فتح قله‌های جدید در خدمات الکترونیک
گفت‌وگو با محمد رضوان‌مدنی درباره دستاوردهایش در بانک صادرات ایران و هلدینگ صاد
عصر تراکنش ۷۹ و ۸۰ / بانک صادرات ایران در یک سال گذشته قله‌های جدیدی را بر بستر فناوری اطلاعات فتح کرد که نقاط عطفی در کارنامه فناوری و نوآوری آن در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. شروع این مسیر، به نیمه‌اول سال ۱۴۰۱ برمی‌گردد؛ زمانی که محمد رضوان‌مدنی، سکاندار معاونت فناوری اطلاعات این بانک شد و تلاش کرد حوزه فناوری اطلاعات بانک صادرات ایران را به سطح رقبای جوان خود برساند. رضوان‌مدنی معتقد است که بانک صادرات ایران، ریشه‌ای کهن دارد و رویشی نو بر بستر این ریشه کهن، نام بزرگ این بانک را زنده‌تر خواهد کرد. در ادامه گفت‌و‌گوی عصر تراکنش با محمد رضوان‌مدنی، معاون فناوری اطلاعات بانک صادرات ایران، رئیس هیئت‌مدیره و سرپرست هلدینگ فن‌آوری و نوآوری صاد را می‌خوانید.
گام برداشتن در مسیر ایجاد یک اکوسیستم
محمد رضوان‌مدنی پیش از ورود به بانک صادرات، حدوداً یک سال دستیار ویژه معاونت هماهنگی وزارت صمت بود و قبل از آن، مدتی معاون فناوری اطلاعات مرکز آمار و قبل‌تر نیز، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حوزه فناوری اطلاعات. او می‌گوید: «در همه آن دوران، موضوعی که مدام در ذهن من قوت می‌گرفت، این بود که سیستم‌های پیچیده که عموماً تفکر دولتی و عمر مدیریتی کوتاه دارند، معمولاً نمی‌توانند برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشند و به اصلاحات بنیادی دست یابند.
بر همین اساس، از ابتدای ورود به بانک صادرات ایران تلاش کردم حتی یک لحظه را هم از دست ندهم و از همان آغاز، کوشیدم با طراحی بسته سیاست‌ها و برنامه‌ها، در مسیر ایجاد اکوسیستم لازم برای توسعه بانکداری دیجیتال و گذار به بانکداری هوشمند گام بردارم تا از طریق آن، شرایط رشد و بلوغ بانکداری دیجیتال و استمرار آن در آینده بانک و حداکثری شدن منافع ذی‌نفعان فراهم شود. خوشبختانه این تلاش، ثمره خود را در پایان سال ۱۴۰۱ نشان داد؛ زمانی که توانستیم، چک امن دیجیتال بانک صادرات ایران را با نام تجاری چکنو معرفی کنیم.»
بهبود عملکرد در سال ۱۴۰۲
طبق صحبت‌های رضوان‌مدنی، بانک صادرات ایران توانسته نام خود را به‌عنوان بانک پیشتاز عرصه چک امن دیجیتال تثبیت کند؛ تاکنون بیش از سه میلیون و هفتصد هزار چک دیجیتال از سوی شعب بانک برای مشتریان صادر شده است. او در این باره می‌گوید: «این روند در سال ۱۴۰۲، دستاوردهای دیگری نیز داشت که یکی از آنها، همکاری با بانک ملی و پیام‌رسان بله برای فروش ارز اربعین به زایران کربلا بود. سومین دستاورد قابل توجه توسعه این اکوسیستم را می‌توان رونمایی از سرویس توثیق الکترونیک دارایی یا همان ست دانست که به دنبال افزایش سطح دسترسی به منابع و ارتقای عدالت مالی، به‌عنوان یکی از ارزش‌های آرمانی تحقق تحول دیجیتال در نظام بانکی کشور است. ست برای مشتری، بانک‌ها و نظام اقتصادی کشور مزایای زیادی دارد و خوشبختانه درک این مزایا باعث شد که این محصول، تندیس ویژه دهمین همایش نظام‌های پرداخت و لوح برتر جشنواره دکتر نوربخش را برای بانک صادرات ایران به ارمغان آورد. علاوه‌بر این، با راه‌اندازی سفته و برات الکترونیکی، ارتقای همراه‌بانک و طراحی نئوبانک، در حوزه پرداخت الکترونیک نیز توانستیم به رتبه‌های جدیدی برسیم.»
او توضیح می‌دهد که بانک صادرات براساس گزارش شاپرک، در مردادماه ۱۴۰۲ در رتبه دوم در میان بانک‌های دارای بالاترین سهم مبلغ از تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی قرار گرفت: «در بخش سهم مبلغی از تراکنش‌های ابزارهای کارت‌خوان فروشگاهی توانستیم رتبه سوم را کسب کنیم و از منظر تعداد تراکنش‌های ابزارهای کارت‌خوان فروشگاهی نیز رتبه چهارم را دریافت کردیم. براساس این ارزیابی، بانک صادرات ایران با سهم ۱۰.۳۱درصدی، جزو چهار بانک دارای بیشترین سهم از تعداد کارت‌های بانکی دارای تراکنش در شبکه پرداخت بوده و از منظر بیشترین کارت اعتباری تراکنش‌دار نیز رتبه سوم را از آن خود کردیم. در شاخص تعداد کارت برداشت دارای تراکنش نیز رتبه چهارم را داریم.»
پروژه‌های مهم ۱۴۰۲
ارائه خدمات رقابتی در حوزه فناوری اطلاعات، نیازمند ارکان مهمی است که نبود هرکدام، طی مسیر را با چالش مواجه می‌کند. رضوان‌مدنی با بیان این موضوع می‌گوید: «سرمایه‌گذاری و تأمین زیرساخت‌ها و تجهیزات لازم، نیروی انسانی متخصص، دسترسی به نوآوری و شاید مهم‌تر از همه، باور و حمایت مدیران ارشد، ازجمله این ارکان اصلی هستند. خوشبختانه در بانک صادرات ایران با حمایت مدیریت ارشد توانستیم پروژه‌های مهمی را به سرانجام برسانیم که هرکدام، نقشی مهم در جهش بانک در حوزه فناوری اطلاعات و پیشتازی آن در آینده خواهند داشت؛
پروژه‌هایی مانند بازطراحی ساختار سازمانی معاونت فناوری اطلاعات، ارتقای زیرساخت‌ها ازجمله نصب و راه‌اندازی دو دستگاه مین‌فریم، تأمین زیرساخت سختافزاری لازم برای پروژه‌های تحول دیجیتال، زمینه‌سازی ادغام شعب و آغاز فرایند به‌روزرسانی تجهیزات شعب باقی‌مانده، پیاده‌سازی نظام مدیریت خدمات فناوری اطلاعات یا همان ITSM مبتنی بر ITIL4، ترمیم تجهیزات سامانه متمرکز صدای سپهر، ارتقای کارایی هزینه‌های پیامک و تهیه و تصویب نقشه راه نظام جامع تحلیل داده ازجمله این موارد هستند. البته از مبحث مهم امنیت و مدیریت ریسک فناوری اطلاعات نیز غافل نشدیم و خوشبختانه در آخرین دوره ارزیابی که بانک مرکزی از اقدامات انجام‌شده در سامانه مهتاب داشته، توانستیم نتایج مناسبی بگیریم که نشان‌دهنده پیشرفت جدی بانک صادرات ایران در این زمینه است.»
عملکرد شرکت‌های تابعه هلدینگ صاد
رضوان‌مدنی توضیح می‌دهد که این دستاوردها، حاصل تلاش همه بازیگران بوده، زیرا حوزه فناوری اطلاعات در بانک صادرات ایران، یک اکوسیستم است و هلدینگ صاد و شرکت‌های تابعه، ارکان اجرایی آن هستند و آنچه اهمیت زیادی دارد، همسویی استراتژیک، هم‌افزایی و بهره‌مندی از ارزش‌های بازیگران این گروه است. او می‌گوید که در سال ۱۴۰۲ شرکت‌های گروه نیز توانستند دستاوردهای بسیاری کسب کنند: «برای مثال، شرکت توسعه فناوری اطلاعات خوارزمی رتبه نخست را در ۹ رسته کسب کرد و در جایگاه چهارمین شرکت برتر کشور در رده‌بندی شرکت‌های انفورماتیک نشست. شرکت داده‌پردازی خوارزمی در چهار رسته فعالیت، رتبه نخست را از آن خود کرد و پرداخت الکترونیک سپهر هم بنا بر اعلام وزارت صمت، به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر نرم‌افزار معرفی شد.
پاس همچنین توانست براساس اعلام شاپرک، سهم مبلغی تراکنش دستگاه‌های خودپرداز خود را به ۵.۵درصد افزایش دهد و بیشترین نرخ رشد را در ابزارهای اینترنتی پرداخت و مبلغ اینترنتی تراکنش‌ها داشته باشد. شرکت هوشمند سپهر نیز که ست را توسعه داده، دورنمای درخشانی دارد. در حوزه‌های مبارزه با فیشینگ و امنیت فضای تراکنش نیز شرکت نوپای مدیریت و راهبری زیرساخت صاد، فعالیت‌های مهم و مؤثری انجام داده و در همین مدت کوتاه توانسته خدماتی ارائه کند که حتی مورد توجه رقبای بانک صادرات و نهادهای ناظر نیز قرار گرفته است؛ از این شرکت و دستاوردهای آن در آینده بیشتر خواهید شنید.»
هم‌راستایی هلدینگ با معاونت فناوری اطلاعات
اول بهمن‌ماه ۱۴۰۲، ورود به چهارسالگی هلدینگ صاد را جشن گرفتند. رضوان‌مدنی می‌گوید که آنها با نهادی جوان روبه‌رو هستند که تلاش می‌کند آن جایگاهی را کسب کند که بانک صادرات ایران و به‌طور مشخص، معاونت فناوری اطلاعات بانک به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار برایش در نظر دارد. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «خوشبختانه در این مدت، هلدینگ مدیران به‌نامی داشته که هویت صاد را شکل داده‌اند. در ادامه این مسیر، در حال برنامه‌ریزی برای همسویی بیشتر هلدینگ با معاونت فناوری اطلاعات بانک هستیم و می‌خواهیم این هم‌راستایی را تا سطح شرکت‌های تابعه تسری دهیم.
در مجموعه هلدینگ، شرکت‌هایی داریم که در کنار هم، زنجیره ارزشی خوبی را تشکیل می‌دهند و همسویی استراتژیک آنها می‌تواند در دستیابی بانک صادرات به اهداف خود در حوزه فناوری اطلاعات بسیار مؤثر باشد. در این مجموعه ما دو شرکت داده‌پردازی خوارزمی و راه‌حل‌های هوشمند سپهر را داریم که در حوزه نرم‌افزار فعالیت می‌کنند، توسعه فناوری اطلاعات خوارزمی را داریم که در حوزه تأمین زیرساخت و سخت‌افزار مشغول به‌کار است و اخیراً نیز، شرکت زیرساخت صاد را در حوزه تأمین سخت‌افزار و امنیت به این مجموعه اضافه کردیم. در این گروه همچنین شرکت پاس را داریم که یکی از PSPهای مطرح کشور است.»
طبق صحبت‌های او، به منظور بهره‌مندی از ظرفیت داده و ورود جدی به حوزه هوش مصنوعی، شرکت الگوریتم را به گروه صاد اضافه کرده‌اند تا در کنار شرکت پیشگامان فناوری صاد که عضو جدید این خانواده است و بر ارائه خدمات حوزه مشتری تمرکز دارد، زنجیره ارزشی خود را تکمیل کنند. او ادامه می‌دهد: «به این خانواده، شرکت گسترش انفورماتیک ایران را هم بیفزایید که پیشینه قدرتمندی در حوزه تأمین تجهیزات و آموزش‌های تخصصی حوزه فناوری اطلاعات دارد. برنامه داریم این شرکت را با مأموریت ارائه آموزش‌های تخصصی احیا و اکوسیستم حوزه فناوری اطلاعات گروه صاد تکمیل کنیم. اکوسیستم باید بتواند با به اشتراک‌گذاری ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و منابع سازمانی، تا حد زیادی مستقلاً به حیات خود ادامه دهد. اگر بتوانیم این مسیر را ادامه دهیم، در سال ۱۴۰۳ باید منتظر شکوفایی هلدینگ صاد و درخشش بیشتر شرکت‌های گروه حوزه فناوری اطلاعات بانک صادرات ایران باشیم.»