باید نوعی تغییر نگرش در اکوسیستم سخت‌افزار کشور رخ دهد
حیدر مغنی، مدیرعامل شرکت فناپ‌تک می‌گوید که در حوزه نرم‌افزار به یک خودباوری رسیده‌ایم اما در حوزه سخت‌افزار این بلوغ هنوز وجود ندارد
حوزه سخت‌افزار در مقایسه با حوزه نرم‌افزار در کشور هنوز به بلوغ کافی نرسیده و با چالش‌های متعددی درگیر است. بسیاری از فعالان این حوزه بر این عقیده هستند که قوانین عجیب و متفاوت در حوزه نرم‌افزار کشور کم‌تر رخ می‌دهد اما در بخش سخت‌افزار انواع و اقسام نهادهای موجود در کشور می‌توانند با وضع قوانین و مصوبه‌های تازه، فضای کاری شرکت‌های فعال در این حوزه را محدودتر کنند. در گفت‌وگو با حیدر مغنی، مدیرعامل شرکت فناپ‌تک در غرفه استودیو راه‌کار در رویداد اینوتکس ۲۰۲۴ به فعالیت‌های اخیر این شرکت در یک سال گذشته و همچنین چالش‌های شرکت‌های تولیدی و سخت‌افزاری پرداختیم. او بر این باور است که باید نوعی تغییر نگرش در اکوسیستم سخت‌افزار کشور رخ دهد و همان‌طور که در حوزه نرم‌افزار در ایران مقوله نوآوری باز و اضافه شدن بازیگران و سرمایه‌گذاران نوآور به رشد و توسعه آن منجر شده، به این مفاهیم در حوزه سخت‌افزاری نیز نیاز داریم. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ورود به صنایع غیربانکی و پرداختی
حیدر مغنی، مدیرعامل شرکت فناپ‌تک می‌گوید که این شرکت جزئی از هلدینگ فناپ است که مأموریت تهیه زیرساخت را در زنجیره این هلدینگ به عهده دارد و به سبب مسئولیت اجتماعی خودش، کارخانه تولید سخت‌افزار را در خرمشهر تأسیس کرده است. مغنی در این‌باره می‌گوید: «علاوه بر کارخانه خرمشهر، ما کارخانه‌ای را هم در محدوده شهر دامغان راه‌اندازی کرده‌ایم. در چند سال گذشته و در بدو راه‌اندازی اولین کارخانه خود که در فضای اجاره‌ای نیز اتفاق می‌افتاد، تولید تجهیزات بانکی را آغاز کردیم. اما از سال ۱۴۰۰ تا به امروز سرمایه‌گذاری عظیمی را در این حوزه انجام داده‌ایم و ضمن تغییر ساختارمان با این استراتژی جدید وارد بازار شدیم تا علاوه بر حوزه‌های بانکی و پرداخت در سایر حوزه‌ها هم فعالیت خودمان را از سر بگیریم.»
مغنی می‌گوید شرکت فناپ‌تک توانسته قدم‌های محکمی در حوزه تولید تجهیزات زیرساخت تلکام بردارد و محصولات این شرکت در این حوزه با حجم زیاد وارد بازار خواهند شد؛ همچنین این شرکت قصد دارد تا با ورود به حوزه کالاهای الکترونیک در حوزه سبک‌زندگی، در این بخش از اقتصاد دیجیتال نیز نقش‌آفرینی کند. مغنی در همین زمینه اضافه می‌کند: «اتفاق مهمی که پارسال افتاد این بود که ما حدود ۲.۵ میلیون دلار روی موارد تولیدی خودمان سرمایه‌گذاری کردیم که عمده آن در کارخانه خرمشهر صورت گرفت. ما خط مونتاژ بردهای الکترونیکی را در همان خرمشهر مستقر کردیم که به ضرس قاطع می‌توان بگویم پیشرفته‌ترین خط مونتاژ کشور است. ما به تازگی تست‌های اولیه بردهای الکترونیک دستگاه‌های کارت‌خوان را هم با موفقیت انجام دادیم که قبل‌تر تنها در بحث تولید قالب و تزریق آن فعالیت می‌کردیم و حالا قادر شده‌ایم بردهای این دستگاه‌ها را هم به عنوان پیچیده‌ترین اجزاء آن‌ها، هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ تکنیکالی، تولید کنیم.»
ورود فناپ‌تک به حوزه خودرو
بنا به گفته مغنی، شرکت فناپ‌تک در پنج سال اخیر به طور میانگین رشد ۷۷ درصدی را در بخش فروش تجربه کرده و با توجه به تغییر سال مالی توانسته در سالی که گذشت، حدود ۱ همت فروش را به ثبت برساند که مغنی امیدوار است در سال جدید این میزان به ۲ همت نیز افزایش یابد. او می‌گوید: «علاوه بر این قصد داریم در حوزه زیرساخت و سخت‌افزار خودرو در این بازار هم حضور پیدا کند و البته نه‌تنها به‌عنوان یک مولد صرف. بلکه قصد داریم تهیه‌کننده‌ای باشیم که مؤلفه فناوری را به زنجیره ارزش خودروسازی می‌افزاید.»
چالش‌ها و مشکلات جاری
مغنی باور دارد تغییرات قیمت ارز و تحول قوانین و قواعد یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های توسعه فناپ‌تک در سال‌های اخیر بوده زیرا ارزش مواد اولیه محصولات این شرکت به طور مستقیم توسط شرایط ارزی بازار تعیین می‌شود. مغنی همچنین درباره سایر مشکلات حوزه سخت‌افزار می‌گوید: «مناقصات ما ریالی است اما خریدهای ما ارزی است و مواد اولیه تحت تأثیر بازار ارز ارزش‌گذاری می‌شوند. الزامات این بازار دائماً در حال تغییر است و هر لحظه امکان دارد قانون جدیدی در این حیطه وضع شود و ثبات وضعیت سابق را با نوعی شوک مواجه کند. شرکت‌های تولیدی داخلی در زنجیره ارزش جهانی قرار ندارند؛ درنتیجه باید نوآوری داشته باشند تا ارزش‌افزوده در حوزه تحقیق و توسعه ایجاد شود و بتوانیم مزیتی برای صادرات محصولاتمان داشته باشیم. از طرفی معضل سرمایه انسانی که امروزه در تمام نقاط کشور، حتی تهران به پدیده بغرنجی تبدیل شده است، در خرمشهر به شکل غلیظ‌تری وجود دارد و ما با آن دست به گریبانیم. خرمشهر شهر محرومی است که باعث می‌شود مشکلات شدیدی در حوزه یافتن نیروی انسانی متخصص که بتواند این عمق نیاز به فناوری را تأمین کند برایمان ایجاد شود.»
مغنی باور دارد که رگولیشن‌های عجیب و متفاوت در حوزه نرم‌افزاری کم‌تر رخ می‌دهد؛ اما در بخش سخت‌افزار انواع و اقسام نهادهای موجود در کشور نظیر گمرک، وزارت صمت، اداره کار، بانک مرکزی و… می‌توانند با وضع قوانین و مصوبه‌های تازه فضای کاری این شرکت‌ها را محدودتر کنند.
عدم بلوغ حوزه سخت‌افزار
مغنی باور دارد عدم آشنایی نهادهای رگولاتور با مقوله فناوری و نداشتن درک درستی از آن‌ها باعث می‌شود که این نهادها نگاهی لوکس به فناوری‌های این حوزه داشته باشند و همین نگرش، مقوله تخصیص ارز را به چالش می‌کشد. مغنی معتقد است که تولید نرم‌افزار به لحاظ فرهنگ پذیرش و استفاده در شرایط کاملا بهتری نسبت به حوزه تولیدات زیرساختی و سخت‌افزاری قرار دارد و در این زمینه آن بلوغی که مدنظر مدیران کسب‌وکار و صنایع است، آن‌طور که باید و شاید رخ نداده است. او می‌گوید: «در حوزه نرم‌افزار و اپلیکیشن در کشور به یک خودباوری رسیده‌ایم اما در حوزه سخت‌افزار این بلوغ هنوز وجود ندارد. لازم است نوعی تغییر نگرش در اکوسیستم سخت‌افزار رخ دهد. همان‌طور که در حوزه نرم‌افزار و سایر حوزه‌ها که در ایران پیشرفت کرده‌اند، نوآوری باز و اضافه شدن بازیگران و سرمایه‌گذاران نوآور به رشد و توسعه آن منجر شد، ما به این مفاهیم در حوزه سخت‌افزاری نیز نیاز داریم. شرکت‌های بزرگی مانند ما که توان سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند باید به سکویی برای ترقی استارتاپ‌ها تبدیل شوند تا بتوانند بر مبنای دانش آن‌ها محصولاتی با تکنولوژی‌های پیشرفته را در مقیاس بزرگ و صادرپذیر تولید کنند. اما این اتفاق به خاطر تمایل بیشتر شرکت‌ها و بازیگران سخت‌افزاری کشور به واردات هنوز اتفاق نیفاده است، اما باید این را در نظر بگیریم که واردات و صادرات می‌توانند کنار هم قرار بگیرند.»
چشم‌انداز و خطرات آینده
مغنی می‌گوید که جنگ قدرت‌های اقتصادی جهان در فضای امروز بر سر چیپ‌ست شکل گرفته و این یکی از دغدغه‌هایی است که نظام حکم‌فرمانی کشور باید در مورد آن تمهیدی بیندیشد. به نظر او، خطری هم که در حوزه جغرافیای سیاسی منطقه دارد رخ می‌دهد، این است که کشورهایی نظیر امارات و عربستان دارند در حوزه‌های تولید سخت‌افزار خودشان را به‌عنوان یک قطب معرفی و مزایای این زمینه را جذب می‌کنند و این مسئله ممکن است در سال‌های آینده دست ایران را برای ورود به این بازارها خالی کند.
او در پایان صحبت‌هایش عملکرد بانک پاسارگاد را در حوزه تولید فناوری‌های زنجیره تولید نفت، انرژی و معدن در یک سال گذشته الهام‌بخش دانست. مغنی معتقد است خواندن کتاب‌های بازاریابی، به شرط آن‌که سخنان مؤلف به خوبی درک شود، می‌تواند به کیفیت عرصه بازاریابی کشور کمک کند.
