اینوتکس ۲۰۲۴؛ آینده، هراس‌ها و امیدها
گزارش تصویری از رویداد چهارروزه اینوتکس؛ یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور
عصر تراکنش ۸۲ / سیزدهمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری اینوتکس ۲۰۲۴ از ۱۸ تا ۲۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ در پارک علم و فناوری پردیس برگزار شد. فعالان و علاقه‌مندان حوزه فناوری و نوآوری کشور استقبال گرمی از این نمایشگاه به عمل آوردند و درمجموع ارزیابی برآیند اتفاقات و جریان این نمایشگاه با واژه مثبت منصفانه به نظر می‌رسد. آب‌وهوای عجیب پردیس یکی از غافلگیری‌های این رویداد به شمار می‌آمد که برای لحظاتی با هجوم باد و باران خاطره‌ای از سرمای زمستان گذشته را تداعی می‌کرد و با تابش آفتاب در ساعات دیگر منادی تابستان گرم پیش رو بود؛ هرچند که جو کلی حاکم بر نمایشگاه متأثر از رایحه اردیبهشتی، حاوی طراوتی بود که همه‌چیز را بهتر جلوه می‌داد. کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار نیز در این رویداد و مطابق انتظار نقش پررنگی ایفا کرد؛ از برگزاری رویدادها و پنل‌های مختلف گرفته تا برپایی استودیو راه‌کار برای گفت‌وگو با مدیران و فعالان حوزه فناوری و نوآوری کشور. در ادامه گزارش مختصری از این اتفاقات را می‌خوانید.
«از کی بپرسم» آقای حکمران؟
یکی از اتفاقات مهم اینوتکس ۲۰۲۴ برگزاری فروم حکمرانی بود؛ رویدادی که در دو روز از نمایشگاه و در دو نوبت صبح و عصر برگزار شد و طی آن بیش از سی کارشناس حوزه نوآوری و فناوری، در قالب سخنرانی و میزگرد به بررسی موضوعات و چالش‌های موجود در این حوزه پرداختند. در رویداد فروم حکمرانی برای اولین‌بار مسائلی درباره حقوق مصرف‌کننده در پلتفرم‌هایی مانند دیوار، شیپور، دیجی‌کالا، اسنپ و…، معضل احراز هویت، چالش سایبربولی و کلاهبرداری‌های دیجیتالی و به‌طور کلی مسئولیت پلتفرم‌ها، کاربران و رگولاتور در قبال یکدیگر مطرح شد. رضا قربانی، بنیانگذار کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار و دبیر رویداد فروم حکمرانی، درباره این رویداد گفت: «در این بخش از اینوتکس، رویکرد ما این بوده که برای اولین‌بار در رویدادی که تاحدودی خود دولتی‌ها میزبان آن هستند، از آنها به‌صراحت پرسشگری کنیم. در فروم حکمرانی می‌خواهیم دولتی‌ها پاسخ دهند چرا به این نقطه رسیده‌ایم که در آن سیاست‌گذاران، صاحبان کسب‌وکارها و کاربران، همگی با تردید و سوءظن به یکدیگر نگاه می‌کنند. همچنین قرار است راجع به مسیر سیاست‌گذاری نوآوری و آسیب‌شناسی این حوزه حرف بزنیم و ببینیم در چه حوزههایی می‌توانیم خطاهای گذشته را جبران کنیم و در چه حوزههایی این خطاها قابل جبران نیستند.»
در فروم حکمرانی نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی حضور داشتند تا به‌طور جدی درباره سیاست‌گذاری حوزه نوآوری مورد پرسش قرار بگیرند. همچنین تنظیم‌گرانی مانند مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و نهادهای صنفی هم به این فروم آمدند تا درباره مباحث مذکور گفت‌وگو کنند. فروم حکمرانی صرفاً رویدادی برای پرسشگری و مطالبه‌گری نبود، بلکه به آسیب‌شناسی مسیر طی‌شده در این حوزه نیز پرداخت و تلاش کرد به این سؤال هم پاسخ دهد که حکمرانی درست نوآوری چگونه می‌تواند باشد.
بازگشت به آینده
رویداد نکستیشن اتفاقی بود درباره آینده؛ حضار با عبور از راهروهای تاریک و پایین رفتن از سراشیبی، به فضای عجیب و هیجان‌انگیزی می‌رسیدند که در آن رویداد نکستیشن برگزار می‌شد. محیطی که با آن نورپردازی‌های جذابش گویی از دل یک فیلم علمی – تخیلی دهه هشتاد میلادی بیرون آمده بود. در این رویداد به آینده اکوسیستم فین‌تک و حوزههایی همچون لندتک، لجستیک، هوش مصنوعی، خرده‌فروشی و بلاکچین پرداخته شد و نقش متغیرهایی چون نسل زد و برند کارفرمایی در این آینده مورد واکاوی قرار گرفت.
رویداد «ایستگاه آینده» با بیش از سی پنل و ارائه تخصصی و با حضور بیش از صد نفر از فعالان حوزه نوآوری و فناوری، برای سومین سال متوالی در نمایشگاه اینوتکس برگزار شد و مضمون کلی آن تغییر و تحول در زیست اجتماعی، اقتصادی و زندگی مردم تحت‌تأثیر فناوری‌های جدید بود. برخی از پنل‌های رویداد نکستیشن عبارت بودند از: «شرکت‌های بزرگ و آینده اکوسیستم»، «آماده شدن شرکت‌ها برای تحولات پنج سال آینده»، «بازاریابی و مخاطب‌شناسی»، «ترندشناسی فناوری»، «لجستیک و آینده آن»، «لندتک و آینده پرداخت»، «ما و آینده»، «آینده صنایع بزرگ و فرصت‌های نوآوران»، «هوش مصنوعی»، «بلاکچین و اکوسیستم دارایی دیجیتال»، «خرده‌فروشی در روندهای پیش روی آن»، «تحول دیجیتال در صنایع بزرگ» و «سرمایه‌گذاری برای آینده».
در خلال این رویداد، سجاد عباس فشمی، دبیر برگزاری رویداد اینوتکس در گفت‌وگو با رضا جمیلی، دبیر محتوایی نکستیشن، وجه تمایز نمایشگاه امسال را نسبت به سال‌های گذشته، معرفی چهره‌های جدید یا کمترشناخته‌شده اکوسیستم به مخاطبان ذکر کرد. از طرفی و در قالب پنل «نبرد بزرگان» نکستیشن، رضا جمیلی با رامین لایقی، مدیرعامل اسنپ گروسری نیز گفت‌وگو کرد که طی این مکالمه لایقی رشد ۲درصدی و سالانه لجستیک آنلاین خرده‌فروشی را پیش‌بینی کرد. همچنین محمد بهشتی، ایران‌شناس و فرهنگ‌پژوه طی گفت‌وگو با میترا فردوسی، پژوهشگر ارتباطات نوآوری، درباره ایران آینده و نقش نوآوران در آن گفت: «ما باید رؤیای ایرانی خود را بسازیم و اگر می‌خواهیم از آینده حرف بزنیم باید به این موضوع به‌طور جدی فکر کنیم. ایران سرزمین بحران و بی‌قراری است و ما باید به هنر زیستن در بحران و قرار یافتن در بی‌قراری بازگردیم.»
استودیو راه‌کار؛ محل گپ‌وگفت‌های خودمانی
مضاف بر رویدادهای فروم حکمرانی، نکستیشن و بیش از ۱۰ رویداد دیگری که به‌طور هم‌زمان طی چهار روز رویداد اینوتکس ۲۰۲۴ برگزار شد، استودیو راه‌کار نیز با حمایت مینی‌پی و با همکاری ماهنامه عصر تراکنش، در غرفه خود میزبان مدیران و فعالان صنایع مالی و نوآوری کشور بود و طی گفت‌وگو با این افراد، برنامه‌های ویدئویی متنوعی تولید کرد. این گفت‌وگوها غالباً حول موضوعات روز اکوسیستم و چالش‌های کسب‌وکارها شکل گرفتند و طی آنها مینا حاجی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش، درباره چالش‌های توسعه فناوری‌های مالی، با شصت نفر از مدیران و فعالان این صنایع به بحث پرداخت.
در این گفت‌وگوهای سریع، صریح و مختصر، سه سؤال به‌طور ثابت مطرح شد؛ ۱. بزرگ‌ترین چالش مدیران عامل در کشور در مسیر توسعه کسب‌وکارشان چیست، ۲. فعالیت و عملکرد کدام شرکت یا کسب‌وکار ایرانی در سالی که گذشت الهام‌بخش بوده و ۳. به نظر آنها مطالعه چه کتابی برای مخاطبان این برنامه مفید است. علاوه‌بر اینها، یک یا دو سؤال خاص نیز با توجه به حوزه تخصصی هر فرد مطرح می‌شد و نهایتاً مجموعه جالبی از پرسش‌ها و پاسخ‌ها درباره مسائل گوناگون گرد‌آوری شد.
بیشتر مدیران در خلال این گفت‌وگوها مهاجرت نیروهای انسانی متخصص را بزرگ‌ترین معضل در مسیر توسعه کسب‌وکارشان دانستند و در پاسخ به پرسش سوم هم کتاب‌های بسیار جالبی را پیشنهاد دادند و اگرچه بیشتر کتاب‌ها در حوزه مدیریت و توسعه کسب‌وکار بود، مخاطبان این پرسش نیم‌نگاهی هم به حوزه ادبیات داشتند و گاه عناوین جالبی را مطرح کردند؛ ازجمله رمان «کلیدر» محمود دولت‌آبادی یا «گلستان» سعدی.
گاهی تیره و مملو از ابر، گاهی هم صاف و آفتابی. شاید این شرایط جوی متناقض و ناهمگون در پارک علم و فناوری پردیس مخلص آن چیزی باشد که در اینوتکس ۲۰۲۴ اتفاق افتاد؛ استعاره و نمادی از دورنمای صنایع نوآوری و فناوری کشور و ابهامی که همچنان پابرجا است. چیزی که از صحبت‌های مدیران عامل کسب‌وکارها، تحلیل‌گران اقتصادی، فعالان حوزه نوآوری و فناوری و مقام رگولاتوری حاضر در اینوتکس ۲۰۲۴ برمی‌آمد، همین بود که به‌هیچ‌وجه نمی‌توان تصویر شفاف و روشی از آینده ارائه داد. اکوسیستم فین‌تک کشور مدت‌ها است که در جاده‌ای مه‌آلود، قدم‌هایش را به سمت توسعه و پیشرفت برمی‌دارد و این اصل عدم قطعیت درباره آینده هم صادق است؛ کسب‌وکارها به پیشروی و تداوم محکوم‌اند بی‌آنکه ذره‌ای بتوانند درباره اتفاقاتی که قرار است رخ بدهد حدسی بزنند یا چیزی را پیش‌بینی کنند.
به همین دلیل هم در عین حال که کلماتی نظیر بهبود، پیشرفت، ترقی و توسعه جزو واژگان محبوب و پرتکرار حضار بود، تا دلتان بخواهد در خلال صحبت‌ها عباراتی مثل تلاش برای زنده ماندن، بقا، محدودیت و چالش نیز به گوش می‌رسید؛ درواقع می‌توان این مسئله را تصویری از احساس اکوسیستم نسبت به شرایط آینده تلقی کرد: همان‌طور که هرازگاهی پرتویی از ناکجا در آسمان این اکوسیستم می‌تابد و بارقه‌ای از امید نمایان می‌شود، ناگهان سروکله ابری هم پیدا می‌شود و همه‌جا را به تیرگی می‌کشاند: تغییر قیمتی در بازار ارز رخ می‌دهد، متخصصی مهاجرت می‌کند و آیین‌نامه غریب و مهیبی تصویب می‌شود. در این اوضاع متلاطم که شرایط نامطلوب اقتصادی سرمایه‌های انسانی را از کشور فراری داده و تحریم‌ها، مراوادت خارجی کسب‌وکارها را با چالشی جدی مواجه کرده، این ضرورت احساس می‌شود که مقام رگولاتور به جای ایستادن مقابل صنایع مالی و نوآوری، کنار آنها قرار گیرد و به جای افزودن ابهام به این فضای مه‌آلود، کمی بیشتر به پایدار شدن این شرایط کمک کند. به هر حال در این گرگ‌ومیش هراس و امید، اکوسیستم فین‌تک کشور کماکان به حیات خودش ادامه می‌دهد و همین جای شکر دارد. درمجموع، فارغ از هر اتفاقی که در آینده ممکن است رخ بدهد، این تداوم حرکت بیش از هر چیزی این بیت شعر از استاد شهریار را به ذهن متبادر می‌کند: «چشم از ابر بهاری کم نیارد، گو ببارد؛ آری این باران رحمت، هرچه پیش آید، خوش آید…»
میزگرد «خط قرمز» که با حضور امیرحسین شبیری، مدیرعامل شاپرک و امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و با مدیریت مرضیه امیری، دبیر تحریریه راه پرداخت برگزار شد.
گفت‌وگوی رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار راه‌کار با سجاد عباسی فشمی، دبیر برگزاری رویداد اینوتکس با موضوع «رویدادها چطور به شکل‌گیری اکوسیستم‌های نوآور آینده کمک می‌کنند؟».
میزگرد «لجستیک؛ پاشنه آشیل خرده‌فروش‌ها یا سرعت‌گیر اقتصاد» که با حضور مهرداد ملک‌محمدی، مدیرعامل تاپین؛ رضا مقصودی، مدیرعامل پردازش داده نگار؛ احمد برکتین، مدیرعامل میاره و با مدیریت راضیه مینایی، کارشناس توسعه کسب‌وکار راه‌کار برگزار شد.
ارائه حامد تهمورثی؛ مدیر ارشدMCI NEXT درباره «فرصت‌های همکاری استارتاپ‌ها با MCI NEXT»
میزگرد «تقلب، سایبربولی و کلاهبرداری‌های دیجیتال در پلتفرم‌ها و وب فارسی» که با حضور محمدحسین امیری، مدیرعامل وینداد؛ سید مهدی نبوی، وکیل دادگستری؛ سعید احمدی‌پویا، معاون نظارت شاپرک و با مدیریت مینا والی، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره راه‌کار برگزار شد.
میزگرد «تقلب، سایبربولی و کلاهبرداری‌های دیجیتال در پلتفرم‌ها و وب فارسی» که با حضور محمدحسین امیری، مدیرعامل وینداد؛ سید مهدی نبوی، وکیل دادگستری؛ سعید احمدی‌پویا، معاون نظارت شاپرک و با مدیریت مینا والی، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره راه‌کار برگزار شد.
نفر از مدیران ارشد و فعالان اکوسیستم نوآوری و فناوری بود.
نفر از مدیران ارشد و فعالان اکوسیستم نوآوری و فناوری بود.
