سرمایه‌های انسانی؛ گرانیگاه اقتصاد دیجیتال
ابتذال خروج سرمایه انسانی از کشور در ادبیات عمومی
عصر تراکنش ۶۲؛ حسین اسلامی، رئیس هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران / یکی از ویژگی‌های خاص کشور عزیزمان ایران، داشتن خیل عظیمی از جوانان برومند، باهوش و تحصیل‌کرده است. برخی از این جوانان -که نزدیک است گرد سپیدی بر موهایشان بنشیند- با استفاده از تجربه پیشکسوتان و به‌دلیل خصوصیت‌های ممتازی که خودشان دارند، در جایگاه کارآفرینان جدید به‌راستی چهره اجتماعی و فناوری کشور را تغییر داده‌اند. اکوسیستم اقتصاد دیجیتال در کشور چهره‌های مؤثر و آینده‌سازی را در خود جا داده و پرورش‌یافتگان این اکوسیستم -که هر روز بر تعدادشان افزوده می‌شود- در صورتی که بخشی از موانع متعدد پیش روی ایشان برداشته شود، آماده‌اند که با سرعت آینده جذاب و متفاوتی را برای کشور رقم بزنند.
از طرف دیگر شدت خروج سرمایه‌های انسانی از میهن اگرچه به‌غایت دردناک و موجب تأسف و تأثر است و بارها در رسانه‌های عمومی و نشست‌های مدیریتی به آن پرداخته شده؛ تا حدی که دیگر در ادبیات عمومی این موضوع لوث شده، ولی تاکنون برنامه اجرایی منسجم و جذابی به‌منظور نگهداشت نخبگان یا بازگشت آنها که رفته‌اند، دیده نشده است و چه موضوعی می‌تواند بهتر از این ورق را برگرداند که کارآفرینان و همراهانی که کنار ایشان در کشور مانده‌اند، از فعالیت خود خشنود و به آینده Hk امیدوار باشند. من باور جدی دارم که برای ایجاد و تشدید این خشنودی ضمن تمرکز بر سرمایه‌های انسانی فعلی، نیازی به سرمایه‌گذاری هنگفت یا حمایت ویژه اقتصادی از طرف دولت و حاکمیت وجود ندارد، بلکه در حال حاضر مهم‌ترین نکته برای کارآفرینان برداشتن موانع متکثر و آزاردهنده پیش روی ایشان است.
البته بسی خرسندیم که در سطوح مقامات بالای کشور مداوم از نوآوری و کارآفرینی صحبت می‌شود و عالی‌رتبه‌ترین مقام کشور، امسال را سال اقتصاد دانش‌بنیان نام‌گذاری کردند. در دولت و به‌درستی، کارگروه اقتصاد دیجیتال با اختیارات ویژه تفویض‌شده از طرف رئیس‌جمهور و هیئت وزیران تشکیل می‌شود که پایه مهمی برای تمرکز بر تصمیم‌گیری کارشناسی و در نهایت شکوفایی اقتصاد دیجیتال است. در مجلس شورای اسلامی نیز قانون جهش تولید دانش‌بنیان با زحمات فراوان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری مصوب می‌شود و مجموعه دانش‌بنیان تپسی به‌عنوان طلایه‌دار وارد بازار سرمایه می‌شود و ان‌شاء‌الله با کمک و تسهیلگری بورس تهران به‌زودی شاهد ورود مجموعه‌هایی چون ایرانسل و دیجی‌کالا به بازار بورس خواهیم بود. از حق نگذریم، هر کدام از این موارد سیگنال‌های مثبتی به فعالان اقتصاد دیجیتال می‌دهد. ولی نکات مهم دیگری که بیشتر به دلخوری سرمایه‌های انسانی -به‌عنوان مهم‌ترین سرمایه در فضای اقتصاد دیجیتال- منجر می‌شود، متأسفانه در حال تبدیل‌شدن به پاشنه‌آشیل اقتصاد جوان دیجیتال است. به بیان دیگر ایجاد زیرساخت‌ها که حائز اهمیت جدی است، فقط در کنار استقبال ویژه از کارآفرینان می‌تواند به شکوفایی اقتصاد دیجیتال بینجامد.
در میانه سالی که به‌عنوان اقتصاد دانش‌بنیان نام‌گذاری شده، اکنون نوبت نهادهای نظارتی است که با نزدیکی بیشتر، مذاکره رودررو و تکمیل شناخت از اکوسیستم اقتصاد دیجیتال، مسئولیت تاریخی خود را در راستای رفع موانع اقتصاد دیجیتال و امیدبخشی به فعالان اکوسیستم انجام دهند. رئیس محترم و مردمی قوه قضائیه می‌تواند در خصوص مسئولیت حقوقی صاحبان پلتفرم، با یک فرمان تاریخی مانع مهمی را از پیش روی طلایه‌داران اقتصاد دیجیتال بردارد و از برخورد سخت با فعالان و آینده‌سازان میهن اسلامی‌مان جلوگیری کند. مجلس شورای اسلامی می‌تواند با اعاده حیثیت از افراد باسابقه و خوشنامی که بدون حکم قاضی نام‌شان در گزارش تأییدنشده تحقیق و تفحص فولاد مبارکه در میان انبوهی از موارد شائبه‌دار دیگر آمده، از پیکر نحیف ولی در حال رشد و نمو اقتصاد دیجیتال حفاظت کند. نهادهای امنیتی با نگاه تبدیل تهدید به فرصت می‌توانند به جای برخورد با کسبوکارهای کوچک، ولی خوش‌آینده اقتصاد دیجیتال که در فضاهای پرابهام -و تنظیم‌نشده توسط تنظیم‌گران- در حال فعالیت هستند، با ارائه راهنمایی‌های صریح و روگشاده ضمن جلوگیری از آسیب به راهبران کسبوکارهای کوچک در این فضا، به امیدواری بیشتر سرمایه‌های انسانی به‌عنوان گرانیگاه اقتصاد دیجیتال دامن بزنند. به قول صائب تبریزی:
چون وا نمی‌کنی گرهی، خود گره مباش
ابرو گشاده باش، چو دستت گشاده نیست
قدم‌هایی که به آن اشاره شد و بسیاری از دیگر اقداماتی که به افزایش اعتماد و امید در میان طلایه‌داران اقتصاد دیجیتال منجر می‌شود، به اندازه ایجاد زیرساخت‌های لازم در بازار سرمایه و بازار پول بااهمیت و به زعم بنده بسی مهم‌تر از آن است. احترام ویژه به کرامت انسانی و استقبال از تلاش افرادی که دل در گرو آبادانی میهن دارند، رمز این بازی پیچیده است و آرام‌آرام در برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مدیران ارشد قوه قضائیه، دولت‌مردان و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام شعله‌های درک و شناخت و همزمان استقبال و حمایت از افرادی که نه در اقتصاد سنتی که در اقتصاد رو‌به‌رشد دیجیتال بازیگر فعال هستند، دیده می‌شود. جداً معتقدم که با توجه ویژه به سرمایه‌های انسانی در این اقتصاد و به ازای هر قدم انعطاف، درک و نزدیکی مدیران کشور، قدم‌های متعدد استقبال و پیشرفت در میان کسبوکارهای نوین دیده خواهد شد و برخی از گره‌های کور و کلاف‌مانند و به‌ظاهر لاینحل اقتصاد کشور، به دست توانمند ایشان باز خواهد شد؛ ان‌شاء‌الله.