسمارتیز، با پرداخت مبتنی بر کارت خدمت دریافت کند. اکبری با اشاره به این موضوع درباره خدمات کسب‌وکاری این اپلیکیشن بیان می‌کند: «در کنار مواردی که برای کاربر نهایی در نظر گرفته شده، ما سرویس شهر پذیرندگان را با توجه به نیاز کسب‌وکاری شرکت در حوزه پرداخت الکترونیک متناسب با نیازمندی بانک شهر پیاده کردیم. شهر پذیرندگان یک بستر ارتباطی و درگاهی برای ثبت و پیگیری درخواست آنلاین برای پذیرندگان بانک شهر است و در آن برای هر پذیرنده حساب کاربری تعریف شده که به‌واسطه آن می‌تواند کم‌وکیف تراکنش‌ها و درخواست‌هایی مانند پشتیبانی، تعمیرات، تخصیص رول کاغذ و سایر ملزومات دستگاه‌های کارت‌خوان خود را در آن دنبال کند.»
جذب سی‌هزار کاربر و عقد قرارداد با سه شهرداری
اپلیکیشن اسمارتیز ابتدا با نسخه تحت وب توسعه داده شد و پس از دریافت اولیه بازخورد مثبت از سمت کاربران، نسخه نیتیو اندروید آن نیز روانه بازار شد. اکبری درباره استراتژی بازاریابی این اپلیکیشن توضیح می‌دهد: «سیاست مجموعه اینطور نبود که به محض توسعه اپلیکیشن، فعالیت‌های بازاریابی آن نیز آغاز شود. ما بنا داشتیم تا رشد اولیه اپلیکیشن به‌صورت ارگانیک انجام شود و به همین منظور، از بازاریابی انبوه پرهیز کردیم. در سه ماهی که از ارائه نسخه اندروید اسمارتیز می‌گذرد، حدود سی هزار کاربر از طریق پلتفرم‌های مختلف جذب این اپلیکیشن شدند. این تعداد کاربر فقط به‌صورت تبلیغات کلامی خود کاربران جذب شدند که یکی از نقاط قابل‌توجه اپلیکیشن اسمارتیز به حساب می‌آید.»
اسمارتیز دو رویکرد اصلی دارد؛ رویکرد اول آن B2C است که در آن اسمارتیز از طریق بازاریابی دیجیتال و محیطی و تبلیغات بانک شهر معرفی شده و به صورت مستقیم به شهروندان سرویس می‌دهد؛ اما اصلی‌ترین رویکرد این اپلیکیشن، حوزه B2B است. در واقع، اسمارتیز آمده تا خلأ برخی از خدمات بانک شهر را پر کند. عامری با اشاره به این موضوع اظهار می‌کند: «ما هم‌اکنون می‌توانیم زیرساخت کیف پول شهروندی را به‌صورت مستقل به شهرداری‌ها ارائه دهیم و در آذرماه ۱۴۰۳ اولین قرارداد کیف پول شهروندی با شهرداری تبریز امضا شد. علاوه‌بر زیرساخت کیف پول می‌توانیم اپلیکیشن شهروندی را با رابط کاربری سفارشی برای هر شهرداری ارائه کنیم.
کارت شهروندی، سرویس دیگر اسمارتیز است که اولین بار در شهر شمشک دربندسر از آن رونمایی شد و کارت‌های آن از طریق بانک شهر در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. کارت شهروندی که با المان‌های خاص هر شهر طراحی می‌شود، در واقع کارت خرید نقدی بانک شهر است که به کیف پول اسمارتیز متصل است. ما در اسمارتیز توانایی ارائه تمام خدمات مرتبط با باشگاه مشتریان اعم از تخفیف، کش‌بک و سایر خدمات ارزش افزوده را داریم. راهبرد هوشمند شهر، تقریباً ۱۰ سال است که به‌صورت آفلاین به شهرداری‌های شهرهای گوناگون خدمات پرداخت ارائه می‌دهد و ما اکنون از طریق اسمارتیز می‌توانیم این خدمات را آنلاین کنیم. در اکوسیستم اسمارتیز یک بسته کامل خدمات حمل‌ونقل وجود دارد که علاوه بر تأمین نیاز نرم‌افزاری شهرها، پاسخگوی نیاز تجهیزاتی شهرها در حوزه پرداخت حمل‌و‌نقلی است.»
اکبری در مورد استقبال شهرداری‌های مختلف از اسمارتیز اینطور توضیح می‌دهد: «ما پس از انتشار اولیه اسمارتیز مذاکرات خود را با شهرداری‌هایی که مایل به همکاری بودند، شروع کردیم و هم‌اکنون با سه شهرداری شمشک دربندسر، مشهد و تبریز موضوعات قراردادی خود را به اتمام رسانده و پیاده‌سازی آنها را شروع کرده‌ایم و از این بین، سرویس‌دهی ما به شهرداری شمشک دربندسر به بهره‌برداری رسیده است. مذاکرات چهار شهر در حال نهایی شدن است و علاوه بر این موارد با شهرداری‌های حدود ۱۰ شهر در حال ردوبدل کردن RFP و پروپوزال هستیم و امیدواریم موضوعات قراردادی آن هم به‌زودی عملیاتی شود.»
چالش بوروکراسی پیچیده شهرداری‌ها
عامری، منابع انسانی، بوروکراسی شهرداری‌ها و تجمیع نیازهای شهرداری‌های گوناگون را سه چالش اسمارتیز معرفی می‌کند و در این باره می‌گوید: «منابع انسانی، چالشی است که تقریباً همه شرکت‌های فعال در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات با آن درگیر هستند. محدودیت‌های شرکت‌های تابعه بانک، به‌خصوص در زمینه حقوق و دستمزد، ما را در جذب و نگهداشت نیرو با مشکل مواجه کرده است، چون برخی از نیروهای ما پیشنهادهای چندبرابری از سوی شرکت‌های دیگر دارند. با وجود این، ما توانستیم در مدت یک سال یک تیم چهل‌نفره برای توسعه محصول اسمارتیز جمع‌آوری کنیم و این موضوع یکی از کارهای قابل توجه ما در حوزه پیچیده‌ای به نام منابع انسانی بود. مشکل بعدی ما هم به تجمیع نیازهای شهرداری‌های گوناگون برمی‌گردد. شهرداری‌ها بعضاً شخصی‌سازی‌های غیرضروری را سفارش می‌دهند که عملاً نیازی به آنها نیست و اگر ما نتوانیم شهرداری‌ها را متوجه عدم ضرورت این جزئیات کنیم، در مدیریت تنوع نیازمندی‌های شهرداری‌های مختلف با مشکل مواجه می‌شویم.»
او توضیح می‌دهد که بوروکراسی حاکم بر شهرداری‌ها نیز دیگر چالش آنهاست: «ما این قابلیت را داریم که صفر تا صد فرایند تعامل با شهرداری‌ها را در کمتر از یک ماه مدیریت کنیم، اما بوروکراسی بیش از حد شهرداری‌ها باعث می‌شود این فرایند بعضاً یک سال طول بکشد. باید به این نکته اشاره کرد که نیاز به تغییر رویکرد در حوزه فناوری اطلاعات در شهرداری‌ها احساس می‌شود؛ در صورتی که صرف بودجه در این حوزه با عینک سرمایه‌گذاری (و نه هزینه) ارزیابی شود، سرعت پیاده‌سازی موضوعات مرتبط در اکوسیستم شهرداری‌ها به طور قابل‌توجهی بهبود می‌یابد.»
عامری از چالش چهارمی هم نام می‌برد که به رگولاتوری برمی‌گردد. طبق صحبت‌های او، قوانین سخت‌گیرانه رگولاتور در حوزه کیف پول یکی دیگر از چالش‌های اسمارتیز به حساب می‌آید: «همان‌طور که می‌دانید شرکت راهبرد هوشمند شهر به عنوان راهبر کیف پول بانک شهر به بانک مرکزی معرفی شده است. ما در اسمارتیز تمام تلاش‌مان را کرده‌ایم که توسعه کیف پول را منطبق بر ضوابط صدور کیف الکترونیک پول بانک مرکزی توسعه دهیم و البته که این موضوع کمی کار را دشوار کرده است.»
کسب رتبه سوم در یازدهمین جشنواره دکتر نوربخش
اکوسیستم اسمارتیز در یازدهمین جشنواره دکتر نوربخش رتبه سوم در محور خدمات و محصولات فناورانه ویژه مشتریان در گروه شرکت‌های حوزه فناوری و بانکداری دیجیتال را کسب کرد و این تأثیر قابل‌‌ملاحظه‌ای در افزایش آگاهی از برند اسمارتیز به‌عنوان یک اپلیکیشن پرداخت شهری داشت. عامری با اشاره به این اتفاق بیان می‌کند: «رویکرد ما در اسمارتیز نوآورانه است. به این معنا که در ایران پیش از اسمارتیز هیچ اپلیکیشن پرداختی بر پایه موقعیت مکانی وجود نداشته است. ما آن را مبتنی بر نیازهای پاسخ‌داده‌نشده شهرداری‌ها توسعه دادیم و در همین مدت محدود هم واکنش‌های مثبتی از آن گرفته‌ایم. با وجود این، ما به دنبال ارتقای آن هستیم و بنا داریم با تکمیل سبد محصولات خود، اضافه کردن شهرهای دیگر، پایش مستمر کاربران و بهبود رابط و تجربه کاربری، آن را به سطح ایده‌آل خود نزدیک کنیم.
تجربه کاربری خط قرمز ماست و کاربر هنگام کار کردن با اپلیکیشن نباید هیچ مشکلی داشته باشد. بازخوردهای گرفته‌شده حاکی از این است که اسمارتیز یک اپلیکیشن روان بوده و کاربر هنگام کار کردن با آن اذیت نمی‌شود. ما بنا داریم تا سال آینده از منظر میزان نصب اپلیکیشن و گستردگی شبکه پذیرندگی آن در شهرهای مختلف در نقطه کاملاً متفاوت‌تری نسبت به امروز قرار بگیریم.»
در پی توسعه شبکه پذیرندگی اسمارتیز
برنامه توسعه فنی اسمارتیز به‌صورت فصل‌به‌فصل است و پیاده‌سازی سرویس‌های شهری دو کلان‌شهر برای زمستان امسال در نظر گرفته شده است. اکبری با اشاره به این موضوع درباره برنامه‌های اسمارتیز تا پایان سال ۱۴۰۳ می‌گوید: «ما بنا داریم سرویس‌های شهروندی و شهرداری این دو شهر را پیاده کنیم. دستیار هوشمند شهروندی ماهیت و DNA اسمارتیز است. به همین منظور، ما بسته خدمات مرتبط با گردشگری درون‌شهری و برون‌شهری را تأمین کرده‌ایم و بنا داریم آن را در زمستان سال جاری پیاده کنیم. ما تا پایان سال می‌خواهیم به توسعه نسخه iOS این اپلیکیشن و توسعه بازار آن بپردازیم و علاوه بر پیگیری قراردادهای خود با شهرداری‌های شهرهای مختلف قصد داریم در تعامل با شبکه پذیرندگی و شریک‌هایی که در این حوزه فعال هستند، شبکه اسمارتیز را در بستر پذیرش فروشگاه‌های اینترنتی و حضوری به سطح قابل‌‌قبولی برسانیم.»
برنامه‌های توسعه‌ای اسمارتیز در سال ۱۴۰۴
آن‌طور که از صحبت‌های مدیران اسمارتیز برمی‌آید، آنها برنامه‌های متعددی برای سال آینده دارند. عامری در این باره توضیح می‌دهد: «ما نقشه راهی داریم و در شروع هر سال آن را به‌روز می‌کنیم. برای سال ۱۴۰۴ در نظر داریم به کمک پشتوانه‌ای که بانک شهر در اختیار ما قرار می‌دهد، به حوزه اعتبار وارد شویم و BNPL و پرداخت چندقسطی را با قرارداد با سازمان‌ها و شهرداری‌ها پیاده کنیم. امسال، سرویس رفاهیات سازمانی ما در داخل بانک شهر آزمایش خواهد شد و تا سال آینده می‌توانیم آن را به مشتریان بیرونی هم ارائه کنیم.
ما در این راستا می‌توانیم کارت‌های بانکی سفارشی‌سازی‌شده‌ای را در اختیار سازمان‌ها قرار دهیم و آنها می‌توانند بحث‌های رفاهی خود را در حوزه‌های مختلف از جمله سلامت، ورزش و معیشت به‌صورت کاملاً هدفمند و قابل تفکیک به کارمندان خود ارائه کنند. همچنین با توجه به فضای رو‌به‌رشد سرمایه‌گذاری در حوزه طلا و رمزارز به دنبال ظرفیت‌های قانونی برای استفاده از پتانسیل این حوزه‌ها در اکوسیستم اسمارتیز هستیم. افتتاح حساب آنلاین و صدور اسمارتیزکارتِ بانک شهر متصل به کیف پول را نیز برای سال آینده در نظر داریم. اسمارتیز به دنبال این است که بستر ارائه سرویس‌های شهر هوشمند را در اختیار شهرداری‌ها قرار دهد و بتواند به‌عنوان مهم‌ترین بازیگر حوزه خدمات شهری در شهرهای مختلف مخصوصاً کلان‌شهرها به ایفای نقش بپردازد.»