درباره پلتفرم‌های فروش طلا حکم کلی ندهیم
این روزها پلتفرم‌های فروش طلا با حملات گسترده مواجه شده‌اند؛ حملاتی بی‌پایه‌واساس
عصر تراکنش ۹۰؛ مینا والی، مدیرمسئول عصر تراکنش / در ماه‌های اخیر، فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی ایران شاهد هجمه‌های گسترده علیه پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا بود. این انتقادها که گاه از سوی بازیگران سنتی بازار طلا و حتی برخی فعالان اقتصاد دیجیتال مطرح می‌شود، اغلب با اتهاماتی مانند «خالی‌فروشی» یا «فرار با سرمایه مردم» همراه است. بااین‌حال، این اتهامات نه بر پایه شواهد عینی که بیشتر بر پایه ترس از تغییر و مقاومت در برابر نوآوری شکل‌گرفته‌اند.
اتهام اصلی به پلتفرم‌های فروش طلا، «خالی‌فروشی» است؛ همان اتهامی که سال‌ها پیش به صرافی‌های رمزارز زده می‌شد. درحالی‌که تجربه کاربران نشان داده است بسیاری از این پلتفرم‌ها به تعهدات خود عمل کرده و دارایی کاربران را به کیف پول آنان منتقل می‌کنند. اتهام دیگر، «فرار با سرمایه مردم» است؛ ادعایی که بیشتر شبیه به یک سناریوی تخیلی است. واقعیت این است که هر کسب‌وکاری، از کوچک‌ترین فروشگاه محلی گرفته تا بزرگ‌ترین بانک‌های جهانی، در معرض ریسک ورشکستگی قرار دارند. حتی همین حالا اگر بزرگ‌ترین بانک‌های دنیا نیز با هجوم مشتریان برای برداشت سپرده‌هایشان مواجه شوند، بدون حمایت نهادهای نظارتی، سقوط خواهند کرد.
تاریخ پر است از نمونه‌هایی که نوآوری‌ها با مقاومت روبه‌رو شده‌اند. زمانی جایگزینی کالسکه‌ها با خودروهای بنزینی، با اعتراضاتی همراه بود؛ آلودگی هوا و تصادفات جاده‌ای به‌عنوان چالش‌های ابزارهای جدید مطرح می‌شدند. اما آیا منطقی بود که به بهانه این چالش‌ها، پیشرفت فناوری متوقف شود؟ پاسخ روشن است: خیر. پیشرفت همیشه با چالش‌های جدید همراه است، اما راهکار، نه در نفی نوآوری که در ایجاد قوانین و استانداردهای متناسب با آن است.
متأسفانه برخی رسانه‌ها و حتی فعالان اقتصاد دیجیتال، به‌جای بررسی موردی عملکرد پلتفرم‌ها، به حکم‌های کلی روی می‌آورند. این رویکرد که شباهت عجیبی به شیوه صداوسیما در پوشش اخبار دارد (مثلاً اشاره به «مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان» بدون نام بردن از شرکت)، ریشه در تفکراتی دارد که شخصیت حقوقی کسب‌وکارها را به رسمیت نمی‌شناسد. این نگاه که از اندیشه‌های کمونیستی و چپ‌گرایانه تأثیر پذیرفته، باعث می‌شود به‌جای تحلیل دقیق، همه پلتفرم‌ها را یکسان بدانیم؛ یا همه را «خوب» یا همه را «بد» قلمداد کنیم.
شکست‌ها بخشی از مسیر پیشرفت‌اند
در این سال‌ها بارها شاهد این بودیم که پروژه‌ها یا کسب‌وکارهایی در حوزه رمزارز در دنیا شکست خورده‌اند. شکست پروژه‌هایی مانند FTX، لونا یا مت‌گاکس نشان داد که حتی در پیشرفته‌ترین اقتصادهای جهان نیز خطاهای مدیریتی می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. اما آیا این شکست‌ها به معنای نفی کل صنعت رمزارز است؟ خیر. حتی باوجود چنین اتفاقاتی، رئیس‌جمهور آمریکا به‌عنوان یکی از قطب‌های اقتصاد جهانی، از رمزارزها حمایت می‌کند. در حقیقت شکست، بخشی جدایی‌ناپذیر از چرخه یادگیری و بهبود است. آیا می‌توانیم تجربه شکست نوکیا، کداک یا ریزش بیش از ۵۰۰ میلیارددلاری اخیر ارزش سهام انویدیا بعد از معرفی «دیپ‌سیک» را بهانه‌ای برای توقف توسعه فناوری بدانیم؟
نقش رگولاتورها: نظارت هوشمند به‌جای توقف توسعه
باوجود این هجمه‌ها نگرانی اصلی این است که حکم‌های کلی و اظهارنظرهای غیرکارشناسی، بر تصمیم‌گیری نهادهای نظارتی تأثیر بگذارند. رگولاتورها باید به‌جای صدور احکام کلی، به بررسی تک‌به‌تک پلتفرم‌ها بپردازند. متأسفانه نهادهایی مانند بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت، زمان و منابع کافی برای بررسی دقیق پلتفرم‌های جدید اختصاص نمی‌دهند. این کم‌توجهی، فضایی ایجاد می‌کند که در آن رسانه‌ها و منتقدان، به‌جای تمرکز بر نقاط ضعف خاص، کل یک صنعت را زیر سؤال ببرند.
راهکار: شفافیت و شناخت پلتفرم‌ها
در ایران، شاید بیش از ۵۰۰ پلتفرم فروش آنلاین طلا فعالیت می‌کنند. ما در «راه پرداخت» و «عصر تراکنش» تاکنون ۲۶ پلتفرم شامل آپ، آنی‌زر، آیگلدن، بازار طلا، تکنوگلد، داریک، زرافزا، زرپاد، زرپی، زرمینکس، طلاپ، طلاجت، طلاسان، طلاسی، طلاین، طلای دیجیتال دیجی‌کالا، عیاره، گرم، گلدبان، گلدنفا، گلدیس، گلدیکا، ملّی گلد، میلی، همراه گلد، وال گلد را معرفی کرده‌ایم. هدف ما نه تبلیغ بی‌قیدوشرط، بلکه تاباندن نور بر عملکرد این کسب‌وکارها و کمک به شناخت بهتر آنهاست. این رویکرد، گامی ضروری برای ایجاد اعتماد عمومی و تشویق رگولاتورها به تدوین قوانین شفاف است.
اتهام‌زنی‌های کلی علیه پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا، نه‌تنها کمکی به بهبود صنعت نمی‌کند، بلکه مانع رشد نوآوری و رقابت سالم می‌شود. تجربه تاریخ نشان می‌دهد که هر فناوری جدیدی، با مقاومت روبه‌رو شده است، اما جوامعی پیشرفت کرده‌اند که به‌جای ترس از تغییر، چالش‌های آن را مدیریت کرده‌اند. امروز نیز وظیفه ما نه نفی کلی پلتفرم‌ها که ایجاد سازوکارهایی برای شفافیت، نظارت هوشمند و حمایت از کسب‌وکارهای مسئولیت‌پذیر است. امیدوارم محتواهای دقیق و رویدادهایی که برگزار می‌کنیم گامی برای به‌رسمیت‌شناختن حوزه‌های جدید صنعت مالی باشند.