کتاب‌هایی از دنیای فناوری و اقتصاد آینده

عصر تراکنش ۹۸ / در شماره ۹۸ ماهنامه عصر تراکنش، چهار کتاب از دنیای فناوری و اقتصاد آینده معرفی شده‌اند؛ آثاری که هر یک از زاویه‌ای متفاوت به نقش فناوری در سرنوشت بشر می‌پردازند. از «آینده‌ی عمیق» پابلو هولمن که مفهوم فناوری‌های عمیق (Deep Tech) را به‌عنوان نیرویی برای حل چالش‌های بنیادین جهان معرفی می‌کند، تا «پایان پیشرفت» کارل بندیکت فری که با نگاهی تاریخی، چرخه‌های رکود و شکوفایی ملت‌ها را در بستر نوآوری بازخوانی می‌کند. در ادامه، «خوش‌بین» کیش هیگی روایتی دقیق و پرجزئیات از زندگی و تأثیر سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، در انقلاب هوش مصنوعی ارائه می‌دهد و در نهایت، «فریب هوش مصنوعی» نوشته‌ی امیلی بندر و الکس هانا، لایه‌های پنهان تبلیغات غول‌های فناوری را آشکار می‌کند. این چهار اثر، تصویری چندوجهی از آینده‌ی فناوری، اقتصاد و تفکر انسانی ترسیم می‌کنند؛ آینده‌ای که میان نوآوری، قدرت و مسئولیت در نوسان است.

آینده‌ی عمیق

خلق فناوری‌ای که اهمیت دارد

کتاب «آینده‌ی عمیق: خلق فناوری‌ای که اهمیت دارد» نوشته‌ی پابلو هولمن، نگاهی جسورانه و متفاوت به آینده‌ی فناوری ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که دنیای فناوری بیش از آن‌که صرفاً نرم‌افزار و اپلیکیشن باشد، ظرفیت تغییر بنیادی زندگی انسان‌ها را دارد. هولمن با نقد صنعت فناوری معاصر که عمدتاً مشغول تولید تبلیغات و نرم‌افزارهای تجاری است، یادآور می‌شود که مسائلی مانند انرژی، آب، غذا، مدیریت پسماند، تولید و ساخت‌وساز، حوزه‌هایی هستند که بیشترین تأثیر را بر زندگی روزمره انسان‌ها دارند و هنوز پیشرفت‌های آن‌ها به اندازه‌ای که در دنیای رایانه و اطلاعات شاهد هستیم، نمایی و شگفت‌آور نبوده است.

این کتاب، مفهوم Deep Tech یا فناوری عمیق را معرفی می‌کند؛ فناوری‌هایی که فراتر از محصولات دیجیتال معمولی هستند و برای حل بزرگ‌ترین مشکلات جهان طراحی شده‌اند. هولمن در این اثر، ذهنیت و رویکردی را ارائه می‌دهد که به توسعه‌دهندگان، مخترعان و کارآفرینان کمک می‌کند تا پروژه‌هایی را خلق کنند که نه فقط سودآور باشند، بلکه تأثیر واقعی و ماندگاری بر جامعه و محیط زیست داشته باشند. کتاب «آینده‌ی عمیق» تنها درباره‌ی فناوری نیست؛ بلکه درباره‌ی نحوه تفکر و نگرش به مسئله‌های بزرگ جهان است. هولمن خواننده را تشویق می‌کند تا دیدگاه سنتی «فناوری برای مصرف» را کنار بگذارد و به‌جای آن، فناوری برای حل مشکلات واقعی بشر را هدف بگیرد.

پایان پیشرفت

فناوری، نوآوری و سرنوشت ملت‌ها

کتاب «پایان پیشرفت: فناوری، نوآوری و سرنوشت ملت‌ها» نوشته‌ی کارل بندیکت فری، سفری شگفت‌انگیز و تحلیلی در دل تاریخ بشر و مسیرهای توسعه‌ی اقتصادی و فناوری ارائه می‌دهد. این کتاب باور رایج مبنی بر اجتناب‌ناپذیر بودن پیشرفت اقتصادی و فناورانه را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که رکود، نه پیشرفت، در طول تاریخ وضعیت عادی جوامع بوده است. فری با بررسی یک هزار سال تاریخ جهان، از دوران ظهور موتور بخار تا عصر هوش مصنوعی، به تحلیل چرایی شکوفایی برخی ملت‌ها و سقوط دیگران پس از تغییرات سریع فناوری می‌پردازد. فری در این کتاب بررسی می‌کند که چرا برخی اقتصادهای مدرن مانند ژاپن پس از جهش‌های سریع رشد، دچار رکود شدند و چرا اقتصادهای برنامه‌ریزی‌شده مانند اتحاد جماهیر شوروی نتوانستند پیشرفت خود را پایدار کنند.

او تنش بین تمرکززدایی و بوروکراسی را به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت یا شکست جوامع معرفی می‌کند؛ تمرکززدایی موجب کشف و نوآوری می‌شود، اما بوروکراسی برای مقیاس‌دهی و گسترش این نوآوری‌ها ضروری است. این کتاب نه‌تنها تاریخ، بلکه اقتصاد و فناوری را به هم می‌آمیزد و به خواننده نشان می‌دهد که برای مدیریت آینده، باید درس‌های درست از گذشته آموخت. فری با استفاده از روایت‌های تاریخی و داده‌های تحلیلی، تصویری واقعی و دقیق از چرخه‌های پیشرفت و رکود ارائه می‌دهد و هشدار می‌دهد که بدون درک این چرخه‌ها، حتی کشورهای پیشرفته نیز ممکن است از مسیر توسعه دور شوند.

خوش‌بین

سم آلتمن، OpenAI و رقابت برای اختراع آینده

کتاب «خوش‌بین: سم آلتمن، OpenAI و رقابت برای اختراع آینده» نوشته‌ی کیش هیگی، زندگینامه‌ای جامع از سم آلتمن، مدیرعامل شرکت OpenAI، ارائه می‌دهد و به بررسی تأثیرات او در انقلاب هوش مصنوعی می‌پردازد. این کتاب با نگاهی عمیق به مسیر حرفه‌ای آلتمن، از بنیان‌گذاری استارتاپ Loopt در دوران دانشجویی در استنفورد تا رهبری OpenAI و راه‌اندازیChatGPT، تحولات صنعت فناوری را بررسی می‌کند. هیگی با استفاده از مصاحبه‌ها و منابع متعدد، شخصیت پیچیده و تصمیمات استراتژیک آلتمن را تحلیل می‌کند و به چالش‌های اخلاقی، تغییرات مدل تجاری OpenAI و تنش‌های درونی شرکت اشاره می‌کند. این کتاب با بیش از ۲۵۰ مصاحبه شامل خانواده، دوستان، هم‌بنیان‌گذاران، سرمایه‌گذاران و همکاران آلتمن، تصویری دقیق از شخصیت سم آلتمن ارائه می‌دهد؛ شخصیتی که ترکیبی از جسارت، ریسک‌پذیری، اشتیاق به پیشرفت فناوری و گاهی حرکتی سریع‌تر از اطرافیانش دارد.

هیگی در این اثر نشان می‌دهد که چگونه وعده‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی روزبه‌روز بیشتر می‌شوند و آلتمن در مرکز این تحول تاریخی قرار دارد. خواننده در طول این کتاب با داستان‌هایی از چالش‌ها و موفقیت‌های آلتمن روبه‌رو می‌شود؛ از لحظات تصمیم‌گیری حساس و مدیریت بحران‌های بزرگ گرفته تا ایجاد تأثیر بر توسعه‌ی فناوری هوش مصنوعی در دنیا. «خوش‌بین» برای علاقه‌مندان به هوش مصنوعی، فناوری و رهبری سازمانی خواندنی است و پرسش‌هایی درباره‌ی آینده‌ی هوش مصنوعی و نقش افراد در شکل‌دهی آن مطرح می‌کند.

فریب هوش مصنوعی

چگونه با تبلیغات شرکت‌های بزرگ فناوری مبارزه کنیم و آینده‌ای را که می‌خواهیم بسازیم

کتاب «فریب هوش مصنوعی» نوشته‌ی امیلی ام. بندر و الکس هانا، نگاهی هوشمندانه و انتقادی به پدیده‌ی هیاهوی هوش مصنوعی ارائه می‌دهد. این کتاب نشان می‌دهد که بسیاری از ادعاهای پرطمطراق درباره‌ی هوش مصنوعی، اغلب بیش از آنکه واقعیت داشته باشند، ابزاری برای تثبیت قدرت و سوددهی شرکت‌های بزرگ فناوری هستند. بندر و هانا با زبانی روشن و تحلیلی، پرسش‌های اساسی را مطرح می‌کنند: آیا هوش مصنوعی جهان را تسخیر خواهد کرد؟ آیا دانشمندان شرکت‌های بزرگ فناوری موجودیت‌های هوشمندی ساخته‌اند که می‌توانند مستقل فکر کنند؟ آیا این فناوری مشاغل هنرمندان، نویسندگان و متخصصان دیگر را نابود خواهد کرد؟ پاسخ این کتاب به این سؤالات روشن است: «نه»، «خنده‌دار است» و «قطعاً نه».

این پاسخ‌ها نشان می‌دهد که اغراق پیرامون هوش مصنوعی نه‌تنها واقعیت را تحریف می‌کند، بلکه به شرکت‌های بزرگ بهانه‌ای می‌دهد تا داده‌ها را تصاحب کنند، نظارت و سرمایه‌داری دیجیتال را پیش ببرند و ارزش خلاقیت انسانی را کاهش دهند. این کتاب به هر کسی که به آینده‌ی فناوری، هوش مصنوعی و تأثیرات اجتماعی و اقتصادی آن علاقه دارد، پیشنهاد می‌شود. کتاب «فریب هوش مصنوعی» نه‌تنها این فناوری را به چالش می‌کشد، بلکه خواننده را توانمند می‌کند تا به‌عنوان شهروند، مصرف‌کننده و فعال در دنیای دیجیتال، با واقعیت‌های پنهان در پشت هیاهوی رسانه‌ای این فناوری مواجه شود و آینده‌ای آگاهانه و مسئولانه بسازد.