لزوم مشارکت بیشتر بخش خصوصی در رویکردهای راهبری و حکمرانی سندباکس‌ها
در گفت‌وگو با علی عبداللهی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره وضعیت سندباکس‌ها در کشور مطرح شد
اینوتکس ۲۰۲۴ از ۱۸ تا ۲۱ اردیبهشت‌ماه در پارک فناوری پردیس برگزار شد. استودیو راه‌کار نیز با حمایت مینی‌پی و همکاری ماهنامه عصر تراکنش در این نمایشگاه میزبان مدیران و فعالان صنایع مالی و نوآوری کشور بود و در گفت‌وگوهایی ویدیویی با این افراد، درباره موضوعات روز اکوسیستم و چالش‌های کسب‌وکارها با آنها به گفت‌وگو پرداخت. در آخرین روز از اینوتکس ۲۰۲۴ در گفت‌وگو با علی عبداللهی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره وضعیت سندباکس‌ها در کشور صحبت کردیم.
مقاومت حاکمیت برای مشارکت بخش خصوصی
سندباکس ایده‌ای مترقی برای توسعه نوآوری و فناوری کشور است که از چهار سال پیش در کشور پیگیری شده است. علی عبداللهی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در چهارمین روز از اینوتکس ۲۰۲۴ در گفت‌وگو با استودیو راه‌کار ابتدا در این باره صحبت کرد و گفت: «چهار سال پیش برای اولین بار سندباکس وزارت امور اقتصاد و دارایی شکل گرفت که به نظرم این اتفاق از همان موقع رویداد میمون و مبارکی بود، اما در ادامه با چالش‌ها و موانعی روبه‌رو شد و باعث شد به این نتیجه برسم اگر این امکان وجود داشت که به عقب برگردیم و دوباره به آن لحظه‌ای برسیم که نطفه سندباکس‌ها بسته شد، تغییراتی را در ساختار سندباکس‌ها اعمال می‌کردم و اتفاقاتی را از نو رقم می‌زدم. یکی از این اتفاقات که حالا هم می‌تواند اتفاق بیفتد، مشارکت بیشتر بخش خصوصی در رویکردهای راهبری و حکمرانی حوزه سندباکس‌ها است.»
عبداللهی می‌گوید که اشراف به چنین ضرورتی از بدو تأسیس سندباکس‌ها وجود داشته و مطالعات تطبیقی از همان زمان هم این مسئله را نشان می‌دادند که در تمام سندباکس‌های دنیا عمده مراجع تصمیم‌گیری را بخش‌های خصوصی تشکیل می‌دهند، اما این مسئله با مقاومت حاکمیت مواجه شد و مانع اجرای آن شدند. او می‌گوید: «این نگاه حاکمیتی و دولتی شدن سندباکس‌ها در یکی دو سال اخیر بیشتر به چشم آمده و نقش بخش خصوصی و قدرت و مشروعیت آن کم‌رنگ‌تر شده است؛ تا جایی که بسیاری از دوستان این بخش باور دارند که حوزه سندباکس دارد به قهقرا می‌رود»
فاصله گرفتن سندباکس‌ها از هدف اولیه‌شان
عبداللهی معتقد است در دو سال اخیر، بعد حاکمیتی سندباکس‌ها برجسته‌تر شده و دسته‌ای از مشکلات فرآیندی را هم در این حوزه به وجود آورده است. او در این باره بیان می‌کند: «واضح است که صنایع نوآور، صنایعی هستند که باید جسارت به خرج داده و با سرعت زیادی رخ بدهند. با انتقال چنین جریان‌هایی به بخش دولتی و حاکمیتی، همه چیز کند، بوروکراتیک و سلسله‌مراتبی می‌شود و از اهداف اصلی و اولیه خودش فاصله می‌گیرد. هدف از تشکیل سندباکس‌ها این بوده که حاکمیت حرف‌های بخش خصوصی را بشنود و در زمین آنها بازی کند، نه این‌که بخش خصوصی به‌عنوان ابزار حاکمیتی در نظر گرفته شود و اگر حاکمیت قصد داشته چنین فضایی را شکل بدهد، فعالیت دفاتر و سازمان‌های نوآوری بخش رگولاتور پیش‌تر چنین مواردی را دربرگرفته‌اند. البته در این زمینه اتفاقات خوب هم افتاده و همین‌که رگولاتوری این حوزه محقق شده و رگولاتورها فهمیده‌اند برای تنظیم فضای فناوری‌های نوآور مسیرها و روش‌های جدیدی وجود دارد، خودش اتفاق مثبتی است. سندباکس مسیر یادگیری و قانون‌گذاری بر مبنای تجربه است، اما در ادامه اگر بخواهیم این موضوع به حرکت خود ادامه دهد، باید در رویکردهای حاکمیتی به بخش خصوصی بیشتر اهمیت بدهیم و نترسیم، زیرا این بخش طیف دارد به سمت نوعی خودتنظیم‌گری حرکت می‌کند و در این میان مقوله قرارگیری افراد درست در جایگاه‌های درست هم حائز اهمیت است. باید افرادی در رأس کار قرار بگیرند که سندباکس را بیشتر می‌شناسند و به‌جای کمیت در این حوزه، به کیفیت خروجی بها می‌دهند.»
لزوم تغییر رویکرد رگولاتور
بزرگ‌ترین معضل رگ‌تک کشور به فضای امنیت و عدم امکان استفاده از داده‌ها برمی‌گردد. عبدالهی با اشاره به این معضل اظهار می‌کند: «رویکرد رگولاتوری سنتی باید به رویکردی مبتنی بر کاهش ریسک تبدیل شود. همین مسئله تحول جالب‌توجهی را در این حوزه رقم می‌زند و زاویه دید را تغییر می‌دهد و داده‌ها و ساختارها را هم در حوزه رگ‌تک دخیل می‌کند. تا این عینک و زاویه دید تغییر نکند، نمی‌توان انتظار تفاوت خاصی را داشت. رگ‌تک، سوپ‌تک و سندباکس بیشتر از آنکه نوعی ابزار باشند، نوعی نگرش و ذهنیت هستند که هنوز بلوغ لازم در زمینه تحقق این طرز نگاه چه در بخش حاکمیتی و چه در بخش خصوصی حاصل نشده و به نظر می‌رسد این حوزه جای کار بیشتری دارد.»
معرفی چند کتاب مفید
استراتژی داده، پرداختن به‌ضرورت وجود نگاه داده‌محور در هر نوع کسب‌وکار و پیشبری استراتژی دیجیتال نام سه کتابی است که او به مخاطبان معرفی می‌کند و می‌گوید: «خواندن کتاب استراتژی داده را به دلیل راهکارهایی که در زمینه تحلیل داده با استفاده از هوش مصنوعی ارائه می‌کند، به مخاطبان پیشنهاد می‌دهم. کتاب پرداختن به‌ضرورت وجود نگاه داده‌محور در هر نوع کسب‌وکار نیز در قالب پروژه مشترک من، خانم دکتر عبدالوند، استاد دانشگاه الزهرا و یکی دیگر از همکارانمان ترجمه شده و توسط انتشارات دانشگاه الزهرا به انتشار رسیده است.»
