یکی از اولین چک‌های ثبت‌شده در قرن یازدهم در بازاری در بصره، در عراق امروزی، نوشته شده است. آن چک یا صک را یک تاجر صادر کرده بود؛ صک درواقع دستوری مکتوب به بانک برای پرداخت از حساب بود. حال هزار سال بعد، این نوع پرداخت سرانجام در حال محو شدن است. «تارگت» اعلام کرده است که از ۱۵ ژوئیه دیگر چک قبول نمی‌کند؛ خرده‌فروشی‌های دیگر مثل Whole Foods و Old Navy پیش‌تر این کار را کرده بودند. این اتفاق تازه‌ترین نشانه از رو به زوال رفتن این نوع پرداخت است. طبق بررسی آماری فدرال رزرو آمریکایی‌ها که در سال ۲۰۱۶ به‌طور میانگین سالی سه چک می‌نوشتند، اکنون فقط سالی یک چک می‌نویسند.
اسکات انشن، معاون سازمان بانکداران اجتماعی مستقل آمریکا می‌گوید: «واقعاً فکر می‌کنم به سمت دنیای بدون چک حرکت می‌کنیم. همان‌طور که شیوه‌های پرداخت جدید رواج پیدا می‌کنند، می‌بینیم که فرصت‌های جدیدی برای فاصله گرفتن مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها از چک ایجاد می‌شود.»
این اتفاق، از لحاظ امنیتی مثبت است. چک روش چندان امنی برای انتقال پول نیست. شماره حساب و کد رهگیری شما روی چک وجود دارد که اطلاعات حساسی هستند و ممکن است مجرمان از آنها سوءاستفاده کنند. مجرمان می‌توانند آنها را در زمان ارسال سرقت کنند و دریافت‌کننده یا مبلغ آنها را تغییر دهند. برای مثال، براساس کیفرخواست فدرالی در ناحیه غربی کارولینای شمالی، در آوریل ۲۰۲۳، یکی از کارمندان اداره پست ایالات متحده ۲۴ میلیون دلار در قالب چک از نامه‌ها سرقت کرد و آنها را از طریق پیام‌رسان تلگرام فروخت.
البته چک‌ها با وجود همه ایراداتشان هنوز کاملاً منسوخ نشده‌اند، زیرا بسیاری از افراد هنوز به‌ویژه برای پرداخت اجاره و قبض‌های خدمات همگانی به آنها اتکا می‌کنند. با این حال متخصصان می‌گویند ممکن است بالاخره نوع جدیدی از پرداخت این وضعیت را تغییر دهد.
پرداخت‌های آنی در کانون توجه قرار می‌گیرند
جدیدترین نوع پرداخت (اولین نوع پرداختی که از زمان معرفی شبکه ACH در دهه ۱۹۷۰ در ایالات متحده ارائه می‌شود) پرداخت آنی نام دارد که در آن پول بی‌درنگ از حساب شما به حساب دیگری منتقل می‌شود. شاید فکر کنید همین حالا هم با سرویس‌هایی مثل ونمو از پرداخت‌های آنی استفاده می‌کنید، اما این‌طور نیست؛ در پشت پرده، انتقال پول کمی طول می‌کشد و مستقیم نه از حساب بانکی شما، بلکه به‌طور مثال از یک حساب ونمو منتقل می‌شود.
پرداخت آنی این‌طور کار می‌کند: انواع مختلف پرداخت (انتقال وجه، چک و ACH) همه در بستری به نام ریل اتفاق می‌افتند. ریل درواقع سیستمی است که پول شما را از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌برد. مقداری پول نقد را در یک کیف اداری در نظر بگیرید. می‌توانید این کیف را با ماشین، اتوبوس، قطار یا هواپیما از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر ببرید؛ این شیوه‌های حمل‌ونقل مانند ریل‌هایی هستند که پول شما را جابه‌جا می‌کنند. پرداخت آنی نوع جدیدی از ریل پرداخت است، اما در عین حال باید رابطی کاربری وجود داشته باشد که به مصرف‌کنندگان امکان دسترسی به آن را بدهد. بریجت هال از ACI Worldwide می‌گوید همین حالا هم برخی پرداخت‌ها در Zelle روی ریل پرداخت آنی انجام می‌شوند.
فدرال رزرو یک سال پیش ریل پرداخت آنی FedNow را راه‌اندازی کرد که به افرادی که در نهادهای مشارکت‌کننده ثبت‌نام کرده باشند این امکان را می‌دهد که به یکدیگر پول ارسال کنند. The Clearing House، زیرساخت سیستم پرداخت خصوصی متعلق به بانک‌های تجاری بزرگ، در سال ۲۰۱۷ ریل پرداخت دیگری به نام RTP، مخفف Real Time Payments (پرداخت‌های لحظه‌ای)، را راه‌اندازی کرد، اما این ریل پرداخت کمتر از FedNow مشارکت‌کننده دارد که حدود نهصد بانک و مؤسسه اعتباری در آن مشارکت دارند.
پرداخت فوری با همه روش‌های موجود، ازجمله انتقال وجه، پرداخت ACH و کارت‌های نقدی متفاوت است. در انتقال وجه تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد که پول به حساب مشتری برسد و این روش در تمام شبانه‌روز دردسترس نیست؛ پرداخت‌های ACH به‌صورت دسته‌ای پردازش می‌شوند و فقط در ساعت کاری بانک اتفاق می‌افتند؛ خریدها با کارت نقدی بلافاصله تسویه نمی‌شوند، اما پرداخت‌های آنی در لحظه و در هر ساعتی از هر روزی انجام می‌شوند و هیچ هزینه‌ای برای فرستنده ندارند.
براساس اطلاعات ACI Worldwide، فروشنده نرم‌افزار تسهیل‌کننده پرداخت‌های لحظه‌ای، در سال ۲۰۲۳ پرداخت‌های لحظه‌ای سهمی صرفاً ۱/۵درصدی از کل پرداخت‌ها داشتند که معادل حدود ۳/۵ میلیارد تراکنش است. متخصصان پیش‌بینی می‌کنند این رقم تا سال ۲۰۲۸ به دوازده میلیارد تراکنش لحظه‌ای برسد.
پرداخت‌های فوری همین حالا هم در نقاط مختلف جهان پرطرفدارند. در هند پرداخت لحظه‌ای در سال ۲۰۱۰ راه‌اندازی شد و اکنون سهمی ۸۴درصدی از همه پرداخت‌های الکترونیک دارد (که معادل ۱۲۹ میلیارد تراکنش است). براساس داده‌های ACI Worldwide در سال ۲۰۲۳ برزیل ۳۷ میلیارد و تایلند ۲۰ میلیارد تراکنش لحظه‌ای داشتند.
اما دو ریل پرداخت فوری در ایالات متحده (FedNow و RTP) به‌نسبت جدیدند. هال می‌گوید خیلی طول کشید تا ایالات متحده پرداخت‌های لحظه‌ای را بپذیرد، چون واسطه‌هایی مثل پی‌پال به افراد این حس را القا می‌کردند که پرداخت‌هایشان به دیگران آنی است.
پرداخت‌های آنی مزیت‌های بزرگی دارند. فرض کنید باید به حساب ویژه ناهار مدرسه فرزندتان پول واریز کنید؛ می‌توانید با کارت اعتباری پرداخت کنید (و کارمزد تراکنش بدهید) یا چک بنویسید که پردازش آن چند روز طول می‌کشد و ممکن است باعث شود فرزندتان چند روزی در مدرسه بی‌ناهار بماند. سرعت پرداخت‌های آنی برای کسب‌وکارها هم خوب است؛ شرکت برق به جای اینکه صبر کند تا چک برسد و برای نقد کردن آن اقدام کند و بعد ببیند هیچ پولی در حساب کاربر نیست، می‌تواند در لحظه پولش را دریافت کند.
هال می‌گوید: «اگر به شیوه‌های پرداختی نگاه کنیم که امروزه برای تکمیل تراکنش‌ها استفاده می‌شود، موارد استفاده زیادی را می‌بینیم که در آنها گزینه‌های موجود عالی یا قابل قبول نیستند.»
برخی افراد شاید همین حالا هم از پرداخت آنی استفاده می‌کنند و خودشان نمی‌دانند؛ بخشی از تراکنش‌ها در Zelle، شبکه پرداخت دیجیتال متعلق به بانک‌های بزرگ، از طریق ریل‌های پرداخت آنی انجام می‌شوند. اگر هر دو طرف تراکنش جز بانک‌های مشارکت‌کننده در RTP یا FedNow باشند، شاید پرداخت از طریق ریل‌های پرداخت آنی انجام شود.
پرداخت‌های آنی عیب‌هایی هم دارند. افرادی که به تلفن موبایل یا کامپیوتر دسترسی ندارند یا با فناوری راحت نیستند ممکن است با روی آوردن به پرداخت آنی مشکل داشته باشند. به‌علاوه پرداخت‌های لحظه‌ای برگشت‌ناپذیرند، یعنی وقتی پول را ارسال کنید، دیگر نمی‌توانید آن را پس بگیرید که در دنیایی که مدام شاهد کلاهبرداری‌هایی هستیم که شامل ارسال پول از فردی به فرد دیگر می‌شوند، می‌تواند مسئله‌ساز باشد.
واقعیت این است که هیچ‌کدام از شکل‌های پرداخت کامل نیستند و هرکدام ایرادی دارند. برای مثال چک را در نظر بگیرید. چک قرن‌ها بعد از ایجاد شدن در قرون وسطا، به‌آرامی در سراسر جهان رایج شد؛ در ایالات متحده بین سال‌های ۱۹۳۸ تا ۱۹۵۲ رونق گرفت و براساس اطلاعات تاریخی بانک فدرال رزرو آتلانتا، تعداد چک‌های نوشته‌شده در سال به هشت میلیارد رسید.
بانک‌ها باید همه این چک‌ها را معمولاً به‌صورت دستی پردازش می‌کردند که یعنی کارمندانی باید به آنها رسیدگی و همه اطلاعاتشان را در جابه‌جایی بین بانک‌ها ثبت می‌کردند. بعد کارت‌های اعتباری به‌مرور رایج شدند و مصرف‌کنندگان به سراغ پدیده‌ای رفتند که کار با آن راحت‌تر بود و باعث کاهش هزینه‌های بانک‌ها می‌شد. اکنون آن حرکت به‌سمت راحتی (و کاهش هزینه‌ها) دوباره تکرار می‌شود.