مراتوص؛ حامی صادرات خرد
امیراحسان برخورداری، مدیرعامل یک‌پی درباره مرکز آموزش و توسعه صادرات این شرکت می‌گوید
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۶۵ / شرکت یک‌پی که در سال ۱۳۹۴ کار خود را آغاز کرده، تلاشش در این سال‌ها رفع موانع حاصل از ملیت ایرانی در صادرات خرد کالا و خدمات کسبوکارهای کوچک و متوسط بوده و از طریق ارائه درگاههای بانکی بینالمللی برای کسبوکارهای آنلاین و سرویس‌های لینک کوتاه اختصاصی خود به نام «یک‌پی لینک» این مهم را رقم زده و در سال‌‌های اخیر توانسته به‌عنوان یک پلتفرم در زمینه دریافت وجوه و درآمدهای بینالمللی در قالب یک شرکت دانش‌بنیان، همراهی خوبی با استارتاپ‌ها و کسبوکارهای کوچک و متوسط داشته باشد و از گسترش سهم صادرات خرد این نوع کسب‌وکارها حمایت کرده است.
اکنون مرکز آموزش و توسعه صادرات یک‌پی با نام «مراتوص» با تمرکز بر توسعه دانش و مهارت کسبوکارهای کوچک و متوسط صادراتی و با هدف حمایت همه‌‌جانبه یک‌پی از امر صادرات خرد، تأسیس شده است؛ مرکزی که بر اساس نیازی که به گسترش دانش و مهارت‌‌های صادراتی در بدنه صادرات خرد کشور وجود داشت، شکل گرفته است. در گفت‌وگویی که با امیراحسان برخورداری، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار یک‌پی داشتیم، به تأسیس مراتوص پرداخته‌ایم.
برخورداری، مؤسس مرکز توسعه و آموزش صادرات، حدود 10 سال است که در حوزه فین‌تک و اکوسیستم استارتاپی فعالیت می‌کند و درباره چشم‌انداز مراتوص می‌گوید که می‌خواهند به مرجعی توانمند برای آموزش توسعه صادرات کسبوکارهای ایرانی کوچک و متوسط تبدیل شوند. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
راهکارهایی برای دریافت‌‌های بینالمللی کسب‌وکارها و فریلنسرها
یک‌پی به‌عنوان یک پلتفرم فین‌تک واسط، پلتفرمی است که بین شبکه پرداخت داخلی و بینالمللی کار می‌کند. این خدمت در شش سال گذشته به کسبوکارهای کوچک و متوسط ایرانی و فریلنسرها ارائه شده تا اگر محصولات یا خدماتی دارند که بازار بینالمللی دارد، بتوانند راحت و از طریق یک‌پی این محصولات و خدمات را به سراسر جهان صادر کنند و معادل ریالی بهای آن را از طریق یک‌پی دریافت کنند.
امیراحسان برخورداری با بیان این موارد، درباره یک‌پی می‌گوید: «در شش سال گذشته یک‌پی حدود ۷۰ هزار کاربر داشته و همواره سعی دارد که بهترین راهکارها را برای دریافت‌‌های بینالمللی کسب‌وکارها و فریلنسرها و ارزآوری در کشور و تأثیر مثبت بر مهاجرت معکوس داشته باشد. یکی از مشکلات کسبوکارهای کوچک و فریلنسرها در بازار بینالمللی همین بحث پرداخت بود که در یک‌پی این چالش را حل کردیم. همیشه دوست داشتم در زندگی‌ام، راه‌حلی ایجاد کنم که زندگی مردم را تسهیل کند و بتوانم برای مسائل آنها راهکار ارائه دهم.»
برخورداری با بیان اینکه در سال‌‌های اخیر یک‌پی با کسبوکارهای بسیاری که به نحوی در حال فروش محصول و خدمات خود به خارج از کشور بودند، همکاری کرده، می‌گوید که بر این اساس صادرات محصولات و خدمات ایرانی را در سه دسته متفاوت بخش‌بندی می‌کنیم. دسته اول، صادرات کلان و با حجم بالاست که توسط شرکتهای بزرگ انجام میشود. دسته دوم، صادرات خرد است که توسط شرکتهای کوچک و متوسط دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و گروه‌‌های کوچک انجام میشود؛ این صادرات طبق صحبت‌های مدیرعامل یک‌پی معمولاً در قالب سفارش‌‌های مجزا صورت می‌‌گیرد، بدین نحو که بر خلاف اینکه دسته اول ممکن است ۱۰۰۰ سفارش را به یک کشور، مثلاً آلمان ارسال کند، دسته دوم ۱۰ سفارش دارد که باید به ۱۰ نقطه جهان ارسال کند و همچنین بهای هر سفارش معمولاً بسیار کمتر از گروه اول است. نحوه پرداخت و تعاملات و حتی ارسال نیز کاملاً متفاوت با گروه اول است. دسته سوم نیز فریلنسرهای ایرانی هستند که در زمینه‌های مختلف همچون برنامه‌‌نویسی، طراحی و گرافیک، تولید محتوا و… به فعالیت می‌‌پردازند. برخورداری می‌گوید: «مشتریان یک‌پی جزء دسته‌های دوم و سوم هستند.»
نبود دانش مناسب و مدون در حوزه صادرات
نبود دانش مناسب و مدون در حوزه صادرات یکی از چالش‌هایی است که برخورداری در بازار صادرات کسبوکارهای نوپا در کشور به آن اشاره می‌کند. او درباره چالش‌هایی که تاکنون با آن روبه‌رو بودند، می‌گوید: «از روز اول شروع به فعالیت یک‌پی در سال ۱۳۹۵، برداشت ما این بود که با ارائه انواع زیرساخت‌‌های دریافت درآمدهای بینالمللی به ایرانیان، این زیرساخت‌‌ها میتواند بسیار به رشد صادرات خرد کمک کند. این امر تا حد قابل توجهی نیز محقق شد، اما بر خلاف آنچه فکر می‌کردیم، دو سال بعد از شروع کار، متوجه شدیم مانعی بزرگ‌تر از محدودیت در پرداخت بینالمللی نیز وجود دارد. بسیاری از کسبوکارهای ایران با مشکلاتی جدی در رشد صادرات خرد کسب‌وکار خود مواجه می‌‌شدند.
در بررسی این مشکلات یک نکته مهم در اغلب این موارد خودنمایی میکرد و آن نبود دانش مناسب و مدون در حوزه صادرات بود. گرچه برای آموزش و مشاوره گروه اول که ذکر شد، مراجعی چون اتاق بازرگانی وجود دارد، اما برای گروه دوم که نوع جدیدتری از صادرات هستند، مرجع مشخصی وجود نداشت.
برای مثال، یک کسب‌وکار کوچک اما ارزشمند که جزء مشتریان یک‌پی بود و محصولات صخره‌‌نوردی در ایران تولید و به کشورهای مختلف در اروپا، آمریکای جنوبی، شرق آسیا و شمال آفریقا صادر میکرد، ناگهان با مشکل بزرگی در چین روبه‌رو شد که هر نوع فروش این مجموعه در آن کشور ممنوع شد. با بررسی فراوان مشخص شد که یک شرکت کوچک چینی با رصد کسبوکارهای ایرانی تازه‌‌وارد به چین، اقدام به ثبت برند شرکت تازه‌‌وارد ایرانی، اما به اسم شرکت چینی می‌کند و مانع ورود این کسب‌وکار ایرانی به چین میشود که اگر در ابتدای امر این مجموعه دانش لازم در زمینه برندینگ را داشت، چه‌بسا می‌توانست از این اتفاق جلوگیری کند.»
برخورداری به مثال دیگری در این‌باره اشاره می‌کند و می‌گوید که یکی از مشتریان یک‌پی در پاسخ به خریداران محصولات خود مسئولانه عمل نمی‌کرد. این امر باعث شد با شدت‌گرفتن شکایات مشتریان بینالمللی از آن کسب‌وکار و عدم توجه آن کسب‌وکار به آن شکایات، تعداد قابل توجهی از سفارش‌‌ها لغو شوند. متأسفانه در این مورد نیز صاحب کسب‌وکار ایرانی از دانش کافی در زمینه تعاملات بینالمللی و نحوه احقاق حقوق مشتریان بینالمللی آگاه نبود.
او می‌گوید: «مثال‌‌های دیگری از این موارد وجود دارند که دلیل آن عدم درک متقابل و تفاوت‌‌های مشتریان بینالمللی در جهان با ایران است که به‌‌طور اختصار ریشه‌‌های آن عبارت‌‌اند از: عدم توانمندی مذاکره با طرف‌های خارجی، عدم رعایت پارامترهای رفتاری در کسب‌وکار، نقص در تبلیغات بینالمللی، عدم دریافت استانداردهای لازم برای اعتبار محصول صادراتی، عدم آشنایی با قوانین پستی و گمرکی، عدم آشنایی با روش‌‌های پرداخت و دریافت وجوه بینالمللی و… .»
مراتوص و توسعه دانش و مهارت‌‌های صادراتی
در پی چالش‌هایی که کسبوکارهای خرد برای ارزآوری داشتند، یک‌پی احساس کرد نیاز به گسترش دانش و مهارت‌‌های صادراتی در بدنه صادرات خرد کشور امری لازم است. به همین دلیل در جهت آموزش کسبوکارهای کوچک و متوسط صادراتی و نیز مشاوره به آنها در جهت گسترش صادرات، مرکز آموزش و توسعه صادرات یک‌پی را با نام «مراتوص» تأسیس کرد. مراتوص مخفف مرکز آموزش و توسعه صادرات است. طبق گفته‌های برخورداری، هدف این مرکز در وهله اول آموزش، سپس مشاوره در راستای توسعه در امر صادرات به مشتریان یک‌پی و نیز هر کسب‌وکاری است که به کسب دانش و مهارت در حوزه صادرات تمایل داشته باشد.
مدیرعامل یک‌پی درباره مراتوص این‌طور توضیح می‌دهد: «علاوه بر همکاری با معاونت علمی-فناوری ریاست‌جمهوری در زمینه صادرات، مراتوص در حال حاضر از همکاری با دو دانشگاه بزرگ و معتبر در خارج از کشور نیز بهره می‌برد که به‌زودی از فعالیت‌‌های مشترک با این مجموعه‌‌ها نیز پرده‌‌برداری خواهد شد. این ارتباطات امکان حضور دانشپذیران مراتوص پس از تحصیل در مراتوص در محیط‌های آکادمیک خارج از کشور و نیز استفاده از استادان آن مجموعه‌‌ها را فراهم می‌آورد که قطعاً به صادرات کسبوکارهای ایرانی کمک خواهد کرد.
مراتوص این فرصت را برای دانشپذیران ایجاد می‌کند تا در هفت کشور جهان انواع مذاکرات با کسبوکارهای مختلف را انجام دهند و در صورت نهایی‌شدن مذاکرات در قالب هیئت‌‌های تجاری، به آن کشورها سفر کنند. همچنین دورههای صادراتی مراتوص در کشورهای همسایه برای مخاطبان آن کشور، توسط استادان برتر ایرانی مراتوص برگزار میشود. قطعاً آموزش‌‌هایی که به‌صورت تئوری در مراتوص به دانشپذیران انتقال می‌‌یابد، به اجرایی‌شدن نیاز دارد و تجربیات عملی برای دانشپذیران خواهد بود، به همین دلیل دورههای مراتوص این‌گونه طراحی شده است.»
با توجه به صحبت‌های برخورداری، بحث حمایت از صادرات برای مجموعه یک‌پی مأموریت جدیدی است که آن را در کنار مأموریت قبلی خود که ارائه راهکارهای دریافت درآمد بینالمللی (در قالب ارائه درگاههای بانکی بینالمللی امن به کسبوکارهای ایرانی جهت دریافت وجوه از مشتریان) است، آغاز کرده و قصد دارد با گسترش این امر و نیز فعالیت خود، به مرجعی توانمند برای آموزش توسعه صادرات کسبوکارهای ایرانی کوچک و متوسط تبدیل شود.
