عصر تراکنش ۶۳ / «یون سوک یول» در حالی که اشک شوق در چشمانش حلقه زده بود، در مقابل خیل طرفدارانش بعد از پیروزی در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «حالا خیلی‌ها در جهان، آسیا را با کره می‌شناسند.» اغراق چندانی در این جمله نیست! کره جنوبی در حال حاضر به یکی از منابع مهم فرهنگ توده‌ای در جهان بدل شده است. «لی سو من» ادعا می‌کند که صنعت سرگرمی کره الگوی جدیدی برای صادرات فرهنگی ایجاد کرده است. در گذشته «قدرت نرم» مؤثر -به‌ویژه صادرات فرهنگی بریتانیا و ایالات متحده- پس از ساخت امپراتوری اقتصادی دنبال شد. در مقابل، مدل کره‌ای «اول فرهنگ، دوم اقتصاد» بود؛ ایده «کره‌ای جذاب» را صادر کنید و ببینید چگونه سامسونگ و ال‌جی، هیوندای و کیا از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.
از زمان «الویس پریسلی» این نکته را همه به‌عینه دیدند که «هیچ عشقی شدیدتر از عشق نوجوانان به بت‌های پاپ وجود ندارد». یکی از شاهکارهای دولت کره این بود که تشخیص داد چنین عشقی ممکن است به ابزار تبدیل شود؛ ابزاری برای توسعه و رفاه ملی. البته ژئوپلیتیک شکننده کره به این پروژه فوریت بیشتری داد.
تسخیر جهان با کی‌پاپ و کی‌فیلم
طرفه آنکه اگر هم‌اکنون به مرز دو کره بروید، از طرف شمالی صدای کیم‌ها به گوش می‌رسد که «انقلاب‌مان دنیا را به زانو درآورده است»، اما از طرف جنوبی آهنگ‌های کی‌پاپ به گوش می‌رسد؛ به‌ویژه بندهای بی‌تی‌اس، ان‌سی‌تی و گرلز جنریشن. به گفته برخی فراریان کره شمالی، رگبار پاپ موفقیت‌آمیز بوده است. با وجود ممنوعیت تمامی رسانه‌های خارجی، به نظر می‌رسد آهنگ‌های کی‌پاپ در پیونگ‌یانگ همه را مجذوب خود کرده است. کی‌پاپ در کنار سریال‌های اعتیادآور کره جنوبی که به‌صورت قاچاق روی سی‌دی‌ها و هارد‌دیسک‌ها به فروش می‌رسد، به‌عنوان «اسب‌های تروآی فرهنگی» توصیف شده‌اند.
«یونی هونگ»، روزنامه‌نگار کره‌ای-آمریکایی، در کتاب خود به نام «تولد کره‌ای جذاب» (با عنوان فرعی چگونه یک کشور، جهان را از طریق فرهنگ پاپ تسخیر می‌کند)، به نقل از «لی مون وون»، منتقد فرهنگی تأثیرگذار کره‌ای می‌گوید: «تابه‌حال کشورهای بسیار کمی تلاش کرده‌اند فرهنگ پاپ خود را به ایالات متحده بفروشند. حدود یک دهه، زمانی که آهنگ‌های کی‌پاپ و درام‌های کره‌ای در سراسر آسیا رواج یافتند، آمریکایی‌ها سرسختانه مقاومت می‌کردند، اما «گانگنام استایل» همه‌چیز را به هم ریخت. این تک‌آهنگ پاپ کره‌ای که توسط «سای»، رَپِر ساکن سئول خوانده شد، بیش از یک میلیارد بار دیده شد.
ریشه موفقیت جهانی رپ سای را می‌توان در افزایش و کاهش چشم‌گیر ثروتی که مشخصه تاریخ کره است، جست‌وجو کرد (این شبه‌جزیره بارها مورد تهاجم و مستعمره‌سازی قرار گرفته، بدون اینکه هیچ‌وقت به همسایگانش تجاوز کند). پس از جنگ کره، کره جنوبی در زمره فقیرترین کشورهای جهان قرار گرفت، با آمیزه‌ای از سرکوب اقتدارگرایانه. اما «پادشاهی انزوا» در اواخر دهه ۱۹۹۰ دچار تغییر شد و در قامت یک داستان موفق در فناوری و تولید ظاهر شد. ولی این پیشرفت ناگهانی با یک سقوط اقتصادی در سال ۱۹۹۷ پایان یافت؛ زمانی که دولت کره مجبور شد از صندوق بین‌المللی پول درخواست وام اضطراری ۵۷ میلیارد دلاری کند. روز آن درخواست هنوز به‌عنوان روز فروتنی ملی شناخته می‌شود. برای بازپرداخت بدهی‌ها، تمام کره‌ای‌ها بسیج شدند، می‌گویند در این روز دیگر کمتر زن و مردی حلقه ازدواج به دست داشت؛ چراکه آن را صرف بازپرداخت بدهی دولت کردند.
اما دولت سئول همچنان چیزی کم داشت و اعتبار آن به‌عنوان مکانی برای تجارت زیر سؤال بود. «کیم دائه جونگ»، رئیس‌جمهور سابق گفت که آنچه نیاز داریم کاری است کارستان برای بازآفرینی برند کره. به گفته وزیرانی که در کتاب هونگ نقل شده است؛ «کیم از میزان درآمدی که ایالات متحده از فیلم‌ها و بریتانیا از نمایش‌های موزیکال به دست آورده‌اند، شگفت‌زده شد. او تصمیم گرفت از این دو کشور به‌عنوان معیاری برای ایجاد صنعت فرهنگ پاپ در کره استفاده کند.»
برنامه دیگر دولت کره برای بازآفرینی برند این کشور، تعهد به آینده دیجیتال بود؛ در نتیجه اینترنت پرسرعت رایگان تقریباً به تمام خانواده‌های کره‌ای ارائه شد.
غذاهای سنتی کره هم بخشی از این تلاش بودند. به مدد تبلیغات، به‌ویژه در فیلم‌ها و سریال‌های کره‌ای، حالا نوجوانان سراسر جهان عاشق کیمچی، بیبیمباپ، جاجانگمیون، بولگوگی، جاپچائه، هوئه دوک و دوکبوکی شده‌اند.
اما تلاش‌های سئول در هیچ‌جا به اندازه فیلم موفق نبوده است. همین یک دهه قبل، به‌سختی می‌شد اسم چند فیلم کره‌ای را از حافظه گفت، اما حال به‌راحتی می‌توانید فهرستی ۲۰تایی و حتی بیشتر از فیلم‌ها و سریال‌های کره‌ای را از حفظ بگویید؛ ماهی مرکب، زادگاه چاچاچا، بهار جوانی، وینچنزو و همچنین انگل، خاطرات قتل، اولدبوی، خدمتکار و بسیاری دیگر.
«بانگ جین ایه»، مدیر سرویس فرهنگ و اطلاعات کره می‌گوید: «حدود ۱۰ سال پیش، ما متوجه تغییر بزرگی شدیم؛ پیش از آن، بیشتر پوشش کره در مطبوعات خارجی حول مسائل سیاسی-نظامی بود، اما اکنون همه‌چیز درباره فرهنگ است؛ کی‌پاپ، کی‌کلاسیک و فیلم‌های کی.» در سال ۲۰۲۰، کره در فهرست نفوذ فرهنگی جهانی در رتبه ششم قرار داشت و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۵ به رتبه دوم برسد.
تاریخچه وون
وون کره جنوبی واحد پول رسمی این کشور است. یک وون به ۱۰۰ جیون، زیرواحد پولی، تقسیم می‌شود. البته جیون دیگر برای معاملات روزمره استفاده نمی‌شود و فقط در نرخ ارز خارجی کاربرد دارد.
وون کره، یوان چین و ین ژاپن همگی از دلار نقره اسپانیایی-آمریکایی، سکه‌ای که به‌طور گسترده برای تجارت بین‌المللی بین آسیا و آمریکا از قرون ۱۶ تا ۱۹ استفاده می‌شد، مشتق شده بودند. واژه وون به معنای «گرد» است که شکل دلار نقره‌ای را توصیف می‌کند.
در دوران استعمار ژاپن (۱۹۴۵-۱۹۱۰)، وون با ین کره که هم‌تراز با ین ژاپن بود، جایگزین شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵، شبه‌جزیره کره تقسیم شد و آنها دوباره سراغ وون رفتند. به این ترتیب، وون کره جنوبی و وون کره شمالی جایگزین ین شدند.
وون کره جنوبی در ابتدا نرخ مبادله‌ای ثابتی به دلار آمریکا داشت؛ ۱۵ وون به یک دلار. در طول زمان، ارزش وون کاهش یافت، به‌ویژه به‌دلیل جنگ کره (۱۹۵۳-۱۹۵۰).
در سال ۱۹۴۶، بانک چوسان اسکناس‌های ۱۰ و ۱۰۰ وونی را معرفی کرد. در سال ۱۹۴۹ اسکناس‌های ۵ و ۱۰۰۰ وونی منتشر شدند. بانک مرکزی جدید به نام بانک کره در ۱۲ ژوئن ۱۹۵۰ تأسیس شد و وظایف بانک چوسان را بر عهده گرفت. سپس اسکناس‌های (برخی به تاریخ ۱۹۴۹) ۵، ۱۰ و ۵۰ جیونی و ۱۰۰ و ۱۰۰۰وونی معرفی شدند.
اسکناس ۲۰۰۰ وونی بازتاب تمام‌عیار کره
روی اسکناس دو هزار وونی تصویر هفت رویداد ورزشی زمستانی (ورزش دوگانه (ترکیبی از دو ورزش اسکی صحرانوردی و تیراندازی)، هاکی روی یخ، کرلینگ، اسکیت سرعت، اسکی پرشی، لژسواری و بابسلِد (سورتمه‌سُری)) آمده است. روی تمامی اسکناس‌ها از سال ۱۹۴۶ تا زمان حاضر، به شخصیت‌های تاریخی اختصاص داشته است.
برای مثال، در تمام سری‌های اسکناس ۱۰۰۰وونی، تصویر «سجونگ کبیر»، چهارمین پادشاه خاندان چوسان و پسر سوم پادشاه «تائجونگ» به چشم می‌خورد و در سری‌های اسکناس ۵۰۰۰ وونی، «یی‌ای»، فیلسوف، نویسنده و شاعر اهل پادشاهی چوسان دیده می‌شود. در واقع، این برای نخستین‌بار است که روی اسکناس به جای شخصیت‌های تاریخی-سیاسی، ورزش‌های جذاب و پرطرفدار جوانان نسل جدید دیده می‌شود.پشت این اسکناس هم نقاشی مشهور «ببری زیر درخت بامبو» اثر «کیم هونگ دو» آمده است.
کیم هونگ دو، از هنرمندان بنام دوره چوسان است که الگوی کلاسیک زیبایی‌شناختی کره، به‌ویژه در نقاشی را بنیان نهاد. «ببر» با مردم و فرهنگ کره پیوند بسیار قوی‌ای دارد. این پیوند نه‌تنها در اساطیر، بلکه در فولکلور و همچنین در نقاشی و مجسمه‌سازی مشاهده می‌شود. نماد بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۸۸ که در سئول برگزار شد، «هودوری»، ببری کارتونی بود. مردم کره بیش از هر چیز ببرها را در نقش نگهبان ترسیم کرده‌اند؛ نگهبان مقبره، نگهبانان کشور، نگهبانان سلطنت و… .
کره در زیست‌جهان جدید
اکنون بدبین‌ترین محافظه‌کاران در واشنگتن، توکیو و پکن واقعیت بدل‌شدن کره جنوبی به یکی از قطب‌های فرهنگی جهان را پذیرفته‌اند؛ واقعیتی که هر روز عمق بیشتری می‌یابد. کره جنوبی به‌خوبی نشان داد که توسعه بدون تلاش برای صادرات فرهنگی بسیار دشوار و حتی ناقص است؛ تجربه‌ای که بسیاری از جوامع –به‌ویژه چینی‌ها- خلاء آن را احساس می‌کنند.
جهت مشاهده فایل باکیفیت تصویر زیر، اینجا را کلیک کنید
[…] مردم، ورزش و ببر نگهبان / کره جنوبی به روایت اسکناس ۲۰۰۰… […]