چراغ راهی برای ورود به بورس
گفت‌وگو با سیدروح‌الله فاطمی اردکانی، مدیرعامل توسن بعد از پنج ماه که از بورسی‌شدن این شرکت می‌گذرد
عصر تراکنش ۵۵ و ۵۶ / شرکت توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین (توسن) پنجم آذرماه ۱۳۹۹ با نماد معاملاتی توسن در گروه رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن در بازار اول فرابورس پذیرفته شد و ۱۹ اسفندماه همان سال به‌عنوان دویست‌وسی‌وهشتمین نماد معاملاتی (شصت‌وهشتمین شرکت در بازار اول) در فهرست نرخ‌های فرابورس ایران درج شد؛ در واقع شرکت توسن در ۲۲سالگی خود نقطه‌عطفی را تجربه کرد که آن هم بورسی‌شدنش بود و اکنون ظرف مدت حدود پنج ماه شاهد رشد بیش از ۲۳۷درصدی ارزش سهم این شرکت هستیم.
در گفت‌وگویی که با سیدروح‌الله فاطمی اردکانی، مدیرعامل توسن داشتیم، به وضعیت توسن بعد از بورسی‌شدنش پرداختیم و از برنامه‌های سال ۱۴۰۱ این شرکت پرسیدیم. طبق صحبت‌های فاطمی، توسن در حال آماده‌سازی سیستم متمرکز بانکی مبتنی بر بلاکچین است و در سال جدید خبرهای خوشی را از توسن، هم در حوزه نوآوری و توسعه محصولات و هم در بخش فروش خارجی و صادرات نرم‌افزار خواهیم شنید.
رشد بیش از ۲۳۷درصدی ارزش سهم توسن
سال ۱۴۰۰ سالی متفاوت برای شرکت توسن بود. فاطمی ابتدا درباره بورسی‌شدن این شرکت می‌گوید: «خداوند بزرگ را بابت سپری‌شدن یک دوره مالی درخشان در فرابورس و تقدیم کارنامه‌ای ممتاز به سهام‌داران خود شاکر هستیم. در ۲۴ شهریور ۱۴۰۰ توسن به روش ترکیبی، عرضه اولیه شد و حدود دو میلیون و یکصد هزار نفر به‌عنوان سهام‌دار اولیه توسن به خانواده سهام‌داران این شرکت پیوستند. در حال حاضر از حیث تعدادی ۶۰۰ هزار نفر سهام‌دار فعال حقیقی داریم. شیوه عرضه اولیه ترکیبی و همچنین عملکرد کم‌نظیر حمایتی سهام‌دار حقوقی توسن موجب برکات زیادی برای سهام‌داران این شرکت شد. در مصاحبه قبلی نیز ذکر کرده بودم سهام‌داران توسن «همنوردان افق‌های دور» هستند. ظرف مدت حدود پنج ماه شاهد رشد بیش از ۲۳۷درصدی ارزش سهم بوده‌ایم. این رشد در حالی رخ داده که در این بازه زمانی شاخص کل از حدود ۱.۵۰۰.۰۰۰ به ۱.۲۹۰.۰۰۰ ریزش داشته و در سایر بازارهای موازی نیز شاهد رکود یا ریزش بوده‌ایم.»
فاطمی معتقد است که چند عامل در این موفقیت سهیم بوده است؛ اول اعطای سهام ترجیحی به پرسنل توسن بوده است. او توضیح می‌دهد: «ما سه درصد از سهام شرکت را با همان قیمت عرضه اولیه بر اساس سابقه و ارشدیت به پرسنل تخصیص دادیم و تمامی پرسنل که همیشه برایمان مهم‌ترین سرمایه بوده‌اند، به سهام‌داران حقیقی توسن پیوستند و یکی از عواملی شد که پرسنل نسبت به عملکرد شرکت حساسیت ویژه‌ای داشته باشند و همچنین به جای سهام‌بازی با دید منطقی بلندمدت و میان‌مدت سهام‌داری کنند.»
طبق صحبت‌های مدیرعامل توسن دومین عاملی که باعث موفقیت توسن در این مسیر شد، همگامی شرکت با کلان‌روندهای فناورانه دنیاست: «همگامی با فناوری و تحول دیجیتال و رشد و توسعه تقاضاهای موج دیجیتالی‌شدن موجب آینده‌ای روشن برای شرکت‌های فناور می‌شود. پیشرو بودن و پاسخ‌دهی مناسب توسن به این موج تقاضا موجب دید مثبت سهام‌داران و انتظارات امیدوارانه نسبت به عملکرد شرکت شده است. سومین عامل واقف‌بودن سهام‌داران عمده شرکت توسن به ارزش ذاتی سهم آن است. وقتی شرکت توسن طی ۲۲ سال تلاش مستمر، همکاری و همت پرسنل ساخته شده، مطمئناً سهام‌داران آن به بهترین نحو به ارزش آن واقف هستند و تلقی ویژه‌ای نسبت به ارزش آن دارند.»
فاطمی در پاسخ به این سؤال که ۲۴ شهریورماه ۱۴۰۰ روز بسیار خاصی برای گروه توسن است و نسبت به این تاریخ چه احساسی دارد، این‌طور می‌گوید: «این تاریخ، همان زمانی است که سهام شرکت توسن در بازار اول فرابورس ایران عرضه اولیه شد و واقعاً یکی از مهم‌ترین مقاطع تاریخی توسن به‌شمار می‌آید. در حقیقت هر شرکتی در طول چرخه حیاتش مانند انسان‌ها مراحل مختلفی را طی می‌کند. نوزادی، کودکی، نوجوانی، جوانی و… . توسن ۲۲ساله مانند جوان پرانگیزه و شادابی است که پس از گذراندن دوران تحصیل، اکنون آماده مستقل‌شدن و ورود به مرحله جدید زندگی خود است.
البته فرایند پذیرش و عرضه در بورس به‌طور عام پیچیدگی‌ها و سختی‌های فراوانی دارد و به‌طور خاص برای یک شرکت خصوصی فعال در صنعت نرم‌افزار بسیار هم سخت‌تر و پیچیده‌تر است. متأسفانه در سال‌های اخیر تعداد شرکت‌های نرم‌افزاری و فناوری اطلاعات عرضه‌شده در بازار سرمایه بسیار محدود بوده و فعالان این بازار چندان با روش‌های تحلیل و ارزش‌گذاری شرکت‌های این‌چنینی آشنا نیستند. ما در مراحل مختلف پذیرش، درج، ارزش‌گذاری و عرضه اولیه باید تلاش می‌کردیم تا ضمن رعایت اصول و قواعد فعلی بازار سرمایه، ادبیات جدیدی را به این حوزه وارد کنیم و خوشبختانه تا حد زیادی هم موفق شدیم در زمینه عرضه اولیه مانند سایر حوزه‌ها پیشرو باشیم و راه را برای سایر شرکت‌های این صنعت باز کنیم.»
مزایای ورود به بورس برای شرکت‌های فناوری اطلاعات
حدود شش ماه از عرضه سهام توسن می‌گذرد و مدیرعامل این شرکت درباره مزایایی که ورود به بورس برای شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات دارد، می‌گوید: «همان‌طور که قبلاً گفتم، عرضه اولیه یک مرحله مهم در چرخه عمر هر شرکتی است. در واقع اگر می‌خواهید ساختار تأمین مالی و مقیاس اثرگذاری شرکت را متحول کنید، چاره‌ای جز عرضه اولیه وجود ندارد. در کل دنیا نیز اوضاع به همین ترتیب است و تقریباً تمامی شرکت‌های بالغ و مهم در هر صنعتی، سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کرده‌اند. این کار مزایای نسبتاً مهمی را برای شرکت ایجاد می‌کند.
اول اینکه، امکانات و ابزارهای تأمین مالی برای طرح‌های نوآورانه و تحقیق و توسعه بیشتر می‌شود. قبل از عرضه اولیه شما تنها به دو منبع سرمایه سهام‌دار عمده و تسهیلات بانکی دسترسی دارید که طبیعتاً هر دو مورد با محدودیت‌هایی مواجه است، اما با ورود به بازار سرمایه، علاوه بر معرفی شرکت خود به طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران، ابزارهای متنوعی برای تأمین مالی مبتنی بر بدهی و سرمایه در دسترس شما قرار می‌گیرد و امکان بیشتری برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نوآورانه خواهید داشت.»
فاطمی صحبت‌هایش را در این‌باره این‌طور ادامه می‌دهد: «یک نکته مهم دیگر، به‌خصوص برای شرکت‌های فناوری اطلاعات، ملزم‌شدن به انضباط مالی و شفافیت است. از یک سو، شرکت‌های نرم‌افزاری و فناوری معمولاً به‌دلیل جنس فعالیت و افراد شاغل در آن، چندان به نظم و انضباط و شفافیت مالی توجهی ندارند و بسیاری از فرایندهای این حوزه را مانع خلاقیت و نوآوری می‌دانند. از سوی دیگر شرایط پذیرش و ساختارهای گزارش‌دهی و تحلیل در بازار سرمایه به نحوی است که شرکت‌های بی‌ثبات و نامنظم و غیرشفاف به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند به بازار سرمایه وارد شده یا در آن پایدار بمانند. ما در پنج سال گذشته تلاش کردیم تا علاوه بر حفظ شرایط نوآوری و خلاقیت، فرایندهای مالی و گزارش‌دهی خود را نیز در تراز بازار سرمایه تنظیم کنیم و اکنون از منظر انضباط و شفافیت مالی جزء شرکت‌های برتر بازار هستیم.»
با توجه به صحبت‌های فاطمی، مزیت دیگری که بازار سرمایه برای شرکت‌های فناوری اطلاعات ایجاد می‌کند، دیده‌شدن و نوعی برندینگ در سطح ملی است؛ «قطعاً بسیاری از فعالان حوزه بانکی و فناوری با نام شرکت توسن و گروه توسن آشنا هستند، اما بسیاری از افراد هم هستند که با این حوزه‌ها ارتباطی نداشته‌اند و نام توسن تا زمان عرضه اولیه به گوش‌شان نخورده بود و با عرضه سهام توسن در بازار سرمایه، با نام و حوزه فعالیت شرکت آشنا شدند. به‌طور مثال در روز عرضه سهام توسن، بیش از دو میلیون نفر در خرید سهام این شرکت، مشارکت کردند و اخبار و گزارش‌های شرکت به‌طور دائم از مراجع رسمی و خبری کشور اطلاع‌رسانی می‌شود. این خودش یک ابزار برندینگ ملی است که اهمیت و پایداری شرکت را بیش از پیش به مشتریان و مخاطبان شرکت نشان می‌دهد.»
مدیرعامل توسن می‌گوید که از منظر منابع انسانی هم عرضه اولیه می‌تواند یک ابزار انگیزشی بسیار مهم برای پرسنل ایجاد کند. وقتی شرکت سهامی عام باشد و سهامش در بورس قابل معامله باشد، برنامه‌های اعطای سهام و شریک‌کردن پرسنل در مالکیت و سودآوری شرکت، جذابیت بسیار بیشتری خواهد داشت؛ «ما در عرضه اولیه توسن از این امکان استفاده کردیم و با همراهی هلدینگ تک‌وست به‌عنوان سهام‌دار عمده توسن، سه درصد از سهام شرکت را قبل از عرضه اولیه به پرسنل واگذار کردیم که اکنون و با افزایش چندین‌برابری قیمت سهام، منافع خوبی را برای سرمایه انسانی ما ایجاد کرده است.»
جذابیت‌های سهام توسن برای سهام‌داران و فعالان بازار سرمایه
مدیرعامل توسن سپس درباره جذابیت‌هایی که سهام توسن برای سهام‌داران و فعالان بازار سرمایه دارد، می‌گوید: «به‌طور کلی در چند سال اخیر سهام شرکت‌های فناوری اطلاعات و نرم‌افزاری در کل دنیا با اقبال بسیار خوبی از سمت سرمایه‌گذاران مواجه شده است. به‌طور خاص در بورس ایالات متحده می‌بینیم که در چندین سال گذشته، بیشترین ارزش بازار متعلق به شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات بوده و سرمایه‌گذاران فارغ از مدل‌های رایج ارزش‌گذاری مانند نسبت‌های قیمت به سودآوری، سهام این نوع شرکت‌ها را با امید به کسب درآمد و سودآوری سرشار در آینده خریداری می‌کنند.
از این منظر و با توجه به جنس و حوزه فعالیت شرکت توسن، قطعاً جذابیت زیادی در سهام این شرکت نهفته است و بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند بخشی از پرتفوی خود را به این‌گونه سهام رشدی و آینده‌دار اختصاص دهند. کمااینکه اگر به نمودار قیمت سهام توسن از زمان عرضه اولیه تاکنون نگاه کنید، یک روند منظم و روبه‌رشد را ملاحظه می‌کنید. حتی در روزهایی که شاخص کل و شاخص هم‌وزن بورس و شاخص فرابورس، روند نزولی و نگران‌کننده‌ای داشته‌اند، افت شدید و پایداری در قیمت سهام توسن ایجاد نشده و این موضوع به ظرفیت‌های نهفته در شرکت، اقبال شدید سرمایه‌گذاران، حمایت منطقی سهام‌داران عمده و برنامه‌های آتی شرکت بازمی‌گردد.»
توسعه محصولات توسن
فاطمی در پاسخ به این سؤال که توسن در خصوص توسعه محصولات و خدمات جدید چه رویکردهایی دارد، این‌طور توضیح می‌دهد: «شناخت دقیق نیازهای بانک‌ها و نهادهای قانون‌گذار در حوزه بانکداری و پرداخت نقطه آغاز طراحی محصول است. همراه با موج تحول دیجیتال و رشد و ایجاد نئوبانک‌ها و بانک‌های دیجیتال در دنیا و بالطبع در ایران، ما پنج سال پیش این موج را پیش‌بینی کرده بودیم. نگاهی به الگو-استراتژی توسن مؤید این امر است؛ سال ۱۳۹۵ جایزه ملی تحول دیجیتال را اخذ کردیم، با طراحی پلتفرم بانکداری باز فرابوم بر بحث نوآوری باز تمرکز کردیم و به توسعه کانال خدمات بانک در محلی غیر از بانک دست یافتیم و با طراحی پلتفرم فرایندی TSB به مشتریان‌مان این امکان را دادیم که هر محصول و خدماتی را بر اساس ویترین خدمات خود بر بستر این پلتفرم توسعه دهند. با طراحی محصولات دیجیتال بانک‌وی، جت‌وی، اسمارت‌وی، نِت‌وی و کَش‌وی سبد محصولات دیجیتال خود را گسترش دادیم و در نهایت با راهکار «ریزوم بانک» چتری بر تمام فعالیت دیجیتال خود گستراندیم.
ریزوم بانک زیرساخت بانکداری دیجیتال توسن است. نام آن برگرفته از عصر پست‌مدرنیسم، تکثر و اتصال است. مثال مناسب برای ریزوم، شبکه اینترنت است که متصل، غیرمتمرکز و پیش‌رونده است. بر اساس مدل طراحی‌شده ریزوم، این زیرساخت بر مبنای توسعه سرویس‌های بانکداری دیجیتال قابلیت اتصال چندگانه، پیش‌رونده در اکوسیستم‌های مختلف و با توجه به تنوع سرویس‌ها یک کل انسجام‌یافته اما غیرمتمرکز است.»
آماده‌سازی سیستم متمرکز بانکی مبتنی بر بلاکچین
طبق صحبت‌های فاطمی، توسعه و نوآوری در محصولات و خدمات شرکت که البته بخشی جدانشدنی از DNA توسن است، با قدرت ادامه دارد و در حال آماده‌سازی سیستم متمرکز بانکی مبتنی بر بلاکچین هستند: «در سال جدید خبرهای خوشی را از توسن، هم در حوزه نوآوری و توسعه محصولات و هم در بخش فروش خارجی و صادرات نرم‌افزار خواهیم شنید.
همچنین فعالیت شرکت‌های زیرمجموعه شرکت توسن یعنی آپسان، فرابوم، سپندار ایرانیان و سپندار آزادراهی که هر کدام از شرکت‌های پیشرو در حوزه خود به‌شمار می‌روند، در سال جدید افزایش قابل توجهی خواهد داشت و بدین منظور قصد داریم با جلب نظر سهام‌داران عمده، موضوع افزایش سرمایه را کلید بزنیم و منابع لازم برای طرح‌های توسعه شرکت را نیز از این مسیر تأمین کنیم. به هر ترتیب همه ما می‌دانیم که آینده بانکداری، پرداخت و به‌طور کلی صنایع خدماتی و تولیدی به فناوری اطلاعات گره خورده و ما هم قصد داریم نقش خود را در تحول و نوآوری و افزایش بهره‌وری در اقتصاد کشور به‌خوبی ایفا کنیم.»
