عصر تراکنش ۸۶، مسعود حسینی، مدیرعامل شرکت تفکر پیشرو عصر داده / در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های فناورانه در حوزه‌های فین‌تک، لندتک و خرده‌فروشی تغییرات بسیاری در نحوه ارائه خدمات و تعامل با مشتریان ایجاد کرده است. یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های این عرصه، نقش ارائه‌دهندگان شخص ثالث (TPPs) در دسترسی به حساب‌ها و داده‌های بانکی مشتریان است. این تغییرات با معرفی مقررات پرداخت اروپا (PSD2) آغاز شد و به‌سرعت به سایر نقاط جهان نیز گسترش یافت، اما آیا این تحول، همان‌طور که به نظر می‌رسد، فقط فرصت‌های جدید را به ارمغان می‌آورد یا چالش‌های پیچیده‌ای نیز در پس آن نهفته است؟
مفهوم TPPها و نقش آنها
ارائه‌دهندگان شخص ثالث (TPPs)، شرکت‌هایی هستند که با رضایت کاربران به داده‌های حساب‌های بانکی آنها دسترسی دارند و از این اطلاعات برای ارائه خدمات متنوع مالی استفاده می‌کنند؛ خدماتی مثل پرداخت‌های الکترونیکی، مدیریت مالی شخصی، ارزیابی‌های اعتباری، وام‌دهی آنلاین و بسیاری دیگر از خدمات نوآورانه. مقررات PSD2 در اروپا این دسترسی را قانونی و تحت نظارت قرار داده است، با این هدف که رقابت در صنعت مالی افزایش یابد و نوآوری تشویق شود.
در صنعت فین‌تک، TPPها امکان توسعه خدمات مالی با رویکردهای نوآورانه را فراهم می‌کنند. برای مثال، یک اپلیکیشن مدیریت مالی می‌تواند با دسترسی به داده‌های تراکنش‌های بانکی کاربران، تحلیل‌های مالی دقیق و پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده ارائه دهد که به کاربران کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را بهتر مدیریت کنند و تصمیمات مالی هوشمندانه‌تری بگیرند.
در صنعت لندتک، TPPها می‌توانند فرایند ارزیابی اعتباری را بهینه کنند. با دسترسی به اطلاعات مالی کاربران، این شرکت‌ها می‌توانند از تحلیل‌های پیشرفته برای ارزیابی دقیق‌تر ریسک‌های اعتباری استفاده کنند که درنتیجه، نه‌تنها فرایند وام‌دهی سریع‌تر و کارآمدتر می‌شود، بلکه افراد بیشتری به تسهیلات مالی دسترسی می‌یابند.
نقش TPPها در خرده‌فروشی
در بخش خرده‌فروشی، TPPها نقشی اساسی در بهبود تجربه مشتریان ایفا می‌کنند. دسترسی به داده‌های مالی و تراکنشی مشتریان به خرده‌فروشان این امکان را می‌دهد تا الگوهای خرید را تحلیل کرده و پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده‌ای ارائه دهند. برای مثال، یک فروشگاه آنلاین می‌تواند با استفاده از داده‌های تراکنشی کاربران، پیشنهادهای تخفیفی یا محصولاتی را نمایش دهد که براساس تاریخچه خرید و علایق کاربر، احتمال خرید آنها بیشتر است. این نوع شخصی‌سازی، رضایت مشتری و بهبود نرخ تبدیل را به همراه دارد.
استفاده از TPPها در خرده‌فروشی به‌ویژه در فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک به یک روند روبه‌رشد تبدیل شده است. این رویکرد به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که نیازهای مشتریان را دقیق‌تر و سریع‌تر شناسایی کنند. برای مثال، آمازون یکی از شرکت‌هایی است که با استفاده از داده‌های کاربران و تحلیل الگوهای خرید، به‌طور مداوم پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده و مرتبط را به مشتریان ارائه می‌دهد.
چالش‌های امنیت و حریم خصوصی در دسترسی TPPها
از آنجا که «هر نعمتی، بهایی دارد»، دسترسی گسترده TPPها به داده‌های حساس مالی، چالش‌هایی جدی در زمینه امنیت و حریم خصوصی به همراه دارد. داده‌های مالی کاربران از آن نوع اطلاعاتی است که نیاز به حفاظت دقیق دارد، زیرا هر نوع نقض امنیتی می‌تواند پیامدهایی جدی برای کاربران و اعتماد عمومی به این نوع خدمات به دنبال داشته باشد.
حفظ امنیت و اعتماد کاربران به TPPها بر پایه استفاده از فناوری‌های پیشرفته رمزنگاری و احراز هویت چندعاملی استوار است. علاوه‌بر این، TPPها باید با مقررات سخت‌گیرانه‌ای که برای حفاظت از داده‌های مشتریان وضع شده است، سازگار شوند. درواقع، امنیت و اعتماد ستون‌های اصلی برای موفقیت این خدمات در بازار هستند.
در سال‌های اخیر، موارد متعددی از نقض داده‌ها در شرکت‌های بزرگ دیده شده که عواقب مهمی به همراه داشته است. برای مثال، در سال ۲۰۱۷، Equifax، از بزرگ‌ترین شرکت‌های اعتباری آمریکا، دچار یک نقض امنیتی بزرگ شد که اطلاعات شخصی بیش از ۱۴۷ میلیون نفر به خطر افتاد. این حادثه نشان‌دهنده اهمیت حیاتی امنیت داده‌ها و تهدیدات واقعی است که می‌تواند کسب‌وکارها و مشتریان را تحت‌تأثیر قرار دهد.
در این زمینه، شرکت‌ها باید بیش از هر زمان دیگری به امنیت سایبری اهمیت دهند و سرمایه‌گذاری لازم را برای حفاظت از اطلاعات مشتریانشان انجام دهند. اگرچه استفاده از TPPها و داده‌های مالی مشتریان به بهبود خدمات و افزایش رقابت کمک می‌کند، نباید فراموش کرد که حفاظت از این اطلاعات نیازمند تلاش‌های مستمر و پیشرفته است.
فرصت‌ها و چالش‌های آینده در ایران
در ایران، با اینکه قوانین و چهارچوب‌های مشخصی برای دسترسی TPPها به حساب‌ها و داده‌های مالی وجود ندارد، ظرفیت زیاد بازار فین‌تک، لندتک و خرده‌فروشی دیجیتال کشور، فرصتی بزرگ برای رشد این روند فراهم کرده است. با توجه به افزایش روزبه‌روز استفاده از خدمات دیجیتال و نیاز به شخصی‌سازی تجربه کاربران، ورود TPPها به این بازار می‌تواند تحولاتی بزرگ ایجاد کند.
با این حال، برای موفقیت در این مسیر، لازم است که چهارچوب‌های قانونی مناسب و نظارت‌های دقیق برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران ایجاد شود. همچنین، همکاری نزدیک بین بانک‌ها، رگولاتورها و شرکت‌های فین‌تک به ایجاد یک اکوسیستم قوی و قابل اعتماد کمک می‌کند که در آن امنیت داده‌ها و اعتماد مشتریان در اولویت قرار دارد.
نتیجه‌گیری: دستیابی به توازن میان نوآوری و امنیت
درنهایت، دسترسی TPPها به حساب‌های بانکی و داده‌های مالی همچون «شمشیر دو لبه» عمل می‌کند. از یک طرف، این دسترسی فرصت‌های بزرگی برای نوآوری و بهبود خدمات در صنعت فین‌تک، لندتک و خرده‌فروشی فراهم می‌کند. از طرف دیگر، این فرصت‌ها با چالش‌های جدی در زمینه امنیت و حریم خصوصی همراه است که نیازمند توجه ویژه و مدیریت هوشمندانه است.
بیشترین بهره‌برداری از این فرصت‌ها در گرو ایجاد توازنی دقیق بین نوآوری و امنیت است. شرکت‌ها باید هم‌زمان با توسعه خدمات نوآورانه، به حفاظت از داده‌ها و امنیت مشتریان توجه کنند. در غیر این صورت، ممکن است این فرصت‌های طلایی به چالش‌های بزرگی تبدیل شوند که آینده صنعت مالی و دیجیتال را تحت‌تأثیر قرار دهند.