عصر تراکنش ۶۴؛ محمدمهدی مؤمنی، مدیرعامل ازکی‌وام / از مهم‌ترین مسائلی که امروز در ایران به صنعت لندتک آسیب می‌زند، نداشتن زیرساخت‌های پویا در قیمت‌گذاری نرخ بهره است که در این زمینه نه‌فقط صنعت لندتک که صنعت وام ایران دچار چالش‌های متعددی شده است. در حال حاضر بانکداری در ایران بر خلاف سازوکارهای صحیح و علمی بانکداری در جهان حرکت می‌کند و به همین دلیل چالش‌های متعددی برای صنعت اعتباردهی در ایران ایجاد شده است. این موضوع باعث می‌شود که به‌طور کلی بازار پول و اعتبار در ایران بر خلاف کشورهای دیگر، به‌خصوص کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی به‌طور جدی شکل نگیرد.
همین موضوع زمینه‌ساز مشکلاتی در حوزه سپرده‌گذاری است. منابع بانک‌ها برای پرداخت وام دچار چالش کسب‌وکاری است. بانک‌ها این منابع خود را باید با نرخ بهره ثابت به مشتریان ارائه دهند و سمت سپرده‌گذاری نیز با نرخ ثابت سود سپرده پرداخت کنند. این در حالی است که منابع پرداخت وام از سمت سپرده‌گذاری مشتریان، با چالش روبه‌روست. در این حالت مشتریان برای سپرده‌گذاری به سمت گزینه‌های غیربانکی مانند سرمایه‌گذاری در ارز و ملک می‌روند. چراکه نسبت به وجود تورم ۵۰ درصدی، سپرده‌گذاری بانکی برای آنها به‌صرفه نیست؛ بنابراین بانک‌ها در انتهای سال نیز بیش از ۳۲ درصد ضرر اسمی حاصل از عملیات بانکی وام و سپرده دارند که نمود آن را در فاصله‌گرفتن بانک‌ها از این عملیات و حضور در بنگاه‌داری و ارائه وام به اشخاص خرد می‌بینیم. این مسائل در کنار همدیگر باعث می‌شوند که سهم کوچک لندتک در صنعت وام و اعتبار در ایران دچار چالش‌های بنیادین باشد.
سایه سنگین نرخ نکول
ریسک نرخ نکول موضوعی است که همواره وجود داشته است، اما در اتفاقات اخیر و آسیب‌هایی که به کسب‌وکارها وارد شد، نمود شدیدتری پیدا کرد. ما نیز در ازکی‌وام با افزایش نرخ عدم بازپرداخت در سررسید مواجه شده‌ایم. با این حال موضوع ریسک نرخ نکول فقط به شرایط اخیر بستگی ندارد؛ بلکه این سؤال مطرح می‌شود که در سطوح بالاتر چه عواملی باعث نرخ نکول بالا خواهد شد؟
مهم‌ترین پاسخی که می‌توان گفت این است که در ایران هنوز فرهنگ اعتبار شکل نگرفته و کاربران همواره اعتبار را در قالب وام در نظر می‌گیرند؛ بنابراین واضح است که کاربران به‌ندرت متوجه مواردی شوند که بر نمره اعتباری اثر می‌گذارد. جدا از این مسئله، به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها و سیستمی متمرکز در حوزه وام‌دهی، دربرگیری کمتری برای دریافت وام توسط افراد وجود دارد؛ چراکه دریافت وام نیازمند ارائه ضامن است و به این ترتیب بیشتر وام‌گیرندگان شغل دولتی دارند یا بعضاً افرادی هستند که در شرکت‌های معتبر خصوصی مشغول به فعالیت‌اند.
این موضوع باعث می‌شود که کاربر نسبت به بحث نرخ نکول در دریافت اعتبار از پلتفرم‌های لندتکی، بی‌تفاوت باشد. شاید دلیل دیگر نیز این باشد که سیستم قوی در حوزه اعتبارسنجی در ایران برقرار نیست و به‌دلیل پیاده‌سازی ناصحیح این سیستم، کاربر نسبت به نمره اعتباری خود حساسیت چندانی ندارد.
چالش همیشگی مهاجرت نیروها
در حال حاضر مهاجرت نیروها، مخصوصاً نیروهای فنی چالشی انکار‌ناپذیر برای کسب‌وکارهاست. تا جایی که در بحث جذب نیروهای فنی در موضع ضعف قرار گرفته‌ایم. اکنون نیروهای فنی ما در کشور با سرعت بالایی از کشور مهاجرت می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که در بلندمدت دچار آسیب جدی در کسب‌وکار خود شویم و از این رو توانی برای توسعه نداشته باشیم. در کسب‌وکار ما نیز مسئله مهاجرت چالشی جدی است؛ چراکه توسعه اصلی ما بر محور فناوری و ابزارهایی است که به مقیاس‌پذیری استارتاپ‌ها و پیشرفت آنها کمک می‌کند.
این موضوع قطعاً بهره‌وری و رشد را از اکوسیستم استارتاپی ایران می‌گیرد و در حال حاضر نیز همه استارتاپ‌های حوزه لندتک با این مشکل مواجه هستند.
از بین رفتن توانمندی، رشد و خلاقیت
ما اکنون در قطعی کامل اینترنت به سر می‌بریم و اینکه گفته می‌شود اینترنت قطع نیست، توهین به مردم محسوب می‌شود. واضح است که اکنون اینترنت به مفهوم شبکه جهانی اطلاعات در ایران قطع است و جریان گسترش و توزیع اطلاعات را دچار اختلال کرده است. گروه دیگری که در این فضا آسیب می‌بیند، کسب‌وکارهایی هستند که در بازار ثانویه الکترونیک و در حوزه‌هایی مانند بازاریابی، زنجیره توزیع، خدمات پس از فروش و غیره مشغول به فعالیت‌اند. در کنار آن حتی صنایع مادر و صنایع رده‌های پایین‌تر نیز دچار مشکلاتی خواهند شد.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد از بین رفتن توانمندی، رشد و خلاقیت نسل‌های آتی به واسطه نبود جریان آزاد اطلاعات است. رشدی که در نسل فعلی وجود داشته و دارد، به‌زودی با ادامه‌داشتن این مسئله در نسل‌های بعدی به محاق خواهد رفت. این موضوع در بلندمدت قطعاً در توسعه کشور، امنیت، ثبات و بهره‌وری آسیب می‌زند. در کوتاه‌مدت نیز قطعاً باعث نارضایتی عمومی در حوزه کسب‌وکار خواهد شد که آسیب‌های آن را در این مدت اخیر به شکل جدی دیده‌ایم.
سلب توسعه، امنیت و آرامش
به‌طور کلی مهم‌ترین تصمیمی که کسب‌وکارها می‌توانند در این شرایط در کوتاه‌مدت بگیرند، تعدیل سرمایه انسانی خود است و کمتر کسب‌وکاری خواهیم داشت که با این مسئله روبه‌رو نشود؛ به‌خصوص کسب‌وکارهای آنلاین که در حوزه بازار الکترونیک مشغول فعالیت هستند.
متأسفانه بحرانی که پیش روی کشور است، باعث می‌شود توسعه، امنیت و آرامش از جامعه سلب شود. با وجود ادامه این بحران نیز نگاه ما به توسعه کسب‌وکار حداقل تا دو سال آینده تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.