گزارشی از اولین دوره اجلاس دایا که با محوریت آشنایی صنایع مختلف با بلاکچین برگزار شد
به دنبال توسعه بلاکچین در صنایع گوناگون کشور
عصر تراکنش ۸۶ / اولین دوره اجلاس دایا، نوزدهم شهریورماه ۱۴۰۳ در هتل اسپیناس پالاس تهران با حضور جمعی از متخصصان، مدیران و فعالان صنایع مالی کشور و با حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت، پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر، انجمن واردکنندگان لوازم خانگی و تجهیزات وابسته ایران، پرداخت الکترونیک سپهر، بانک کارآفرین، دایادایموند، امیدبوم، توسعه فناوری‌های توزیع‌شده کارا، ققنوس، گراف، طاووس، رایت و کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار برگزار شد؛ اجلاسی که با محوریت بلاکچین و کاربردهای آن در صنایع مختلف طراحی شد و قرار است در تمام مراکز استان کشور به‌صورت دوره‌ای برگزار شود تا صنایع مختلف در استان‌ها با ظرفیت‌ها و مزیت‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند در کسب‌وکارها و همچنین، اقتصاد مبتنی بر توکن آشنا شوند و از آنها برای پیشبرد اهداف خود و کمک به اقتصاد کشور استفاده کنند. اولین دوره این اجلاس شامل چندین سخنرانی، سه میزگرد تخصصی و رونمایی از محصول بود. در ادامه مروری بر جزئیات این اجلاس خواهیم داشت.
به دنبال تغییر مدل کسب‌وکارها براساس فناوری بلاکچین هستیم
علی صبری، دبیر اجرایی اجلاس دایا، در ابتدای این رویداد، سخنرانی کرد و گفت که آینده رقابتی بدون بلاکچین تاریک‌تر از هر گذشته‌ای است و اگر شرکت‌ها و صنایع به‌زودی وارد حوزه بلاکچین نشوند، حذف خواهند شد. او گفت: «این روند در جهان شروع شده و در ایران نیز قابل مشاهده است. درواقع، روند نفوذ بلاکچین در همه صنایع و کسب‌وکارها مشهود است. متناسب‌سازی مفهوم بلاکچین با کسب‌وکارها و صنایع کار دشواری است. حلقه مفقوده برای رفع این چالش فرهنگ‌سازی و آموزش درست در حوزه بلاکچین و تغییر مدل و ساختار کسب‌وکار براساس این فناوری است. اجلاس دایا نیز با این محوریت متولد شد. اولین دوره این اجلاس با هدف توسعه کسب‌وکارها براساس فناوری بلاکچین برگزار می‌شود و دوره‌های بعدی آن به‌صورت تخصصی و متناسب با نیاز صنایع و کسب‌وکارها برگزار خواهد شد.»
ناآگاهی صنعت، دولت و شهروندان از بلاکچین
امیرحسین اسدی، مدیرکل کسب‌وکار وزارت صمت، سخنران بعدی این رویداد بود که در ساعات ابتدایی برگزاری این اجلاس گفت: «حاکمیت به دلیل وارداتی بودن فناوری آن را مسدود می‌کند. ناآگاهی صنعت در مقابل فناوری بلاکچین باعث مقاومت صنایع مختلف در برابر بهره بردن از این فناوری می‌شود. اگر دولت، شهروندان و بخش خصوصی با یکدیگر همکاری کنند آگاهی از این فناوری افزایش پیدا خواهد کرد.»
محمدحسین عسگرپور، مدیرکل حمایت از تولید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز دومین سخنران این اجلاس بود و در سخنرانی خود بیان کرد: «گردش مالی صنایع دستی در ایران هجده همت در سال است که این آمار، ایران را در کنار چین و هند، جزو سه کشور برتر در حوزه صنایع دستی قرار می‌دهد. یکی از چالش‌های فعلی عرصه فرهنگ و هنر ثبت شرکت در کشورهای همسایه برای ثبت NFT است که هویت هنرمندان و کشور ایران را زیر سؤال می‌برد.»
میزگرد اول: بلاکچین در صنعت مالی و پرداخت
«بلاکچین در صنعت مالی و پرداخت» عنوان اولین میزگرد اجلاس دایا بود که با مدیریت رضا قربانی، مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، برگزار شد. او در ابتدای این میزگرد درباره چالش‌های صنعت بلاکچین بیان کرد: «یکی از مشکلات بلاکچین در سال‌های اخیر تمرکز بیش از اندازه بر نوآوری بوده و به همین دلیل توجه کمتری به بهره‌وری شده است. به عبارت دیگر اکثر فعالیت‌ها در حوزه بلاکچین بر خرید و فروش رمزارز و ترید متمرکز بوده است.»
سید ولی‌اله فاطمی اردکانی، بنیان‌گذار ققنوس و توسن، در این میزگرد از تجربه شکست ققنوس در فضای تحدید رگولاتور صحبت کرد: «اشتباه ققنوس این بود که ۱۰ سال آینده توکن P2P را تصور کرد. ابتدا بانک مرکزی ما را رقیب خود دانست، اما نهایتاً توکن P2P را پذیرفت. البته اکنون بانک مرکزی دوباره با توکن P2P مخالفت کرده است. نگاه بلاکچین این است که دیگر نیازی به حاکمیت به‌عنوان نهاد اطمینان‌بخش در معاملات وجود نداشته باشد. بنگاه‌های اقتصادی با استفاده از بلاکچین می‌توانند بدون حضور کارشناسان حاکمیت با اجماع‌سازی آنلاین و بلاکچین معاملات خود را پیش ببرند.»
صادق فرامرزی، عضو هیئت‌مدیره فدراسیون مشاوران و مدیریت ایران، یکی دیگر از مهمان‌های این میزگرد بود که با اشاره به اینکه بلاکچین فقط مربوط به رمزارز نیست، بیان کرد: «یکی از حوزه‌های پرکاربرد این فناوری در حوزه بیمه است. دیفای اینشورنس یا بیمه غیرمتمرکز یکی از کاربردهای مهم بلاکچین به شمار می‌رود که صنعت بیمه سنتی را متحول کرده است. شفافیت یکی از ویژگی‌های اساسی بلاکچین است، بنابراین استفاده از آن در دیفای بیمه می‌تواند شفافیتی ایجاد کند که در بیمه سنتی وجود ندارد.»
حمزه آقابابایی، مدیرعامل پرداخت الکترونیک سپهر نیز در این میزگرد گفت: «بیش از چهار میلیارد تراکنش به ارزش ۱۴۰۰ همت در شبکه شاپرک ثبت می‌شود. سهم تراکنش‌های شاپرکی از GDP در سال ۱۳۹۸ حدود ۹.۷ درصد بوده و در حال حاضر به ۱۴.۸ درصد رسیده است. متنوع‌سازی ابزار پرداخت یکی از مأموریت‌های صنعت پرداخت است. یک ابزار مفید در این زمینه استفاده از رمزارزهاست. البته در این حوزه چالش‌های بسیاری وجود دارد که رگوله‌کردن فناوری‌های جدید در کشور یکی از آنهاست. حوزه اعتبار در کشور هنوز پا نگرفته است. اگر سازکاری برای تبدیل رمزارز به اعتبار فراهم شود شبکه پرداخت، شبکه اعتباری و اعطای اعتبار آنلاین توسعه می‌یابد.»
محمدعلی بخشی‌زاده، مدیرعامل امیدبوم نیز به‌عنوان مهمان دیگر این میزگرد به ظرفیت بلاکچین برای اعطای اعتبار در بانک اشاره کرد: «زیرساخت بلاکچین مدت‌ها است که ایجاد شده است. یکی از کاربردهای بلاکچین وام‌دهی براساس دارایی‌های دیجیتال فرد است. اکنون بیست میلیون مشتری در صرافی‌های ایرانی وجود دارد که ظرفیت بزرگی برای این نوع وام‌دهی است و با استفاده از آن می‌توان نقدینگی را کنترل کرد. رگولاتوری همیشه از فناوری بلاکچین عقب بوده و به همین دلیل فرصتی برای استفاده از ظرفیت‌های بلاکچین وجود نداشته است.»
نقش فناوری در بازاریابی و برندینگ کسب‌وکارها
حسین وحدانی، مدیرعامل گراف، به‌عنوان سومین سخنران این اجلاس گفت که افرادی که خارج از چهارچوب فکر و عمل می‌کنند، به راه‌های جدیدی برای دور زدن چهارچوب‌های سنتی می‌رسند. او توضیح داد: «۷درصد مشتریان آنلاین خرید می‌کنند، ۲۰درصد از مشتریان فقط به‌صورت آفلاین و حضوری خرید می‌کنند و ۷۳درصد از مشتریان نیز ترکیبی از دو مدل را استفاده می‌کنند. توجه مشتری از طریق بازاریابی و برندینگ و تعهد مشتری به کسب‌وکار با استفاده از فناوری مالی ایجاد می‌شود.»
رونمایی از محصول مشترک دایادایموند و پرداخت الکترونیک سپهر
در این اجلاس از محصول مشترک دایادایموند و پرداخت الکترونیک سپهر نیز رونمایی شد. این دو شرکت با همکاری یکدیگر امکان استفاده از توکن‌های الماس دایادایموند را در ابزارهای پرداخت شرکت پرداخت الکترونیک سپهر تسهیل کرده‌اند. پذیرندگان در این محصول با نام نیلن و دایا می‌توانند با عضویت در باشگاه آن، به ریال خرید کنند و به دلار پاداش بگیرند. همچنین پذیرندگان می‌توانند بخشی از درآمد خود را به‌صورت توکن الماس دریافت کنند. ضمن اینکه امکان خرید نقدی این توکن در پاسینو مهیا است. نکته دیگر درباره این محصول امکان دریافت وام فوری روی نیلن کارت در اپلیکیشن پاسینو با پشتوانه توکن الماس دایادایموند است.
بلاکچین تیری در تاریکی است
امین کلاهدوزان، رئیس سازمان توسعه تجارت الکترونیکی و یکی از سخنرانان این اجلاس، در بخشی از صحبت‌های خود عنوان کرد: «بلاکچین تیری در تاریکی است. در وزارت صمت مهم‌ترین مسئله کاربردهای این فناوری است. شفافیت و ردیابی زنجیره تأمین، اثبات اصالت کالا، قراردادهای هوشمند، توکن‌سازی دارایی و مدیریت هویت و احراز هویت دیجیتال ازجمله کاربردهای فناوری بلاکچین است.»
میزگرد دوم: بلاکچین و مولدسازی در صنایع
میزگرد «بلاکچین و مولدسازی در صنایع» با مدیریت رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، برگزار شد. او در ابتدای این میزگرد گفت: «در حدود چهار سال گذشته با توسعه مفهوم بلاکچین هیجان بسیاری درباره این فناوری به وجود آمد، اما اکنون که به واقعیت بلاکچین نزدیک شده‌ایم، می‌بینیم که این فناوری نتوانسته به تمام وعده‌های خود عمل کند. وعده‌های بلاکچین در حوزه سلامت و لجستیک به کندی در حال تحقق یافتن‌اند و صرفاً در حوزه فناوری‌های مالی شاهد تحولاتی هستیم.»
او در ادامه از حسین اسلامی، مدیرعامل شرکت رمیس و رئیس هیئت‌مدیره کنسرسیوم ققنوس، پرسید که از نظر او بلاکچین چه تأثیری بر رایانش ابری خواهد گذاشت. اسلامی در پاسخ گفت: «در حوزه خدمات ابری اتفاقات خوبی رخ خواهد داد، اما مشکل تمرکز نیز در این حوزه وجود دارد. از سویی دیگر، این خدمت متمرکز می‌تواند خطرناک باشد. در قدرت پردازش اشتراکی می‌توان کاری کرد که نه‌فقط شرکت‌های بزرگ که شرکت‌های کوچک و افراد نیز خدمات ارائه کنند و هزینه را کاهش دهند.»
امیر وصالی، سرپرست کسب‌وکار هلدینگ صاد نیز در این میزگرد بیان کرد: «امنیت، یکی از موضوعات مهم در ایران به شمار می‌رود و NTT بلاکچین نیز امنیت است. حوزه‌ها و صنایعی به سوی استفاده از فناوری بلاکچین می‌روند که به آن نیاز دارند. برخی سازمان‌ها داده‌های خوبی در اختیار دارند، اما نه‌تنها از آن استفاده نمی‌کنند بلکه آن را به اشتراک نیز نمی‌گذارند. این مشکل با استفاده از فناوری بلاکچین قابل حل است.»
فرهاد اینالویی، مدیر سابق فناوری اطلاعات بانک ایران‌زمین، درباره امکان توکن‌سازی انرژی و تأثیر آن در مصرف بهینه انرژی صحبت کرد: «در فضای اقتصاد دیجیتال، حوزه کریپتو اهمیت بسیاری دارد و توکن‌سازی دارایی نیز در اقتصاد کریپتویی بسیار ارزشمند است. من به توکن‌سازی از منظر انرژی نگاه می‌کنم. البته در این حوزه اکنون وضعیت بهتری داریم، اما در گذشته فقط به کریمه بسنده می‌کردیم. اگر بخواهیم انرژی را توکنایز کنیم باید به سمت انرژی‌های تجدید‌پذیر برویم.»
سید فرهنگ فصیحی، مدیرعامل عصر امین بانک کارآفرین نیز در این میزگرد گفت: «هم‌اکنون از بلاکچین فقط در حوزه‌هایی استفاده می‌شود که به آن نیاز است. در بانک کارآفرین به سوی سرمایه‌گذاری با توکن‌سازی در حوزه مس و پتروشیمی پیش می‌رویم. فرهنگ‌سازی، آگاهی‌بخشی و ترویج بسیار مهم است. بسترسازی و کمک به حفظ ارتباطات نیز اهمیت زیادی دارد. بازار های‌تک در ایران کوچک است و به همین دلیل فعالان آن پس از مدتی از کشور خارج می‌شوند تا در بازارهای بزرگ‌تر فعالیت کنند.»
اصغر نورالله‌زاده، مشاور بانکی و اقتصادی، یکی از موانع در حوزه معادن را تأمین مالی دانست و گفت: «با توکن‌سازی معادن می‌توان مجوزها و پروانه‌های بهره‌برداری را سریع‌تر اخذ کرد و نقدینگی تولیدی در این حوزه اثرات تورمی به دنبال ندارد. هرچه اقتصاد بیشتر رشد می‌کند به نقدینگی بیشتری نیاز دارد. با ابزارهای بلاکچینی می‌توان به جهش تولید کمک کرد. در حوزه صنایع نه‌تنها دارایی‌های فیزیکی بلکه محصولات را نیز می‌توان توکنایز کرد.»
لزوم ادغام RAG و بلاکچین با یکدیگر
هادی ابن‌الدین، مدیر توسعه راهبردی دپارتمان هوش مصنوعی دایا، یکی دیگر از سخنرانان اجلاس دایا بود که درباره ادغام RAG با بلاکچین صحبت کرد: «درواقع RAG یک هوش مصنوعی شبیه به ChatGPT است، اما با عمق و تخصص بیشتر در تحلیل داده‌ها. بلاکچین کند اما دقیق است و هوش مصنوعی سرعت بالایی در تحلیل داده دارد، پس می‌توان از اطلاعات دقیق بلاکچین برای تحلیل با سرعت بالا در هوش مصنوعی استفاده کنیم. از این فرایند می‌توان در حوزه مدیریت زنجیره تأمین هم بهره برد.»
میزگرد سوم: محصولات کاربردی مبتنی بر بلاکچین
میزگرد «محصولات کاربردی مبتنی بر بلاکچین» با مدیریت رسول قربانی، رئیس هیئت‌مدیره کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، در اجلاس دایا برگزار شد. او در ابتدای این میزگرد گفت: «تاکنون معروف‌ترین و بیشترین کاربرد فناوری بلاکچین در حوزه رمزارز بوده است. در این میزگرد می‌خواهیم به محصولات کاربردی دیگر بلاکچین بپردازیم.»
محمد طهرانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه خاتم، مهمان این میزگرد بود و درباره لزوم جداسازی فضای رمزارز و توکن توضیح داد و تأکید کرد که اگر گروه‌های توکن مثل توکن اوراق بهادار، توکن پرداخت و توکن کاربردی تعریف شوند، قطعاً صنایع از آنها استقبال خواهند کرد. او در ادامه توضیح داد: «رگولاتور با بهره بردن از ناآگاهی ما، فراتر از اختیارات خود عمل می‌کند، پس مهم‌ترین کار این است که رفتار رگولاتور را تنظیم کنیم. هر رگولاتور در هر زمینه‌ای باید در حوزه خودش اظهارنظر کند. اگر توکن‌ها را تفکیک کردیم باید رگولاتور آن را نیز مشخص کنیم.»
مهدی قادری، مدیرعامل ققنوس نیز در این میزگرد گفت: «از ابتدای تأسیس ققنوس هدف ما ایجاد این فرهنگ بود که فضای بلاکچین در رمزارز خلاصه نمی‌شود، ولی در فرهنگ‌سازی این امر موفق عمل نکردیم. بنابراین برای فرهنگ‌سازی در این حوزه به کمک کسب‌وکارهای دیگر نیاز است.»
سهیل نیکزاد، عضو هیئت‌مدیره انجمن بلاکچین، در ادامه این میزگرد با اشاره به اینکه بیشترین کاربرد بلاکچین در حوزه پرداخت بوده است، بیان کرد: «طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ در آمریکا ۱۳۸ بانک ورشکسته شده‌اند. این در حالی است که صنعت پرداخت در دنیا تنها در سال ۲۰۲۳ با استفاده از بلاکچین ۱.۵ تریلیون دلار خدمات فروخته است. با وجود این مسائل، در ایران بانک‌ها به حوزه بلاکچین ورود نمی‌کنند. در حال حاضر فعالان ایرانی در حوزه رمزارز بیشتر در پلتفرم‌های خارجی فعال‌اند. واقعیت این است که هر صنعتی به فراخور اکوسیستم خود از فناوری بلاکچین استفاده می‌کند.»
آرش فروزان علا، معاون توسعه کسب‌وکار پرداخت الکترونیک سپهر نیز ضمن اشاره به اینکه بلاکچین در صنعت بیمه تورمی است، بیان کرد: «از این فناوری در حوزه پرداخت استفاده زیادی می‌شود، زیرا این حوزه کریدور پول همه صنایع است و به‌راحتی می‌توان هر کسب‌وکاری را روی آن سوار کرد. پیش‌بینی می‌کنم در دو سال آینده تحول بزرگی در فرهنگ خرید مردم در ایران ایجاد شود؛ البته اگر حوزه اعتباردهی، پرداخت و توکن با یکدیگر ادغام شوند.» به گفته فروزان علا، تا پایان سال ۱۴۰۴ از طریق توثیق دارایی و اخذ وام‌های کوتاه‌مدت حدود ششصد همت به ارزش بازار پرداخت اضافه خواهد شد.
کاپیتان قائمی نیز در این میزگرد درباره توکنایز صندلی هواپیما و خدمات مربوط به صنعت هوایی صحبت کرد: «با کمک یکی از شرکت‌های دولتی توکن‌سازی روند قیمت‌گذاری را آغاز کردیم. اکنون ساختار آماده‌ای داریم تا در دولت جدید از آن استفاده کنیم.» او در این راستا سخت‌ترین چالش را بخش B2C توکن‌سازی دانست. همچنین عنوان کرد که از توکن‌سازی این حوزه می‌توان در زنجیره تأمین قطعات هواپیما و موتور هواپیما استفاده کرد.