ابزارهای لندتک، فراگیری خدمات بیمه را افزایش می‌دهند
در گفت‌وگو با فعالان لندتک و بیمه درباره ضرورت هم‌افزایی این دو صنعت مطرح شد
با ظهور حوزه «لندتک» در فضای مالی و اقتصادی کشور، به نظر می‌رسد خرید اعتباری حالا خود را ابزاری معرفی کرده که در طیف وسیعی از صنایع و برای تهیه انواع محصولات و خدمات قابل استفاده است. صنعت بیمه نیز یکی از همین خدمات است؛ صنعتی که می‌تواند به کمک خانوارها بیاید و برخی از نگرانی‌های مردم را برطرف کند. با این حال، وضعیت اقتصادی فعلی باعث شده بسیاری از افراد نگرشی توأم با صرفه‌جویی نسبت به خدمات بیمه داشته باشند و غیر از مسائل خاص و اجباری، متقاضی دریافت سایر خدمات بیمهای نباشند و اینجاست که ابزار لندتک می‌تواند کمک کند تا یکی از مهم‌ترین موانع میان مردم و صنعت بیمه از میان برود.
از آنجا که همکاری میان دو صنعت لندتک و اینشورتک می‌تواند تحول قابل توجهی در صنعت بیمه رقم بزند، سراغ سه نفر از فعالان این دو صنعت یعنی قاسم نعمتی، معاون فناوری اطلاعات بیمه پاسارگاد؛ امین خادمی واحد، مدیرعامل اقساط‌مارکت و پدرام ورشوکار، مدیرعامل دارا رفته‌ایم و از آنها درباره کم‌وکیف این تعامل پرسیده‌ایم؛ اینکه آیا تاکنون چنین فضای مشترکی در ایران وجود داشته است؟ اگر پاسخ مثبت است، این فضا اکنون در چه وضعی به سر می‌برد و چگونه تقویت می‌شود و اگر پاسخ منفی است، باید چه کاری انجام شود تا شاهد چنین اتفاقی باشیم؟ در ادامه گزارشی از این گفت‌وگوها را می‌خوانید.
هم‌افزایی فرصت‌های زیادی ایجاد می‌کند
وضعیت نامناسب اقتصادی از میزان ضریب نفوذ بیمه در کشورمان کاسته است. قاسم نعمتی، معاون فناوری اطلاعات بیمه پاسارگاد باور دارد نگرانی از آینده در فضای زندگی پرخطر و سخت امروزی موجب شده مردم نیم‌نگاهی هم به چاره‌اندیشی و مدیریت کاهش ریسک در آینده داشته باشند. او می‌گوید: «در کنار سایر روش‌ها، تهیه بیمه‌نامه‌های مختلف برای پوشش طیف متنوعی از ریسک‌ها یکی از بهترین گزینه‌های در دسترس است که در صورت تجهیز به خدمات لندتک، موانع مالی از بین می‌رود و امکان بزرگ‌تر شدن بازار بیمه فراهم می‌شود. اگر محصولات بیمهای با پشتوانه لندتک به شکل مناسبی طراحی شوند، از آنها استقبال بیشتری می‌شود و صنعت نیز بزرگ‌تر خواهد شد. از منظر فناوری اطلاعات، پس از طراحی مدل مناسب با هم‌فکری بیمه‌گران، بستر لازم برای پیاده‌سازی فضای این کسب‌وکار فراهم می‌شود.»
شاید نتوان تعامل میان این دو صنعت را نوعی ضرورت به شمار آورد، اما این کار قطعاً فرصت‌های مناسبی برای هر دو صنعت ایجاد می‌کند. نعمتی در این‌باره بیان می‌کند: «به نظر می‌رسد صنعت بیمه با بهره‌گیری از این فرصت بتواند برخی از تهدیدها را به فرصت تبدیل کند و نتایج و دستاوردهای خوبی به دست آورد. لندتک، قدرت سرمایه‌گذاران را به‌ویژه در حوزه بیمه ارتقا می‌دهد. شرکت‌های بیمه با طراحی و ارائه محصولات مناسب که انتظارات بیمه‌گزاران را برآورده می‌کند، سود درخوری نیز کسب می‌کنند. به لحاظ فناوری، این همکاری فوق‌العاده تسهیلگر خواهد بود و هر دو فرایند در بستری واحد و با کمترین زحمت برای بیمه‌گزار، تأمین مالی و اعتباری را فراهم خواهد کرد و از طرفی اعتبارسنجی لازم به دلیل ارتباط‌های درلحظه، قابل حصول خواهد بود.»
فناوری اطلاعات می‌تواند در فرهنگ‌سازی مؤثر واقع شود
تجربه سال‌های نه‌چندان دور شرکت‌های بیمه درباره بیمه‌نامه‌های اعتباری، به نظر برخی از بازیگران این حوزه خوشایند نبوده است؛ ازجمله بیمه‌نامه‌های اعتباری صادرشده بانک‌ها. معاون فناوری اطلاعات بیمه پاسارگاد در این‌باره می‌گوید: «بانک‌ها هزینه بیمه‌نامه را از بیمه‌گزاران دریافت می‌کنند و به این واسطه، عملاً وام‌گیرندگان به دلیل بیمه بودن وام‌شان، در پرداخت اقساط جدیت آنچنانی به خرج نمی‌دهند و شرکت‌های بیمه در معرض فشار قرار می‌گیرند؛ در نتیجه، فرهنگ‌سازی برای استفاده مناسب از فرصت پیش‌آمده نقش و ضرورت خود را در این مقطع نمایان می‌کند. اگر بیمه‌شدگان به‌مرور از این ابزار استفاده مناسب نکنند، چرخه معیوبی ایجاد خواهد شد و این ابزار کارایی‌اش را از دست می‌دهد.
از سوی دیگر، اگر مطابق آیین‌نامه‌ها و مقررات رفتار شود و لندتک و اعتباردهندگان سبد نهایی‌شان را بیمه کنند، همچنین امکانی فراهم شود که ریسک واقعی حاکم بر فضای تأمین اعتبار بیمه شود، نه‌اینکه فرصتی در اختیار سوءاستفاده‌کنندگان برای ایجاد ریسک مضاعف و تعمدی فراهم شود، آن زمان است که تجربه موفقی رخ خواهد داد. به نظر می‌رسد فناوری اطلاعات با تأمین زیرساخت لازم برای شناسایی رفتارهای مخرب و حصول اعتبارسنجی و نظارت مبتنی بر سیستم، می‌تواند در ایجاد فرهنگ لازم مؤثر باشد.»
ترکیب الگوهای نادرست بیمهای با صنعت لندتک آسیب‌زاست
همکاری میان لندتک‌ها و اینشورتک‌ها مستلزم برقراری نوعی تعامل داده‌محور میان این دو صنعت است. نعمتی باور دارد در حوزه فناوری اطلاعات، مشکل اساسی در مراوده اطلاعاتی بین دو زیرساخت است که به‌مرور قابل رفع است و از این جهت مشکل خاصی وجود ندارد، با این حال، چنین همکاری‌هایی ممکن است چالش‌برانگیز هم باشد. او با اشاره به این مسئله اظهار می‌کند: «از منظر اجرایی، برخی اینشورتک‌ها که همین حالا نیز در حال فعالیت در صنعت بیمه هستند، تعدی قابل توجهی نسبت به مقررات جاری دارند و این مسئله به صنعت بیمه آسیب زده است؛ در نتیجه، اگر الگوی مناسبی که با مقررات بیمه و اصول بیمه‌گری مطابقت ندارد و فقط منافع خود را ملاک قرار می‌دهد با صنعت لندتک ترکیب شود، آن زمان نه‌تنها تداوم تعدی برخی اینشورتک‌ها به صنعت بیمه و شبکه فروش صنعت بیمه را شاهد خواهیم بود، چه‌بسا این آسیب تشدید نیز بشود.»
در یک نگاه کلی، هر همکاری و ایجاد ارتباط بین حوزه‌های مختلف فرصت‌آفرین و مطلوب خواهد بود. نعمتی معتقد است تحول دیجیتال نیازمند اکوسیستم است و اکوسیستم سالم، با ایجاد ارتباط سالم میان تمام بازیگران و در راستای حفظ منافع همگی آنها شکل می‌گیرد: «صدالبته که مهم‌ترین بازیگر این اکوسیستم، با یگانه نقش طلایی خود کسی نیست جز بیمه‌گزار و مردمی که متقاضی این خدمات هستند و در نظر نگرفتن این بخش، چه سهوی و چه عمدی، کل اکوسیستم را بی‌معنا و عاری از هدف می‌کند. در نتیجه، اگر همکاری میان اینشورتک‌ها و لندتک‌ها به‌دور از شعارزدگی و با هدف ارائه سرویس بهتر و ارزنده‌تر به مردم شکل بگیرد، قطعاً موفق خواهد بود.»
سبد کالاهای بیمهای خانوارها تنوع ندارد
خدمات بیمه جزئی از نیازهای اساسی خانوار است که باید تأمین شود. با وجود اوضاع سخت اقتصادی حاکم بر کشور، پاسخ‌دهی به این نیاز ذیل یک چارچوب محدود و حداقلی اتفاق می‌افتد. امین خادمی‌واحد، مدیرعامل اقساط‌مارکت، با بیان این موضوع می‌گوید: «اکثر خانواده‌ها ترجیح می‌دهند برای آن دسته از خدمات بیمه که به‌نوعی الزامی هستند، هزینه کنند؛ مثل بیمه شخص ثالث برای خودرو. شرکت‌های لندتکی و کسب‌وکارهای فعال در حوزه BNPL می‌توانند در این فضا به افراد جامعه کمک کنند تا خدمات بیمهای متنوع‌تری دریافت کنند؛ خدماتی نظیر بیمه عمر، آتش‌سوزی و بدنه خودرو که اتفاقاً ضروری هم هستند، اما چون امکان خرید نقدی آنها وجود ندارد از سبد خرید خانوار کنار گذاشته می‌شوند.»
تمرکز بر تخصص؛ رمز هم‌افزایی
شاخه‌های مختلف فین‌تک در اقتصاد تورمی می‌توانند نقش مکمل یکدیگر را داشته باشند و به‌زعم خادمی‌واحد، این کار مستلزم آن است که هر یک از آنها روی حوزه‌هایی که تخصص دارند، متمرکز باقی بمانند. او در این‌باره می‌گوید: «به جای ورود به حوزه‌های مجاور و ایجاد اختلال، باید نوعی هم‌افزایی میان این دو حوزه ایجاد شود. از آنجا که بیمه، ذیل این همکاری با عنوان یک محصول جدید به سبد کالا و خدمات شرکت‌های لندتک و BNPL اضافه می‌شود، این سازمان‌ها می‌توانند بدین‌وسیله خدمات و سبد کالای خود را گسترش دهند که برایشان نوعی مزیت افزوده به شمار می‌رود. این اقدام منفعتی دوسویه است، زیرا شرکت‌های بیمهای هم می‌توانند در وضعیت رکود، فروش‌شان را افزایش دهند و برای خود بازار منحصربه‌فردی ایجاد کنند و جامعه هدف‌شان را گسترش دهند. لازمه این هم‌افزایی وجود یک بستر فناورانه و زیرساخت یکپارچه نوآورانه است که ذیل بالغ شدن این دو صنعت اتفاق می‌افتد و هنوز در ایران با آن داریم، اما همین که در این مسیر قرار گرفته‌ایم ارزشمند است.»
توسعه صنایع به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست
باید توجه کرد که هر تمهیدی برای اخذ خدمات بیمه به برآمدن فرم خاصی از سرمایه‌گذاری متقاضیان منتهی می‌شود، زیرا فرد خود را برای موقعیتی که ممکن است او را در آینده از نظر مالی دچار دردسر کند، آماده می‌کند. خادمی‌واحد در این‌باره می‌گوید: «بسیاری از افراد علاقه ندارند هزینه‌ای را که می‌توانند در آینده نگران آن باشند، از همین حالا پرداخت کنند و از طرفی ممکن است اتفاق ناگواری هم اصلاً رخ ندهد. به همین خاطر تأمین آن به‌صورت اعتباری می‌تواند این معضل خانوارها را از بین ببرد و خیال‌شان را راحت کند که لازم نیست هزینه این خدمات را همان لحظه پرداخت کنند و می‌توانند در فرایند بازپرداخت وقفه بسازند. این مزیت بازپرداختی در شرکت‌های لندتکی و BNPL، در کنار ایجاد یک بستر غیربروکراتیک و چابک کمک می‌کند تمایل مردم نسبت به دریافت خدمات متنوع‌تر لندتک افزایش یابد.»
وقتی صحبت از اینشورتک می‌شود، این توقع شکل می‌گیرد که در شیوه ارائه خدمات سنتی، نوعی نوآوری را شاهد باشیم. خادمی‌واحد با بیان این موضوع توضیح می‌دهد: «وجود ابزارهای کنترلی هوشمندانه در برخی از انواع بیمه و ارائه به دست نهادهای اینشورتک ضروری است. این توقع وجود دارد که دریافت خدمات از این شرکت‌ها طی فرایندهای ساده، غیرحضوری و الکترونیک رخ بدهد که الزام وجود برخی از بازرسی‌های قانونی در این صنعت، ممکن است این روندها را مختل کند. لازم است اینشورتک‌ها با فناوری‌های نوین در دسترس، این مسائل را برطرف کنند تا برخی نارضایتی‌های کاربران از بین برود.»
مدیرعامل اقساط‌مارکت معتقد است در گذشته به آزمون و خطاهای زیادی نیاز بود تا بتوان روند مطلوب و بهینه‌ای برای ارائه خدمات پیدا کرد، اما هم‌اکنون با پیشرفت فناوری، لازم است این فرایندها ساده‌تر شوند. او به چالش رگولاتوری در تشکیل این تعامل دوسویه نیز اشاره می‌کند که با تصویب دسته‌ای از قوانین، امکان فعالیت لندتک‌ها و کسب‌وکارهای BNPL را محدود کرده است و در این‌باره می‌گوید: «عمده تسهیلاتی که تأمین‌کنندگان مالی این شرکت‌ها به آنها اختصاص می‌دهند، ذیل قانونی اتفاق می‌افتد که به تصویب بانک مرکزی رسیده و می‌گوید این تسهیلات باید در حوزه کالاهای ماندگار استفاده شود که به‌طور عمده به کالاهای ملموسی نظیر لوازم خانگی و مانند آن اختصاص می‌یابد. رگولاتور باید بداند که این تسهیلات باید به سمت نیازهای خانوار هدایت شود؛ نیازهایی که شامل خدمات بیمه، پزشکی و غیره می‌شود. گسترش حوزه‌های مختلف صنعت در دوران جدید درون‌سازمانی نیست. برای توسعه یک صنعت لازم است یک هم‌افزایی و رشد موازی در صنایع مجاور هم اتفاق بیفتد. هم‌افزایی و برقراری تعامل سازنده میان این دو صنعت، مثلثی پدید می‌آورد که ضلع سوم آن مردم خواهند بود و علاوه‌بر رشد جداگانه هر یک از این اضلاع، مردم نیز از مزایای این تعامل بهره‌مند خواهند شد.»
هم‌افزایی اینشورتک و لندتک نرخ بهره‌وری را بالا می‌برد
پدرام ورشوکار، مدیرعامل شرکت داراکارت معتقد است لندتک که یک صنعت نوظهور است می‌تواند به بزرگ‌تر شدن بازار بیمه در ایران کمک زیادی کند. او در این زمینه تصریح می‌کند: «با ارتقای فناوری‌ها و استفاده از روش‌های نوین، شرکت‌های لندتکی می‌توانند بهبود و تسهیل فرآیندهای بیمه، جذب مشتریان جدید و ارائه خدمات بهتر به مشتریان فعلی را تسریع کنند. به‌طور مشخص از آنجا که بسیاری از خدمات لندتک شامل وام‌دهی به افراد و کسب‌وکارهاست و با توجه به اینکه هزینه بیمه معمولاً قابل توجه است، این پلتفرم‌ها می‌توانند با ارائه اعتباری بیمه، دریافت بیمه را برای کاربران تسهیل کنند. این خدمت باعث افزایش رغبت مردم به دریافت بیمه می‌شود و می‌تواند به رشد بازار بیمه کمک کند. همچنین لندتک‌ها می‌توانند با ایجاد فناوری‌های نوین برای مدیریت ریسک، پیش‌بینی رویدادهای ناگوار و بهبود فرآیندهای اداری بیمه، به کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی صنعت بیمه کمک کنند.»
ضعف مشهود در حوزه رگولاتوری، انتظار درآمدی نهادهای ناظر، محدودیت دسترسی به داده‌های عمومی و فراگیر نبودن شناخت از مفاهیم اقتصاد دیجیتال، وضع را به جایی رسانده که ورشوکار می‌گوید فعالان دو حوزه اینشورتک و لندتک، توسعه کسب‌وکارشان را در تعمیق خدمات انحصاری در نظر می‌گیرند. همین کار به‌زعم او باعث شده تاکنون هم‌افزایی و تلاقی عمیقی بین این دو صنعت ایجاد نشود. او با اشاره به این مسائل اظهار می‌کند: «این هم‌افزایی بسیار ضروری است و مزایای خوبی دارد. در وهله اول هم‌افزایی بین لندتک و اینشورتک به افزایش کارایی در هر دو صنعت منجر می‌شود. با استفاده از همکاری این دو صنعت می‌توان ریسک اعطای اعتبار را کاهش داد و از سوی دیگر متناسب با ریسک مالی افراد، ارزیابی بهتری از ریسک آنها و صدور بیمه‌های مناسب صورت داد. همچنین همکاری بین لندتک‌ها و اینشورتک‌ها به‌واسطه اشتراک‌گذاری سوابق رفتاری کاربران روی این پلتفرم‌ها و با استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی، می‌تواند سرعت و کیفیت خدمات بیمه یا لندتکی را ارتقا دهد و تجربه مشتریان را بهبود بخشد. همکاری بین لندتک و اینشورتک می‌تواند به‌واسطه ارائه ابزارهای مدیریت ریسک از یک‌سو و ارائه ابزارهای فروش اقساطی از سمت دیگر، سهم بالاتری از بازار را در اختیار این بازیگران نوظهور قرار دهد.»
بزرگ‌ترین معضل، دسترسی به داده‌هاست
در ایران همکاری بین شرکت‌های اینشورتکی و لندتکی با چالش‌های متعددی مواجه است که می‌تواند بر توسعه و ادغام فناوری‌های نوآورانه در بخش‌های بیمه و وام‌دهی تأثیر بگذارد. ورشوکار این چالش‌ها را به چند دسته تقسیم می‌کند و می‌گوید: «نخستین چالش چارچوب نظارتی و رگولاتوری است. رویکرد انحصاری رگولاتور حوزه بیمه در سال‌های گذشته و رویکرد محافظه‌کارانه قانون‌گذاران حوزه مالی و بانکی، باعث شده از سرعت پیشرفت اقدامات نوآورانه کم شود و این روندها با اختلال همراه شوند. دومین معضل بزرگ این حوزه که بزرگ‌ترین آنها نیز به شمار می‌رود، مسئله دسترسی به داده‌هاست. شرکت‌های اینشورتکی و لندتکی به‌شدت به فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، داده‌های بزرگ برای ساده‌سازی عملیات، بهبود کارایی و افزایش بازدهی مدل‌ها متکی هستند. چالش‌های جمع‌آوری داده‌های ضروری و محدودیت در اشتراک‌گذاری آنها برای محاسبات دقیق هوش مصنوعی مهم‌ترین چالش این حوزه است.»
او مسئله جذب اعتماد مشتری را یکی دیگر از دست‌اندازهایی معرفی می‌کند که در مسیر تعامل لندتک و اینشورتک قرار گرفته است و توضیح می‌دهد: «مشتریان ممکن است نسبت به استفاده از راه‌حل‌های کاملاً جدید و آزمایش‌نشده در صنعت بیمه و وام احتیاط کنند. اعتمادسازی و ترغیب آنها از سمت دولت به استفاده از این راهکارهای فناورانه، همانند تاکسی‌های اینترنتی، می‌تواند به افزایش رفاه آنها منتهی شود. از طرفی استارتاپ‌های ایرانی؛ ازجمله شرکت‌های فناوری بیمه و فناوری وام، به دلیل دسترسی محدود به بازار و تحریم‌های اقتصادی، در رقابت در مقیاس جهانی و گسترش دامنه خود به فراتر از مرزهای داخلی با مشکلاتی مواجه هستند. این دسترسی نداشتن به بازارهای خارج، ضمن کاهش بهره‌وری و فاصله گرفتن از استانداردهای جهانی، منجر به ایجاد فضای رقابتی ناسالم می‌شود و بازیگران این حوزه را از حضور در بازارهای پرپتانسیل و رشد بالقوه آنها محروم می‌کند.»
می‌توان گفت آشنایی عموم مردم ایران با صنعت بیمه محدود به مسائل خاص و ضروری است. ورشوکار می‌گوید بانک‌ها را می‌توان نخستین کاربران بیمه‌های اعتباری قلمداد کرد. همچنین میزان آشنایی مردم با خدمات بیمهای محدود است: «این روزها با افزایش و متنوع شدن تضامین دریافتی لندتک‌ها و تمایل آنها به ارائه اعتبار به طیف گسترده‌تری از مردم، نیاز به استفاده از ابزارهای بیمه افزایش یافته و متناظر با آن آشنایی دریافت‌کنندگان اعتبار نیز بیشتر شده است. البته همچنان راهکارهایی از قبیل معاوضه نکول اعتباری یا به اختصار CDS از ابزارهای موجود در این صنعت است که در ساختار بیمه اعتباری قرار می‌گیرد، اما با وجود مبانی حقوقی آن در قوانین کشور مغفول مانده است. با توجه به فرصت‌های بسیار زیاد برای همکاری میان این دو صنعت و تعداد کم راهکارهای موجود، می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده نزدیک همکاری این دو حوزه عمیق‌تر شود؛ همکاری‌ای که به نفع تمام نهادهای بازار ازجمله رگولاتور، شرکت‌های بیمه و فناور و مردم است.»
