عصر تراکنش 66؛ پیمان اکبری خرازی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت مبناکارت آریا / تلاش برای ارائه سرویس‌ها و خدمات نوین بانکی بر بسترهای جدید موضوعی است که امروز در میان فرازو‌نشیب تحریم‌های بین‌المللی و شرایط نامطلوب اقتصادی کشور بیشتر جلوه می‌کند. در این راستا در طول دهه گذشته، استارتاپ‌ها و همچنین حامیان مالی آنها به طرز چشم‌گیری افزایش یافته و جالب اینکه رویکرد بازار بیشتر به سوی ارائه خدمات نرم‌افزارمحور میل کرده است.
اما در این بین شفافیت در تسهیل ارائه خدمات متنوع بانکی به مشتریان مورد توجه است. آنچه امروز شاهد آن هستیم، اکوسیستمی با تلاشگران متعدد و تصمیم‌سازان محدود است که اختلاف در ارکان تصمیم‌گیر آینده نه‌چندان قابل پیش‌بینی را رقم زده است.
نیاز امروز ساختار بانکداری ایران بر محور توسعه رقم می‌خورد، اما آنچه مهم‌تر از واژه توسعه اهمیت دارد، پایداری توسعه خواهد بود. تصمیم‌سازی هدفمند و آینده‌نگر، هم‌راستایی اهداف در ارکان تصمیم‌ساز، همراهی نهادهای نظارتی، رگولاتور و همچنین آغوش باز برای تغییرات با استفاده از هم‌اندیشی با لایه خردمند و دانش‌محور حوزه بانکی نقش مهمی در ارتقای جایگاه ارائه خدمات نوین خواهد داشت.
امروز شاهد آن هستیم که پس از برنامه‌ریزی و سال‌ها تلاش شرکت‌هایی در حوزه پرداخت‌یاری، وضع قوانین و مقررات جدید بدون درنظر‌گرفتن جایگاه این شرکت‌ها و حقوق مشتریان آنها موجب حذف بسیاری از فرصت‌های شغلی و حتی ورشکستگی تعداد زیادی از کسب‌وکارها شده است. از سوی دیگر تصمیم‌گیری طولانی و غیرشفاف در حوزه نظام کارمزد و مالیات در شبکه بانکی، عدم امکان برنامه‌ریزی و توسعه خدمات نوین وابسته را موجب شده است.
با بررسی بازار و گشت‌وگذاری در نمایشگاه‌های جهانی که در طول یک سال گذشته پس از سه سال همه‌گیری کرونا در حوزه بانکداری برگزار شده، می‌توان دریافت که سرعت توسعه هدفمند این حوزه بسیار بیش از گذشته شده و در این راستا بازیگران جدید در بازار عرض اندام می‌کنند. شرکت‌های قدیمی با بهره‌گیری از ظرفیت خود و تخصیص فضا به ایده‌های جدید شرکت‌های چابک‌تر، سرویس‌های خود را توسعه داده و مجموعه‌هایی که شاید تا چند سال گذشته به‌عنوان تنها یک استارتاپ کوچک مطرح بودند، به حریف‌های قابل‌توجهی در ارائه سرویس و خدمات بانکی تبدیل شده‌اند.
از سوی دیگر در طول پنج سال گذشته آنچه همواره مورد سؤال و شاید نگرانی بخشی از شرکت‌های فعال در حوزه سخت‌افزار نیز بوده، از میان رفتن استفاده از تجهیزات سخت‌افزارمحور با توجه به توسعه اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های مبتنی بر تلفن‌های همراه بوده است. باید بگویم بله! می‌توانید نگران باشید!
تا زمانی که شرکت‌ها در ایران خدمات و سرویس‌های خود را بر اساس یک پایه ارائه دهند و از توسعه هم‌جانبه ترس داشته باشند، همیشه این نگرانی را به همراه خواهند داشت. امروز دیگر زمان قرار دادن همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد نیست و مجموعه‌هایی که استراتژی توسعه خود را به‌صورت پیوسته و پایدار بازبینی و تغییر ندهند محکوم به شکست خواهند بود.
این رویکرد نه‌تنها در حوزه شرکت‌های خصوصی، بلکه در نهادهای نظارتی و حاکمیتی نیز بسیار مهم و تأثیرگذار خواهد بود. توجه به این امر که شرکت‌های چابک همواره گوی سبقت را با دانش و سرعت خود ربوده و آمادگی پذیرش تغییرات بر محور توسعه را دارند، امری است که نهادهای بالادستی همواره بایستی تفکر آن را جاری کرده و آمادگی آن را داشته باشند.
آنچه امروز نگرانی و سکون بخشی از توسعه مبتنی بر دانش- فناوری را موجب شده، همین شکاف میان نهاد تصمیم‌گیر و نظارتی با شرکت‌های دانش‌بنیان است. اگر بپذیریم که پتانسیل و سرعت عمل در جاری‌سازی توسعه پایدار بدون کمک این شرکت‌ها که از نیروهای جوان و نخبه بهره می‌گیرند امکان‌پذیر نخواهد بود، بخش اعظمی از نگرانی‌ها رفع خواهد شد.
در سال 1401 در نقطه‌ای قرار داریم که بسیاری از شرکت‌های قدیمی و فعال در حوزه بانکی به حالت سکون در ارائه سرویس و خدمات رسیده‌اند و برخی نیز درآمد جاری خود را برای ادامه حیات کافی می‌دانند، اما با کمی آینده‌نگری، بررسی بازارها و شبکه‌های کسب‌وکاری مشابه در طول 10 سال اخیر به این حقیقت خواهیم رسید که بدون تغییر و توسعه، شکست نزدیک است.
فردا آنچه بیش از پیش نیاز داریم همگرایی میان دانش، مهارت و ایده‌های نوین نیروهای جوان، همچنین فرصت‌سازی برای تغییر و توسعه پایدار از سوی شرکت‌هایی است که می‌خواهند بازار آینده را همانند گذشته در اختیار داشته باشند. در این راستا تقویت و توسعه همکاری میان این مجموعه‌ها و نهادهای نظارتی- حاکمیتی و تغییر نگرش از تصمیم‌گیری به تصمیم‌سازی راه هم‌افزایی را در اکوسیستم بانکی به توسعه پایدار نزدیک می‌کند.
