عصر تراکنش ۶۶؛ محمد قاسمی، مدیرعامل مزدکس / ما در عصری زندگی می‌کنیم که فناوری به اشکال مختلف بیش از پیش در جهان در حال پیشتازی است و در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و تجاری ما رخنه کرده است. هر روز که می‌گذرد، شاهد تحول جدیدی تحت تأثیر فناوری‌های مختلف در صنایع گوناگون هستیم. طی دو دهه گذشته با پررنگ‌شدن نقش فناوری در بازارهای مالی، ما تحولات مثبتی را در اقتصاد جهانی مشاهده کرده‌ایم.
بانکداری الکترونیکی، تراکنش‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌های مختلف مالی تنها نمونه‌ای از ابزارهایی بوده‌اند که همه و همه به تسهیل استفاده از امور مالی کمک می‌کنند، اما نکته مهم این است که در گذشته امور مالی صرفاً از فناوری به‌عنوان عاملی شتاب‌دهنده (Accelerator) بهره می‌برده است؛ یعنی ابزاری جهت بهبود دسترسی کاربران، افزایش سرعت، مقیاس‌پذیری و شخصی‌سازی خدمات مالی. اما باید بگویم امروزه، فناوری‌های نوین مانند بلاکچین با کمک وب۳ در حال ادغام‌شدن با تاروپود امور مالی و خلق اتفاقی جدید هستند. در واقع من معتقدم فناوری در حال نشان‌دادن روی دیگری از خود به ماست. در دنیایی که امروز از آن سخن می‌گوییم، فناوری و فایننس مقوله‌‍‌هایی جدا از یکدیگر نیستند که صرفاً بخواهند در برخی زمینه‌ها دست یاری به سوی هم دراز کنند و مفاهیم مالی، وب ۳، اقتصاد دیجیتال و کریپتو به شکل یکپارچه‌ای درآمده‌اند.
بدون تردید در چند سال اخیر، نفوذ فناوری بلاکچین در حوزه فایننس مزایای زیادی به ارمغان آورده است. ویژگی‌های بلاکچین حالا در حال بهبود روندهای تجاری و اقتصادی در جهان هستند و ما شاهد این هستیم که کشورهای پیشرفته یکی پس از دیگری به استفاده از کاربردهای این فناوری تمایل پیدا کنند.
یکی از ویژگی‌های بلاکچین در بحث «امنیت» خلاصه می‌شود که از مزیت‌های اصلی آن در امور مالی به حساب می‌‌آید. به‌دلیل اینکه فناوری بلاکچین برای امنیت خود از دفترکل رمزگذاری‌شده استفاده می‌کند، تنها افرادی که کلید مخصوص یا به بیان دقیقتر الگوریتم رمزگشایی دارند، قادر به دسترسی به اطلاعات هستند. مورد دیگر درباره این فناوری «شفافیت» است که تمام استانداردها، پروتکل‌ها و فرایندهای مشترک را بدون سانسور نمایش می‌دهد؛ یا «قابلیت برنامه‌ریزی» که به واسطه قرارداد هوشمند بلاکچین می‌توان کارایی و سرعت اجرای فرایندهای مالی را بهبود بخشید.
از نمونه‌های بارز تبلور فناوری بلاکچین در بازارهای پولی یا بانکی می‌توانیم به ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) اشاره کنیم که توسط ذخایر پولی، ارزی یا طلا پشتیبانی می‌شوند و به‌عنوان نماینده دیجیتال ارز فیات یک کشور عمل می‌کنند. بر اساس گزارش IMF از CBDCها به‌عنوان انقلاب پولی یاد شده که موجب حذف واسطه‌ها، کاهش کارمزدها، شفافیت و سرعت بالای تراکنش‌ها و به‌صورت خاص تغییر جایگاه بازیگران صنعت پولی می‌شود.
اما بدون شک یکی از کاربردهای اصلی برای ما ورود این فناوری به بازار سرمایه است. زمان آن رسیده به تناسب تغییرات جهانی و زیرساخت‌های پیش‌آمده، پارادایم جدیدی از بازارهای مالی را در ارتباط با بازار سرمایه تجربه کنیم که می‌تواند مشکلات مختلفی را همراه با حفظ امنیت سرمایه‌گذاران بازار سرمایه حل کند و مسیر پیش رو را غنی‌تر کند. در ارتباط با بحث توکن‌های بهادار که حاصل ادغام بلاکچین با دارایی‌های مشهود است، باید بگویم این یک تحول عظیم در دنیای مالی است. در اینجا بحث توکنایز کردن دارایی‌ها مطرح می‌شود، یعنی استفاده از بلاکچین برای معرفی دارایی‌های دنیای واقعی در قالب توکن‌های دیجیتال. این اتفاق باعث می‌شود اوراق بهادار دیجیتال در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر، با هزینه‌های کمتر و با سفارش‌سازی بیشتر منتشر شوند. همچنین ابزارهای مالی دیجیتال می‌توانند متناسب با خواسته‌های سرمایه‌گذاران و بازار، در جهت کاهش ریسک و هزینه‌های سرمایه‌گذاران طراحی شوند.
تمامی این اتفاقات محدودیت‌های ذاتی بازار سرمایه را که شامل زمان محدود معاملات، موانع دسترسی زیاد، کندی معاملات و تأمین مالی ضعیف است، تا حد بسیار زیادی رفع می‌کند. در حال حاضر پروژه‌های ادغام بلاکچین در سیستم‌های مالی در برخی کشورهای توسعه‌یافته آغاز شده و خوشبختانه در ایران هم شرکت‌هایی در این زمینه مشغول فعالیت‌اند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به مزدکس اشاره کرد که تمرکز اصلی آن روی بحث توکنایز کردن دارایی‌های بازار سرمایه و پیوند بازار مالی با بلاکچین است. با این کار مزدکس قصد دارد فرایند تأمین مالی را تسریع کرده، دسترسی به بازارهای سرمایه را بهبود بخشد و به‌نوعی به رشد و توسعه زیرساخت‌های بزرگ مالی کشور کمک کند.
ما طی این مدت در حال تلاش هستیم تا با فراهم‌آوردن زیرساخت‌های مناسب، مسیر مالی را در ایران در سطح بالاترین استانداردهای جهانی همسو با فناوری پیش ببریم. با این زیرساخت‌های جدید، بازارگردانان می‌توانند با کیفیت بهتری کار کنند و نقدشوندگی مناسبی را به بازار ببخشند. قطعاً توکن‌های بهادار با توسعه این زیرساخت‌ها، ابعاد مختلفی از سیستم‌های مالی مانند مدیریت سبدهای سرمایه، ارائه و مدیریت انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و… را متحول می‌کنند.
فرصتی که فناوری به‌ویژه بلاکچین در اختیار ما گذاشته، پتانسیل تحول عظیمی در صنعت مالی ایران دارد و بدون شک در سال‌های نزدیک شاهد تأثیرات مثبت آن در سیستم‌های مالی کشورمان خواهیم بود.