نیمه پر لیوان
سم بنکمن فرید از سقوط بازار کریپتو برای به رخ‌کشیدن قدرت مالی و گسترش نفوذش در این صنعت استفاده کرده است
عصر تراکنش ۶۲ / به سم بنکمن فرید نمی‌خورد که قدرتمندترین فرد حوزه کریپتو باشد. بنکمن فرید ۳۰ساله با چهره دوستانه و کمی شلخته و موهای فر نامرتبش که بیشتر با SBF (حروف اول نامش) شناخته می‌شود، به بازی League of Legends، اسپینرها و نمادهای دیگر فرهنگ نرد علاقه دارد. اما پشت این ظاهر ساده نابغه‌ای در معامله‌گری پنهان شده که بلندپروازی‌هایش هیچ محدودیتی نمی‌شناسند. SBF که فارغ‌التحصیل رشته فیزیک از دانشگاه MIT است، پیش از راه‌اندازی شرکت خودش، «آلامدا ریسرچ»، مهارت‌های معامله‌گری‌اش را در شرکت معروف معاملات کمّی Jane Street Capital بهبود بخشید. در سال ۲۰۱۹ صرافی کریپتوی اف‌تی‌ایکس را بنیان‌گذاری کرد که برخی آن را بهترین پلتفرم ابزارهای مشتقه‌ای می‌دانند که تاکنون ساخته شده است. ۱
این کارآفرین میلیاردر (که ثروتش حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌شود) اکنون هویتی جدید دارد؛ شوالیه سفید کریپتو که دست‌به‌کار شده تا برخی استارتاپ‌های در حال تقلا در بحبوحه «زمستان کریپتو» را نجات دهد؛ زمستانی که در آن قیمت بیت‌کوین و سایر دارایی‌های کریپتویی به‌شدت سقوط کرده است. در سفر اخیر به نیویورک با او به گفت‌وگو نشستیم تا درباره سرمایه‌گذاری‌هایش، آینده کریپتو و هدف نهایی مورد نظرش برای اف‌تی‌ایکس حرف بزنیم.
زمستان آمده است
سم، افراد زیادی در صنعت، زمستان کنونی کریپتو را پیش‌بینی کرده بودند، شما هم پیش‌بینی می‌کردید؟ و اگر این‌طور است، تصور می‌کردید به این وخامت باشد؟
بله و خیر. حدس نمی‌زدم تا این حد وخیم باشد ۲، اما اگر به من گفته بودید، نزدک از نقطه اوجش ۴۰ درصد سقوط می‌کند، من هم حدس می‌زدم. احتمالاً فقط یک‌سوم این تحرکات (بازار) مختص کریپتو بود و دوسوم دیگر به اتفاقات کلان مربوط می‌شد. ۳
سقوط‌های قبلی بازار کریپتو در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ با برگشت قدرتمندتر از گذشته این صنعت همراه شد؛ این بار نیز همین‌طور می‌شود؟
فکر می‌کنم بدترین شرایط را پشت سر گذاشته‌ایم و دیگر شاهد اتفاقات بدتری نخواهیم بود؛ البته هنوز به انتهای روند نزولی نرسیده‌ایم، اما خیلی بد نخواهد بود. فکر می‌کنم غربالگری مفیدی بود؛ از این جهت که افراد مجبور شدند در ارزش‌گذاری دارایی‌ها بازنگری کنند و توهمات را کنار بگذارند و متوجه شوند که صنعتی قدرتمندتر می‌سازیم.
البته همه این حرف‌ها بر مبنای این فرضیه است که وضعیت کلی اقتصاد کلان بدتر نشود. اگر نزدک ۲۵ درصد دیگر سقوط کند و اگر نرخ بهره واقعاً به هفت درصد برسد و اگر به مدت دو سال و نیم رکود را تجربه کنیم، آن وقت شاید قیمت بیت‌کوین به ۱۵ یا ۱۰ هزار دلار برسد. بعد ممکن است دور جدیدی از خون و خونریزی را شاهد باشیم.
طمع خوب است؟
SBF که به خاطر رفتارهای معامله‌گری‌اش لقب «شاهزاده ریسک» را یدک می‌کشد، در دوره نزولی نشان داد که شایسته این عنوان است. در شمار زیادی از شرکت‌های به‌مشکل‌خورده سرمایه‌گذاری کرد و الگویی برای این شعار وارن بافت بود که «وقتی دیگران می‌ترسند، طمع‌کار باشید». SBF که تقریباً شبیه یک بانک مرکزی تک‌نفره عمل کرده، از نقش‌آفرینانی ۴ مانند پلتفرم وام‌دهی در حال تقلای بلاکفای (با پرداخت ۴۰۰ میلیون دلار تسهیلات اعتباری) و کارگزاری دارایی‌های کریپتویی Voyager Digital (با حدود ۵۰۰ میلیون دلار وام) پشتیبانی کرده که اکنون فرایندهای ورشکستگی فصل یازدهم را طی می‌کند. همزمان حدود ۷.۶ درصد سهام اپلیکیشن معامله‌گری رابین‌هود را خریده و یک شرکت بازی‌سازی کریپتو را نیز اکتساب کرده است. نفوذ SBF باعث شده با جی‌پی مورگان و ثروتمندان دیگری مقایسه شود که در دوره‌های تلاطم مالی قبلی آمریکا دارایی‌های مختلف را قاپیدند.
خیلی خوب این دوران نزولی را پشت سر گذاشتید ۵ (بر اساس شاخص میلیاردرهای بلومبرگ، در سال ۲۰۲۲ ثروت خالص بنکمن فرید ۴.۷ میلیارد دلار کاهش یافته است) و از آن برای خرید سهام چند شرکت دیگر استفاده کردید. استراتژی‌تان چیست؟
به چند مسئله توجه کردیم؛ اول اینکه آیا راهی برای پشتیبانی از دارایی‌های مشتریان داریم؟ مسئله دوم جلوگیری از شیوع اتفاقات ناگوار بود. می‌دانید اینکه اگر جایی نابود شود، می‌تواند باعث نابودی جاهای دیگری هم بشود. آیا شاهد واکنش زنجیره‌ای خواهیم بود؟ مسئله سوم که اهمیت کمتری از دو مسئله قبلی داشت، این بود که آیا معامله خوبی پیش روی ماست؟ یا به بیان دقیق‌تر آیا معامله پیش‌روی ما بد نیست؟ به‌دنبال اکتساب‌های فوق‌العاده نبودیم. به‌دنبال معاملاتی بودیم که تا حدی منطقی و حتی شاید کمی بد بودند، اما افتضاح نبودند.
یکی از قدیمی‌های حوزه کریپتو به من گفت در پایان این دوره شما شبیه وارن بافت خواهید بود؛ دارایی‌های زیادی خواهید داشت و همه مدیون‌تان خواهند بود. فکر می‌کنید این حرف اغراق‌آمیز است؟
امیدوارم اغراق‌آمیز نباشد، هرچند شاید باشد. می‌خواهم در موضعی باشم که وقتی با افراد همکاری می‌کنیم، کمی بخشنده‌تر از حالت منطقی باشیم. صادقانه بگویم، مسئله مهم‌تر اعتماد است؛ اینکه وقتی معامله‌ای انجام می‌دهم، نگران نباشم که طرف دیگر تلاش خواهد کرد به ۲۰ روشی که پیش‌بینی نکرده‌ام، سرم کلاه بگذارد. چون اگر این‌طور باشد، اساساً انجام معامله غیرممکن می‌شود.
می‌خواهم استانداردی را برقرار کنم؛ اینکه در واقع بگوییم «نمی‌خواهیم سر شما کلاه بگذاریم، می‌خواهیم تلاش کنیم منطقی باشیم، تلاش کنیم هر جا می‌توانیم بخشنده باشیم. بیایید منطقی همکاری کنیم و به مسائل از دیدگاه منفعت جفت‌مان نگاه کنیم و بعد می‌توانیم منافع را تقسیم کنیم». بی‌اعتمادی هزینه بزرگی برای معامله است و در ابتدای شروع کسب‌وکار این مسئله را دست‌کم گرفته بودم.
اف‌تی‌ایکس به فراهم‌کردن امکان انجام معاملات ابزارهای مشتقه برای کاربران شناخته می‌شود ۶، اما حتی اگر برند اف‌تی‌ایکس را همه جا ببینیم، ابزارهای مشتقه محصولاتی هستند که افراد کمی آن را درک می‌کنند، چه برسد به اینکه معامله کنند.
هدف فعالیت‌های برندسازی ما ۷ جذب مستقیم مشتری نیست. همان‌طور که گفتید، بیشتر افراد ابزارهای مشتقه کریپتو را معامله نمی‌کنند و ما نیز آنها را در ایالات متحده ارائه نمی‌دهیم. هدف بیشتر برندسازی شرکتی است تا جذب مشتری.
اما فکر می‌کنم منظور اصلی شما درست است؛ در نهایت باید موارد استفاده‌ای داشته باشیم که مستقیماً زندگی افراد را بهبود بخشد. ای کاش صنعت خیلی بیشتر این کار را انجام می‌داد.
پس می‌گویید کاربردی‌نبودن کریپتو مشکل اف‌تی‌ایکس هم هست؟
بله و راستش را بخواهید، تلاش کرده‌ایم افرادی را پیدا کنیم که اپلیکیشن‌های کاربردی‌تری برای کریپتو بسازند. فکر نمی‌کنم مدیریت شبکه اجتماعی بلاکچینی هم‌خوانی زیادی با اف‌تی‌ایکس داشته باشد، اما بسیار خوشحال می‌شویم اگر بتوانیم در این زمینه کمک فناورانه ارائه دهیم. علاقه‌مندم فردی چنین شبکه‌ای را بسازد و عملکردی عالی داشته باشد.
بسیار فعالانه به‌دنبال پروژه‌هایی با موارد استفاده جذابی بوده‌ایم که بتوانیم در آنها سرمایه‌گذاری کنیم. دروغ گفته‌ام اگر بگویم با توسعه‌دهندگان ارشدمان چنین گفت‌وگوهایی نداشته‌ام که «فکر می‌کنم ساخت این مورد برای صنعت مهم است. چقدر طول می‌کشد تا بتوانیم آن را بسازیم؟»
معمولاً چنین پاسخی می‌شنوم که «ای خدا، سم، نمی‌توانیم که در عرض سه ماه شرکتی کاملاً جدید راه‌اندازی کنیم». اما اگر کس دیگری به سراغ آن نرفت، زمانی به سراغش می‌رویم.
فهرست خرید سم
درحالی‌که سقوط بازارهای کریپتو بیشتر بازمانده‌ها را به احتیاط و ذخیره‌سازی پول‌های نقد واداشته است، SBF از این شرایط به‌عنوان فرصت خرید بهره برده است. آیا گسترش شبکه نفوذش به جایی می‌رسد که برای صنعتی که غیرمتمرکزسازی را ارزشمند می‌داند، بیش از حد بزرگ باشد؟ یا با وجود سکونت در باهاما ممکن است خشم رگولاتورهای آمریکایی را برانگیزد؟ هنوز باید منتظر بمانیم. فعلاً بیایید نگاهی به برخی معاملات اخیرش داشته باشیم که هم به‌صورت انفرادی و هم از طریق شرکت‌های مختلف تحت مدیریتش انجام داده است.
- بلاکفای
این شرکت وام‌دهی در اوج دوره رونق کریپتو از طریق دسترسی ساده‌سازی‌شده به بازار دیفای، به مصرف‌کنندگان بازده‌های ۹درصدی یا بیشتر ارائه می‌داد. اما بلاکفای نیز مانند بسیاری از همتایانش در بهار سال جاری با مشکلات نقدینگی مواجه شد. SBF با تسهیلات اعتباری ۴۰۰ میلیون دلاری وارد عمل شد و گفت این وام به بلاکفای کمک خواهد کرد تا «از موضع قدرت در بازار فعالیت کند». در صورت شکست بلاکفای در این راه، قرارداد سرمایه‌گذاری گزینه اکتساب کامل بلاکفای را نیز به بنکمن فرید داده است.
- رابین‌هود
قیمت سهام رابین‌هود از عرضه اولیه سال گذشته بیش از ۸۰ درصد سقوط کرد و در بهار امسال به کمتر از ۱۰ دلار رسید. در نتیجه SBF برای خرید سهام این شرکت دست‌به‌کار شد و در ماه می ۷.۶ درصد از سهام این اپلیکیشن بحران‌زده معاملات سهام و کریپتو را خرید. SBF حرفی از برنامه‌هایش برای رابین‌هود نمی‌زند، اما این گمانه‌زنی وجود داشته که می‌تواند کل این شرکت (و فهرست مشتریان ارزشمندش) را بخرد.
- Voyager Digital
Voyager مانند بلاکفای وام‌دهنده‌ای کریپتویی است که بعد از سقوط بازار با مشکلاتی در پرداخت بدهی‌هایش مواجه شد. بنکمن فرید در ماه ژوئن تسهیلاتی را در قالب ۲۰۰ میلیون دلار و ۱۵ هزار بیت‌کوین به این شرکت ارائه داد. این شرکت پیش از ثبت درخواست ورشکستگی در ماه می از ۷۵ میلیون دلار این تسهیلات استفاده کرد (اسناد ورشکستگی نشان می‌دهند که اف‌تی‌ایکس علاوه بر اینکه یکی از بزرگ‌ترین طلبکاران Voyager است، یکی از بزرگ‌ترین بدهکارانش هم هست).
- Good Luck Games
اف‌تی‌ایکس در ماه مارس Good Luck Games، شرکتی متمرکز بر کریپتو را خریداری کرد که سازندگان بازی کارتی Magic: The Gathering بنیان‌گذاری کرده بودند. این معامله بر این فرضیه مهر تأیید می‌زند که SBF به مرحله بعدی کریپتو فکر می‌کند که بسیاری از افراد معتقدند در آن مرحله عنصر بازی اهمیت زیادی خواهد داشت.
صرافی‌هایی در ژاپن، کانادا و کره
اف‌تی‌ایکس پلتفرم معاملاتی ژاپنی لیکوئید را در ماه فوریه و بعد صرافی کانادایی Bitvo را در ماه ژوئن خرید. ارزش این معاملات افشا نشده، اما هر کدام از این شرکت‌ها در گذشته بیش از یک میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده بودند. در اواخر ماه ژوئیه گزارش‌های خبری حاکی از این بود که اف‌تی‌ایکس در آستانه خرید صرافی کره‌ای Bithumb است. این خریدها به اف‌تی‌ایکس راهی برای رشد پایگاه مشتریانش ارائه می‌دهند، اما در عین حال روش سریعی برای گسترش بین‌المللی هستند؛ چراکه شرکت‌های خریداری‌شده روابط ریشه‌داری با رگولاتورهای محلی دارند.
شخصیتی متفاوت
دنیای کریپتو علاقه زیادی به پذیرش قهرمانان فرازمینی مثل ساتوشی ناکاموتو، بنیان‌گذار بیت‌کوین و چانگ پنگ‌ژائو، مدیرعامل دگراندیش صرافی بزرگ بایننس دارد. هرچند به نظر می‌رسد SBF در حال پیوستن به این جمع بزرگان است، با آنها فرق می‌کند و کلیشه‌های شخصیتی «شیفتگان کریپتو» در او مشاهده نمی‌شود.
بنکمن فرید که فرزند استاد حقوق دانشگاه استنفورد است، یکی از بزرگ‌ترین حامیان مالی جو بایدن در سال ۲۰۲۰ بود و مدافع فلسفه نوع‌دوستی و تکلیف اخلاقی است. بنکمن فرید می‌گوید گیاه‌خوار است؛ چراکه از بی‌رحمی مزارع صنعتی حیوانات بیزار است و هیچ تمایلی به مصرف‌گرایی زننده سایر چهره‌های ثروتمند حوزه کریپتو نشان نمی‌دهد. به عبارت دیگر تفاوت زیادی با بسیاری از افراد جامعه‌ای دارد که اکنون در عمل آن را رهبری می‌کند.
گفته‌اید به این دلیل به حوزه کریپتو آمدید که متوجه راهی برای کسب درآمد زیاد شدید، نه به این دلیل که می‌خواهید جهان را تغییر دهید یا جایگزین دولت شوید یا از این‌گونه کارها انجام دهید. صریح بگویم این حرف‌ها دلپذیر هستند، اما آیا چشم‌اندازتان باعث ایجاد تنش با معتقدان واقعی به کریپتو نمی‌شود؟
فکر می‌کنم با افرادی که بیش از همه به این حوزه باور دارند، منصفانه رفتار می‌کنم، اما این وظیفه من است. افرادی که به‌درستی معتقدند من نه با دیدگاه ایدئولوژیک، بلکه با دیدگاه عمل‌گرایانه به این حوزه آمده‌ام، نسبت به من بدبین بوده‌اند. به این دلیل به بلاکچین اعتقاد دارم که فکر می‌کنم مفید است و می‌تواند از راه‌های عملی بسیار ویژه‌ای جهان را بهتر کند.
معتقدم این صنعت به این مسئله وابسته است که بلاکچین‌ها در نهایت بتوانند اثر مثبت واقعی روی جهان بگذارند. فکر می‌کنم به نمایندگی از سایر افرادی که به این صنعت باور دارند، حتی اگر زاویه دید متفاوتی داشته باشند، عملکرد خوبی دارم، اما همیشه کمی احساس ناخوشایند وجود دارد.
احساس می‌کنم جهان با تاخت‌وتاز اقتدارگرایان، بحران تغییرات اقلیمی و مسائل دیگر تلاطم زیادی را تجربه می‌کند. برای برخورد با این مسائل، به نظر می‌رسد اگر نه به سوسیالیسم اسکاندیناویایی، دست‌کم به نوعی جمع‌گرایی نیاز داریم. با این حال جهان‌بینی جامعه کریپتو معمولاً نوعی جهان‌بینی فردگرایانه فرالیبرترینی است. آیا هیچ‌وقت نگران نمی‌شوید که ممکن است کریپتو در افول نظم مدنی سهم داشته باشد؟
فکر می‌کنم وضعیت عجیبی است. اجازه بدهید دو دیدگاه متفاوت را در مورد همین موضوع به شما بگویم. وقتی به اقتدارگرایی فکر می‌کنید، می‌توانید به مسئله از بُعد نیاز به عمل جمعی برای مقاومت در برابر آن نگاه کنید یا می‌توانید از این بُعد نگاه کنید که کریپتو در تضاد با اقتدارگرایی است. فکر می‌کنم هر دو تا حدی درست باشند.
فکر می‌کنم سلطه‌گری و بی‌تفاوتی و میل به لگدمال‌کردن دیگران مسبب بسیاری از این پدیده‌های ناخوشایند است. فضای کریپتو به هیچ‌وجه حامی این مسائل نبوده و فکر می‌کنم کریپتو نقطه مقابل خوبی برای این وضعیت است.
اما از طرف دیگر نمی‌توان کنار نشست. نمی‌توانید (مسئله‌ای مثل اقتدارگرایی) را نادیده بگیرید و بگویید «جزیره غیرمتمرکز خودمان را خواهیم داشت و به مسائل پیرامون‌مان در جهان توجهی نمی‌کنیم». باید مشارکت کنید و کریپتو می‌تواند بخشی از پاسخ به این مسائل باشد، اما نمی‌تواند همه پاسخ باشد؛ همه‌چیز به همه‌چیز ربط ندارد.
ایده‌های بزرگی هستند. بیایید مصاحبه را با مسئله‌ای ساده‌تر به پایان برسانیم. اگر شوک بزرگی در سطح اقتصاد کلان اتفاق نیفتد، حدس می‌زنید قیمت اتریوم چند می‌شود؟ و آیا بیت‌کوین می‌تواند در عرض دو سال به قیمت ۱۰۰ هزار دلار برسد؟ ۸
اتریوم واقعاً جالب است. بدیهی است که با مرج پیش‌رو ۹ (اتریوم، پلتفرم قرارداد هوشمندی که بعد از بیت‌کوین دومین بلاکچین ارزشمند جهان است، قصد دارد به‌روزرسانی فناورانه بزرگی به نام مِرج انجام دهد. اگر موفق شود، کاهش چشم‌گیری در مصرف انرژی و افزایش زیادی در سرعت تراکنش‌های این شبکه رخ می‌دهد. این به‌روزرسانی که چند بار به تعویق افتاده، اکنون قرار است در ماه سپتامبر انجام شود.) نوسان زیادی در راه باشد. به نظرم می‌‌آید خیلی بهتر یا خیلی بدتر می‌شود؛ ولی پاسخ قطعی ندارم.
فکر می‌کنم پیش‌بینی بیت‌کوین کمی آسان‌تر باشد. البته اگر مشکلات و فروش‌ها بیشتر شود، وضعیت فرق خواهد کرد، اما ممکن است شاهد بازگشت بیشتر و شفافیت رگولاتوری باشیم که می‌تواند شوک بیرونی بزرگ و مثبتی باشد که سال آینده اتفاق می‌افتد. باید خوش‌شانس باشیم که به قیمت ۱۰۰ هزار دلار برسیم، اما این احتمال را به‌کلی رد نمی‌کنم. البته اگر بگویید در پایان سال قیمت بیت‌کوین ۳۵ هزار دلار خواهد بود، با خوشحالی می‌پذیرم.
پانویس‌ها
- اف‌تی‌ایکس در ماه ژانویه پیش از شروع بدترین دوره زمستان کریپتو با ارزش‌گذاری ۳۲ میلیارد دلاری ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرد. به نظر می‌رسد عملیات‌های معاملاتی این صرافی در وضعیت خوبی هستند؛ اف‌تی‌ایکس می‌گوید در نیمه اول سال ۲۰۲۲ حجم کل معاملات ۷۶ میلیارد دلار بوده، در حالی که در دوره مشابه سال ۲۰۲۱ این رقم ۶۴ میلیارد دلار بود.
- در مجموع ارزش بازار همه کریپتوکارنسی‌ها از اوج بازار در نوامبر ۲۰۲۱ تاکنون حدود دو تریلیون دلار کمتر شده است. در نتیجه استارتاپ‌های بی‌شماری تعطیل شده‌اند یا بخش زیادی از ارزش‌شان را از دست داده‌اند.
- نیروهایی مانند تورم فزاینده و جنگ اوکراین ضربه بزرگی به قیمت انواع دارایی‌ها زده‌اند و کریپتو از این روند مستثنی نبوده است. هرچند حامیان بیت‌کوین خیلی وقت است که استدلال می‌کنند بیت‌کوین در دوران بحران دارایی امنی خواهد بود، اما رکود کنونی این استدلال را نقض کرده است.
- برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد معاملات اخیر SBF بخش «فهرست خرید سم» را ببینید.
- بر اساس شاخص میلیاردرهای بلومبرگ، در سال ۲۰۲۲ ثروت خالص بنکمن فرید ۴.۷ میلیارد دلار کاهش یافته است.
- منظور از ابزارهای مشتقه آن دسته از ابزارهای معاملاتی است که شامل پیش‌بینی قیمت آینده دارایی‌ها می‌شوند و استفاده عملی دارند (به‌عنوان مثال شرکتی هواپیمایی ممکن است از آنها برای پوشش ریسک قیمت آینده سوخت هواپیما استفاده کند)، اما در عین حال مبنای مقدار زیادی فعالیت سفته‌بازی در کریپتو و بازارهای دیگر هستند.
- در رونق اخیر بازار کریپتو شرکت‌ها و بیش از هر شرکتی اف‌تی‌ایکس دست به فعالیت‌های بازاریابی بسیار گسترده‌ای زدند. این شرکت مبلغ افشانشده‌ای پرداخت کرد تا لوگویش روی پیراهن داوران مسابقات لیگ برتر بیسبال آمریکا قرار بگیرد. همچنین طبق گزارش‌ها ۱۳۵ میلیون دلار برای دریافت حقوق نام‌گذاری ورزشگاه تیم «میامی هیت» در NBA هزینه کرد و برای تبلیغی در مسابقه سوپربول با حضور «لری دیوید» ۶.۵ میلیون دلار پرداخت کرد.
- نمودارها روند قیمت بیت‌کوین و اتریوم را نشان می‌دهند.
- اتریوم، پلتفرم قرارداد هوشمندی که بعد از بیت‌کوین دومین بلاکچین ارزشمند جهان است، قصد دارد به‌روزرسانی فناورانه بزرگی به نام مرج انجام دهد و اگر موفق به این کار شود، کاهش چشم‌گیری در مصرف انرژی و افزایش زیادی در سرعت تراکنش‌های این شبکه رخ می‌دهد. این به‌روزرسانی که چند بار به تعویق افتاده، اکنون قرار است در ماه سپتامبر انجام شود.