اگر محدودیت‌ها نبود، به یک نئوبانک تمام‌عیار تبدیل می‌شدیم
گفت‌وگو با مهدی مرادیان، مدیرعامل جیبی‌مو، درباره شکل‌گیری این شرکت، عملکردشان و برنامه‌هایی که برای آینده دارند
عصر تراکنش ۸۶ / جیبی‌مو بستری است که با ارائه یک محیط انتقال امن، به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد تا در هر زمانی بدون نیاز به حضور فیزیکی در شعب بانکی، فرایند مالی مد نظر خود را به ثمر برسانند. البته این تنها سرویس جیبی‌مو نیست. این پلتفرم با یکدست کردن سرویس‌های پرداخت الکترونیکی، بانکی و مدیریت بازار برای کسب‌وکارها و همچنین ارائه انواع متنوعی از درگاه‌های پرداخت و ابزارهای پذیرش پول به کسب‌وکارها کمک می‌کند برای مشتریانشان تجربه خرید مطلوبی را رقم بزنند. در گفت‌وگویی که با مهدی مرادیان، مدیرعامل جیبی‌مو، داشتیم به مهم‌ترین اقدامات این شرکت در یک سال گذشته و برنامه‌هایی که برای سال جدید دارند، پرداختیم و درباره جدیدترین محصول این شرکت، یعنی سرویس چاهار به‌طور مفصل گپ زدیم. به گفته مرادیان، ۱۴۰۲ سال توسعه جیبی‌مو بوده و این برند توانسته در این بازه خود را در مقیاس بزرگ‌تری تعریف کند؛ به‌طوری که رشدی ۱۰برابری را در میزان سرمایه‌هایش تجربه کرده و در حوزه سرمایه انسانی نیز ریزش را به حداقل رسانده است. او می‌گوید برنامه این شرکت برای سال جاری، تمرکز بر توسعه برند چاهار است؛ برندی که براساس نیازهای مشتریان در بازارهای مختلف طراحی شده و خدمات متنوعی را در اختیار آنها قرار می‌دهد.
داستان شکل‌گیری جیبی‌مو
جیبی‌مو سال ۱۳۹۶ از یک ایده و طرح مسئله شکل گرفت؛ اینکه اگر یک شبکه اجتماعی ساده طراحی شود که به خدمات پرداخت P2P نیز مجهز باشد، چه اتفاقی رخ می‌دهد. پیگیری این ایده در مرکز نوآوری ندا رایانه به تشکیل این پلتفرم منجر شد. مهدی مرادیان، مدیرعامل جیبی‌مو، توضیح می‌دهد: «کلمه جیبی‌مو تلفیقی از دو کلمه جیب و موبایل است. ما در جیبی‌مو می‌خواستیم زیرساختی برای گردش پول فراهم کنیم. با شرایطی که در بازار به وجود آمد و قوانینی که وضع شد، مسیر جیبی‌مو کمی تغییر کرد؛ ابتدا مجوز پرداخت‌یاری را گرفت و سپس به گروه مالی فارابی پیوست که تحت مالکیت شرکت سوشیانت قرار داشت. این تغییرات فضای فعالیت جیبی‌مو در حوزه گردش مالی را به سمت بازار سرمایه سوق داد.»
با توجه به نیازهای بازار، مدیران جیبی‌مو تصمیم گرفتند خدمات بانکداری باز را نیز توسعه دهند. به گفته مرادیان، Pay Fast فارابی یکی از خدمات مهمی است که ذیل بانکداری باز به این پلتفرم اضافه شده و این امکان را در اختیار کاربران کارگزاری فارابی قرار داده تا سودشان را به‌طور خودکار دریافت کنند. او در این باره می‌گوید: «ما حدود ۱۰ بانک فعال را در جیبی‌مو ثبت کرده‌ایم که امکان دسترسی به تمام خدمات آنها از طریق این پلتفرم و از طریق بستر بانکداری باز وجود دارد که این تعداد تا دو هفته آتی به دوازده بانک افزایش پیدا می‌کند. همچنین خدماتی نظیر دایرکت دبیت را به جیبی‌مو اضافه کردیم.»
چاهار؛ محصول جدید جیبی‌مو در حوزه B2B
مدت زیادی از رونمایی از چاهار نمی‌گذرد؛ جدیدترین محصول جیبی‌مو که ازقضا در حوزه B2B نیز خدمات خود را به مشتریانش ارائه می‌کند. مرادیان درباره این سرویس می‌گوید: «در سال گذشته شرکت فارابی سهم تمام سهام‌داران جیبی‌مو، به‌جز بنیانگذاران آن را خرید و مدیریت کامل این برند را به عهده گرفت. پس از آن ما روی نیاز بازارهای با گردش مالی بالا و همچنین تجربیاتمان در زمینه بانکداری باز و ابزارهای پرداخت متمرکز شدیم و از محصولی به نام چاهار رونمایی کردیم که یک محصول B2B است و با سایر خدمات جیبی‌مو تفاوت‌هایی دارد. جیبی‌مو محصولی از شرکت نوآوران راهبرد سپهر پایا بود که با هدف ارائه خدمات بانکداری باز روی حساب‌های مشتریانش پدید آمد. ما با بازطراحی خدمات، آن را به‌شکلی درآوردیم تا مشتریان به خدمات مالی و بانکی به‌صورت یکپارچه دسترسی داشته باشند. فلسفه تشکیل چاهار همین بود که برخی از خدمات پرداخت الکترونیک نظیر دایرکت‌دبیت، اسمارت IPG و شناسه‌دار کردن حساب بانکی پذیرنده‌ها را به‌عنوان روش دریافت پول برای مشتریان پیش‌بینی کنیم و خدمت مدیریت نقدینگی را با هوشمندسازی و ارائه ابزارهای تحلیلی، به‌عنوان دستیاری برای واحدهای مالی طراحی کنیم که سپرده‌های مشتریان در آنجا تعریف شود و از این طریق به مدیریت سقف‌ها و گردش مالی بین حساب‌های خود بپردازند.»
صفر کردن خطاهای تراکنشی با چاهار
مرادیان تأکید می‌کند که از دیگر نیازهای شناسایی‌شده در مشتریان با تعداد و حجم تراکنش بالا، انتقال وجه گروهی بوده که در چاهار به آن پاسخ داده شده است. او در این باره بیان می‌کند: «از طریق الگوریتم‌های تطبیقی چاهار، این پلتفرم ۳۴ مؤلفه را از APIهای مختلف دریافت و کنترل می‌کند و خطای کاربری را به حداقل می‌رساند. در این سرویس، پلتفرم ما این قابلیت را دارد تا چند بانک را هم‌زمان شناسایی کند. این مسئله به مشتری اجازه می‌دهد فهرستی از بانک‌هایی را که از طریق آنها تراکنش‌هایش را انجام می‌دهد، تعریف کند و هوشمندانه و با کمترین هزینه، با ذی‌نفعان فرایند تسویه را انجام دهد. با اطمینان می‌گویم که کارگزاری فارابی با آن حجم عظیم تراکنش‌ها و تسویه‌های مالی روزانه‌اش، توانسته از طریق جیبی‌مو و چاهار این خطاها را به صفر برساند.»
یکی دیگر از خدماتی که چاهار در اختیار کاربران قرار می‌دهد، سرمایه‌گذاری است. در شرایط اقتصادی امروز، سازمان‌ها ترجیح می‌دهند از منابعشان به‌صورت حداکثری استفاده کنند. مرادیان در این‌باره اظهار می‌کند: «ما منابع راکد مشتریان را با توجه به دسترسی‌مان به گروه مالی فارابی که در اینجا به‌عنوان یک سوپرمارکت سرمایه‌گذاری عمل می‌کند، شناسایی می‌کنیم و به پذیرندگان خود پیشنهادهایی ارائه می‌دهیم. مثلاً به مشتری می‌گوییم که شما مقداری سرمایه راکد در اختیار داری که این تعداد روز به آن دست نزده‌ای و اگر آن را وارد جریان سرمایه‌گذاری تعیین‌شده کنی، مقدار مشخصی سود عایدت خواهد شد. چنین جریانی به مشتریان ما کمک می‌کند به شکل بهتری از دارایی‌های خود استفاده کنند و درآمدهای غیرعملیاتی داشته باشند. البته خدمات چاهار در همین موارد خلاصه نمی‌شود و کماکان قرار است در نسخه‌های آتی آن قابلیت‌های نوینی به‌صورت مرحله‌ای اضافه شود. با توجه به کیفیتی که این بستر در اختیار مشتریان قرار می‌دهد، می‌توانیم بگوییم که چاهار محصول خروج جیبی‌مو از پیله و پروانه شدن آن است.»
افزایش ۱۰برابری سرمایه جیبی‌مو در سال ۱۴۰۲
۱۴۰۲، سال رشد جیبی‌مو به حساب می‌آید که نوعی دگردیسی را در استراتژی‌های این شرکت به وجود آورده است. مرادیان این توسعه را تداوم حرکت در مسیری می‌داند که جیبی‌مو آن را از سال ۱۴۰۱ آغاز کرده و در این باره می‌گوید: «اگر بخواهیم با پارامترهای استراتژیک و سازمانی به روندی که در سال ۱۴۰۲ طی شد، نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم که در حوزه منابع انسانی رشدی ۱۰۰درصدی داشتیم که رقم زدن آن کار سختی بود. جذب و نگهداشت نیروی انسانی مهم‌ترین چالشی است که ما در این مدت با آن مواجه بوده‌ایم. هرچند در نگهداشت همکاران خیلی خوب عمل کردیم و کمترین ریزش را داشتیم. متخصصان لایه‌های مختلف، از کارشناس گرفته تا مدیر، به دلیل شرایط تورمی یا از قبل برای مهاجرت هدف‌گذاری کرده‌اند یا ترجیح می‌دهند به‌صورت فریلنسری در پلتفرم‌های خارجی کار کنند و به ارزی غیر از ریال حقوق بگیرند. درنتیجه تمایل زیادی به حضور در مشاغل تمام‌وقت ندارند. ما در سال گذشته به دلیل بالا رفتن تورم، بارها از سمت همکاران درخواست افزایش حقوق دریافت کردیم.»
مستقل شدن جیبی‌مو از سهام‌دارانش
طبق صحبت‌های مرادیان، جیبی‌مو در سالی که گذشت، توانست به‌نوعی استقلال خود را پیدا کند. تا قبل از سال ۱۴۰۲ جیبی‌مو در مجموعه سوشیانت فعالیت می‌کرد و حالا در محیط مستقلی مشغول به کار شده است. او در این باره توضیح می‌دهد: «ما در این سال به طرشت نقل مکان کردیم و عضوی از پارک علم‌وفناوری شدیم و از محل سودآوری‌هایمان، افزایش سرمایه ۱۰برابری را تجربه کردیم. با توجه به این رشد تلاش کردیم فضای خودتنظیم‌گری را بر کسب‌وکارمان حاکم کنیم. پس واحد بازرسی و مبارزه با پول‌شویی را ایجاد کردیم. همچنین کوشیدیم حسابرسی‌های مالی و داخلی داشته باشیم. سهام‌داران جیبی‌مو بیشتر ترجیح داده‌اند سودی را که به دست آورده‌اند صرف افزایش سرمایه کنند و بخشی از آن را هم به رشد امکانات و فضای کاری جیبی‌مو اختصاص دهند. افزایش نرخ تورم، بهای تمام‌شده خدمت را زیاد کرده و کسب‌وکارها گاهی مجبور می‌شوند این فشار را به سمت مشتری انتقال دهند، اما ما در ۱۴۰۲ از فضای استارتاپی خارج شدیم و حوزه فعالیتمان را در مقیاس بزرگ‌تری تعریف کردیم.»
APIهای باز در ایران با شکست مواجه شده است
با وجود ارائه خدمات بانکی، تبدیل شدن پلتفرم جیبی‌مو به یک نئوبانک در گرو تصمیمات رگولاتوری است. او با اشاره به این مسئله بیان می‌کند: «ما تصمیم گرفته‌ایم علاوه‌بر تمرکز بر نوآوری، با رگولاتور نیز هم‌مسیر شویم. با توجه به مصوبه‌های اخیر بانک مرکزی، ایجاد نئوبانک در نهادهای غیربانکی ناممکن است. ما ظرفیت تبدیل شدن به بانکی نوآور را در خود می‌بینیم و اگر چنین محدودیت‌هایی نبود، جیبی‌مو تاکنون به یک نئوبانک تمام‌عیار تبدیل شده بود، اما باید به مقررات توجه کرد. حوزه APIهای باز در ایران به‌نوعی شکست خورده است، زیرا مشتری نمی‌داند چگونه باید از APIها استفاده کند؛ به‌ویژه مشتری‌هایی که در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت نمی‌کنند و کسب‌وکار ندارند. به همین دلیل، حتی بوم‌هایی هم که در گذشته روی این حوزه کار می‌کردند، حالا روی ارائه هرچه بیشتر محصولات مبتنی بر این فناوری تمرکز کرده‌اند.»
۱۴۰۳؛ متمرکز بر افزایش نفوذ چاهار در بازار
در سال ۱۴۰۳، تمرکز و توجه این شرکت روی برجسته شدن و افزایش نفوذ برند جدیدشان، یعنی چاهار است. با این حال جیبی‌مو به فعالیت سابق خود ادامه می‌دهد و تغییری در روند آن ایجاد نمی‌شود. مرادیان با اشاره به برنامه‌هایشان در سال جاری اظهار می‌کند: «فکر می‌کنم امسال بتوانیم خدمات خود را توسعه دهیم و در هر بخش، اخبار جدیدی از محصولاتمان داشته باشیم. برای سال ۱۴۰۴ و فراتر از آن نیز، ما همان اهدافی را دنبال می‌کنیم که در سال ۱۳۹۹ بنیانگذاران این شرکت وعده داده‌اند.»