عصر تراکنش ۶۶؛ فرشید اردوانی، قائم‌مقام شرکت ارتباط فردا / بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که ۹ روند در سال ۲۰۲۳ بیشترین تأثیر را بر صنعت پرداخت در ابعاد بین‌المللی می‌گذارد. این روندها شامل احراز هویت بیومتریک، نسل Z و انتظارات آنها از کارت‌ها به کدها، افزایش تقاضا برای پایانه‌های فروش سیار، پرداخت‌های گویشگرهای هوشمند (Smart Speaker Payments)، امنیت بالا با به‌کارگیری هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، پرداخت‌های غیرتماسی، سلطه کیف پول‌های همراه و BNPL هستند؛ روندهایی که نه‌تنها در دنیا که در صنعت پرداخت ایران نیز می‌توانند بسیار تأثیرگذار باشند و توجه به آنها در کشور نیز حائز اهمیت است. در این یادداشت شش روند منتخب را که می‌توانند تأثیر بیشتری در صنعت پرداخت کشور بگذارند، بررسی می‌کنیم.
۱. احراز هویت بیومتریک
در این شیوه با توجه به ویژگی‌های زیستی و ساختاری افراد، احراز هویت، شامل اسکن اثر انگشت، تشخیص چهره، تشخیص عنبیه، تحلیل ضربان قلب و… صورت می‌پذیرد. با توجه به بالا رفتن میزان دزدی هویت و کلاهبرداری، احراز هویت بیومتریک می‌تواند به یک گزینه امن و قابل اتکا برای تمامی پرداخت‌های دیجیتال تبدیل شود؛ چراکه امکان برخورداری از امنیت، کارایی و دقت را همزمان در قالب یک بسته ارائه می‌دهد. این عامل همچنین در ایجاد وفاداری مشتریان و جلب اعتماد آنان نقش قابل ملاحظه‌ای ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد که به‌کارگیری این حوزه، همان‌طور که در صنعت جهانی پرداخت به‌سرعت روبه‌رشد است، در ایران نیز به‌عنوان مزیت رقابتی پیشروان صنعت پرداخت به کار گرفته خواهد شد.
۲. افزایش تقاضا برای پایانه‌های فروش سیار
پایانه‌های فروش سیار نه‌تنها بر رونق کسب‌وکار پذیرندگان تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند، بلکه شیوه پذیرش پرداخت‌ها را به واسطه جایگزینی کارمندانی که پایانه‌های فروش سیار در اختیار دارند، با مکان‌های ثابت و ویژه دریافت وجه از مشتریان، ساده‌تر و منعطف‌تر کرده‌اند. مطمئناً پایانه‌های فروش سیار یکی از روندهای فناوری پرداخت دیجیتال به‌شمار می‌رود. این روند در ایران نیز با سرعتی مشابه رو به افزایش است و با توجه به کاهش فاصله قیمتی پایانه‌های سیار نسبت به پایانه‌های ثابت و نیز توسعه تولید و مونتاژ داخلی این نوع پایانه‌ها، امکان تأمین با قیمت‌های متناسب فراهم خواهد شد و در نتیجه تقاضا برای این نوع پایانه‌ها افزایش خواهد یافت.
۳. پرداخت‌های گویشگرهای هوشمند
دستیارهای خانگی یا گویشگرهای هوشمند به کاربران‌شان امکان می‌دهند تا دستورات صوتی را به یک گویشگر ارسال و یک پاسخ صوتی دریافت کنند. کاربر می‌تواند دستورات صوتی را برای موضوعات مختلف نظیر دریافت آخرین وضعیت هوا، وضعیت ترافیک، سفارش غذا و درخواست تاکسی ارسال کند. این فناوری هم‌اکنون نیز در صنعت پرداخت و بانکداری ایران وارد شده و با پیشرفت فنی آن و افزایش قابلیت اطمینان به کارایی آن، در صنعت پرداخت بین رقبا خودنمایی خواهد کرد.
۴. امنیت بالا به واسطه بهره‌گیری از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
بانک‌ها هرروزه داده‌های بسیاری از جزئیات پرداخت‌های کاربران‌شان دریافت می‌کنند و به‌منظور تشخیص تمامی تهدیدهای احتمالی در کسری از ثانیه، بانک‌ها در حال کمک‌گرفتن از یادگیری ماشین هستند. یادگیری ماشین نخستین گامی است که به‌منظور بهره‌گیری از هوش مصنوعی باید برداشته شود. بانک‌ها به‌طور پیوسته نرم‌افزارهای خود را با تراکنش‌های جدید و متنوع تغذیه می‌کنند. نرم‌افزارها با دریافت مجموعه‌ای از تراکنش‌های محدود یاد می‌گیرند که چگونه در کسری از ثانیه تراکنش‌های کلاهبرداری را تشخیص دهند. به‌کارگیری هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در کنار داده‌کاوی داده‌های بزرگ از مهم‌ترین چالش‌های صنعت پرداخت و بانکداری ایران در مقایسه با صنعت مشابه در عرصه بین‌المللی است. می‌توان پیش‌بینی کرد برندگان صنعت پرداخت و بانکداری در ایران، قوی‌ترین آنها در به‌کارگیری هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در حفظ و نگهداشت مشتریان، افزایش وفاداری آنها و در گام بعد جذب مشتریان وفادار جدید هستند.
۵. سلطه کیف پول‌های همراه
راهکار کیف پول همراه (برنامه کاربردی همراه) درصدد شبیه‌سازی یک کیف پول فیزیکی واقعی است. با استفاده از کمک کیف پول همراه شما می‌توانید نسبت به ارسال وجه به دیگر کاربران، دریافت وجه از آنها و نیز ذخیره‌سازی پول در کیف پول‌تان اقدام کنید. علاوه بر آن کاربر می‌تواند نسبت به پرداخت قبوض، خرید بلیت، دریافت پاداش و بسیاری از موارد دیگر اقدام کند. شرکت‌ها به‌آسانی می‌توانند با استفاده از داده‌های کیف پول کاربران نسبت به پیش‌بینی شیوه خرید و استفاده کاربران آگاهی کسب کنند. از آنجا که هم‌اکنون نیز کیف‌های پول همراه در ایران رو به توسعه است و از طرف دیگر جامعه مشتریان نیز به‌تازگی با کاربردهای واقعی آن آشنا می‌شوند، این حوزه نیز در ایران به‌عنوان روش مکمل برای پرداخت‌های خرد به شیوه‌ای سریع و آسان، جای خود را باز خواهد کرد.
۶. BNPL
«الان بخر، بعداً پرداخت کن» یک تأمین مالی کوتاه‌مدت است که مشتریان را قادر می‌سازد خریدهایشان را انجام داده و پرداخت‌های آن را به زمان آینده موکول کنند. استفاده از BNPL به واسطه مقرون‌به‌صرفه‌بودن و نیز فرایندهای بازپرداخت آسان، سرعت بیشتری به خود گرفته است. کاربرد BNPL همچنین پذیرندگان را قادر می‌سازد که میزان فروش و در نتیجه درآمد خود را افزایش دهند؛ بنابراین می‌توان ادعا کرد که BNPL یک گزینه مطلوب برای تمامی ذی‌نفعانش است؛ ذی‌نفعانی که شامل مشتری، پذیرنده و تأمین‌کننده اعتبار است. این شیوه در ایران نوظهور بوده و هنوز راه زیادی برای تثبیت و سهم‌گیری مؤثر از بازار دارد؛ چراکه هنوز مکانیسم‌های لازم برای توسعه آن، از جمله اعتبارسنجی، توسعه‌یافته و فراگیر نیستند.