فعالان و متخصصان لندتک درباره فرصت‌ها و چالش‌های این صنعت در ایران چه می‌گویند؟
در آستانه برگزاری رویداد لندتک ایران بخوانید
نقش لندتک‌ها در افزایش قدرت خرید مردم و تحول صنعت فناوری‌های مالی بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ کسب‌وکارهایی که در وضعیت تورمی اقتصاد کشور می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند. معتقدیم که لندتک ایران در آستانه رشدی بزرگ قرار دارد؛ با وجود این، فعالان این حوزه برای ادامه فعالیت‌هایشان با چالش‌هایی نیز روبه‌رو هستند که مهم‌ترینشان را می‌توان تأمین مالی دانست؛ چالشی که اگر چاره‌ای برایش اندیشیده نشود، به بحرانی تبدیل می‌شود که توان نابودی کسب‌وکارها را دارد. در راستای بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت لندتک ایران، کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار قرار است در روزهای ۱۷ و ۱۸ مردادماه رویداد بزرگ لندتک ایران را در سالن یک هزار نفره ضرغام برگزار کند؛ رویدادی که بیش از ۵۰ نفر از متخصصان لندتک و صنعت مالی کشور می‌خواهند به جنبه‌های گوناگونی از لندتک در ایران بپردازند. در آستانه برگزاری این رویداد، فرصت‌ها و چالش‌های اکوسیستم لندتک ایران را از زبان چهره‌های شاخص این صنعت می‌خوانید.
نیاز لندتک‌ها به تغییر الگوهای کسب‌وکاری‌شان
محمدمهدی اسمعیلی، مدیرعامل سیمرغ تجارت: وضعیت اقتصادی کشور طوری است که علاوه‌بر مشکلاتی که برای مردم به وجود آورده، به کاهش نقدینگی بانک‌ها نیز ختم شده است. بانک‌ها یکی از حامیان مالی اصلی لندتک‌ها هستند و وقتی آهی در بساط ندارند، نمی‌توانند از ما هم حمایت کنند. درنتیجه تأمین مالی به یکی از چالش‌های بزرگ صنعت لندتک در کشور تبدیل شده است. در چنین وضعیتی یا باید به دنبال حامیان دیگری بود یا باید الگوی کسب‌وکاری را تغییر داد.
تأمین مالی لندتک‌ها عمدتاً از طریق بانک‌ها است که خود چالش دارند
سید مجتبی بنی‌طبا، رئیس هیئت‌مدیره مانیسا: ذهن صاحبان کسب‌وکارهای لندتک آن‌قدر درگیر نوع رفتار رگولاتور و بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها شده که دیگر جایی برای فکر کردن به نوآوری نمانده است. جذب مشتری پایدار در هر صنعتی و در همه‌جای دنیا یکی از اولویت‌های اصلی هر کسب‌وکاری است، اما ما در ایران نمی‌توانیم این موضوع را در اولویت کارهایمان بگذاریم و به هر سمتی که تغییر مسیر می‌دهیم، با چالش رگولاتوری و تأمین مالی برخورد می‌کنیم. مسیرهای فعلی تأمین مالی لندتک‌ها عمدتاً از بانک‌ها می‌گذرد و بانک‌ها هم که خود با چالش نقدینگی روبه‌رو هستند.
لزوم استفاده لندتک‌ها از روش‌های متفاوتی برای تأمین مالی
مهدی مقیمیان، مدیرعامل مینی‌پی: کسب‌وکارهای لندتکی برای اینکه بتوانند در فضای حاکم بر این صنعت رشد کنند و توسعه یابند، باید از روش‌های متفاوتی برای جذب سرمایه مالی موردنیازشان استفاده کنند و به روش‌های سنتی تأمین مالی که عموماً در آنها بانک به‌عنوان تأمین‌کننده اصلی در نظر گرفته می‌شود، اکتفا نکنند. استفاده از سرمایه‌گذاری خطرپذیر و شتاب‌دهنده و بهره‌مندی از ظرفیت لیزینگ‌ها و مدیریت جریان نقدی در طول زنجیره تأمین از روش‌های مناسبی هستند که می‌توانند منابع مالی لندتک‌ها را به‌‌سهولت فراهم کنند.
ضرورت ترمیم فرهنگ خرید اعتباری در کشور
هومن امینی، مدیرعامل دیجی‌پی: بسیاری از مردم هنوز به‌صورت کامل با مفهوم لندتک و مزایای خرید اعتباری آشنا نیستند و تجربه‌های منفی گذشته نیز اعتماد عمومی را کاهش داده است. برای تغییر این وضعیت نیاز به آموزش‌های مختلف در تمامی سطوح جامعه، آشنایی هرچه بیشتر با سیستم‌های اعتبارسنجی، افزایش آگاهی در سرفصل سلامت اعتباری و حمایت ساختارهای قانونی و نهادی داریم. فرهنگ خرید اعتباری در کشور با انجام فعالیت‌های مختلفی قابل ترمیم است و می‌توان از مزایای آن در راستای افزایش فراگیری مالی و رفاه اجتماعی بهره‌مند شد.
لندتک می‌تواند منجر به فراگیری مالی شود
حامد قنادپور، مدیرعامل شرکت تارا: متأسفانه پیش‌بینی‌ها برای امسال نشان می‌دهند که فضا رو به بهبود نیست و فضای اعتبار باید به حال مالی مردم کمک کند. بهطور کلی استقبال از حوزه اعتبار روزافزون است. در کشور ما اعتبار و بدهکار بودن بار منفی فرهنگی دارد که باید اصلاح شود. در دنیا بسیاری از ثروتمندان جزو بدهکارترین‌ها هستند. آرزوی من این است که لندتک‌های اعتباری از تمرکز بر معیشت بیرون آمده باشند. از سویی اتفاقات مثبتی که برای لندتکی‌ها و اعتباردهندگان می‌تواند رخ دهد منجر به فراگیری مالی خواهد شد.
با لندتک پیش‌بینی‌پذیری ایجاد می‌شود و هم شفافیت
علیرضا شفیعی، مدیرعامل کیپا: فلسفه لندتک‌ها چیست؟ می‌گویند: «امروز بخر، استفاده کن، لذت ببر، از خرید تجربه مطلوب داشته باش و بعد هم بازپرداخت پیش‌بینی‌شده را انجام بده؛ نیازی به فضای مبهم و مه‌آلود و پر از ریسک نداری؛ نگران این موضوع نباش که آیا تا دو ماه دیگر قیمتش همین می‌ماند یا نه.» به این ترتیب، هم پیش‌بینی‌پذیری ایجاد می‌شود و هم شفافیت. از طرف دیگر می‌دانیم که لندتک‌ها، به هر حال، خودشان هم می‌خواهند در بازار بمانند و ادامه حیات دهند؛ پس حواسشان هست که نرخ نکول و پارامتر اعتبارسنجی مشتری را درست مدیریت کنند.
ایجاد فراگیری مالی؛ مهم‌ترین مأموریت فین‌تک‌های لندینگ
آرش لرستانی، مدیرعامل آپسان: مهم‌ترین مأموریت فین‌تک‌های لندینگ ایجاد فراگیری مالی در راستای اقتصاد دیجیتال است. کسب‌وکارهای فین‌تک لندینگ در راستای ایجاد فراگیری مالی، سرویس‌های بانکی را برای یک صنعت و صنف به شکل تعبیه‌شده و یکپارچه از طریق محصولات دیجیتال توسعه می‌دهند. برای حفظ این نگرش بانک‌ها باید برای همکاری با شرکت‌های فین‌تک لندینگ، رویکرد بانک نامرئی و بانک به عنوان سرویس را اتخاذ کنند. اگر این طرز تفکر و استراتژی در بانک‌ها شکل نگیرد، شرکت‌های فین‌تک لندینگ در نقطه و جایگاه درست خودشان – به لحاظ رسالتی که برایشان تعریف شده است – قرار نمی‌گیرند و در بهترین حالت به یک شعبه دیجیتال برای بانک‌ها تبدیل می‌شوند که تسهیلات بانکی را با بهای تمام‌شده کمتر برای آنها به فروش می‌رسانند.
مشکلات از جایی شروع می‌شود که بانک مرکزی نمی‌خواهد تورم را قبول کند
علی صالحی، معاون توسعه کسب‌وکارهای B2B حصین: بانک مرکزی بعد از داغ‌شدن بحث نرخ مؤثر لندتک‌ها در فضای مجازی که در مواردی خاص به ۸۰ درصد هم رسیده بود وارد عمل شد، اما به این توجه نکرد که رشد بالای لندتک‌ها به دلیل تقاضای بالای بازار بوده است. بانک‌ها خدمات مدنظر مردم را ارائه نکردند؛ پس بازار غیررسمی تشکیل شد. بانک با پایین آوردن هزینه وام‌دهی، وام می‌دهد و تقسیم این پول را بر عهده دیگری می‌گذارد. این اتفاق منطقی است، اما مشکلات از جایی شروع می‌شود که بانک مرکزی نمی‌خواهد تورم را قبول کند.
تسهیل در تأمین مالی؛ اساسی‌ترین رسالت لندتک‌ها
پدرام ورشوکار، مدیرعامل دارا: مهم‌ترین نقش لندتک‌ها حل کردن چالش‌های بزرگ هر دو سمت اقتصاد برای تأمین مالی است؛ سمت عرضه و سمت تقاضا. سمت عرضه عموماً باید مراحل بسیار پیچیده‌ای را برای تأمین مالی مجموعه‌های تولیدی و خدماتی پشت سر بگذارد و سمت تقاضا نیز به دلیل شرایط تورمی موجود، قدرت خرید زیادی ندارد. به همین دلیل می‌توان گفت که تسهیل در تأمین مالی، کاهش موانع مالی و نوآوری در ارائه خدمات مالی از اساسی‌ترین رسالت‌های لندتک‌ها است.
نگاه رگولاتور به لندتک واقع‌بینانه نیست
علیرضا قنادان، مدیرعامل لندو: اولین و بزرگ‌ترین معضل صنعت لندتک کشور افزایش بهای پول است که خطوط اعتباری لندتک‌ها را با محدودیت مواجه کرده و نرخ منابع را بالاتر برده است. وقتی شرایط رگولاتوری هم به این فضا تحمیل می‌شود، وضعیت دشوارتر می‌شود. معتقدم با بیشتر شناخته شدن این صنعت توسط حاکمیت و نهادهای قانون‌گذار و با گذشت زمان این چالش کم‌رنگ‌تر می‌شود، اما فعلاً و با دستورالعمل‌های اخیر، به نظر می‌رسد که نگاه رگولاتور نسبت به مقوله لندتک واقع‌بینانه و منطقی نیست.
تحقق فراگیری مالی به کمک پلتفرم‌های وام‌دهی
محمد آجدانی، معاون بانکداری نوین داتین: اعطای وام به سبب افزایش توان مصرف و رفع نیازهای بی‌پاسخ‌مانده، قطعاً برای عامه مردم جذاب است. بهطور خاص، در شرایط ابرتورمی این جذابیت افزایش پیدا می‌کند، بنابراین افراد عموماً حتی با پرداخت سودهای بیشتر نیز همچنان علاقه‌مند به دریافت این قبیل وام‌ها هستند. پلتفرم‌های وام‌دهی می‌توانند در راستای تحقق فراگیری مالی در جامعه و کمک به برقراری عدالت در دستیابی به منابع برای همه مردم، کمک شایانی کنند.
هم‌افزایی فرصت‌های زیادی ایجاد می‌کند
قاسم نعمتی، معاون فناوری اطلاعات بیمه پاسارگاد: به نظر می‌رسد صنعت بیمه با هم‌افزایی با صنعت لندتک بتواند برخی از تهدیدها را به فرصت تبدیل کند و نتایج و دستاوردهای خوبی به دست آورد. لندتک، قدرت سرمایه‌گذاران را به‌ویژه در حوزه بیمه ارتقا می‌دهد. به لحاظ فناوری، این همکاری فوق‌العاده تسهیلگر خواهد بود و هر دو فرایند در بستری واحد و با کمترین زحمت برای بیمه‌گزار، تأمین مالی و اعتباری را فراهم خواهد کرد و از طرفی اعتبارسنجی لازم به دلیل ارتباط‌های درلحظه، قابل حصول خواهد بود.
مزیت بازپرداختی شرکت‌های لندتک به کمک بیمه‌ها می‌آید
امین خادمی‌واحد، مدیرعامل اقساط‌مارکت: بسیاری از افراد علاقه ندارند هزینه‌ای را که می‌توانند در آینده نگران آن باشند، از همین حالا پرداخت کنند. به همین خاطر تأمین آن به‌صورت اعتباری می‌تواند این معضل خانوارها را از بین ببرد و خیال‌شان را راحت کند که لازم نیست هزینه این خدمات را همان لحظه پرداخت کنند و می‌توانند در فرایند بازپرداخت وقفه بسازند. این مزیت بازپرداختی در شرکت‌های لندتکی و BNPL، در کنار ایجاد یک بستر غیربروکراتیک و چابک کمک می‌کند تمایل مردم نسبت به دریافت خدمات متنوع‌تر لندتک افزایش یابد.
لندتک، تمرکززدایی کرده است
محمدرضا آشتیانی، مدیرعامل قسطا: با نگاه به هرم تقسیم اعتباری شبکه بانکی کشور، درمی‌یابید که بیشترین سهم از اعتبارات، ابتدا به تهران و سپس به شهرهای بزرگ اختصاص یافته‌اند؛ یعنی شهرهای کوچک حتی اگر پذیرندگان خرد هم داشته باشند اعتباری در شبکه بانکی نیست که به آنها تخصیص یابد، اما امروز لندتک، تمرکززدایی کرده است. شعاری که مسئولان کشور سال‌ها مطرح می‌کردند، یعنی عدالت اجتماعی، تمرکززدایی از تهران و توزیع متوازن ثروت، حالا به معنای واقعی در صنعت لندتک، حداقل به لحاظ دسترسی به خدمات اعتباری محقق شده است.
از لحاظ حجمی گردش مالی لندتک ناچیز است
مهدی مؤمنی، مدیرعامل ازکی‌وام: بانک مرکزی تصور می‌کند لندتک‌ها کانالی برای بانک‌ها باز کرده‌اند که نرخ بهره اسمی را دور بزنند؛ در حالی که حجم کل وام‌های لندتک که به دست کاربر نهایی می‌رسد، کمتر از نیم‌درصد حجم وام‌های خردی بوده که بانک‌ها طی دوازده ماه اخیر در شبکه بانکی به مشتریان داده‌اند. فکر نمی‌کنم این نیم‌درصد بتواند روی ۹۹.۵ درصد باقی‌مانده اثری بگذارد. این صنعت طی سه سال توانسته اعداد و ارقام جذابی از حیث تعداد کاربران ارائه دهد. گرچه از لحاظ حجمی این گردش مالی ناچیز است.
تنظیم‌گری مشارکتی از شاهراه همگرایی صنفی
محمدصادق آزادانی، رئیس کمیسیون لندتک نصر تهران: اکوسیستم لندتک امروز گام‌های ابتدایی خود برای بلوغ نسبی را برداشته و با اقدامات مؤثر و ظرفیت‌ساز، مسیر به رسمیت شناخته شدن به‌عنوان یک بازیگر در اقتصاد دیجیتال را تا حدودی طی کرده است، با وجود این، برای حفظ و مراقبت از این حوزه اقدامات کسب‌وکارها در مسیر صنفی ضروری است. امروز با اندوختن تجربه‌های موفق پیشین، می‌توان از شاهراه همگرایی صنفی و با اقدامات داوطلبانه، خودتنظیم‌گری کرد و حتی با مشارکت و تولید فکر و ایده تنظیم‌گری مشارکتی (هم‌تنظیم‌گری) را محقق کرد.
اعتبارسنجی که ذیل سامانه ایرانیان رخ می‌دهد کامل نیست
روح‌الله پرنیان، مدیرعامل جی‌اس‌ام پی: به نظرم چالش‌های جدی در زمینه فعالیت لندتک‌ها وجود دارد که اعتبارسنجی هم یکی از همین موارد است. اعتبارسنجی که ذیل سامانه ایرانیان رخ می‌دهد کامل نیست و به نظر می‌رسد رویکرد نادرست حاکمیت در ممنوع کردن اعتبارسنجی توسط شرکت‌های خصوصی هم به مشکلات این بخش افزوده است. در حال حاضر، اعتبارسنجی صرفاً براساس مؤلفه‌هایی نظیر تسهیلات دریافت‌شده از سوی بانک‌ها یا گردش مالی حساب‌ها انجام می‌شود که این موارد عملاً برای نسل جدید که به‌تازگی به فعالیت‌های اقتصادی ورود کرده‌اند، تعریف‌پذیر نیست. اگر بتوانیم بهتر شدن شرایط اعتبارسنجی کشور را منوط به وجود یک قطعه گمشده در این ساختار و جورچین در نظر بگیریم، این قطعه همان امکان دسترسی به داده‌ها است.
دسترسی سریع‌تر به پول خوب است، اما برای چه کاری؟
کمیل رودی، مدیر آکادمی هوش مالی: فناوری‌های وام‌دهی (لندتک) را در نظر بگیرید. دسترسی سریع‌تر و ساده‌تر به پول خوب است، اما برای چه کسی؟ در چه موقعیتی؟ با چه شرایطی؟ به چه میزان؟ برای چه کاری؟ دسترسی آسان به دریافت پول، در کنار کم‌سوادی یا بی‌سوادی مالی فقط وضعیت مالی زندگی فرد را ناپایدارتر و رنج‌آورتر می‌کند. به شرطی می‌توان پول را از آینده به حال آورد که در حال مصرف نشود و خود را به آینده برساند؛ مانند خرید کالای بادوام یا سرمایه‌ای.
عدم دسترسی به تسهیلات از کانال‌های سنتی؛ فرصت رشد لندتک‌ها
مصطفی ثابتی، عضو هیئت‌مدیره هلدینگ فناوری اطلاعات بانک گردشگری: بخش وسیعی از جمعیت ایران به خدمات بانکی و به‌ویژه تسهیلات از طریق کانال‌های سنتی دسترسی ندارند. تسهیلات توسط بانک‌ها با شرایط خاصی اعطا می‌شود که حائز شرایط شدن برای همه ممکن نیست. از سوی دیگر در بسیاری از شهرهای کوچک یا روستاها دسترسی به شعب بانک‌های مختلف به‌‌سادگی امکان‌پذیر نیست. این موضوع خود فرصتی برای توسعه لندتک‌ها در این بخش از بازار است.
با لندتک، مبنای اعطای تسهیلات از داشتن روابط شخصی به سمت «رتبه اعتباری بهتر» سوق می‌یابد
امیر مهرابی، مدیر توسعه کسب‌وکار قسطا: توسعه اعتبارسنجی، از مهم‌ترین ملزومات توسعه فراگیری مالی محسوب می‌شود و ابعاد مختلفی بر آن تأثیر می‌گذارد. اینکه افراد در یک جامعه بدانند که رفتار اعتباری آنها ثبت و ضبط می‌شود و در ارائه خدمات اعتباری آتی توسط سایر نهادها لحاظ می‌شود. از منظر دیگر، مبنا قراردادن این مدل‌های اعتباری، شرایط عادلانه‌تری برای آحاد جامعه فراهم می‌کند و امکان اعمال شرایط سلیقه‌ای در تأمین مالی را می‌کاهد. مبنای اعطای تسهیلات از داشتن روابط شخصی و موارد این‌چنینی به سمت «رتبه اعتباری بهتر» سوق می‌یابد.
همکاری میان لندتکی‌ها و رمزارزی‌ها
فرهاد فلاح، مدیرعامل سابق آبان‌تتر: مردم می‌خواهند از پس زندگی روزمره‌شان برآیند و در کنار آن بتوانند مقداری از درآمد خود را پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کنند. پلتفرم‌های رمزارزی می‌توانند بستری برای سرمایه‌گذاری باشند، اما همه ما می‌دانیم که خریدوفروش رمزارز در ایران ناممکن است. یکی از اتفاق‌هایی که باعث افزایش قدرت خرید مردم و برگرداندن مقوله سرمایه‌گذاری به سبک زندگی آنها می‌شود، همکاری میان لندتکی‌ها و رمزارزی‌هاست. اگر بتوانیم از این طریق به مردم وام و اعتباری را که نیاز دارند، بدهیم، به بخش بزرگی از جامعه در برطرف کردن نیازهای اولیه‌شان کمک کرده‌ایم.