چهار کتاب‌ برای درک بحران، نوآوری و تغییر در جهان امروز

عصر تراکنش ۹۹ / در شماره ۹۹ ماهنامه عصر تراکنش، در بخش معرفی کتاب‌ها به سراغ چهار کتاب رفته‌ایم که هرکدام از زاویه‌ای متفاوت به رهبری، فناوری و منطق تحول در جهان امروز می‌پردازند و می‌توانند برای مدیران، تصمیم‌سازان و علاقه‌مندان اقتصاد دیجیتال کمک‌کننده باشند. نخست، کتاب «شاعران زمان جنگ: درس‌هایی از یک منطقه‌ی جنگی» روایتی کم‌نظیر از رهبری در شرایط بحران است؛ تجربه‌ای واقعی از اداره یک بانک در دل جنگ داخلی سوریه که نشان می‌دهد مدیریت منابع انسانی، معنا دادن به کار و حفظ کرامت کارکنان، حتی در سخت‌ترین شرایط، چگونه ممکن است.

کتاب دوم، «چگونه درباره‌ی هوش مصنوعی بیندیشیم» تلاشی است برای عبور از دوگانه‌های ساده‌انگارانه خوش‌بینی یا بدبینی مطلق نسبت به هوش مصنوعی و ارائه چهارچوبی روشن برای فهم پیامدهای فناورانه، اجتماعی و اخلاقی هوش مصنوعی. در ادامه، کتاب «سال فناوری ۲۰۲۶» با تکیه بر تحلیل‌های هاروارد بیزینس ریویو، تصویری جامع از روندهای کلیدی فناوری ارائه می‌دهد و به مدیران کمک می‌کند آینده سازمان خود را در مواجهه با موج‌های نوآوری بهتر ببینند. و در نهایت، «دگرگونی‌های شگرف» با نگاهی تاریخی و تحلیلی، یازده نوآوری بنیادین را مرور می‌کند که جهان مدرن را شکل داده‌اند و منطق تغییرات بزرگ را برای امروز و فردا قابل فهم می‌سازند.

شاعران زمان جنگ

درس‌هایی از یک منطقه‌ی جنگی

رهبری مؤسسه‌ی مالی حتی در بهترین شرایط هم دشوار است، چه برسد به اینکه بخواهید در بحبوحه‌ی جنگ یک بانک را اداره کنید. لوئی الرومانی از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ دقیقاً همین کار را انجام داد؛ وقتی کشور الرومانی وارد جنگ داخلی شد، او مدیر مالی بانک خرده‌فروشی بانک بمو سعودی فرانسوی (BBSF) در سوریه بود. الرومانی در کتاب «شاعران زمان جنگ» صحنه‌ها و تأملاتش را از این تجربه کنار همدیگر چیده که در نهایت نوعی درسنامهی روشنگر و الهام‌بخش درباره‌ی رهبری را در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

اینکه بانکی در دمشق (آن‌ هم وقتی شهر در محاصره‌ی داعش بود) تصمیم بگیرد روی آموزش‌های پیشرفته برای کارکنانش سرمایه‌گذاری کند، نمونه‌ای فاحش از بهترین عملکرد منابع انسانی است: برای حفظ کارکنان، حتی در سخت‌ترین شرایط، باید به آنها احساس رشد و پیشرفت بدهید. الرومانی توضیح می‌دهد بانک برای کاهش هزینه‌ها، چاپ رنگی اسناد اداری را در کل سازمان متوقف کرد؛ در عوض، تنوع چای و دمنوش در محل کار را افزایش داد. این کار روحیه‌ی کارکنان را افزایش و عملکردشان را بهبود داد. این کتاب پر است از جزئیات حیرت‌انگیز درباره‌ی اداره‌ی بانک در شهری جنگ‌زده و ویران. نکته‌ی قابل تأمل کتاب تواضع، خودشناسی و تلاش الرومانی برای داشتن عملکرد درست در قبال جامعه و فرهنگش است؛ ویژگی‌هایی که بد نیست هر مدیر و رهبر دیگری نیز در خود پرورش دهد.

چگونه درباره‌ی هوش مصنوعی بیندیشیم

راهنمایی برای عبور از ابهام

کتاب «چگونه درباره‌ی هوش مصنوعی بیندیشیم: راهنمایی برای عبور از ابهام» شاید به‌موقع‌ترین و شفاف‌ترین اثر ریچارد ساسکیند، نویسنده و سخنران بریتانیایی، تا به امروز باشد. این کتاب مجموعه‌ای از پرسش‌هاست. ساسکیند وانمود نمی‌کند که راه‌حل همه‌ی مسائل دشوار در زمینه‌ی هوش مصنوعی را می‌داند. هدف او کمک به خوانندگان برای شناسایی این مسائل و پیشنهاد دادن روش‌هایی روشن برای اندیشیدن به آنهاست. او نه تبلیغ می‌کند و نه ‌چیزی را رد می‌کند؛ هدفش این است که برداشت‌های مبهم را با چهارچوب‌های فکری شفاف جایگزین کند.

خوانندگانی که از گفت‌وگوهای تکراری درباره‌ی هوش مصنوعی (که یا کاملاً ستایش‌آمیزند یا کاملاً بدبینانه) خسته شده‌اند، احتمالاً از رویکرد متعادل و سنجیده‌ی نویسنده لذت خواهند برد. ساسکیند مفاهیم پیچیده را طوری بیان می‌کند که برای هر دو گروه مخاطب عام و متخصص قابل فهم است. این کتاب به کسانی که در برابر تحولات اخیر در زمینه‌ی هوش مصنوعی بیش از حد خوش‌بین یا بدبین‌اند، دیدی واقع‌بینانه‌ می‌دهد. جا دادن همه‌ی این مطالب در یک کتاب واقعاً دستاورد چشمگیری است. این کتاب شبیه سکوی دیدبانی روشن و امن است که بر فراز دریایی طوفانی ساخته شده باشد. این کتاب به همان اندازه که درباره‌ی شبکه‌های عصبی است، درباره‌ی جامعه، اخلاق و هویت نیز سخن می‌گوید.

سال فناوری ۲۰۲۶

بینش‌هایی که از هاروارد بیزینس ریویو نیاز دارید

کتاب «سال فناوری ۲۰۲۶» بخشی از مجموعه‌ی تحلیلی Insights You Need from HBR است که هدفش فراهم‌کردن چهارچوب‌های کاربردی برای تصمیم‌سازی در دنیای متغیر امروز است. این کتاب به شما کمک می‌کند تا درک کنید جدیدترین و مهم‌ترین نوآوری‌های فناورانه چه معنایی برای سازمان شما دارند و چگونه می‌توانید از آنها برای رقابت و پیروزی در دنیای پرتلاطم کسب‌وکار امروز استفاده کنید. با مطالعه این کتاب، درک خود را از موضوعاتی که آینده شرکت شما را شکل می‌دهند، عمیق‌تر می‌کنید. این کتاب با نگاهی جامع به تحولات پیشِ رو در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی عامل‌محور (Agentic AI)، سلامت هوشمند، سنسورهای پیشرفته و زیست‌مهندسی، نشان می‌دهد چگونه فناوری در حال بازتعریف سازمان‌ها در دفترهای هیبریدی، خطوط تولید و اتاق‌های تصمیم‌گیری است.

نویسندگان مطرحی چون امی وب، اسکات آنتونی، خوزه پارا-مایانو و کریستینا شیم در این اثر به مدیران و رهبران سازمانی کمک می‌کنند تا درک کنند چگونه می‌توانند از فرصت‌های ناشی از این تحولات بهره‌برداری کنند و از خطرات اختلال‌های فناورانه در امان بمانند. این کتاب نه‌تنها نقشه‌ای برای رقابت و رشد در عصر فناوری‌های نو است، بلکه به مدیران یادآوری می‌کند که آینده‌ی کسب‌وکار، به میزان آمادگی آنان برای درک، پذیرش و هدایت تغییرات فناورانه بستگی دارد.

دگرگونی‌های شگرف

یازده نوآوری که جهان مدرن ما را شکل دادند

کتاب «دگرگونی‌های شگرف: یازده نوآوری که جهان مدرن ما را شکل دادند» نوشته‌ی اسکات دی. آنتونی روایتی الهام‌بخش از مسیر تحول بشر از قرون گذشته تا عصر هوش مصنوعی است؛ سفری میان نوآوری‌هایی که نه‌تنها صنایع، بلکه شیوه‌ی زندگی و تفکر انسان را دگرگون کردند. از اختراع باروت تا ظهور هوش مصنوعی مولد، نیروهای دگرگونی همواره در حال بازنویسی قواعد کسب‌وکار، جامعه و توانایی‌های انسان بوده‌اند. اما چه چیزی این تغییرات انقلابی را به حرکت درمی‌آورد؟ آنتونی در این کتاب با نگاهی تحلیلی و داستان‌محور، تاریخچه‌ی یازده نوآوری بنیادین (از چاپخانه گوتنبرگ و تولید انبوه خودروها تا سیستم غذایی انقلابی مک‌دونالد و آیفون) را روایت می‌کند و نشان می‌دهد چگونه هر یک از این ابداعات، قوانین بازی در اقتصاد، فرهنگ و فناوری را بازنویسی کردند.

اما «دگرگونی‌های شگرف» فقط بزرگداشت مخترعان نیست؛ بلکه تلاشی است برای کشف الگوهای پنهانی که پشت هر تحول عظیم قرار دارد. نویسنده با زبانی روان، از دانشمندان رنسانس تا کارآفرینان جسور سیلیکون‌ولی را به‌ تصویر می‌کشد؛ کسانی که جرئت کردند متفاوت بیندیشند و جهانی تازه بسازند. در دورانی که هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین موجی تازه از تغییر را رقم می‌زنند، این کتاب به‌موقع‌ترین منبع برای درک منطق دگرگونی است؛ اثری که نشان می‌دهد چگونه نوآوری‌های رادیکال می‌توانند همه‌چیز را تغییر دهند.