عصر تراکنش ۸۵؛ مسعود ملک‌محمدی، مدیرعامل تبدیل / دیفای یا همان امور مالی غیرمتمرکز در جهان با سرعتی که انتظار می‌رفت هنوز فراگیر نشده است. کشور ما نیز از این قائده مستثنا نیست. گرچه در حوزه‌هایی ایران بیش از سایر کشورها جای رشد دارد، اما این دلایل اغلب در حوزه‌ها مشابه نیستند. در ادامه دلایل اصلی این مسئله بیان شده است.
۱. پیچیدگی و قابلیت استفاده:
- موانع تخصصی: استفاده از پلتفرم‌های دیفای کمی پیچیده است و کاربران را ملزم می‌کند درک کاملی از فناوری بلاکچین و پروتکل‌های مالی داشته باشند.
- تجربه کاربری: رابط‌های کاربری بسیاری از برنامه‌های دیفای به اندازه خدمات مالی سنتی کاربرپسند نیستند.
۲. نگرانی‌های امنیتی:
- هک‌ها و سوءاستفاده‌ها: چالش‌های امنیتی در پروتکل‌های معروف، آسیب‌پذیری‌های قراردادهای هوشمند و نقشه‌هایی با احتمال کلاهبرداری، اعتماد به پلتفرم‌های دیفای را تضعیف کرده‌اند.
- فقدان مقررات: نبود یک ناظر متمرکز از دیدگاه کاربران باعث افزایش ریسک می‌شود و درنتیجه پذیرش جریان اصلی را کندتر می‌کند.
۳. عدم قطعیت در قانون‌گذاری:
- ابهام حقوقی: دولت‌ها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان هنوز چهارچوب‌های روشنی برای دیفای ایجاد نکرده‌اند که باعث بی‌اعتمادی و جلوگیری از پذیرش گسترده می‌شود.
- مسائل مربوط به تطبیق با پروتکل‌ها و قراردادهای مالی متمرکز: ماهیت غیرمتمرکز دیفای انطباق با مقررات مالی موجود را پیچیده می‌کند و منجر به خطرات قانونی بالقوه می‌شود.
۴. مقیاس‌پذیری و عملکرد:
- ازدحام شبکه: بسیاری از برنامه‌های دیفای روی شبکه اتریوم اجرا می‌شوند که با مشکلات مقیاس‌پذیری مواجه شده‌اند. در نتیجه کارمزد تراکنش‌های بالا و زمان‌های پردازش کند در دوره‌های اوج وجود دارد.
- محدودیت‌های مرتبط با فناوری: زیرساخت بلاکچین فعلی ممکن است از حجم بالای تراکنش‌های لازم برای پذیرش انبوه پشتیبانی نکند.
۵. نوسانات بازار:
- بی‌ثبات قیمت: نوسانات ارزهای دیجیتال بر ثبات و قابل پیش‌بینی بودن سرمایه‌گذاری‌های دیفای تأثیر می‌گذارد و آن را برای کاربران ریسک‌گریز کمتر جذاب می‌کند.
- ماهیت سوداگرانه: بازارهای دیفای اغلب با سفته‌بازی هدایت می‌شوند که می‌تواند به چرخه‌های رونق و رکود منجر شود و رشد پایدار را دست‌نیافتنی‌تر کند.
۶. مسائل نقدینگی:
- نقدینگی محدود: برخی از پروژه‌های دیفای با کمبود نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که می‌تواند عملکرد خدمات مالی مانند وام، استقراض و معاملات را مختل کند.
۷. آگاهی و اعتماد عمومی:
- عدم درک: درک عمومی از دیفای محدود است و درنتیجه نرخ پذیرش پایین‌تر است.
- مسائل مربوط به اعتماد: ایجاد اعتماد در یک پارادایم مالی جدید به زمان نیاز دارد، به‌ویژه با نگرانی‌های مداوم درباره امنیت و وضوح نظارتی.
علاوه بر تمامی مواردی که در بالا مطرح شد، بانک مرکزی ایران عموماً در فضای نوآوری‌های مالی بسیار محتاط و سخت‌گیرانه عمل می‌کند که این مسئله باعث شده حوزه‌های بسیار محدودی برای نوآوری وجود داشته باشند. این حوزه‌های محدود جذابیت اقتصادی چندانی برای سرمایه‌گذاران و نوآوران ندارند. همچنین مجوزهای انحصاری و محدودیت‌های بانک‌ها و نهادهای مالی برای مشارکت و همکاری با نهادهای نوآور به دلیل نبود قوانین شفاف از مشکلات دیگر این حوزه است.
با همه اینها، آینده دیفای در جهان با تمرکز زیادی که بر رفع موانع مذکور دارد، بسیار روشن به نظر می‌رسد. برخی از راه‌حل‌ها در این زمینه را در ادامه مرور می‌کنیم.
۱. فناوری و مقیاس‌پذیری بهبودیافته:
- راه‌حل‌های لایه ۲: فناوری‌هایی مانند راه‌حل‌های مقیاس‌بندی لایه و پلتفرم‌های بلاکچین جدید (مانند پولکادات، سولانا) با هدف بهبود سرعت تراکنش و کاهش هزینه‌ها هستند.
- قابلیت مشارکت: افزایش قابلیت همکاری بین شبکه‌های مختلف بلاکچین می‌تواند پذیرش و عملکرد گسترده‌تر دیفای را تسهیل کند.
۲. وضوح نظارتی:
- مقررات در حال تحول: از آنجایی که دولت‌ها و نهادهای نظارتی چهارچوب‌های واضح‌تری برای دیفای ایجاد می‌کنند، می‌تواند اعتماد را افزایش دهد و سرمایه‌گذاران نهادی را جذب کند.
- خودتنظیم‌گری: پروژه‌های دیفای ممکن است اقدامات خودتنظیم‌گری را برای افزایش شفافیت و امنیت اجرا کنند.
۳. اقدامات امنیتی پیشرفته:
- ممیزی و بیمه: ممیزی قرارداد هوشمند منظم و توسعه پروتکل‌های بیمه خطرات را کاهش می‌دهد و از کاربران محافظت می‌کند.
- پروتکل‌های بهبودیافته: توسعه مداوم در تکنیک‌های رمزنگاری و پروتکل‌های امنیتی، پلتفرم‌های دیفای را ایمن‌تر می‌کند.
۴. محصولات مالی نوآورانه:
- موارد استفاده جدید دیفای: دیفای می‌تواند فراتر از موارد استفاده فعلی (مانند وام، قرض‌گیری، تجارت) گسترش یابد و بیمه، املاک و مستغلات و سیستم‌های هویت غیرمتمرکز را شامل شود.
آینده دیفای در ایران به‌صورت مستقیم به تصمیمات و سیاست‌های بانک مرکزی، قانون‌گذاری و همچنین رشد و توسعه دانش عمومی کاربران این حوزه در کشور بستگی دارد. دیفای این امکان را دارد که با حذف واسطه‌ها، کارمزد خدمات مالی و دسترس‌پذیری این سرویس‌ها را در کشور متحول کند.