فردابانک؛ یک نئوبانک غیربانکی
نوید رجایی‌پور، مدیرعامل فردابانک در گفت‌وگو با عصر تراکنش درباره مزیت رقابتی این کسب‌وکار می‌گوید
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۴ / هلدینگ های‌وب یکی از اپراتورهای فعال در کشور است که طی چند سال گذشته زمان زیادی را برای ارائه خدماتی با محوریت امور بانکی به مشتریانش اختصاص داده، اما با پیچیدگی‌هایی که بانک‌های کوچک و بزرگ در این مسیر داشتند، موفق به تلفیق صنایع تلکام و بانکی برای خلق خدمات ارزش‌افزوده نشد تا اینکه بعد از مذاکراتی با بانک ایران‌زمین در اردیبهشت‌ماه سال جاری، بستری مناسب برای همکاری بین این دو مجموعه فراهم آمد و ثمره این فعالیت مشترک، تأسیس شرکتی به نام آوای فناوری و نوآوری هوشمند فردا شد. در واقع هلدینگ های‌وب و بانک ایران‌زمین با همراهی یکدیگر وارد حوزه نئوبانک شدند؛ نئوبانکی که بر خلاف سایر نئوبانک‌های موجود در کشور از دل صنعت مخابرات ایجاد شده و می‌کوشد تا به چیزی بیشتر از یک همراه‌بانک تبدیل شود. در گفت‌وگویی که با نوید رجایی‌پور، مدیرعامل فردابانک داشتیم، به مسیر شکل‌گیری این نئوبانک و برنامه‌هایی که برای ارائه خدمات متنوع دارند، پرداختیم. به گفته رجایی‌پور، فردابانک قصد دارد خدماتی ارائه دهد که تسهیل‌کننده نیازهای مالی و خدماتی افراد در زندگی روزمره آنها باشد. در ادامه گزارشی از گفت‌وگوی عصر تراکنش با نوید رجایی‌پور را می‌خوانید.
تلفیق صنایع برای خلق یک نئوبانک متفاوت
هلدینگ های‌وب یکی از بازیگران صنعت تلکام در کشور است که به‌تازگی پای خود را فراتر گذاشته و با تلفیق دو صنعت مخابرات و بانکداری و با مشارکت بانک ایران‌زمین، نئوبانکی را تحت عنوان فردابانک راه‌اندازی کرده است. این هلدینگ در طول سال‌های گذشته به‌دنبال خلق یک زنجیره ارزش برای ارائه خدمات متنوع و نوآورانه به مشتریان خود بوده و اقدامات گوناگونی را تاکنون انجام داده است. برای مثال در سال ۱۳۸۸ خصوصی و در سال ۱۳۹۶ وارد بازار بورس شده و هم‌اکنون با ورود به صنعت بانکداری در پی خلق ارزش در حوزه نئوبانک است.
نوید رجایی‌پور، مدیرعامل فردابانک درباره شکل‌گیری فردا بانک می‌گوید: «ما از سال ۱۳۹۰ تاکنون در تلاش بوده‌ایم تا با کمک بانک‌ها، بیمه‌ها و سایر حوزههای مالی خدمات متنوعی را برای رفاه بیشتر به مشتریان خود ارائه دهیم. چنین همکاری‌ها و خدماتی در دنیا رایج است و انجام آن با پیچیدگی خاصی روبه‌رو نمی‌شود، اما در ایران بانک‌ها برای خلق صنعتی تلفیقی و نو کمک قابل توجهی به ما نکردند و نتوانستیم موفقیتی را که در نظر داشتیم، محقق کنیم. دلیلش نیز بیشتر به فقدان امکانات فنی لازم و عدم درک نیاز چنین امری و نبود درخواست‌های مورد نیاز برای آن برمی‌گردد. برای مثال ما به‌دنبال ارائه خدمت باندلینگ بودیم و قصد داشتیم دستگاه‌های خود را روی سیم‌کارت و مودم ارائه دهیم و مشترک با پرداخت مبلغی ماهانه این خدمت را به‌راحتی کسب کند که متأسفانه در آن زمان ممکن نشد.»
طبق گفته‌های رجایی‌پور، هلدینگ های‌وب در حال حاضر سومین هلدینگ قدرتمند صنعت تلکام در کشور است و در سال‌های گذشته با توسعه صنعت مخابراتی خود توانسته به روستاها و جاده‌های کشور سرویس اینترنت همراه ارائه دهد و اکنون افراد می‌توانند در هر روستا و جاده‌ای با استفاده از سرویس رومینگ از های‌وب استفاده کنند. ولی در تمام این سال‌ها نتوانستند نیازهای فارغ از حوزه تلکام و اپراتوری خود را ارتقا دهند تا اینکه در دو سال گذشته بر اساس برنامه‌ریزی‌های های‌وب برای ارائه خدماتی بیشتر در حوزه B2C، با دریافت مجوز بیمه توانستند فعالیت‌شان را به صنعت مالی توسعه دهند و در ادامه به واسطه شناختی که از صنعت مالی و مجموعه بانک‌ها داشتند، با بانک ایران‌زمین مذاکراتی را برای راه‌اندازی یک نئوبانک شروع کردند و متوجه شدند این بانک می‌تواند سرویس‌های مورد نیازشان را ارائه دهد.
رجایی‌پور درباره مشارکت هلدینگ های‌وب و بانک ایران‌زمین می‌گوید: «علت این انتخاب مهیابودن زیرساخت‌های فنی لازم در بانک ایران‌زمین و رویکرد تعاملی و استقبال آنها از موضوعات نوآورانه بود. در قراردادی که بین ما بسته شد، هر دو مجموعه به یک اندازه آزادی عمل و سهام دارند و برای یکدیگر محدودیت فعالیت ایجاد نمی‌کنند تا در صورت لزوم هر یک از طرفین قرارداد بتوانند با ذی‌نفعان دیگر نیز تعامل داشته باشند. حاصل این قرارداد متولدشدن فردابانک بود.»
طبق گفته‌های رجایی‌پور، فردابانک اولین نئوبانکی در کشور است که خارج از شبکه بانکی فعالیتش را شروع کرده است. سایر نئوبانک‌های موجود سهام‌شان کاملاً متعلق به بانک‌هاست و در واقع از بخش دیجیتال‌بانک بانک‌ها شکل گرفته‌اند. او در این‌باره می‌گوید: «عملاً از دیدگاه قانون‌گذار که مربوط به افتتاح حساب‌ها می‌شود، فردابانک شعبه دیجیتالی بانک ایران‌زمین است، ولی اگر از منظر کسب‌وکاری نگاه کنیم، به‌واسطه اینکه صرفاً خدمات دیجیتال‌بانک ایران‌زمین را ارائه نمی‌دهد و استراتژی‌اش ارائه خدماتی خارج از صنعت بانکی است، می‌تواند یک نئوبانک متفاوت باشد. در نتیجه صرفاً در لایه متصل‌شدن به نظارت‌ها و رگولاتوری بانک مرکزی، قواعد را رعایت کرده‌ایم، ولی در سایر مسائل مستقل از بانک ایران‌زمین هستیم و برای همین است که فردابانک توانایی برطرف‌کردن نیازهای بیشتری را نسبت به رقیبان خود دارد.»
مدیرعامل فردابانک بر گسترش تعاملات‌شان با بانک‌های دیگر تأکید می‌کند و می‌گوید برنامه‌هایی برای اضافه‌کردن بانک‌های جدید به سیستم فردابانک دارند و تعاملاتی نیز با بانک‌های دیگر در این خصوص داشته‌اند. رجایی‌پور در ادامه می‌گوید: «اما این اتفاق علاوه بر خواسته و استراتژی ما، به رویکرد بانک‌ها نیز بستگی دارد و به همین خاطر نمی‌توان گفت که این اتفاق چه زمانی رقم خواهد خورد، ولی تلاش‌مان این است که از بانک‌های مختلف اعتبار دریافت کنیم و افرادی که در سایر بانک‌ها حساب دارند، بتوانند در فردابانک تسهیلات و سرویس‌های دیگری را دریافت کنند تا در آینده به امکانات دیگر نیز برسیم.»
فراتر از یک همراه‌بانک
طبق صحبت‌های رجایی‌پور، تفاوت فردابانک با رقبای خود در این است که فردابانک توانسته از تجارب نئوبانک‌های ماقبل خود در کشور و در دنیا استفاده کند و با توجه به اکوسیستم بانک ایران‌زمین و های‌وب خدمات متفاوت و متنوعی را نسبت به رقبای خود آماده ارائه کرده و با یک ورود متفاوت به بازار توجه مشتریان را به خود جلب کند. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «مهم‌ترین چیزی که نسبت به رقبا داریم، این است که ما صد درصد به فضای بانکی فکر نمی‌کنیم و نمی‌خواهیم صرفاً خدمات بانکی ارائه دهیم، بلکه آمده‌ایم تا یک نئوبانک داشته باشیم. می‌خواهیم خدماتی ارائه دهیم که تسهیل‌کننده نیازهای مالی افراد در زندگی روزمره آنها باشد. در نتیجه مهم‌ترین مزیت فردابانک این است که یک نئوبانک غیربانکی است و از دل صنعت مخابرات شکل گرفته است. به عقیده ما یکپارچه‌کردن خدماتی که در هلدینگ های‌وب داریم با خدمات بانکی، می‌تواند ارزش‌افزوده زیادی ایجاد کند.»
به عقیده رجایی‌پور، نئوبانک‌ها لزوماً نباید از دل صنعت بانکی بیرون بیایند و می‌توانند زاده صنایع دیگر نیز باشند. برای مثال در دنیا شاهد حضور صنعت مخابرات، بیمه، اف‌ام‌سی‌جی و امثالهم هستیم که تلاقی آنها با صنعت بانکی به خلق ارزش‌های زیادی برای مشتریان منجر شده است. او بر این باور است که نئوبانک‌های موجود در ایران اگر خود را به خدمات بانکی صرف مانند افتتاح حساب محدود نکنند و از سایر ابزارها برای توسعه خود و افزایش دامنه سرویس‌هایشان در حوزههای دیگر استفاده کنند، با وجود اینکه صد درصد سهام آنها متعلق به بانک است، می‌توانند یک نئوبانک شوند. او می‌گوید: «در واقع اگر آن نئوبانک فارغ از خدمات بانک خود، نوآوری‌های دیگری در ارائه سرویس‌هایش داشته باشد، یک نئوبانک واقعی می‌شود. در نتیجه باید چیزی فراتر از یک همراه‌بانک باشند. نئوبانک‌ها در همه جای دنیا با ایجاد ترافیک توانسته‌اند مجوز تأسیس بانک بگیرند یا در یک بانک ادغام شوند، اما در ایران این فرایند برعکس است.»
از آبان ۱۴۰۰ تاکنون
طبق صحبت‌های رجایی‌پور، از آبان‌ماه ۱۴۰۰ مسائل حقوقی و ساختاری شرکت شکل گرفت و کارهای مربوط به تعامل با بانک ایران‌زمین و امور حقوقی برای تأسیس فردابانک انجام شد و در تاریخ ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ یک راه‌اندازی آزمایشی داشتند و با آن به بازار وارد شدند. رجایی‌پور در توضیح روند شکل‌گیری فردابانک می‌گوید: «بعد از اینکه ساختار حقوقی و مسائل فنی مجموعه های‌وب و ایران‌زمین ایجاد شد، از اردیبهشت یک نسخه قدیمی را که موجود بود، با چند سرویس بانکی آماده توزیع در بازار کردیم تا بتوانیم ورود به بازار خود را تسریع کنیم و هنوز خدمات تلکام خود را روی این نئوبانک ارائه نداده‌ایم.»
رجایی‌پور با بیان اینکه تاکنون تبلیغات زیادی برای معرفی فردابانک صورت نگرفته، اما استقبال خوبی از آن شده، توضیح می‌دهد: «ما تصمیم گرفتیم ابتدا اتصال‌های فنی، حساب‌های متمرکز، ارتباط با شعبه دیجیتال بانک ایران‌زمین، اختصاص بین‌کارت‌های مستقل فردابانک و امثالهم را سامان‌دهی کنیم و سپس خدمات‌مان را ارائه دهیم؛ چون ما یک مجموعه بیرونی نسبت به صنعت بانک بودیم و می‌بایست مسائلی را حل می‌کردیم و دانش و تجربه‌مان را توسعه می‌دادیم.»
او به ایجاد کال‌سنتر فردابانک نیز اشاره می‌کند و می‌گوید تجربه‌شان در صنعت تلکام نشان داده که خلق یک کال‌سنتر قوی برای پاسخگویی به مشتریان ضرورت دارد و باعث بهبود خدمت‌رسانی به افراد می‌شود. به همین منظور در فردابانک نیز سرورهایشان را مستقل کرده و یک سیستم پاسخگویی شبانه‌روزی گسترده و قوی خلق کرده‌اند.
اهمیت شخصی‌سازی خدمات
رجایی‌پور به نقاط ضعف نسخه فعلی فردابانک اشاره می‌کند و می‌گوید برای تسریع ورود به بازار در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ که روز ارتباطات است، آن را ارائه داده‌اند و به‌زودی آن را ارتقا خواهند داد. او با اشاره به اهمیت و ضرورت ارائه نسخه جدید و سرویس‌های متنوع‌تر و ارزشمندبودن ترافیک‌های موجود برای آنها می‌گوید: «در تلاش هستیم نسخه مدنظرمان را زودتر ارائه دهیم و به نشانه سپاس از کاربرانی که تا به این لحظه ما را با تمام ضعف‌هایمان همراهی کردند و موجبات توسعه ما را فراهم آوردند، برنامه‌های ویژه‌ای برایشان داشته باشیم.»
او در ادامه به اهمیت شخصی‌سازی خدمات و توجه به سبک‌های زندگی کاربران اشاره و اظهار می‌کند که در آینده به سمت شخصی‌سازی خدمات خواهند رفت تا گروه‌های مختلف مردم تجربه دلچسب‌تری از استفاده از نئوبانک فردابانک داشته باشند و در آینده نیز سرویس باندلینگ و خدمات متنوعی را به مشتریان خود ارائه خواهند داد. رجایی‌پور ادامه می‌دهد: «اساساً نئوبانک‌ها در دنیا به سمت خدمات شخصی‌سازی‌شده رفته‌اند. ما نیز سریع‌ترین لایه‌ای که راه‌اندازی خواهیم کرد و ایجاد رقابت نیز خواهد داشت، سرویس باندلینگ است تا کاربر بتواند روی فردابانک خدمات میکروفایننس دریافت کند. چون اپراتور نیز هستیم، سرویس‌های جذاب این حوزه را ارائه خواهیم داد.»
چالش‌هایی از جنس اعتماد و فرهنگ
تأسیس، نگهداشت و توسعه هر کسب‌وکاری همیشه با چالش‌هایی روبه‌روست. رجایی‌پور با اشاره به اینکه رگولاتوری در ایران، به مسئله همه صنایع تبدیل شده و نوآوری شرکت‌ها را با ملاحظات خود اخته می‌کند، می‌گوید: «ما نیز مانند همه کسب‌وکارهای نوپا در ایران با مشکلات رگولاتوری روبه‌رو هستیم که روند توسعه ما را کمی کُند می‌کند، ولی وجود هیئت‌مدیره بانک ایران‌زمین این روند را برایمان تسهیل کرده است.»
به عقیده رجایی‌پور، بزرگ‌ترین چالشی که نئوبانک‌ها در کشور دارند، موضوع فرهنگ و جاانداختن استفاده از نئوبانک‌ها در جامعه است؛ چراکه کاربران با ذهن خالی به سراغ نئوبانک‌ها نمی‌آیند و همگی تجربه‌هایی درباره استفاده از اپلیکیشن‌های دیگری که بعد از مدتی از بین رفته‌اند، دارند. او در این‌باره می‌گوید: «برای مثال اپلیکیشن‌هایی در سال‌های گذشته وجود داشتند که بعد از مدتی فعالیت، حذف شده‌اند، مانند کیف پول‌های شهری. وقتی مردم می‌بینند که اپلیکیشنی ابتدا خوب عمل می‌کند و سپس از بین می‌رود، اعتمادشان را به‌کل از دست می‌دهند و همین موضوع کار را برای فعالیت نئوبانک‌ها و جلب اعتماد مردم سخت می‌کند. در نتیجه باید در این حوزه فرهنگ‌سازی‌هایی را انجام دهیم و خدمات ارزش‌افزوده مناسبی را جهت جلب اعتماد به مشتریان ارائه دهیم.»
به گفته او، درست است که اکنون نیز موضوع جذب و نگهداشت منابع انسانی جزء چالش‌های اصلی کسب‌وکارهاست، ولی سال آینده این چالش به یک ابرچالش برای کسب‌وکارها تبدیل خواهد شد و کسری و نبودن سرمایه‌های انسانی، ارائه سرویس‌ها را بیشتر مختل خواهد کرد.
طبق گفته‌های رجایی‌پور تعامل و همکاری با اکوسیستم‌های مختلف نیز می‌تواند امری چالش‌برانگیز باشد؛ چون معمولاً با فقدان رویکرد تعاملی روبه‌رو می‌شوند و درک این مسئله که هرگاه سهم مجموعه از بازار بیشتر شود، منافع ذی‌نفعان نیز حفظ می‌شود، برای دیگران کمی سخت است. او به اهمیت رسانه‌ها جهت آشناکردن اکوسیستم‌های مختلف و پدیدآمدن انجمن‌های هم‌فکر اشاره می‌کند و معتقد است تعامل‌سازی بین اکوسیستم‌های مختلف یکی از رسالت‌های رسانه‌هاست.
فردای فردابانک
بزرگ‌ترین برنامه فردابانک تا پایان سال جاری اصلاح و توسعه اپلیکیشن و ورود جدی به بازار است. رجایی‌پور درباره برنامه‌هایشان می‌گوید: «هدف ما حضور بلندمدت در بازار و ارتقای سطح کیفی خدمات‌مان است. تأکیدی روی سهم بازار نداریم و کیفیت بازار برایمان مهم‌تر است و چون خودمان یک تعداد کاربر بالقوه داریم، می‌خواهیم سرویس‌های خوب و متنوعی را به آنها ارائه دهیم.
به‌زودی پنج، شش سرویسی را که غیربانکی است و ارزش‌افزوده‌های جذابی دارند، به اپلیکیشن خود اضافه خواهیم کرد؛ مانند باندلینگ، تجمیع و یکپارچه‌کردن سرویس‌های هلدینگ های‌وب و موضوع میکروفایننس‌‌شدن آنها، خدمات اپراتوری، اعتبارسنجی و شخصی‌سازی خدمات. همچنین در حال تعریف یک سرویس نیچ‌مارکت هستیم که اطلاع‌رسانی‌اش را انجام خواهیم داد. علاوه بر اینها، ما یک پارک فناوری خصوصی نیز تأسیس کرده‌ایم که متمرکز بر هوش مصنوعی است و می‌تواند محل تلاقی هوش مصنوعی، گیم و فین‌تک باشد و مشتاق هستیم با مجموعه‌های گوناگونی در این پارک فناوری فردا در ارتباط و همکاری باشیم.»
طبق گفته‌های او، بانک نقطه مرکزی صنایع مختلف است که به‌عنوان یک اکانت مرجع می‌تواند باعث ایجاد حوزههای تلفیقی جدید و تسهیل خدمات شود. رجایی‌پور در خاتمه به رویکرد تعاملی فردابانک برای توسعه خدمات و همکاری با سایر صنایع اشاره می‌کند و می‌گوید: «تعامل بیشتر به خلق ارزش بیشتر منجر می‌شود و ما مشتاق هستیم با اکوسیستم‌های متفاوت تعامل داشته باشیم. چشم‌اندازمان نیز این است که کاربر باکیفیت داشته باشیم و یکسری خدمات باکیفیت ارائه دهیم تا وقتی فردی اسم فردابانک را شنید، بداند که با مشتری فردابانک‌شدن خیالش از یکسری خدمات زندگی روزمره‌اش راحت خواهد شد.»
