پلتفرم‌های طلای آنلاین؛ فرصتی برای شفافیت یا تهدیدی برای بازار؟
۱۰ میلیون کاربر یا ۲ میلیون خریدار واقعی؟ نگاهی دقیق به بازار طلای آنلاین
عصر تراکنش ۹۴؛ آرمان فرج‌زاده، هم‌بنیان‌گذار اینوی (سرویس طلای آپ) / پلتفرم‌های خریدوفروش آنلاین طلا در صنعتی فعالیت می‌کنند که به دلیل شرایط ویژه اقتصادی کشور، به‌سرعت در حال تغییر و تحول است. صنعتی که نیازمند توجه دقیق‌تر سیاست‌گذاران، نهادهای ناظر و سرمایه‌گذاران برای رشد پایدار و مؤثر است.
در سال‌های اخیر، کاهش مستمر ارزش ریال و نوسانات پی‌درپی نرخ ارز، سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌هایی مقاوم در برابر تورم سوق داده است. در این میان، طلا به عنوان یکی از سنتی‌ترین و در‌عین‌حال قابل‌اعتمادترین دارایی‌ها، نقشی پررنگ‌تر از گذشته در تصمیمات مالی مردم ایفا کرده است. بار دیگر شاهد هستیم که طلا توانسته جایگاه خود را به عنوان پناهگاهی امن در برابر بی‌ثباتی‌های اقتصادی بازیابد.
پلتفرم‌های خریدوفروش آنلاین طلا با هدف تسهیل فرایند سرمایه‌گذاری در طلا شکل گرفته‌اند. ارائه امکان خرید حتی با مبالغ اندک، ثبت آنی دارایی به نام کاربر، قابلیت تحویل فیزیکی طلا و شفافیت قیمتی در لحظه، تنها بخشی از مزایایی است که این پلتفرم‌ها تلاش کرده‌اند در اختیار کاربرانشان قرار دهند تا دسترسی به بازار طلا را ساده‌تر، سریع‌تر و امن‌تر کنند.
با‌این‌حال، اگرچه برخی نهادهای ناظر از بیش از ۱۰میلیون کاربر پلتفرم‌های خریدوفروش آنلاین طلا صحبت می‌کنند، ارزیابی‌های داخلی ما نشان می‌دهد که حدود ۲میلیون نفر به‌طور واقعی اقدام به خرید طلا از طریق این پلتفرم‌ها کرده‌اند و این اقدام را با هدف سرمایه‌گذاری یا دریافت فیزیکی طلا انجام داده‌اند.
درحال‌حاضر، مجموع ذخایر طلای موجود در پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلا در کشور در حدود ۲.۵تن برآورد می‌شود. این عدد اگرچه در مقایسه با ارزش دارایی‌های صندوق‌های بورسی طلا (که به حدود ۱۷۸هزار میلیارد تومان می‌رسد) کوچک به نظر می‌رسد، اما نکته مهم آن است که این اختلاف نشان‌دهنده ظرفیت بالای بازار و فضای رشد چشمگیر برای پلتفرم‌های دیجیتال در حوزه طلاست.
بر اساس برآوردهای ما در سرویس طلای آپ، حجم کل گردش مالی زنجیره معاملات طلا در کشور، شامل معاملات فیزیکی و دیجیتال و در اشکال مختلف طلا (زیورآلات، طلای آب‌شده و…) به حدود ۴۰هزار میلیارد تومان در روز می‌رسد. سهم پلتفرم‌های آنلاین از این عدد هنوز ناچیز است، اما روند رو‌به‌رشد جذب کاربران، به‌ویژه در میان نسل‌های جوان‌تر و آشنا به فناوری، چشم‌اندازی روشن برای آینده این صنعت ترسیم می‌کند. با افزایش نفوذ این پلتفرم‌ها، می‌توان امیدوار بود که شفافیت بیشتری در بازار طلا ایجاد شود؛ امری که به کنترل نوسانات هیجانی قیمت، ثبات بیشتر و کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی هم‌میهنان ما کمک خواهد کرد.
با‌این‌حال، رشد سریع پلتفرم‌های طلا نگاه‌های متفاوت و گاه متضادی را در میان مسئولان ایجاد کرده است. برخی این توسعه را تهدیدی بالقوه می‌بینند و نگران تبعات امنیتی یا اقتصادی آن هستند. در‌حالی‌که از نگاه ما پلتفرم‌ها، این تحولات فرصتی بزرگ برای دیجیتالی شدن اقتصاد، ارتقای شفافیت و توسعه بازار طلاست. متأسفانه نبود چهارچوب‌های مشخص نظارتی و بعضاً تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده، باعث ایجاد ابهاماتی برای فعالان این صنعت شده است.
بدون شک، آینده پلتفرم‌های خرید و فروش طلا ارتباط مستقیمی با وضعیت کلان اقتصادی و سیاسی کشور دارد. عواملی نظیر نرخ ارز، سطح تورم، ثبات در سیاست‌های پولی و مالی، و مهم‌تر از همه، میزان اعتماد عمومی به سامانه‌های آنلاین، مسیر رشد یا رکود این صنعت را تعیین خواهند کرد.
ما به‌عنوان یکی از بازیگران این حوزه، مسئولیت خود را در توسعه‌ای پایدار، شفاف و همسو با منافع کاربران به‌خوبی درک کرده‌ایم. باور داریم که از طریق همکاری نزدیک با نهادهای ناظر، ایجاد بسترهای قانونی شفاف و مشخص و افزایش آگاهی عمومی می‌توانیم سهم پلتفرم‌های دیجیتال در بازار طلا را افزایش دهیم و در‌عین‌حال اعتماد عمومی و حاکمیتی را نیز حفظ کنیم.
این مسیر قطعاً ساده نیست؛ اما ما با ایمان به ضرورت تحول دیجیتال و پاسخ به نیاز واقعی جامعه برای ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری، با اطمینان به آینده گام برمی‌داریم. آینده از آن کسانی خواهد بود که با درک تحولات زمانه، شجاعانه به استقبال فرصت‌ها بروند.