عصر تراکنش ۸۹؛ میلاد مژدهی، مدیر توسعه کسب‌وکار پیمان / بر همگان آشکار است که صنعت مالی در دهه اخیر با ظهور فینتکها شاهد تحولاتی بنیادین بوده است. شرکت‌های فینتک با استفاده از فناوری‌های نوین، خدمات مالی را سریع‌تر، ارزان‌تر و کاربرپسندتر ارائه می‌دهند. این در حالی است که بانک‌ها به‌عنوان نهادهای سنتی این حوزه، به دلیل زیرساخت‌های پیچیده و مقررات سخت‌گیرانه، با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. همین امر باعث شده است تا رابطه بین فینتکها و بانک‌ها به موضوعی چالشی تبدیل شود؛ همچنین این سؤال مطرح می‌شود که آیا این دو نهاد در رقابت هستند یا می‌توانند در یک مسیر هم‌سو حرکت کنند و از مزایای همکاری بهره‌مند شوند؟
بانک‌ها به‌عنوان بازیگران قدیمی صنعت مالی، همچنان سهم عمده‌ای از این بازار را در اختیار دارند. آنها با اعتماد عمومی بالا و دسترسی گسترده به منابع مالی، قدرت زیادی در ارائه‌ی خدمات دارند. اما در مقابل، فینتکها با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و فناوری همراه با مدل‌های کسب‌وکار چابک، توانسته‌اند در بخش‌هایی مانند پرداخت‌های دیجیتال، وام‌دهی آنلاین (لندتک) و مدیریت سرمایه، حضور چشمگیری پیدا کنند و فعالیت‌های مثمرثمری داشته باشند؛ این فعالیت‌ها در نهایت با اقبال عمومی و رضایت کاربر نهایی همراه شد.
باید اضافه کرد که تمام این فعالیت‌ها در حالی است که بانک‌ها به واسطه حضورشان در لایه‌های کلان، عرصه را محدود به خود کرده و در ایجاد فرصت برای فینتکها، حساسیت به خرج می‌دهند. در همین راستا، فینتکها با ارائه خدمات سریع‌تر و ارزان‌تر، بانک‌ها را ملزم به بازنگری در فرآیندها و کاهش هزینه‌ها کرده‌اند. با‌این‌حال، بانک‌ها نیز با سرمایه‌گذاری در فناوری و ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال، سعی در حفظ جایگاه خود دارند.
از سوی دیگر، فینتکها برای رشد و توسعه نیازمند دسترسی به منابع مالی و شبکه‌های گسترده بانکی هستند. این وابستگی به بانک‌ها نشان می‌دهد که رقابت تنها بخشی از این رابطه پیچیده است و زمینه‌های متعددی برای همکاری وجود دارد. از سویی دیگر می‌توان گفت که صنعت فینتک همیشه به بانکداری سنتی دست دوستی داده است؛ به‌ویژه شراکت در ارائه خدمات مشتری.
بسیاری از بانک‌ها با همکاری فینتکها خدمات مشترکی را به مشتریان ارائه می‌دهند. برای مثال، بانک‌ها می‌توانند از پلتفرم‌های پرداخت دیجیتال یا راهکارهای مدیریت مالی شخصی فینتکها استفاده کنند و در عوض، زیرساخت‌های خود را در اختیار آنها قرار دهند.
بانکداری باز؛ بستری طلایی برای همکاری فینتکها و بانک‌ها
بانکداری باز یکی از مهم‌ترین زمینه‌های همکاری میان فینتکها و بانک‌هاست. در این مدل، بانک‌ها با ارائه APIهای خود به فینتکها، امکان دسترسی به داده‌های بانکی را فراهم می‌کنند و فینتکها با توسعه خدمات نوآورانه، تجربه کاربری را بهبود می‌بخشند. این همکاری می‌تواند به خلق ارزش‌افزوده برای هر دو طرف منجر شود.
سرمایه‌گذاری بانک‌ها در استارتاپ‌های فینتک؛ سکوی پرش
بسیاری از بانک‌ها با سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های فینتک، نه‌تنها به توسعه نوآوری در صنعت کمک می‌کنند، بلکه به دنبال بهره‌برداری از دستاوردهای این استارتاپ‌ها در ارائه خدمات بهتر به مشتریان خود هستند. در پیوست این موارد، همکاری میان فینتکها و بانک‌ها می‌تواند به مزایای متعددی برای مشتریان و کل صنعت مالی منجر شود؛ از جمله بهبود تجربه کاربری که با ادغام فناوری‌های نوین فینتک در خدمات بانکی، مشتریان می‌توانند از خدمات سریع‌تر و راحت‌تری بهره‌مند شوند.
همکاری بانک‌ها و فینتکها می‌تواند دسترسی به خدمات مالی را برای اقشار کم‌درآمد و مناطق محروم افزایش دهد و منجر به افزایش شمول مالی شود. بانک‌ها با استفاده از فناوری‌های فینتک می‌توانند هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش دهند و این کاهش هزینه‌ها را به مشتریان منتقل کنند.
افزایش امنیت و شفافیت؛ نیازی غیرقابل‌انکار
شاید بتوان عدم شفاف‌سازی از سوی بانکداری سنتی را یکی از اساسی‌ترین چالش‌های بازیگران صنعت فینتک دانست. فناوری‌های پیشرفته مانند بلاکچین، روش‌های نوین پرداخت و سایر فناوری‌ها می‌توانند به افزایش شفافیت و امنیت در تراکنش‌های مالی کمک کنند؛ اما در این وهله بانک‌ها آغوش خود را به این فناوری‌های تسهیل‌کننده و کاربرپسند، کمتر باز کرده‌اند.
موانع قانونی و نظارتی، و همچنین نگاه محتاطانه که نقش بازدارنده از فعالیت‌های فینتک دارد، از جمله چالش‌های اساسی شناخته می‌شود. این مورد بیش از تصور عموم مانع توسعه همکاری و ارائه خدمات بهتر می‌شود. حتی در برخی موارد، بانک‌ها و فینتکها به دلیل رقابت مستقیم در یک حوزه خاص، تمایلی به همکاری ندارند.
بروکراسی، اصلی جدانشدنی
وجود بروکراسی در بانکداری سنتی و ساختار بانکی کشور اصلی انکارنشدنی است. ارائه راهکارها و سرویس‌های مختلف یا پاسخ به هر نیازی مستلزم این است که فرآیندی طولانی برای دریافت انواع تأییدیه‌ها و مصوبه‌ها را طی کند. در‌حالی‌که در بسیاری از مواقع، با باز گذاشتن محدوده یا مشخص کردن خطوط قرمز با اغماض بیشتر، می‌توان به فعالیت‌ها و فرآیندها سرعت بخشید. در این صورت بازیگران فینتک می‌توانند با فراغ بیش‌تری فعالیت کرده و راهکارهای نوین ارائه دهند.
همکاری به جای رقابت؛ کلید موفقیت در آینده مالی
در تمام این سال‌ها بارها به همه‌ی ما آشکار شده است که فناوری همیشه مسیر خود را پیدا می‌کند. باید اضافه کرد که با توجه به تحولات سریع فناوری و نیاز به نوآوری در صنعت مالی، همکاری میان فینتکها و بانک‌ها اجتناب‌ناپذیر است. این همکاری نه‌تنها می‌تواند به بهبود خدمات مالی و افزایش رضایت مشتریان منجر شود، بلکه می‌تواند به ایجاد یک اکوسیستم مالی پایدار و کارآمد کمک کند. این اکوسیستم مالی در نهایت به رشد هرچه بیشتر اقتصاد دیجیتال کشور منجر می‌شود. در نهایت، فینتکها و بانک‌ها باید با شناخت دقیق از نیازهای مشتریان و چالش‌های موجود، به دنبال ایجاد راهکارهای نوآورانه و هم‌افزایی باشند. مسیر آینده صنعت مالی، مسیری مشترک و مبتنی بر همکاری خواهد بود، نه رقابت.