تضمین دسترسی به تأمین مالی انعطاف‌پذیر و کارآمد
در گفت‌وگو با کسری دولتخواهی، مدیرعامل شرکت تجارت شایان درباره هدف شکل‌گیری پلتفرم جامع اکوتام مطرح شد
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۷۹ و ۸۰ / در دورانی که دیجیتالی شدن در هسته مرکزی تحولات بخش کسب‌وکارها قرار گرفته، شرکت‌های پیشرو در حوزه تأمین مالی زنجیره تأمین (SCF) با ایجاد پلتفرم‌های نوآورانه، در حال بازتعریف مرزهای ممکن در مدیریت مالی و عملیاتی زنجیره‌های تأمین هستند. این پلتفرم‌ها که به منظور پاسخ‌گویی به نیازهای فزاینده مشتریان در راستای انعطاف‌پذیری مالی و بهینه‌سازی جریان نقدینگی طراحی شده‌اند، نقشی حیاتی در تسهیل دسترسی به سرمایه و تقویت پایداری کسب‌وکارها ایفا می‌کنند.
تجارت شایان یکی از شرکت‌های فعال در حوزه SCF در کشور است که با هدف ارائه توسعه راهکارهای تأمین مالی زنجیره‌ای و به منظور توسعه خدمات و فناوری‌های مرتبط شکل گرفته است و در این راستا محصول اکوتام را در سال ۱۴۰۱ به بازار معرفی کرد؛ پلتفرمی بانکی که برای مدیریت تأمین مالی زنجیره‌ای و براساس مدل‌های فاکتورمحور برای ارائه به مشتریان استفاده می‌شود. در گفت‌وگو با کسری دولتخواهی، مدیرعامل شرکت تجارت شایان، به وضعیت جهانی SCF و البته فعالیت‌ها و خدمات این شرکت پرداختیم. دولتخواهی در این گفت‌وگو اشاره کرد که سایر ابزارهای اعتباری تأمین مالی، نظیر اوراق گام، اعتبار اسنادی و ضمانت‌نامه به منظور توسعه سبد محصولات تجارت شایان، در برنامه‌های سال آینده این شرکت قرار گرفته است.
وضعیت جهانی SCF
بازار جهانSCF ، رشد چشمگیری نسبت به سال گذشته داشته که همین موضوع نشان از اهمیت این حوزه دارد. دولتخواهی با بیان این موضوع می‌گوید: «با توجه به گزارش ۲۰۲۳ گارتنر در حوزه زنجیره تأمین، روند SCF در چند سال اخیر، یکی از روندهای مطرح بوده و این موضوع ادامه‌دار خواهد بود. همچنین انجمن جهانی اقتصاد تخمین زده است که اختلالات در زنجیره‌های تأمین جهانی می‌تواند تا ۲ الی ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را کاهش دهد که این امر نقش حیاتی SCF در کاهش این آسیب‌ها را نشان می‌دهد. علاوه‌بر این، انجمن جهانی تأمین مالی زنجیره تأمین گزارش داده که بازار SCF با نرخ سالانه تقریباً ۲۰درصد در حال رشد است که نشان‌دهنده پذیرش فزاینده و تأثیر آن بر تجارت جهانی است.»
طبق صحبت‌های مدیرعامل شرکت تجارت شایان، مطالعات نشان داده‌اند که اجرای راه‌حل‌های SCF می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تأمین تا ۱۵درصد شود و بازه‌های زمانی چرخه نقدی را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشد. او در این باره می‌گوید: «این موضوع نه‌تنها به شرکت‌هایی که به‌طور مستقیم در SCF درگیرند کمک می‌کند، بلکه با اطمینان از حمایت مالی لازم برای مشارکت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SME) در تجارت بین‌المللی، به ثبات و رشد کلی اقتصادهای جهانی نیز یاری می‌رساند.
این رویکرد مدرن به تأمین مالی که از درک عمیق از چالش‌های موجود در زنجیره‌های تأمین چندلایه و بین‌المللی نشئت گرفته، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، برای حمایت از تأمین‌کنندگان و خریداران خود راهکارهای مالی سفارشی ارائه دهند. این پلتفرم‌ها، نه‌تنها سبب تسهیل در جریان‌های نقدینگی، به‌ویژه جریان نقدینگی ترکیبی شده، بلکه با کاهش هزینه‌های معاملاتی و بهبود شرایط پرداخت، به تقویت روابط تجاری کمک می‌کنند. از سویی دیگر، دسترسی سریع‌تر به جذب سرمایه، فرایند جذب مالی ادغام‌شده، شفافیت مالی، بانکداری دیجیتال و نوآوری در خدمات مالی در ایجاد یک پلتفرم موفق تأمین مالی نقش بسزایی دارد.»
ارائه راهکارهای اعتباری در زنجیره‌های تأمین
شرکت تجارت شایان با هدف ارائه توسعه راهکارهای تأمین مالی زنجیره‌ای شکل گرفته و فعالیت خود را از سال ۱۳۹۹ شروع کرده است. دولتخواهی درباره این شرکت می‌گوید: «هدف شکل‌گیری شرکت تجارت شایان ارائه راهکارهای اعتباری در زنجیره‌های تأمین بوده است و در این مسیر پرفرازونشیب، با چالش‌هایی نظیر بومی‌سازی راهکارهای جهانی، تعامل و تبادل با نهادهای قانون‌گذار، مشتریان و زنجیره‌های تأمین و توزیع متعدد و متفاوت درگیر بودیم و نهایتاً در سالی که گذشت پلتفرم اکوتام به‌طور موفق عملیاتی شد و به بهره‌برداری رسید.
این پلتفرم نه‌تنها به رفع نیازهای فوری برای دسترسی به سرمایه پاسخ داده، بلکه مسیری نوین برای همکاری میان شرکت‌ها در سراسر زنجیره تأمین ایجاد کرده است. این پلتفرم، با تمرکز بر ارائه راهکارهای مبتنی بر داده و بهینه‌سازی فرایندهای مالی، در حال شکل‌دهی به آینده‌ای است که در آن دسترسی به تأمین مالی انعطاف‌پذیر و کارآمد، برای همه عناصر زنجیره تأمین، از بزرگ‌ترین خریداران گرفته تا کوچک‌ترین تأمین‌کنندگان، تضمین شده است.»
طبق صحبت‌های او، فعالیت اکوتام ابتدا در زنجیره خودرو و برای تأمین مالی تولیدکنندگان شروع شد: «با این اقدام علاوه‌بر ایجاد شفافیت و نظم در پرداخت‌های زنجیره تأمین، به کاهش هزینه‌های تأمین مالی این بنگاه‌ها نیز منجر شد.»
ابزار دستور پرداخت پلتفرم اکوتام
تولیدکنندگان با دریافت یک خط اعتباری از بانک تجارت، می‌توانند نسبت به صدور دستورپرداخت با سررسیدهای معین اقدام کنند. دولتخواهی با بیان این موضوع می‌گوید: «بازپرداخت این دستورپرداخت‌ها توسط بانک تضمین شده و دریافت‌کنندگان این اعتبار از دریافت مبلغ در روز سررسید اطمینان خاطر دارند. علاوه‌بر این امکان، انتقال تمام یا بخشی از دستورپرداخت برای تأمین مواد و کالاهای ممکن نیز فراهم شده است. در صورت نیاز هرکدام از دریافت‌کنندگان دستورپرداخت‌ها به نقدینگی، پس از ثبت درخواست در پلتفرم اکوتام امکان دریافت تسهیلات خرید دین نیز برای آنها وجود دارد.
در سالی که گذشت و پس از بلوغ فرایندها و ابزارهای مورد استفاده در زنجیره خودرو، همکاری با سایر زنجیره‌های تولید را نیز آغاز کردیم، اما این پایان کار نیست. ابزار دستورپرداخت پلتفرم اکوتام، مجوزهای لازم بانک مرکزی را (البته به‌صورت محدود و مشخص) به دست آورد که این اتفاق امید را در دل بسیاری از فعالان این حوزه زنده کرد. همچنین با توجه به ویژگی ارائه خدمات بر پایه سرویس به مشتریان و معماری منحصربه‌فرد آن، در شش‌ماهه دوم سال ۱۴۰۲ محصولات جدیدی به این پلتفرم اضافه شد.»
دو دسته از خدمات جدید اکوتام
دولتخواهی می‌گوید در کنار هسته متمرکز و ماژولار، خدمات جدید اکوتام را می‌توان در دو گروه اصلی دسته‌بندی کرد: ۱. ارائه خدمت به شبکه توزیع و ۲. ارائه خدمات به بنکداران. او ابتدا درباره گروه اول توضیح می‌دهد و می‌گوید: «در ابتدای شروع فعالیت اکوتام، فقط شرکت‌ها و اشخاص حقوقی شرایط استفاده از دریافت مصوبه اعتباری و صدور دستورپرداخت را داشتند، اما امروز ارائه این خدمت به افراد حقیقی نیز امکان‌پذیر شده است.
با این تغییر رویکرد امکان خدمت‌رسانی کامل به شبکه‌های توزیع نیز به وجود آمده. اکنون شبکه‌های توزیع (اعم از توزیع‌کنندگان و تولیدکنندگان دارای شبکه توزیع) می‌توانند کالاهای خود را با دریافت دستورپرداخت به فروش برسانند. در این طرح خریداران با دریافت مصوبه اعتباری از بانک و صدور دستورپرداخت امکان خرید از شبکه‌های توزیع را خواهند داشت. یکی از نکات مهم در این طرح، امکان تجمیع دستورپرداخت‌ها برای شبکه توزیع و صدور یک دستورپرداخت واحد با مبلغ تجمیعی برای خرید از حلقه‌های قبلی است.»
مدیرعامل تجارت شایان سپس درباره گروه دوم این خدمات صحبت می‌کند و می‌گوید که به‌زودی بنکداران و خریداران عمده می‌توانند در یک طرح جدید، به‌طور هم‌زمان از خط اعتباری و تسهیلات برای خرید‌های خود استفاده کنند: «در این طرح و با استفاده از ترکیب خط اعتباری و تسهیلات شرایطی به وجود آمده است که خریداران با تعداد اقساط بیشتری تعهدات خود را بازپرداخت کرده و فروشندگان نیز در اقساط کمتر و با تضمین بانک مبالغ فروش خود را دریافت کنند. نکته بسیار بااهمیت دیگر این است که کاربران پلتفرم اکوتام پس از دریافت مصوبه اعتباری از بانک، تمامی فرایندهای اجرایی خود در این پلتفرم را به‌صورت دیجیتالی انجام می‌دهند و تمام اسناد با استفاده از امضای دیجیتال به‌صورت غیرحضوری و کاملاً قانونی تأیید و ایجاد می‌شوند. در حال حاضر این پلتفرم قابلیت ارائه خدمت از ابتدا تا انتهای هر زنجیره را به‌صورت کامل دارد.»
برنامه‌های راهبردی ۱۴۰۳
همان‌طور که گفته شد، استفاده از ابزارهایی نظیر اوراق گام، اعتبار اسنادی و ضمانت‌نامه، به منظور توسعه سبد محصولات تجارت شایان جزو سیاست‌های اصلی سال آینده این شرکت است. دولتخواهی با بیان این موضوع می‌گوید: «هدف اصلی شرکت تجارت شایان، توسعه راهکارهای متنوع تأمین مالی بر پایه هسته مرکزی اکوتام است. همچنین اخذ مجوزهای لازم در صورت نیاز و همراهی با نهاد قانون‌گذار جهت تدوین دستورالعمل‌های مربوطه، راهگشای خوبی برای برون‌رفت از عملیاتی‌سازی محدود ابزارها خواهد بود.
درنهایت در سالی که گذشت، به واسطه شناخت و پذیرش ابزارهای تأمین اعتبار در گروه‌های مختلف همچون صنعت و خدمات، بانک‌ها و مؤسسات مالی و نهایتاً در سطوح رگولاتوری و قانون‌گذاران، روزنه‌های امید در دل بسیاری از فعالان این حوزه ایجاد شد. با توجه به شرایط نقدینگی و همچنین زنجیره‌های تأمین و توزیع گسترده در کشور، توسعه ابزارها و راهکارهای اعتباری نظیر دستورپرداخت بیش از پیش در برنامه‌های دولت و شرکت‌ها قرار خواهد گرفت.»