بستری واحد برای حساب‌های بانکی متکثر
علی حاجی‌زاده مقدم، مدیرعامل آدانیک از محصول مولتی‌بانک آدانیوم میگوید
عکس: حامد کریم‌زاده
عصر تراکنش ۶۷ / دیجیتالی‌شدن بانکداری باعث گذار از صورت‌حساب‌های بانکی فیزیکی به بانکداری آنلاین شده، اما توانایی فراتر رفتن از مرزهای یک بانک و ادغام و کنترل چندین حساب از طریق یک رابط واحد نشان‌دهنده تغییر بسیار بزرگ‌تری است؛ کاری که مولتیبانکها با تکیه بر زیرساخت بانکداری باز انجام داده و اساساً رابطه مشتری با ارائه‌دهندگان خدمات مالی را تغییر می‌دهند. راهکاری که به افراد حقیقی و حقوقی امکان می‌دهد تا تمام حساب‌های مختلف خود را در یک فضا و بدون توجه به بانک صاحب حساب مشاهده و مدیریت کنند. شرکت آدانیک نیز اخیراً محصول مولتی‌بانکی را به نام «آدانیوم» راه‌اندازی کرده که در گفت‌وگویی با علی حاجی‌زاده مقدم، مدیرعامل آدانیک، به این محصول پرداخته‌ایم.
حاجی‌زاده مقدم به تفاوت ابزارهای مدیریت مالی شخصی و مولتیبانکها اشاره می‌کند و میگوید گرچه این دو ابزار شباهت‌هایی با یکدیگر دارند، اما نحوه عملکرد و جامعه هدف متفاوتی دارند و نباید با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. حاجی‌زاده مقدم عقیده دارد مولتیبانکها نقطه ارتباط جدید و کارآمدی بین بانک و مشتری ایجاد می‌کنند و همان‌طور که امروز حضور در مراکز خرید پربازدید مورد توجه بانک‌هاست، در آینده این مولتیبانکها هستند که ارتباط کارآمدتری بین بانک و مشتریان فراهم می‌آورند. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
یکپارچه‌شدن تمامی حساب‌های بانکی
مولتی‌بانک ابزاری است که از طریق گسترش بانکداری باز ممکن شده و به افراد این امکان را می‌دهد تا تمام حساب‌های بانکی‌شان را در یک بستر واحد مدیریت کنند. علی حاجی‌زاده مقدم، مدیرعامل آدانیک ابتدا درباره فلسفه وجودی این ابزار صحبت می‌کند: «بانکداری باز با استفاده از تجمیع سرویس‌های پایه بانکی، به مشتریان خدمات مالی کمک می‌کند تا اطلاعات مالی خود را به‌صورت کاملاً امن، با دیگر ارائه‌دهندگان خدمات مالی به اشتراک بگذارند و بدون نیاز به جابه‌جایی حساب‌های بانکی، به کاربردهای دیجیتالی گسترده‌تری از آنچه یک بانک ارائه می‌دهد، دسترسی داشته باشند.
امروزه پلتفرم‌های متعدد تجمیع Open APIهای بانکی در دنیا (و همچنین در کشور) شکل گرفته و حضور هر بانک در یک یا چند پلتفرم تجمیع سرویس یک ضرورت است. وظیفه مولتیبانکها خلق ارزش از این زیرساخت‌های بانکداری باز و قرار دادن ارزش خلق‌شده در اختیار کاربر نهایی است. کاربران عادی شخصی و شرکتی امکان استفاده مستقیم از بانکداری باز را ندارند و مولتیبانکها نقش میانجی را برای آنها ایفا می‌کنند.»
او به نبود نرم‌افزاری واحد برای مدیریت حساب‌های بانکی نزد بانک‌های مختلف اشاره می‌کند و میگوید: «ما با توجه به تجربه ارائه سرویس‌های بانکی در بانک‌های مختلف به مردم، خلاء چنین سرویسی را حس کرده و برای آن چاره‌ای اندیشیدیم. مولتی‌بانک آدانیوم این شکاف را پر می‌کند و در حال حاضر مشتریان حقوقی را به‌عنوان جامعه هدف در نظر گرفته است. مهم‌ترین اقدام این ابزار این است که با یک رویه یکسان که قبل از این نیز در سامانه کیلید به کار بسته شده، به شرکت‌ها امکان مدیریت حساب‌های بانکی‌شان را می‌دهد؛ کنترل دسترسی‌ها، صدور دستور پرداخت، بررسی گردش کار داخلی، ارائه کارتابل امضای دیجیتال، اخذ توکن و مشاهده حساب‌ها از جمله امکانات فعلی این ابزار هستند.»
طبق صحبت‌های او، مولتی‌بانک آدانیوم با دریافت دسترسی API بانکی از بانک مربوطه روی حساب‌های افراد و شرکت‌ها و با بهره‌گیری از زیرساخت سامانه بانکداری دیجیتال کیلید و بستر مدیریت کانال کاریز، دسترسی به این حساب‌ها در قالب یک اپلیکیشن اختصاصی را برای افراد و شرکت‌ها فراهم می‌کند. حاجی‌زاده مقدم میگوید: «سامانه بانکداری دیجیتال آدانیوم با یکپارچه‌کردن تمام حساب‌های بانکی یک شرکت از بانک‌های گوناگون در یک اپلیکیشن با کاربری آسان، مدیران را از چالش‌های استفاده از روش‌ها و اپلیکیشن‌های متعدد رها می‌کند و به آنها کنترل کاملی روی فرایندهای بانکی شرکت می‌دهد. آدانیوم همچنین امکان مدیریت و کنترل دسترسی یکپارچه کارکنان هر شرکت به حساب‌های شرکت در بانک‌های مختلف را فراهم می‌سازد.»
تفاوت ابزارهای مدیریت مالی شخصی و مولتیبانکها
مدیریت مالی شخصی، ابزار مدیریت داده‌های مالی است و تمامی تصمیمات و فعالیت‌های مالی یک فرد نظیر درآمدها، پس‌اندازها، مخارج و سرمایه‌گذاری‌های او را دربر می‌گیرد. سامانه‌های مدیریت مالی شخصی به‌صورت عمومی شامل تحلیل وضعیت مالی کنونی، پیش‌بینی نیازهای کوتاه‌مدت و بلندمدت و اجرای یک برنامه همه‌جانبه برای پوشش تمام نیازها با در نظر گرفتن محدودیت‌های مالی فرد است. این فرایند به درآمد، هزینه‌ها، نیازهای زندگی و اهداف هر فرد بستگی دارد و مسئله‌ای شخصی است.
مدیرعامل آدانیک با اشاره به این تعریف میگوید: «ابزارهای مدیریت مالی شخصی نیز از جهتی شبیه مولتیبانکها هستند و می‌کوشند تا ارزش خلق‌شده از تجمیع داده‌های بانکی را در اختیار مشتری نهایی قرار دهند، اما بازار هدف آنها، شخصی است و در آنها نقل‌وانتقالی انجام نمی‌شود؛ در نتیجه با چالش‌ها و ریسک‌های کمتری مواجه‌اند و در واقع از دیتاهای موجود دانش و ارزش خلق می‌کنند.
مولتیبانکها نیز مانند ابزارهای مدیریت مالی شخصی دیتای مشتری را به‌صورت یکجا در اختیار او قرار می‌دهند، اما بازار هدف‌شان متفاوت است و زیرساخت بانکی دارند. حوزه فعالیت‌های مولتی‌بانک آدانیوم، ارائه سرویس‌های بانکی پایه برای مشتریان حقوقی است و به آنها این امکان را می‌دهد که مدیریت حساب، کارتابل گردش امضا و انتقال وجه داشته باشند. سایر نیازهای بانکی شرکت‌ها نیز به‌مرور و با توجه به بازخورد‌های مشتریان اضافه می‌شود.»
حضور در مولتیبانکها؛ مزیت رقابتی بانک‌ها
بنا بر صحبت‌های حاجی‌زاده مقدم، ارائه خدمات بانکداری دیجیتال با توجه به انتظارات متکثر و متفاوت مشتریان و تخصصی‌شدن فعالیت‌هایشان سخت شده و بانک‌ها برای حل این مسئله به جای اینکه سعی کنند همه نیازهای مشتریان را خودشان مستقیماً برآورده کنند و به ازای هر دسته از مشتریان، محصولات تخصصی ارائه دهند، باید به سمت حضور حداکثری در مولتیبانکها بروند. او معتقد است در سال‌های آینده این حضور حداکثری به مزیت رقابتی بانک‌ها تبدیل می‌شود و هر بانکی که به سیستم بانکداری باز و زیرمجموعه‌هایش بپیوندد، سهم بیشتری از بازار را از آن خود می‌کند.
مدیرعامل آدانیک معتقد است پلتفرم‌های بانکداری باز در ایران بالغ نشده‌اند و بالغ‌شدن آنها به افزایش سطح کیفی خدمات بانکی منجر می‌شود. او در این‌باره میگوید: «در حال حاضر اکثر بانک‌ها به‌صورت مستقیم یا از طریق حضور در تجمیع‌کننده‌ها در حوزه بانکداری باز فعالیت می‌کنند. اما عموم سرویس‌های بانکداری باز هنوز از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند و اولویت بانک‌ها ارتقای سطح کیفی آنها نیست. در نتیجه مسئله اصلی امروز بانکداری باز در کشور، ارتقای کیفیت است و هدف ما در آدانیک نیز تحقق همین امر است. ما همچنین تلاش می‌کنیم تا حداکثر بانک‌ها را پوشش دهیم.»
حاجی‌زاده مقدم بیان می‌کند که بانکداری باز در ایران هنوز چندان قانون‌گذاری نشده و اگر هم قوانین سفت‌وسختی برای این حوزه وضع شود، مولتیبانکها را با مشکل روبه‌رو نمی‌کند، حتی شاید باعث گسترش فعالیت و کاهش ریسک‌های آنها شود. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «مالک اصلی دیتا‌ها، کاربران هستند و ما نقش میانجی را داریم. نحوه فعالیت ما به گونه‌ای است که باید بعد از تأیید مشتری نهایی کارمان را انجام دهیم و نیازی به تأیید مرجع دیگری نداریم.
تنها حالتی که ممکن است رگوله‌شدن این حوزه کار را برای ما سخت کند، این است که رگولاتور به‌دلیل مسائل امنیتی ضوابطی را تعیین کند که دسترسی طرف سوم به دیتا نیازمند کسب مجوزهایی باشد. البته این امر به نوبه خود اقدام بدی نیست و به نحوه مواجهه رگولاتور با آن بستگی دارد که رویکرد حذفی داشته باشد یا از طریق گفت‌وگو با بازیگران این حوزه به راه‌حلی کارآمد که برای همگان مناسب است، برسد. اتفاقاً توجه به حریم خصوصی و امنیت دیتای مشتریان یکی از پیش‌نیازها و ضروریات گسترش حوزه بانکداری باز است.»
مدیرعامل آدانیک مشتری‌مداری را امری مهم و ضروری قلمداد می‌کند و معتقد است سرویس‌هایی که ارائه می‌شوند، باید بر اساس نیازهای مشتریان طراحی و ارائه شوند. او با اشاره به این موضوع درباره برنامه‌هایشان در سال ۱۴۰۲ میگوید: «پس از سنجش نیازهای مشتریان حقوقی‌مان به این نتیجه رسیدیم که باید بیشتر روی خلق اوراق تعهدآور بانکی مثل چک، سفته، برات و ضمانت‌نامه تمرکز کنیم.»
مزیت استفاده از مولتیبانکها
حاجی‌زاده مقدم معتقد است راهکارهای ارائه‌شده توسط مولتیبانکها به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا از این طریق به برطرف‌کردن نیازهای مشتریان خود نزدیک شوند. در واقع مزیت استفاده از مولتیبانکها این است که با افزایش تعامل و کشف مشکلات و نیازهای مشتریان، به بهره‌وری بیشتر سیستم کمک می‌کنند. علاوه بر این، نزدیک‌شدن به نیازهای مشتریان راه را برای مجموعه‌ای از راه‌حل‌های دیگر باز می‌کند که بودجه‌بندی هوشمندانه، مدیریت ارائه داده‌ها در قالبی استاندارد برای استفاده و دسترسی آسان از جمله آنهاست.
