آبانک؛ عینیت‌یافتن آرزوی ارتباط فردا
گفت‌و‌گو با آرش بابایی، مدیرعامل ارتباط فردا درباره اقدامات این شرکت طی دو سال گذشته
عصر تراکنش 58؛ المیرا حسینی/ شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا از سال ۱۳۸۹ کار خود را آغاز کرد و طی این سال‌ها نامش با اکوسیستم نوآوری کشور گره خورده است؛ شرکتی که حدود دو سال پیش تغییر مدیرعاملی را تجربه کرده و در این مدت به گفته آرش بابایی، مدیرعامل فعلی این مجموعه، بیشتر تمرکز خود را روی انجام پروژه‌ها و مأموریت‌هایش گذاشت و کمتر فرصتی برای حضور در رسانه‌ها داشت. اما دو سال زمان مناسبی است تا به سراغ این شرکت برویم و از فعالیت‌هایش در این مدت بپرسیم. بابایی در گفت‌و‌گوی پیش رو از سرمایه‌گذاری‌های این مجموعه و رشد شرکت‌های وابسته به آن می‌گوید، به تیم‌سازی‌های گسترده و درون‌سپاری پروژه‌های اساسی اشاره دارد و مهم‌ترین پروژه ارتباط فردا را آبانک می‌داند و می‌گوید که آبانک عینیت‌یافتن آرزوی ارتباط فردا طی سالیان اخیر است که علاقه‌مند بودند در حوزه بانکداری دیجیتال و نئوبانک نیز حرفی برای گفتن داشته باشند. او معتقد است هرچند در این مدت به‌دلیل مشغله کاری، از فعالیت و آگاه‌سازی در فضای رسانه‌ای عقب مانده‌اند، اما نیازی هم به سروصدا نیست و موفقیت‌هایشان به‌تنهایی سروصدا خواهند کرد.
آبانک؛ یک درگاه دیجیتال و یکپارچه
ارتباط فردا همواره تلاش کرده تا در حوزه نوآوری و فین‌تک اثرگذار باشد، اما این هلدینگ حدود دو سالی است که تغییر مدیریتی داشته است. آرش بابایی ابتدا درباره سیاست‌های مدیریتی خود در این شرکت می‌گوید: «من از شهریورماه 1399 به ارتباط فردا آمدم. طبیعتاً هر تغییری که اتفاق می‌افتد، به زمان نیاز دارد تا در شرکت جا بیفتد و تیم‌های جدید و قبلی با هم هماهنگ شوند. ما هم در شش ماه دوم سال 1399 بیشتر در حال شناخت وضع موجود و چالش‌های تغییر مدیریت بودیم. تیم مدیریت قبل حدود هفت سال در ارتباط فردا حضور داشتند. با توجه به اینکه راهبردها و سبک رهبری تیم مدیریت جدید با تیم قبلی هم در بانک آینده و هم در شرکت تفاوت داشت، یکسری تغییرات در لایه‌های مختلف رخ داد. تعدادی از همکاران خواسته یا ناخواسته از مجموعه جدا شدند و لازم بود در برخی حوزه‌ها با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای مدنظر، تیم‌سازی جدید انجام دهیم. به‌علاوه در این مدت بازنگری‌های جدی در استراتژی‌هایمان داشتیم. از مهم‌ترین این تغییرات، ارتقای خدمات پرداخت، تمرکز بیشتر بر محصولات فین‌تک در حوزه بانکی و ورود به حوزه‌های اعتباردهی خرد بوده است.»
طبق صحبت‌های بابایی، تقریباً از ابتدای سال 1400 به ثبات مدیریتی در شرکت رسیدند و برنامه‌ها و اقدامات اجرایی در راستای استراتژی‌های تدوین‌شده را شروع کردند. او در این‌باره این‌طور توضیح می‌دهد: «در اردیبهشت‌ماه پروژه آبانک را به‌عنوان یک درگاه دیجیتال و یکپارچه برای ارائه خدمات بانکی کلید زدیم و از ابتدای آذرماه آن را در شرکت و بانک آینده به شکل داخلی راه‌اندازی کردیم و از اوایل دی‌ماه دسترسی به اپلیکیشن را برای عموم باز کردیم.
در سه‌ماهه انتهایی سال 1400 نیز یکسری از ویژگی‌ها و امکانات را طبق برنامه به آبانک اضافه کردیم. در حال حاضر بسیاری از این ویژگی‌ها و امکانات در دسترس و قابل اجرا هستند. با توجه به موضوع تحریم‌های کشور، یکسری مسائل در خصوص گواهینامه‌ای که برای نسخه آی‌اواس استفاده می‌کردیم، پیش آمد و به‌دنبال گواهینامه جدید هستیم تا بتوانیم نسخه آی‌اواس را با گواهینامه جدید هماهنگ کنیم و همزمان با اندروید، این نسخه و نسخه PWA آن را نیز وارد بازار کنیم. آبانک عینیت‌یافتن آرزوی ارتباط فردا طی سالیان اخیر است که علاقه‌مند بودیم در حوزه بانکداری دیجیتال و نئوبانک نیز حرفی برای گفتن داشته باشیم.»
مدیرعامل ارتباط فردا با بیان اینکه هنوز برای آبانک برنامه مارکتینگ اصلی خود را آغاز نکرده‌اند و در سال جاری می‌خواهند این کار را انجام بدهند، می‌گوید: «آبانک تا امروز رشد طبیعی داشته و در حال حاضر بیشتر توسط مشتریان فعلی بانک آینده در حال استفاده است. در سال گذشته احراز هویت غیرحضوری را در آبانک راه‌اندازی نکردیم؛ زیرا با محدودیت‌هایی از سمت رگولاتور در اسفندماه مواجه شدیم که این مسئله در حال حاضر حل‌و‌فصل شده و می‌توانیم با احراز هویت غیرحضوری که به‌زودی رونمایی خواهد شد، مشتریان خارج از بانک آینده را نیز جذب آبانک کنیم.»
بانک دیجیتال بانک آینده
به عقیده بابایی یکی از مشخصه‌های نئوبانک‌ها در دنیا مستقل‌بودن آنها از بانک‌های سنتی است: «در مورد نئوبانک در ایران حرف‌وحدیث‌های فراوانی وجود دارد و آنهایی که نام نئوبانک بر خود نهاده‌اند، همگی به بانکی مادر متصل هستند. بسیار درباره این موضوع صحبت شده و خودمان هم قبل‌تر درباره‌اش اعلام نظر کرده‌ایم؛ از موضوع رگولاتوری و استفاده از مجوز بانک مادر گرفته تا خدماتی که در این پلتفرم‌ها ارائه می‌شود. ما در آبانک از روز اول ادعا نکردیم که می‌خواهیم نئوبانک باشیم و از بانک مادر جدا شویم. از همان ابتدا تعریف‌مان این بود که آبانک، بانک دیجیتال بانک آینده است و قرار است تمام سرویس‌های بانک آینده از طریق آبانک به شکل یکپارچه و به‌صورت الکترونیک در قالب یک پنجره واحد ارائه شود. این چیزی است که قبل‌تر در بانک آینده به این معنی وجود نداشت. استراتژی ما برای آبانک این بود که درگاه دیجیتال بانک آینده باشد. به نظرم با این تفاسیر، اسم چندان مهم نیست و اهمیت در خدماتی است که کاربر نهایی می‌تواند دریافت کند و ارزشی که برای او خلق می‌شود.»
رشد در تعداد کاربران همراه‌کارت
با توجه به صحبت‌های بابایی، در سال 1400 ارتباط فردا رشد خوبی در زمینه تعداد کاربران محصول همراه‌کارت داشته است: «به گونه‌ای که از تعداد حدود شش میلیون کاربر رجیسترشده در ابتدای سال 1399، به تعداد بیش از 16 میلیون کاربر در انتهای سال 1400 رسیدیم و توانستیم جایگاه دومین اپلیکیشن پرداخت کشور را برای همراه‌کارت به تثبیت برسانیم. یکسری تغییرات مدیریتی نیز در شرکت «پیدا» که متولی این اپلیکیشن است، داشتیم و تلاش کردیم به‌جز ویژگی‌ها و امکانات جدیدی که می‌توان در همراه‌کارت داشت، زیرساخت آن را نیز به‌طور متناسب تقویت کنیم؛ زیرا زیرساخت‌های قبلی متناسب با تعداد کاربر میلیونی همراه‌کارت نبود. امسال خبرهای دیگری در خصوص سرویس‌هایی که قرار است به همراه‌کارت اضافه شود، خواهید شنید؛ سرویس‌های اعتبارات خرد نظیر BNPL و زیرساخت‌های کیف پول مبتنی بر حسابداری دقیق از این دسته‌اند.»
بابایی می‌گوید که نقشه‌راه جدیدی برای همراه‌کارت در نظر دارند که بر اساس آن در ویژگی‌ها و امکاناتی که قرار است امسال در دسترس قرار بگیرد، بازنگری جدی کرده‌اند.
ایجاد هم‌افزایی بین پروژه‌های زیرساختی ارتباط فردا و بانک
او سپس درباره اقدامات دیگر این شرکت در سال ۱۴۰۰ صحبت می‌کند: «علاوه بر اینها، سال گذشته تصمیم گرفتیم پروژه‌هایی را که در بانک آینده پیش از این برون‌سپاری می‌شد، درون‌سپاری کنیم. مثل پروژه ایران‌کارت که قبلاً پیمانکار بیرونی داشت و ما برای مدیریت این کار، شرکت جدیدی را در زیرمجموعه ارتباط فردا به نام «توسعه فناوران بهین فردا» ایجاد کردیم. در حال حاضر صفر تا صد امور مرتبط با محصول ایران‌کارت از ابتدای مهرماه سال گذشته در همین شرکت انجام می‌شود. این کار علاوه بر ارتقای سرویس‌ها و افزایش درآمدهای مجموعه ارتباط فردا، با کاهش جدی هزینه‌های بانک آینده نیز همراه بود. ماه اولی که پروژه را تحویل گرفتیم، چالش‌هایی داشتیم، اما در حال حاضر پروژه را با کیفیتی بهتر از گذشته و ارائه سرویس‌های ویژه پیش می‌بریم.»
بابایی توضیح می‌دهد که در بانک آینده برای توسعه سیستم‌های زیرساختی فناوری اطلاعات، شرکت‌های متعددی از جمله «فرانام» و «رهیاب» به‌عنوان پیمانکار حضور داشتند که این امور را نیز درون‌سپاری و شرکتی تحت عنوان «توسعه فنون انفورماتیک فردا» ایجاد کردند. او در این‌باره می‌گوید: «بدین ترتیب وظایف و پروژه‌های شرکت‌های مذکور را از آنها تحویل گرفتیم و در حال حاضر پروژه‌های زیرساخت فناوری اطلاعات بانک آینده در این شرکت انجام می‌شود. این موضوع برای ما بسیار مهم و در اولویت بود؛ زیرا می‌توانیم بین پروژه‌های مختلف زیرساختی ارتباط فردا و بانک هم‌افزایی ایجاد کنیم. با این اتفاق، نبض و فرمان تغییراتی که قصد داریم در سامانه‌هایمان انجام دهیم، در اختیار خودمان است.»
در سال 1400 پروژه باشگاه مشتریان بانک آینده را نیز بازطراحی و مجدداً راه‌اندازی کردند. به گفته بابایی، این پروژه حدود دو سال متوقف شده بود که از ابتدای بهمن‌ماه سال گذشته آن را دوباره راه‌اندازی کردند و حدود هشت ماه قبل از آن را درگیر پیاده‌سازی فرایندها و مدل‌سازی باشگاه مشتریان و تهیه اپلیکیشن آن بودند.
بهینه‌سازی‌هایی اساسی در خدمات ارتباط فردا
او درباره دیگر اقدامات ارتباط فردا در سال گذشته این‌طور توضیح می‌دهد: «مضاف بر اینها، سال گذشته یکسری بهینه‌سازی اساسی در خدمات ارتباط فردا انجام دادیم. ما مجری خدمات پایانه‌های فروش، درگاه‌های پرداخت و ماشین‌های بانکی بانک آینده نیز هستیم. طبق استناد به آمار و ارقامی که در گزارش‌های بانک مرکزی و شاپرک وجود دارد و بر اساس گزارش‌های داخلی خودمان، بهینه‌سازی خوبی در ناوگان ابزارهای پرداخت شرکت از جنس متوسط مبالغ جذب و تعداد تراکنش‌ها اتفاق افتاده و بهره‌وری آنها را ارتقا داده‌ایم. در واقع این یکی از وظایف اصلی ارتباط فردا و انجام وظیفه به‌عنوان شرکت تجارت الکترونیک بانک آینده است که طی یک سال و نیم گذشته به‌صورت ویژه‌ای به آن پرداختیم. این نکته را هم در نظر بگیرید که ما برای اینکه بتوانیم این پروژه‌ها را در داخل مجموعه انجام دهیم، نیاز به تیم‌سازی‌های جدید داشتیم و روند رشدمان در حوزه منابع انسانی نیز سریع بود. در این مدت به‌صورت موازی، استانداردهایی را نیز در نظام مالی‌مان در راستای انضباط مالی هرچه بیشتر ایجاد کردیم.»
سرمایه‌گذاری‌های جدید ارتباط فردا
با توجه به صحبت‌های مدیرعامل ارتباط فردا، فینوتک به‌عنوان یکی از پلتفرم‌های فعال در حوزه بانکداری باز در سال گذشته برای اولین سال به سوددهی رسید و افزایش تعداد تراکنش‌هایش نسبت به گذشته قابل توجه بود؛ «به نحوی که این پلتفرم در انتهای سال 1398 حدود 11 میلیون تراکنش در سال را تجربه کرده بود که این تعداد در انتهای سال 1399 به حدود 88 میلیون تراکنش در سال و در انتهای سال 1400 به حدود 105 میلیون تراکنش در سال رسید. این آمار و ارقام به غیر از تراکنش‌های کارت‌به‌کارت شبکه بانکی است. همچنین در طول سال 1400، 54 درصد رشد در تعداد مشتریان این سرویس‌ها تجربه کردیم. در این حوزه نیز تقویت زیرساخت پلتفرم نقش جدی در رشد تراکنش‌ها داشت.»
ارتباط فردا در شرکت فینووا نیز به‌عنوان بازوی شتاب‌دهی و سرمایه‌گذاری ارتباط فردا، سال گذشته چندین سرمایه‌گذاری جدید روی مجموعه‌هایی نظیر قسطا، اتاقک، پابلا و دراو انجام داده است. بابایی توضیح می‌دهد: «برای اینکه بتوانیم خدمات اعتباردهی خرد را گسترش دهیم، روی قسطا با ارائه خط اعتباری سرمایه‌گذاری کردیم که خدمات آن از ماه آتی ارائه خواهد شد. در واقع به‌نوعی به‌دنبال ایجاد یکپارچگی در سرویس‌های ارزش‌افزوده‌مان هستیم. همچنین به حوزه گردشگری و اتاقک وارد شدیم تا از سرویس‌های آن در خدمات ویژه به مشتریان خود در ایران‌کارت و باشگاه مشتریان استفاده کنیم. مدیریت ثروت نیز برای ما به‌عنوان یک حوزه جدی مطرح است و در این راستا روی پابلا که در حوزه تریدینگ فعالیت می‌کند و دراو که در حوزه بورس فعال است، سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. اینها اهم کارهایی بود که در حدود یک سال و نیم گذشته انجام دادیم. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های آینده نیز یکپارچه‌سازی خدمات بانکداری نوین‌مان نظیر ایران‌کارت، باشگاه مشتریان و سایر خدمات ارائه‌شده توسط ارتباط فردا، در قالب محصول آبانک است.»
او صحبت‌هایش را ادامه می‌دهد: «البته طی این مدت چندان درصدد فعالیت‌های رسانه‌ای نبودیم. فرصت آن را نیز کمتر داشتهایم. سعی کردیم کارهایمان را به‌درستی انجام دهیم و به سرانجام برسانیم. فکر می‌کنم اگر کارهای جدیدمان ارزش‌افزوده ایجاد کند، خودش را تبلیغ خواهد کرد و به این جمله معتقدیم که بدون سروصدا و سخت تلاش کن و اجازه بده موفقیت سروصدا کند.»
سیاست‌های سرمایه‌گذاری ارتباط فردا
مدیرعامل ارتباط فردا سپس درباره سیاست‌های سرمایه‌گذاری این شرکت در استارتاپ‌ها صحبت می‌کند: «یکی از شاخصه‌های مهم در این حوزه، اندازه سرمایه‌گذاری‌هاست. چنانچه سرمایه‌گذاری‌ها سنگین باشد، ما در ارتباط فردا به فینووا کمک بودجه‌ای می‌کنیم. اگر در مرحله بذری و شتابی باشند، فینووا سرمایه‌گذاری می‌کند و مراحل بعدی در ارتباط فردا صحت‌سنجی می‌شوند و سرمایه‌گذاری صورت می‌پذیرد. سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر و در مراحل رشد بالاتر، به پیشنهاد کمیته سرمایه‌گذاری فینووا و با هماهنگی ارتباط فردا انجام می‌شود. البته بیشتر برایمان مهم است که این کسب‌و‌کارها در راستای زنجیره ارزش‌مان باشند. در حدود 90 درصد مواقع روی کسب‌و‌کارهای حوزه فین‌تک سرمایه‌گذاری می‌کنیم و مابقی هم روی کسب‌و‌کارهایی که جذابیت یا هدف جالب توجه دارند. سعی می‌کنیم پورتفویمان را در فینووا متمرکز کنیم و خود فینووا تمام کارها را انجام دهد. در تیمچه و لندو نیز تخصیص خط اعتباری داشتهایم. قصد داریم تسهیلات خرد بانک آینده را به سمت لندتک‌ها ببریم. همان‌طور که اشاره کردم، با قسطا نیز این همکاری را داریم که امسال درباره آن خواهید شنید. در واقع با سهام‌داری فینووا در شرکت‌های لندتک، قصد داریم فعالیت‌هایمان را در این حوزه گسترش دهیم.»
نیازی به سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی نداریم
بابایی توضیح می‌دهد که در ارتباط فردا مشخصاً از بودجه و درآمد خودشان روی کسب‌و‌کارها و پروژه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و با هلدینگ مالی بانک آینده یا سایر شرکت‌های بانک در خصوص جذب سرمایه فعالیت مشترکی نداشته‌اند، بنابراین سرمایه‌گذاری‌های ارتباط فردا در راستای تکمیل زنجیره ارزشی است که از ارتباط فردا انتظار می‌رود؛ «به همین دلیل در حال حاضر نیازی به سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی مثل زیرساخت ابری یا دیتاسنتر یا حملونقل شهری نداریم. اگر بانک آینده چند دیتاسنتر بدون استفاده تجهیزشده داشت و می‌خواست با استفاده از منابع مازادش از آنها استفاده کند، شاید ما هم به سمت سرمایه‌گذاری‌ای نظیر زیرساخت ابری می‌رفتیم، ولی در حال حاضر چنین حوزه‌هایی مسئله بانک آینده و ارتباط فردا نیست.»
تمرکز جدی بر برندینگ کارفرمایی
بسیاری از شرکت‌ها به‌دلیل امکانات و منابع پارک فناوری پردیس، دوست داشتند و تلاش کردند به پارک پردیس مهاجرت کنند، اما موفق نبوده‌اند. مهم‌ترین علتش هم دوری از تهران است، اما ارتباط فردا از جمله شرکت‌هایی است که در پردیس مستقر است و توانسته طی این سال‌ها، فعالیتش را در این پارک ادامه دهد و اتفاقاً روی ایجاد فضای کاری جذاب نیز تأکید و تلاش دارد. مدیرعامل ارتباط فردا درباره چالش‌هایی که در جذب منابع انسانی داشتند و فعالیت‌شان در پارک پردیس می‌گوید: «کتمان نمی‌کنم که شاید جذب نیروی متخصص برای ارتباط فردا به سادگی شرکت‌هایی که محل دفتر کارشان در تهران است، نباشد. بین خودمان به‌شوخی می‌گوییم که همواره سعی می‌کنیم نخبگان شرق تهران را به مجموعه ارتباط فردا جذب کنیم، اما همچنان همکارانی داریم که با اشتیاق از غرب تهران یا حتی کرج خودشان را به دفتر شرکت ارتباط فردا می‌رسانند. فرهنگ سازمانی همیشه در ارتباط فردا زبانزد بوده و طی دو سال گذشته نیز به‌طور جدی به موضوع ایجاد تجربه خوب برای همکاران و برندینگ کارفرمایی پرداخته‌ایم. تیم بسیار خوبی در حوزه منابع انسانی و برندینگ داریم که این امور را انجام می‌دهند. در خصوص رفت‌وآمد همکاران، تسهیلگری‌هایی با استفاده از سرویس‌های حملونقل خاص انجام شده، اما به‌صورت ویژه، در دو سال اخیر، با توجه به شیوع کرونا، باب دورکاری در شرکت‌ها باز شده و ما هم داریم از این فرصت استفاده می‌کنیم و خصوصاً در حوزه فنی، کسانی را که می‌توانند به شکل غیرحضوری فعالیت خود را انجام دهند، دورکار کرده‌ایم.»
